WEBVTT

00:00:03.473 --> 00:00:13.349
Ten szkic to moja pierwsza analiza
miejsca projekcji

00:00:13.349 --> 00:00:14.840
To posąg

00:00:15.880 --> 00:00:17.699
stojący na piedestale

00:00:18.240 --> 00:00:20.680
Bardzo ważnym było dla mnie

00:00:20.680 --> 00:00:25.605
zobaczyć oczami wyobraźni 
posąg ożywiony przez projektor

00:00:26.960 --> 00:00:30.700
[Krzysztof Wodiczko: Pomnik dla żywych]

00:00:32.136 --> 00:00:34.980
Ludzie zawsze gromadzą się przy
monumentach.

00:00:36.320 --> 00:00:39.839
Wydarzenia, protesty

00:00:39.839 --> 00:00:44.050
Czasem wspinamy się na nie,
machamy flagami

00:00:44.050 --> 00:00:46.660
Ubarwiamy je nowymi narracjami

00:00:48.120 --> 00:00:51.539
Te monumenty były wcześniej 
świadkami wydarzeń

00:00:51.540 --> 00:00:53.500
niektóre, niezmiernie ważnych wydarzeń.

00:00:54.520 --> 00:00:59.639
Chcemy aby pomniki obserwowały
i utrwalały,

00:00:59.640 --> 00:01:02.300
obserwowały co dziś robimy,

00:01:02.300 --> 00:01:03.220
znów.

00:01:05.200 --> 00:01:09.640
Od wielu lat próbuję
oddać głos

00:01:09.640 --> 00:01:13.240
czy też nagłośnić głosy niesłyszane

00:01:13.240 --> 00:01:14.920
czy zagłuszane. 
--Widziałam mnóstwo

00:01:14.920 --> 00:01:18.300
martwych czy umierających dzieci.
To było straszne.

00:01:18.300 --> 00:01:23.500
--Wskoczyły nie wiedząc, że to było
zatrute, napromieniowane

00:01:23.560 --> 00:01:26.500
Mamy ponad 70 mln. uchodźców

00:01:26.940 --> 00:01:32.240
ludzi zmuszonych porzucić 
swoje ojczyste kraje

00:01:32.240 --> 00:01:36.930
ogarnięte wojną

00:01:36.930 --> 00:01:38.500
przeważnie wojna domową.

00:01:39.620 --> 00:01:43.770
W parku Madison Square
stoją cztery różne pomniki

00:01:43.770 --> 00:01:46.210
Ten jest najbardziej wyeksponowany.

00:01:46.210 --> 00:01:50.440
I oczywiście związany
z wojną secesyjną

00:01:51.240 --> 00:01:54.220
Właściwie nie mamy pomników
upamiętniających uchodźców

00:01:57.440 --> 00:01:59.320
[GŁOS Z PROJEKTORA]
-Zostawiłam rodziców

00:01:59.320 --> 00:02:00.700
-Zostawiłam mamę

00:02:00.700 --> 00:02:02.410
-I rodzeństwo

00:02:02.410 --> 00:02:04.370
bez pożegnania

00:02:04.370 --> 00:02:06.160
Uciekłam tak jak mnie tu widzisz

00:02:06.520 --> 00:02:08.880
[INNY GŁOS Z PROJEKTORA]
-Już od 10 lat

00:02:08.890 --> 00:02:10.780
śpimy w namiocie

00:02:10.780 --> 00:02:11.920
budzimy się

00:02:11.920 --> 00:02:14.130
z obawą co przyniesie dzień

00:02:14.130 --> 00:02:16.240
nie będąc w stanie kierować swoim życiem

00:02:16.900 --> 00:02:18.760
[KOLEJNY GŁOS] 
To była udręka

00:02:18.760 --> 00:02:22.200
Żadnych szans na lepsze życie

00:02:23.080 --> 00:02:27.690
Przepadło mi 19 lat życia, mojej młodości.

00:02:28.420 --> 00:02:32.240
[WODICZKO]
Spotkanie przemawiającego uchodźcy

00:02:32.240 --> 00:02:35.880
jest u nas praktycznie niemożliwe.

00:02:36.620 --> 00:02:39.900
[GŁOS Z PROJEKTORA]
-To było okropne, zostawić własne dziecko

00:02:39.900 --> 00:02:43.879
-Jeśli można w ogóle wyobrazić sobie 
porzucenie własnego dziecka

00:02:43.879 --> 00:02:49.469
-Nie sądzę, że ktoś mógłby wyobrazić sobie
porzucenie dziecka nawet na dzień czy dwa

00:02:49.469 --> 00:02:54.800
-Ja musiałam zostawić moje na 10 lat

00:02:55.500 --> 00:02:56.620
10 lat!

00:02:57.740 --> 00:03:05.020
[WODICZKO] Aby poradzić sobie z tak
traumatycznymi wspomnieniami

00:03:05.020 --> 00:03:07.930
bardzo ważna jest możliwość rozmowy,

00:03:07.930 --> 00:03:09.599
komunikacji z innymi.

00:03:09.599 --> 00:03:13.170
CI, którzy zawodowo zajmują się 
urazami psychicznymi

00:03:13.170 --> 00:03:17.159
wiedzą bardzo dobrze
że nie ma nic gorszego niż

00:03:17.160 --> 00:03:21.860
przytłaczające doświadczenie
którym nie można się podzielić.

00:03:21.860 --> 00:03:23.440
Podzielenie się nim z innymi

00:03:23.440 --> 00:03:28.220
otwiera drogę do zdrowszego życia.

00:03:33.020 --> 00:03:37.540
I takie jest moje podejście do pomników.

00:03:39.940 --> 00:03:43.620
Musimy sprawić aby mogły być użyteczne 
dla współczesnych

00:03:43.629 --> 00:03:47.430
aby miały dla nas znaczenie

00:03:47.430 --> 00:03:50.969
tak abyśmy mogli budować przyszłość

00:03:50.969 --> 00:03:51.969
lepszą przyszłość

00:03:51.969 --> 00:03:56.650
może taką przyszłość, w której 
niektóre z tych pomników

00:03:56.650 --> 00:03:58.180
jak np. te upamiętniające wojny

00:03:58.180 --> 00:04:00.769
nigdy nie będą musiały być postawione

00:04:00.769 --> 00:04:02.879
bo nie będzie na świecie ani wojen

00:04:02.880 --> 00:04:04.300
ani uchodźców.