1
00:00:03,473 --> 00:00:13,349
Ten szkic to moja pierwsza analiza
miejsca projekcji

2
00:00:13,349 --> 00:00:14,840
To posąg

3
00:00:15,880 --> 00:00:17,699
stojący na piedestale

4
00:00:18,240 --> 00:00:20,680
Bardzo ważnym było dla mnie

5
00:00:20,680 --> 00:00:25,605
zobaczyć oczami wyobraźni 
posąg ożywiony przez projektor

6
00:00:26,960 --> 00:00:30,700
[Krzysztof Wodiczko: Pomnik dla żywych]

7
00:00:32,136 --> 00:00:34,980
Ludzie zawsze gromadzą się przy
monumentach.

8
00:00:36,320 --> 00:00:39,839
Wydarzenia, protesty

9
00:00:39,839 --> 00:00:44,050
Czasem wspinamy się na nie,
machamy flagami

10
00:00:44,050 --> 00:00:46,660
Ubarwiamy je nowymi narracjami

11
00:00:48,120 --> 00:00:51,539
Te monumenty były wcześniej 
świadkami wydarzeń

12
00:00:51,540 --> 00:00:53,500
niektóre, niezmiernie ważnych wydarzeń.

13
00:00:54,520 --> 00:00:59,639
Chcemy aby pomniki obserwowały
i utrwalały,

14
00:00:59,640 --> 00:01:02,300
obserwowały co dziś robimy,

15
00:01:02,300 --> 00:01:03,220
znów.

16
00:01:05,200 --> 00:01:09,640
Od wielu lat próbuję
oddać głos

17
00:01:09,640 --> 00:01:13,240
czy też nagłośnić głosy niesłyszane

18
00:01:13,240 --> 00:01:14,920
czy zagłuszane. 
--Widziałam mnóstwo

19
00:01:14,920 --> 00:01:18,300
martwych czy umierających dzieci.
To było straszne.

20
00:01:18,300 --> 00:01:23,500
--Wskoczyły nie wiedząc, że to było
zatrute, napromieniowane

21
00:01:23,560 --> 00:01:26,500
Mamy ponad 70 mln. uchodźców

22
00:01:26,940 --> 00:01:32,240
ludzi zmuszonych porzucić 
swoje ojczyste kraje

23
00:01:32,240 --> 00:01:36,930
ogarnięte wojną

24
00:01:36,930 --> 00:01:38,500
przeważnie wojna domową.

25
00:01:39,620 --> 00:01:43,770
W parku Madison Square
stoją cztery różne pomniki

26
00:01:43,770 --> 00:01:46,210
Ten jest najbardziej wyeksponowany.

27
00:01:46,210 --> 00:01:50,440
I oczywiście związany
z wojną secesyjną

28
00:01:51,240 --> 00:01:54,220
Właściwie nie mamy pomników
upamiętniających uchodźców

29
00:01:57,440 --> 00:01:59,320
[GŁOS Z PROJEKTORA]
-Zostawiłam rodziców

30
00:01:59,320 --> 00:02:00,700
-Zostawiłam mamę

31
00:02:00,700 --> 00:02:02,410
-I rodzeństwo

32
00:02:02,410 --> 00:02:04,370
bez pożegnania

33
00:02:04,370 --> 00:02:06,160
Uciekłam tak jak mnie tu widzisz

34
00:02:06,520 --> 00:02:08,880
[INNY GŁOS Z PROJEKTORA]
-Już od 10 lat

35
00:02:08,890 --> 00:02:10,780
śpimy w namiocie

36
00:02:10,780 --> 00:02:11,920
budzimy się

37
00:02:11,920 --> 00:02:14,130
z obawą co przyniesie dzień

38
00:02:14,130 --> 00:02:16,240
nie będąc w stanie kierować swoim życiem

39
00:02:16,900 --> 00:02:18,760
[KOLEJNY GŁOS] 
To była udręka

40
00:02:18,760 --> 00:02:22,200
Żadnych szans na lepsze życie

41
00:02:23,080 --> 00:02:27,690
Przepadło mi 19 lat życia, mojej młodości.

42
00:02:28,420 --> 00:02:32,240
[WODICZKO]
Spotkanie przemawiającego uchodźcy

43
00:02:32,240 --> 00:02:35,880
jest u nas praktycznie niemożliwe.

44
00:02:36,620 --> 00:02:39,900
[GŁOS Z PROJEKTORA]
-To było okropne, zostawić własne dziecko

45
00:02:39,900 --> 00:02:43,879
-Jeśli można w ogóle wyobrazić sobie 
porzucenie własnego dziecka

46
00:02:43,879 --> 00:02:49,469
-Nie sądzę, że ktoś mógłby wyobrazić sobie
porzucenie dziecka nawet na dzień czy dwa

47
00:02:49,469 --> 00:02:54,800
-Ja musiałam zostawić moje na 10 lat

48
00:02:55,500 --> 00:02:56,620
10 lat!

49
00:02:57,740 --> 00:03:05,020
[WODICZKO] Aby poradzić sobie z tak
traumatycznymi wspomnieniami

50
00:03:05,020 --> 00:03:07,930
bardzo ważna jest możliwość rozmowy,

51
00:03:07,930 --> 00:03:09,599
komunikacji z innymi.

52
00:03:09,599 --> 00:03:13,170
CI, którzy zawodowo zajmują się 
urazami psychicznymi

53
00:03:13,170 --> 00:03:17,159
wiedzą bardzo dobrze
że nie ma nic gorszego niż

54
00:03:17,160 --> 00:03:21,860
przytłaczające doświadczenie
którym nie można się podzielić.

55
00:03:21,860 --> 00:03:23,440
Podzielenie się nim z innymi

56
00:03:23,440 --> 00:03:28,220
otwiera drogę do zdrowszego życia.

57
00:03:33,020 --> 00:03:37,540
I takie jest moje podejście do pomników.

58
00:03:39,940 --> 00:03:43,620
Musimy sprawić aby mogły być użyteczne 
dla współczesnych

59
00:03:43,629 --> 00:03:47,430
aby miały dla nas znaczenie

60
00:03:47,430 --> 00:03:50,969
tak abyśmy mogli budować przyszłość

61
00:03:50,969 --> 00:03:51,969
lepszą przyszłość

62
00:03:51,969 --> 00:03:56,650
może taką przyszłość, w której 
niektóre z tych pomników

63
00:03:56,650 --> 00:03:58,180
jak np. te upamiętniające wojny

64
00:03:58,180 --> 00:04:00,769
nigdy nie będą musiały być postawione

65
00:04:00,769 --> 00:04:02,879
bo nie będzie na świecie ani wojen

66
00:04:02,880 --> 00:04:04,300
ani uchodźców.