WEBVTT

00:00:06.841 --> 00:00:09.999
လူ့ဦးနှောက်ရဲ့မှတ်သားဖွယ်
အကောင်းဆုံး အသွင်အပြင်တစ်ခုက

00:00:10.023 --> 00:00:13.651
အဆင်တွေကို မှတ်မိပြီး၊ 
သရုပ်ဖော်နိုင်စွမ်းပါ။

00:00:13.675 --> 00:00:16.331
နားလည်ဖို့ကြိုးစားခဲ့တဲ့
အခက်ဆုံးအဆင်တွေအနက်

00:00:16.355 --> 00:00:20.765
ပြေပြစ်တဲ့ အင်အားတွေထဲက ရှုပ်ထွေးတဲ့ 
စီးမျောမှု သဘောထားအမြင်ပါ။

00:00:20.789 --> 00:00:23.272
ဂျာမန် ရူပဗေဒပညာရှင် 
Werner Heisenberg ပြောခဲ့တာက

00:00:23.296 --> 00:00:27.357
"ကျွန်တော် ဘုရားသခင်ကိုတွေ့တဲ့အခါ
မေးခွန်းနှစ်ခု မေးမိမယ်။

00:00:27.381 --> 00:00:30.818
ဘာကြောင့် အနုမာန အယူအဆပေါ်လာရတာလဲ။ 
ဘာကြောင့် ရှုပ်ထွေးမှုဖြစ်ရတာလဲ။

00:00:30.842 --> 00:00:34.908
ပထမမေးခွန်းအတွက် သူ့မှာ အဖြေတစ်ခုရှိ
မယ်လို့ ကျွန်တော် တကယ်ပဲ ယုံကြည်မိတယ်။"

NOTE Paragraph

00:00:34.932 --> 00:00:38.280
ရှုပ်ထွေးမှုဟာ သင်္ချာအရ နားလည်ဖို့ 
ခက်ခဲသလောက် ၎င်းအသွင်ကိုဖော်ဖို့

00:00:38.304 --> 00:00:42.170
ပန်းချီပညာကို ကျွန်တော်တို့ 
အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။

00:00:42.194 --> 00:00:47.284
၁၈၈၉ ဇွန်လမှာ ဗင်းဆင့် ဗန်ဂိုးဟာ 
Saint-Rémy-de-Provence က

00:00:47.308 --> 00:00:51.635
Saint-Paul-de-Mausole စိတ္တဇဆေးရုံမှာ
သူ့အခန်းပြတင်းကနေ နေမထွက်ခင်

00:00:51.659 --> 00:00:53.564
ရှုခင်းတစ်ခုကို ရေးဆွဲခဲ့တယ်။

00:00:53.588 --> 00:00:56.816
စိတ်ဖောက်ပြန်တဲ့အဖြစ်တစ်ခုမှာ 
သူ့နားရွက်သူဖြတ်ပြီး

00:00:56.840 --> 00:00:58.415
ကိုယ်တိုင်ဆေးရုံတက်ခဲ့တဲ့နေရာပါ။

00:00:59.312 --> 00:01:02.032
"Starry Night" ထဲက 
သူ့ရဲ့စက်ဝိုင်းပုံ စုတ်ချက်တွေက

00:01:02.056 --> 00:01:07.803
ဝေ့လည်နေတဲ့ တိမ်တွေ၊ ကြယ်ဝဲဂယက်တွေနဲ့ 
ပြည့်နေတဲ့ ညကောင်းကင်တစ်ခုကို ဖန်တီးတယ်။

00:01:07.827 --> 00:01:11.724
ဗန်ဂိုးနဲ့ အခြားသော စိတ္တဇပန်းချီဆရာတွေဟာ 
အလင်းကို ရှေ့ကလူတွေနဲ့ မတူတဲ့နည်းနဲ့

