1
00:00:05,011 --> 00:00:10,023
Jedan od najizuzetnijih aspekata
ljudskog mozga

2
00:00:10,023 --> 00:00:13,675
jeste njegova mogućnost
da prepozna šablone i da ih opiše.

3
00:00:13,675 --> 00:00:16,355
Među najtežim šablonima
koje smo pokušali da razumemo

4
00:00:16,355 --> 00:00:20,789
jeste koncept turbulentnog protoka
u dinamici fluida.

5
00:00:20,789 --> 00:00:23,296
Nemački fizičar Verner Hajzenberg
je rekao:

6
00:00:23,296 --> 00:00:27,381
"Kada sretnem Boga, 
postaviću mu dva pitanja:

7
00:00:27,381 --> 00:00:30,842
zašto relativnost i zašto turbulencija?

8
00:00:30,842 --> 00:00:34,932
Verujem da će imati odgovor na prvo."

9
00:00:34,932 --> 00:00:38,304
Koliko god da je turbulenciju
teško razumeti matematički,

10
00:00:38,304 --> 00:00:42,194
možemo koristiti umetnost
da bismo dočarali kako ona izgleda.

11
00:00:42,194 --> 00:00:47,308
Juna 1889, Vinsent van Gog je naslikao
pogled tik pre izlaska sunca

12
00:00:47,308 --> 00:00:51,659
sa prozora svoje sobe
u azilu Sen Pol de Mazol

13
00:00:51,659 --> 00:00:53,588
u San Remiju de Provans,

14
00:00:53,588 --> 00:00:56,840
gde se sam prijavio nakon što je
osakatio sopstveno uvo

15
00:00:56,840 --> 00:00:59,312
tokom psihotične epizode.

16
00:00:59,312 --> 00:01:02,056
U "Zvezdanoj noći",
njegovi kružni potezi četkice

17
00:01:02,056 --> 00:01:07,827
stvaraju noćno nebo ispunjeno
uskovitlanim oblacima i vrtlozima zvezda.

18
00:01:07,827 --> 00:01:11,748
Van Gog i drugi impresionisti
su prikazivali svetlo na drugačiji način

19
00:01:11,748 --> 00:01:14,872
od svojih prethodnika,
čineći se da hvataju njegovo kretanje,

20
00:01:14,872 --> 00:01:17,860
na primer, kroz vodu prošaranu suncem,

21
00:01:17,860 --> 00:01:21,530
ili ovde u svetlu zvezde
koje treperi i nestaje

22
00:01:21,530 --> 00:01:24,844
kroz mlečne talase plavog noćnog neba.

23
00:01:24,844 --> 00:01:27,415
Ovaj efekat stvara osvetljenost,

24
00:01:27,415 --> 00:01:31,104
intenzitet svetline boja na platnu.

25
00:01:31,104 --> 00:01:33,632
Primitivniji deo našeg vizuelnog korteksa,

26
00:01:33,632 --> 00:01:37,578
koji vidi kontraste svetlosti i kretanje,
ali ne i boju,

27
00:01:37,578 --> 00:01:40,627
stopiće dve
različito obojene oblasti u jednu

28
00:01:40,627 --> 00:01:42,973
ako imaju istu osvetljenost.

29
00:01:42,973 --> 00:01:45,352
Ali primitivni pododeljci našeg mozga

30
00:01:45,352 --> 00:01:48,506
videće kontrastne boje bez mešanja.

31
00:01:48,506 --> 00:01:51,457
Sa ove dve interpretacije
koje se dešavaju istovremeno,

32
00:01:51,457 --> 00:01:53,931
svetlo u mnogim radovima impresionista

33
00:01:53,931 --> 00:01:58,145
izleda kao da pulsira,
treperi i čudno zrači.

34
00:01:58,145 --> 00:02:01,489
Tako ovo i druga dela impresionista
koriste brzo povučene

35
00:02:01,489 --> 00:02:05,163
istaknute poteze četkice da bi uhvatili
nešto zapanjujuće stvarno

36
00:02:05,163 --> 00:02:07,533
o tome kako se svetlo kreće.

37
00:02:07,533 --> 00:02:11,206
60 godina kasnije,
ruski matematičar Andrej Kolmogorov

38
00:02:11,206 --> 00:02:13,787
produbio je naše
matematičko razumevanje turbulencije

39
00:02:13,787 --> 00:02:18,157
kada je izneo da
energija turbulentnog fluida na dužini R

40
00:02:18,157 --> 00:02:22,251
varira u razmeri od 5/3 snage R.

