WEBVTT

00:00:06.841 --> 00:00:09.999
İnsan beyninin en dikkat çekici
yönlerinden biri

00:00:10.023 --> 00:00:13.651
modelleri fark edebilme ve tarif
edebilme kabiliyetidir.

00:00:13.675 --> 00:00:16.331
Anlamaya çalıştığımız en zor
modeller arasında

00:00:16.355 --> 00:00:20.649
akışkanlar dinamiğindeki
türbülanslı akış kavramı gelir.

00:00:20.649 --> 00:00:23.272
Alman fizikçi Werner Heisenberg
şunları söylemektedir:

00:00:23.296 --> 00:00:27.357
"Tanrıyla karşılaştığımda ona iki
soru soracağım:

00:00:27.381 --> 00:00:30.818
Neden izafiyet ve neden türbülans?

00:00:30.842 --> 00:00:34.908
İlki için cevabının olacağına
gerçekten inanıyorum."

00:00:34.932 --> 00:00:38.274
Türbülans kadar zor olanı
matematiksel yolla anlamaktır,

00:00:38.274 --> 00:00:42.170
nasıl göründüğünü
resimle tasvir edebiliriz.

00:00:42.194 --> 00:00:47.284
1889 Haziran'da Vincent van Gogh
güneş doğmadan hemen önce

00:00:47.308 --> 00:00:51.549
Saint-Rémy-de-Provence
Saint-Paul-de-Mausole akıl hastanesindeki

00:00:51.549 --> 00:00:53.564
odasının penceresinden manzarayı resmetti.

00:00:53.588 --> 00:00:56.816
Burada psikotik bir olayda
kulağını kestikten sonra

00:00:56.840 --> 00:00:58.415
kendini itiraf etmişti.

00:00:59.312 --> 00:01:02.066
"Yıldızlı Gece" tablosundaki
dairesel fırça darbeleri

00:01:02.066 --> 00:01:07.803
fırıl fırıl dönen bulutlar ve yıldız
anaforlarıyla dolu bir gece oluşturmuştur.

00:01:07.827 --> 00:01:11.724
Van Gogh ve diğer Empresyonistler
ışığı kendi seleflerinden

00:01:11.748 --> 00:01:12.955
farklı yorumlamışlardır,

00:01:12.979 --> 00:01:15.749
hareketini yakalamak ister gibi, örneğin,

00:01:15.773 --> 00:01:17.836
güneş-benekli sular karşısında

00:01:17.860 --> 00:01:21.506
veya burada mavi gece göğünün
uysal dalgaları arasında

00:01:21.530 --> 00:01:23.919
parıldayan ve eriyen yıldız ışığında.

00:01:24.844 --> 00:01:27.391
Etki parlaklıkla ortaya çıkar,

00:01:27.415 --> 00:01:30.916
kanvasta renklerdeki ışığın yoğunluğu ile.

00:01:30.940 --> 00:01:33.608
Kontrast ve hareketi gören
ama rengi görmeyen

00:01:33.632 --> 00:01:37.554
görsel korteksimizin daha ilkel kısmı,

00:01:37.578 --> 00:01:40.603
farklı renkteki iki bölgeyi
aynı parlaklığa sahiplerse

00:01:40.627 --> 00:01:42.949
birbirine karıştıracaktır.

00:01:42.973 --> 00:01:45.328
Fakat beynimizin primat alt kısmı

00:01:45.352 --> 00:01:48.482
kontrast oluşturan renkleri
karıştırmadan görecektir.

00:01:48.506 --> 00:01:51.433
Bu iki canlandırmanın aynı anda
oluşmasıyla, tuhaf şekilde

00:01:51.457 --> 00:01:57.005
birçok Empresyonistin çalışmasında ışık
titreşiyor ve saçılıyor gibi görünür.

00:01:57.898 --> 00:02:00.200
Bu ve diğer Empresyonistlerin
çalışmaları ışığın

00:02:00.225 --> 00:02:03.282
nasıl hareket ettiğiyle ilgili
çarpıcı biçimde gerçek bir şeyleri

00:02:03.282 --> 00:02:07.213
yakalamak için hızlıca yapılmış
belirgin fırça darbelerini kullanır.