00:01:11.748 --> 00:01:12.955
သရုပ်ဖော်ကြတယ်၊


00:01:12.979 --> 00:01:15.749
ဥပမာ နေပြောက်တွေပါတဲ့ 
ရေစက်တွေဖြတ်ပြီး

00:01:15.773 --> 00:01:17.836
လှုပ်ရှားမှုကို ဖမ်း.ယူသလိုလိုပေါ့၊

00:01:17.860 --> 00:01:21.506
(သို့) ဒီမှာတော့ ညကောင်းကင်ပြာရဲ့
နို့နှစ်ရောင်လှိုင်းတွေကနေ

00:01:21.530 --> 00:01:23.919
မှိတ်တုတ်မှိတ်တုတ်နဲ့ 
အရည်ပျော်တဲ့ ကြယ်ရောင်ပေါ့။

00:01:24.844 --> 00:01:27.391
အကျိုးဆက်က ပတ္တူစပေါ်က အရောင်တွေထဲက


00:01:27.415 --> 00:01:30.916
အလင်းရဲ့အပြင်းအား 
တောက်ပမှုကြောင့်ဖြစ်တာပါ။

00:01:30.940 --> 00:01:33.608
တူညီတဲ့ တောက်ပမှုသာရှိရင်
အလင်းကွဲပြားမှုနဲ့

00:01:33.632 --> 00:01:37.554
လှုပ်ရှားမှုကိုသာ
မြင်ပြီး အရောင်ကိုမမြင်တဲ့

00:01:37.578 --> 00:01:40.603
အမြင်ပိုင်းအပြင်လွှာရဲ့
ပိုအကြမ်းစားနိုင်တဲ့အပိုင်းဟာ

00:01:40.627 --> 00:01:42.949
အရောင်မတူတဲ့ ဧရိယာနှစ်ခုကို
ရောစပ်သွားလိမ့်မယ်။

00:01:42.973 --> 00:01:45.328
ဒါပေမဲ့ ဦးနှောက်ရဲ့ ပရိုင်းမိတ် ကဏ္ဍခွဲက

00:01:45.352 --> 00:01:48.482
ကွဲပြားနေတဲ့ အရောင်တွေကို
ရောစပ်ခြင်းမရှိပဲ မြင်လိမ့်မယ်။

00:01:48.506 --> 00:01:51.433
ချက်ချင်းဖြစ်နေတဲ့ 
ဒီအဓိပ္ပာယ်ကောက်ယူမှုနှစ်ခုနဲ့အတူ

00:01:51.457 --> 00:01:57.005
စိတ္တဇပန်းချီလက်ရာများစွာက အလင်းဟာ တရွရွ၊ 
တဖျပ်ဖျပ်နဲ့ တမူထူးစွာတောက်ပတယ်ထင်ရတယ်။

00:01:57.898 --> 00:02:00.200
ဒါက ဒါနဲ့ အခြား စိတဇပန်းချီလက်ရာတွေ


00:02:00.225 --> 00:02:03.042
အလင်း ရွေ့ရှားပုံအကြောင်း သိသားတဲ့
အစစ်အမှန်တစ်ခုကို

00:02:03.067 --> 00:02:06.733
အမိအရယူဖို့အမြန် ဖန်တီးထားတဲ့ 
ပေါ်လွင်တဲ့ စုတ်ချက်တွေကို အသုံးပြုပုံပါ။

NOTE Paragraph

00:02:07.702 --> 00:02:11.182
နောက် ခြောက်နှစ်အကြာမှာ ရုရှား
သင်္ချာပညာရှင် Andrey Kolmogoro ကနေ

00:02:11.206 --> 00:02:13.763
အလျား R မှာရှိတဲ့ အုံကြွတဲ့ 
ပြေပြစ်မှုတစ်ခုထဲက

00:02:13.787 --> 00:02:18.133
စွမ်းအင်ဟာ R ရဲ့ 5/3rds အလိုက် 
ပြောင်းလဲတယ်လို့ အဆိုပြုတဲ့အခါ