41
00:02:22,251 --> 00:02:24,574
Eksperimentalna merenja
pokazuju da je Kolmogorov

42
00:02:24,574 --> 00:02:27,804
bio zapanjujuće blizu
načinu na koji turbulentan protok radi,

43
00:02:27,804 --> 00:02:30,441
mada potpuni opis turbulencije ostaje

44
00:02:30,441 --> 00:02:33,304
jedan od nerešenih problema u fizici.

45
00:02:33,304 --> 00:02:37,515
Turbulentni protok liči na sebe
ako postoji kaskadna energija.

46
00:02:37,515 --> 00:02:41,123
Drugim rečima, veliki vrtlozi
prenose svoju energiju na male vrtloge,

47
00:02:41,123 --> 00:02:43,941
koji rade to isto u drugim razmerama.

48
00:02:43,941 --> 00:02:47,504
Primeri ovoga obuhvataju
veliku crvenu tačku Jupitera,

49
00:02:47,504 --> 00:02:51,408
formacije oblaka
i međuzvezdane čestice prašine.

50
00:02:51,408 --> 00:02:54,909
2004. godine,
koristeći Habl svemirski teleskop,

51
00:02:54,909 --> 00:02:57,886
naučnici su videli
vrtloge udaljenih oblaka

52
00:02:57,886 --> 00:03:00,863
prašine i gasa koji okružuju zvezdu,

53
00:03:00,863 --> 00:03:03,842
i to ih je podsetilo
na "Zvezdanu noć" od Van Goga.

54
00:03:03,842 --> 00:03:07,193
Ovo je motivisalo naučnike
iz Meksika, Španije i Engleske

55
00:03:07,193 --> 00:03:11,387
da detaljno izučavaju osvetljenost
na Van Gogovim slikama.

56
00:03:11,387 --> 00:03:15,700
Otkrili su da postoji izražen šablon
struktura turbulentnog fluida

57
00:03:15,700 --> 00:03:20,801
blizak Kolmogorovoj jednačini
skriven u mnogim slikama Van Goga.

58
00:03:20,801 --> 00:03:23,224
Istraživači su digitalizovali slike

59
00:03:23,224 --> 00:03:26,970
i izmerili kako svetlina varira
između bilo koja dva piksela.

60
00:03:26,970 --> 00:03:29,689
Na osnovu kriva koje su izmerene
zbog razdvajanja piksela,

61
00:03:29,689 --> 00:03:34,455
zaključili su da se slike iz perioda
psihotične pometnje Van Goga

62
00:03:34,455 --> 00:03:37,945
ponašaju neverovatno slično
fluidnoj turbulenciji.

63
00:03:37,945 --> 00:03:41,998
Njegov autoportret sa lulom,
iz mirnijeg perioda Van Gogovog života,

64
00:03:41,998 --> 00:03:44,488
nije pokazivao znake ove podudarnosti.

65
00:03:44,488 --> 00:03:46,874
A nisu ni radovi drugih umetnika

66
00:03:46,874 --> 00:03:49,260
koji su izgledali jednako turbulentno
na prvi pogled,

67
00:03:49,260 --> 00:03:51,648
kao što je Munkov "Vrisak".

68
00:03:51,648 --> 00:03:54,696
Mada je lako reći
da je Van Gogov turbulentni genije

69
00:03:54,696 --> 00:03:57,092
omogućio da prikaže turbulenciju,

70
00:03:57,092 --> 00:04:02,026
takođe je suviše teško precizno izraziti
uzbudljivu lepotu činjenice

71
00:04:02,026 --> 00:04:04,477
da je u periodu intenzivne patnje

72
00:04:04,477 --> 00:04:07,931
Van Gog nekako mogao da vidi i prikaže

73
00:04:07,931 --> 00:04:10,360
jedan od krajnje najtežih koncepata

74
00:04:10,360 --> 00:04:13,621
koji je priroda ikada iznela
pred čovečanstvo,

75
00:04:13,621 --> 00:04:15,760
i da ujedini oči svog jedinstvenog uma

76
00:04:15,760 --> 00:04:20,368
sa najdubljim misterijama
kretanja, fluida i svetlosti.