00:02:07.702 --> 00:02:11.182
60 yıl sonra Rus matematikçi
Andrey Kolmogorov

00:02:11.206 --> 00:02:13.763
türbülansın matematiksel
anlatımını geliştirdi:

00:02:13.787 --> 00:02:18.133
R uzunluğundaki türbülanslı 
bir sıvıda enerjinin

00:02:18.157 --> 00:02:22.467
R'nin 5/3 kuvveti ile orantılı
şekilde değiştiğini söyledi.

00:02:22.491 --> 00:02:24.444
Deneysel ölçümler Kolmogorov'un

00:02:24.469 --> 00:02:27.632
türbülans akışının çalışma prensibine
çok yaklaştığını gösteriyor,

00:02:27.656 --> 00:02:29.788
buna rağmen türbülansın tam tarifi

00:02:29.811 --> 00:02:32.576
fizikte çözülemeyen problemlerden
biri olarak duruyor.

00:02:33.181 --> 00:02:37.491
Bir türbülanslı akış eğer bir enerji
çağlayanı varsa özbenzeştir.

00:02:37.515 --> 00:02:41.099
Yani büyük girdaplar
enerjilerini küçüklere aktarırlar,

00:02:41.123 --> 00:02:43.174
onlar da kendinden küçüklere.

00:02:43.921 --> 00:02:47.204
Bunun örnekleri arasında
Jüpiter'in Büyük Kırmızı Noktası,

00:02:47.228 --> 00:02:50.568
bulut formasyonları ve yıldızlararası
toz parçacıkları bulunur.

00:02:51.671 --> 00:02:54.885
2004'te Hubble Uzay Teleskobu'nu
kullanarak bilim insanları

00:02:54.909 --> 00:02:59.907
bir yıldızın etrafında uzak bir gaz ve toz
bulutunun anaforlarını gördüler

00:02:59.931 --> 00:03:02.857
ve bu onlara Van Gogh'un
"Yıldızlı Gece"sini hatırlattı.

00:03:03.961 --> 00:03:07.169
Bu, Meksika, İspanya ve İngiltere'den
bilim insanlarını Van Gogh'un

00:03:07.193 --> 00:03:10.570
tablolarındaki parlaklığı detaylıca
incelemeye yöneltti.

00:03:11.421 --> 00:03:15.676
Çoğu Van Gogh tablolarında gizli
Kolmogorov'un denklemine yakın

00:03:15.700 --> 00:03:20.014
türbülanslı akış yapılarının açık bir
modelinin varlığını buldular.

00:03:20.998 --> 00:03:23.200
Araştırmacılar tabloları sayısallaştırdı

00:03:23.224 --> 00:03:26.946
ve iki piksel arasında parlaklığın nasıl
değiştiğini ölçtüler.

00:03:26.970 --> 00:03:29.665
Piksel ayırmaları için ölçülen eğrilerden

00:03:29.689 --> 00:03:34.431
Van Gogh'un psikotik sıkıntılar dönemi
tablolarının belirgin şekilde

00:03:34.455 --> 00:03:37.427
akışkan türbülansına benzer
davranış gösterdiğini belirlediler.

00:03:37.987 --> 00:03:41.974
Van Gogh'un sakin dönemlerinden
kalma, bir pipoyla kendi portresinde

00:03:41.999 --> 00:03:43.860
bu benzerlikten eser bulunamadı

00:03:44.313 --> 00:03:46.787
ve diğer ressamların ilk bakışta

00:03:46.811 --> 00:03:49.337
benzer şekilde türbülanslı
gözüken çalışmalarında da,

00:03:49.362 --> 00:03:50.977
Munch'un "Çığlık" tablosu gibi.

00:03:51.418 --> 00:03:54.672
Van Gogh'un türbülanslı zekâsının
onun türbülansı resmetmesini

00:03:54.696 --> 00:03:57.068
sağladığını söylemek çok kolayken,

00:03:57.092 --> 00:04:02.002
doğanın insandan önce de oluşturduğu
fevkalade zor kavramlardan birini,

00:04:02.026 --> 00:04:04.453
Van Gogh'un aşırı acı çektiği

00:04:04.477 --> 00:04:07.907
bir dönemde her nasılsa sezip betimlemesi

00:04:07.931 --> 00:04:10.336
ve hareket, akışkan ve
ışığın en derin gizemleriyle

00:04:10.360 --> 00:04:13.597
özgün akıl gözünü birleştirmesi

00:04:13.621 --> 00:04:15.736
gerçeğinin heyecan verici güzelliğini

00:04:15.760 --> 00:04:19.926
doğru şekilde ifade etmek de
oldukça zor olsa gerek.