00:02:18.157 --> 00:02:22.467
ရှုပ်ထွေးမှုရဲ့ သင်္ချာဆိုင်ရာ နားလည်မှု
လို့ ထောက်ပံ့ပေးခဲ့တယ်။

00:02:22.491 --> 00:02:24.444
ရှုပ်ထွေးမှုရဲ့ ပြည့်စုံတဲ့ သရုပ်ဖော်ဟာ


NOTE Paragraph

00:02:24.469 --> 00:02:27.632
ရူဗဗေဒမှာ ဖြေရှင်းမရတဲ့ပြဿနာတွေထဲက
တစ်ခုဖြစ်ကျန်ပေမဲ့ Kolmogorov ဟာ

00:02:27.656 --> 00:02:29.788
ရှုပ်ထွေးတဲ့ စီးမျောမှု လုပ်ဆောင်ပုံနဲ့

00:02:29.811 --> 00:02:32.576
သိသာစွာ နီးစပ်တယ်လို့ 
စမ်းသပ်ဆဲ တိုင်းတာမှုတွေက ပြတယ်၊

00:02:33.181 --> 00:02:37.491
စွမ်းအင် ဖြာဆင်းမှုတစ်ခုရှိရင်
ရှုပ်ထွေးတဲ့ စီးမျောမှုဟာ ၎င်းဘာသာ တူတယ်။

00:02:37.515 --> 00:02:41.099
တစ်နည်းဆိုရရင် ဝဲဂယ်ကြီးတွေရဲ့
စွမ်းအင်ဟာ ဝဲဂယ်ငယ်တွေဆီ ပြောင်းတယ်၊

00:02:41.123 --> 00:02:43.174
၎င်းဟာ အခြား ပမာဏတွေနဲ့ အလားတူပါ။

00:02:43.921 --> 00:02:47.204
ဒါရဲ့ သာဓကတွေက တိမ်ဖွဲ့စည်းမှုတွေနဲ့
ကြယ်တွေအချင်းချင်းကြားက

00:02:47.228 --> 00:02:50.568
ဖုန် ဒြပ်မှုန်တွေဖြစ်တဲ့
Jupiter's Great Red Spot မှာပါဝင်တယ်၊

NOTE Paragraph

00:02:51.671 --> 00:02:54.885
၂၀၀၄ ခုနှစ်မှာ Hubble Space Telescope
ကိုသုံးရင်း

00:02:54.909 --> 00:02:59.907
သိပ္ပံပညာရှင်တွေဟာ ကြယ်တစ်လုံးနားက ဖုန်နဲ့
ဓာတ်ငွေ့ရဲ့ အဝေးက တိမ်လုံးတွေ့ခဲ့ပြီး

00:02:59.931 --> 00:03:02.857
၎င်းက ဗန်ဂိုးရဲ့ "Starry Night"ကို
အမှတ်ရစေခဲ့တယ်။

00:03:03.961 --> 00:03:07.169
ဒါက မက္ကဆီကို၊ စပိန်နဲ့ 
အင်္ဂလန်က သိပ္ပံပညာရှင်တွေကို

00:03:07.193 --> 00:03:10.570
ဗန်ဂိုးပန်ချီကားတွေထဲက တောက်ပမှုကို 
အသေးစိတ်လေ့လာဖို့ တွန်းအားပေးတယ်။

00:03:11.421 --> 00:03:15.676
ဗန်ဂိုးရဲ့ ပန်းချီကားများစွာမှာ ပုန်းနေတဲ့
Kolmogorov ရဲ့ညီမျှခြင်းနဲ့နီးစပ်တဲ့

00:03:15.700 --> 00:03:20.014
ရှုပ်ထွေး ပြေပြစ်တဲ့ တည်ဆောက်မှုတွေရဲ့
ထူးခြားတဲ့ အဆင်တစ်ခုရှိတာကို တွေ့ခဲ့တယ်။

