0:00:06.590,0:00:09.999
Jedną z niezwykłych cech ludzkiego mózgu

0:00:10.023,0:00:13.691
jest zdolność rozpoznawania[br]wzorów i ich opisywania.

0:00:13.691,0:00:16.511
Pośród najtrudniejszych wzorów,[br]jakie próbujemy zrozumieć,

0:00:16.511,0:00:20.765
jest zjawisko przepływu turbulentnego[br]w mechanice płynów.

0:00:20.789,0:00:23.272
Niemiecki fizyk[br]Werner Heisenberg powiedział:

0:00:23.296,0:00:27.357
"Kiedy spotkam Boga, zadam mu dwa pytania:

0:00:27.381,0:00:30.818
czemu względność i czemu turbulencja?

0:00:30.842,0:00:34.908
Głęboko wierzę, że będzie znał[br]odpowiedź na to pierwsze".

0:00:34.932,0:00:38.280
Choć turbulencję [br]trudno zrozumieć matematycznie,

0:00:38.304,0:00:42.170
można użyć sztuki do jej przedstawienia.

0:00:42.194,0:00:47.284
W czerwcu 1889 roku Vincent Van Gogh[br]namalował tuż przed świtem pejzaż,

0:00:47.308,0:00:51.635
z widokiem ze swojego okna[br]w szpitalu Saint-Paul-de-Mausole,

0:00:51.659,0:00:53.564
w Saint-Rémy-de-Provence,

0:00:53.588,0:00:56.816
gdzie zgłosił się po ucięciu ucha

0:00:56.840,0:00:58.415
podczas epizodu psychotycznego.

0:00:59.252,0:01:02.032
W "Gwiaździstej nocy"[br]zaokrąglone pociągnięcia pędzla

0:01:02.056,0:01:07.803
składają się na nocne niebo wypełnione[br]spiralami chmur i wirami gwiazd.

0:01:07.827,0:01:11.724
Van Gogh i inni impresjoniści[br]przedstawiali światło inaczej

0:01:11.748,0:01:12.955
niż ich poprzednicy,

0:01:12.979,0:01:15.749
jak gdyby próbowali uchwycić jego ruch,

0:01:15.773,0:01:17.836
choćby w refleksach na tafli wody,

0:01:17.860,0:01:21.506
czy, w tym przypadku,[br]w migotaniu światła gwiazd,

0:01:21.530,0:01:23.919
na mlecznym, niebieskim niebie nocy.

0:01:24.844,0:01:27.391
Ten efekt powoduje luminancja,

0:01:27.415,0:01:30.916
intensywność światła[br]odbitego od różnych barw obrazu.

0:01:30.940,0:01:33.608
Prymitywniejsza część kory wzrokowej,

0:01:33.632,0:01:37.554
która widzi kontrast i ruch,[br]ale nie kolory,

0:01:37.578,0:01:40.603
zleje w jedno dwa fragmenty[br]o różnym kolorze,

0:01:40.627,0:01:42.949
jeśli mają tę samą luminancję.

0:01:42.973,0:01:45.328
Ale nowa kora mózgowa,[br]obecna u naczelnych,

0:01:45.352,0:01:48.482
dostrzeże kontrastujące kolory osobno.

0:01:48.506,0:01:51.433
Kiedy te dwa wrażenia się nakładają,

0:01:51.457,0:01:56.018
światło na obrazach impresjonistów[br]zdaje się pulsować, migotać

0:01:56.018,0:01:57.898
i dziwnie promieniować.

0:01:57.898,0:02:00.200
W taki sposób ten[br]i inne obrazy impresjonistów

0:02:00.225,0:02:03.042
wykorzystują szybkie,[br]wyraźne pociągnięcia pędzlem

0:02:03.067,0:02:06.733
by uderzająco realnie[br]oddać ruch światła.

0:02:07.702,0:02:11.182
60 lat później rosyjski matematyk[br]Andriej Kołmogorow

0:02:11.206,0:02:13.763
pogłębił matematyczne[br]zrozumienie turbulencji,

0:02:13.787,0:02:18.133
tworząc równanie, w którym energia[br]przepływu turbulentnego na odcinku R

0:02:18.157,0:02:22.467
zmienia się proporcjonalnie[br]do R do potęgi 5/3.

0:02:22.491,0:02:24.444
Pomiary wykazały, że prawo Kołmogorowa

0:02:24.469,0:02:27.632
niezwykle dokładnie[br]opisuje przepływ turbulentny,

0:02:27.656,0:02:29.788
chociaż całościowy opis turbulencji

0:02:29.811,0:02:32.576
pozostaje wśród [br]nierozwikłanych problemów fizyki.

0:02:33.181,0:02:37.491
Przepływ turbulentny powiela się,[br]podczas kaskad energii.

0:02:37.515,0:02:41.099
Innymi słowy, duże wiry[br]przekazują energię małym,

0:02:41.123,0:02:43.174
które robią to samo w mniejszej skali.

0:02:43.921,0:02:47.204
Przykładami może być[br]Wielka Czerwona Plama na Jupiterze,

0:02:47.228,0:02:50.678
powstawanie chmur[br]oraz cząstki pyłu kosmicznego.

0:02:51.671,0:02:54.885
W 2004 roku, używając teleskopu Hubble'a,

0:02:54.909,0:03:00.307
naukowcy zobaczyli wiry[br]w chmurze pyłu i gazu wokół gwiazdy,

0:03:00.307,0:03:03.267
co przypomniało im[br]"Gwiaździstą noc" van Gogha.

0:03:03.961,0:03:07.169
Zmotywowało to naukowców[br]z Meksyku, Hiszpanii i Anglii

0:03:07.193,0:03:10.570
do bliższego zbadania luminancji[br]w obrazie van Gogha.

0:03:11.421,0:03:15.676
Odkryli wyraźny wzór[br]przepływu turbulentnego,

0:03:15.700,0:03:17.998
bliski prawu Kołmogorowa,

0:03:17.998,0:03:20.998
ukryty w wielu obrazach van Gogha.

0:03:20.998,0:03:23.200
Naukowcy zeskanowali jego obrazy

0:03:23.224,0:03:26.946
i zmierzyli różnice jasności[br]pomiędzy każdą parą pikseli.

0:03:26.970,0:03:29.665
Z krzywych pokazujących[br]różnicę między pikselami

0:03:29.689,0:03:34.431
wywnioskowali, że obrazy[br]z psychotycznego okresu van Gogha

0:03:34.455,0:03:37.137
niezwykle dokładnie odwzorowują[br]przepływ turbulentny.

0:03:37.987,0:03:41.974
Autoportret z fajką,[br]ze spokojniejszego okresu,

0:03:41.999,0:03:43.860
nie wykazuje takich oznak.

0:03:44.313,0:03:46.787
Podobnie jak prace innych artystów,

0:03:46.811,0:03:49.337
które z początku wydają się[br]równie turbulentne,

0:03:49.362,0:03:50.977
jak "Krzyk" Muncha.

0:03:51.418,0:03:54.672
Zbyt łatwo byłoby powiedzieć,[br]że turbulentny geniusz van Gogha

0:03:54.696,0:03:57.068
umożliwił mu malowanie turbulencji,

0:03:57.092,0:04:02.002
ale też za trudne jest wyrażenie[br]zachwycającego piękna faktu,

0:04:02.026,0:04:04.453
że w okresie silnego cierpienia

0:04:04.477,0:04:07.907
van Gogh potrafił jakoś[br]zaobserwować i odwzorować

0:04:07.931,0:04:10.336
jedno z najtrudniejszych zjawisk,

0:04:10.360,0:04:13.597
jakie natura ukazała człowiekowi,

0:04:13.621,0:04:15.736
i zjednoczyć wybitną wyobraźnię

0:04:15.760,0:04:19.926
z najgłębszymi tajemnicami[br]ruchu, płynów i światła.