NOTE Paragraph

00:03:20.998 --> 00:03:23.200
သုတေသီတွေဟာ ဒီပန်းချီကားတွေကို
ဒစ်ဂျစ်တယ်လုပ်ကာ

00:03:23.224 --> 00:03:26.946
ပစ်ဇယ်နှစ်ခုကြားက တောက်ပမှု 
ပြောင်းလဲပုံကို တိုင်းတာခဲ့တယ်။

00:03:26.970 --> 00:03:29.665
ပစ်ဇယ်ကွဲကွာခြင်းတွအတွက် တိုင်းတာတဲ့
မျဉ်းကွေးတွေကနေ

00:03:29.689 --> 00:03:34.431
ဗန်ဂိုးရဲ့ စိတ်ရူးသွပ်မှု ကာလက ပန်းချီကား
တွေဟာ ပြေပြစ်တဲ့ ရှုပ်ထွေးမှုနဲ့ဆင်တူ

00:03:34.455 --> 00:03:37.137
ထူးခြားစွာ ပြုမူတယ်လို့ ကောက်ချက်ချခဲ့တယ်။

00:03:37.987 --> 00:03:41.974
ဗန်ဂိုးရဲ့ဘဝထဲက အေးချမ်းတဲ့ကာလကက
ဆေးတံနဲ့ ကိုယ်တိုင်ရေးပုံတူဟာ

00:03:41.999 --> 00:03:43.860
ဒီအလားတူမှု လက္ခဏာ မပြသခဲ့ဘူး။


00:03:44.313 --> 00:03:46.787
အခြား ပန်းချီပညာရှင်တွေရဲ့ ဘယ်လက်ရာမှလည်း

00:03:46.811 --> 00:03:49.337
အပေါ်ယံအားဖြင့် တူညီတဲ့ ရှုပ်ထွေးပုံမရဘူး။

00:03:49.362 --> 00:03:50.977
ဥပမာ၊ Munch ရဲ့ "The Scream" ပါ

NOTE Paragraph

00:03:51.418 --> 00:03:54.672
ဗန်ဂိုးရဲ့ ရှုပ်ထွေးတဲ့ ပါရမီက
ရှုပ်ထွေးမှုကို သရုပ်ဖော်စေတာလို့

00:03:54.696 --> 00:03:57.068
ပြောဖို့ လွယ်လွန်းပေမဲ့

00:03:57.092 --> 00:04:02.002
ပြင်းထန်တဲ့ ဝေဒနာခံစားမှုတစ်ခုထဲက
နိုးကြွတဲ့ အလှဆိုတဲ့အချက်ကို အတိအကျ

00:04:02.026 --> 00:04:04.453
ဖော်ပြဖို့ကည်း အတော်ခက်လွန်းပါတယ်။

00:04:04.477 --> 00:04:07.907
ဗန်ဂိုးဟာ သဘာဝက လူသားတွေရဲ့ ရှေ့မှောက်ကို
ဆောင်ကြဉ်းလာတဲ့

00:04:07.931 --> 00:04:10.336
အလွန်ခက်တဲ့ အယူအဆတစ်ုခုကို 
သိမြင်၊ကိုယ်စားပြုဖို့၊

00:04:10.360 --> 00:04:13.597
လှုပ်ရှားမှု၊ ပြေပြစ်မှုနဲ့ အလင်းရဲ့
အနက်ရှိုင်းဆုံး

00:04:13.621 --> 00:04:15.736
လျှို့ဝှက်ဆန်းကြယ်မှုတွေနဲ့အတူ


00:04:15.760 --> 00:04:19.926
သူမတူတဲ့ စိတ်မျက်လုံးကို ပေါင်းစည်းဖို့
တစ်နည်းနည်းနဲ့ စွမ်းခဲ့ပါတယ်။