Οι άνθρωποι πάντα μαζεύονται μπροστά από
τα μνημεία.
Εκεί γίνονται εκδηλώσεις, διαμαρτυρίες.
Καμιά φορά καθόμαστε στους ώμους τους
ανεμίζοντας σημαίες.
Δεν υπάρχουν μνημεία για τους
πρόσφυγες.
[ΦΩΝΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΒΟΛΕΑ]
-Άφησα τους γονείς μου.
-Άφησα την μαμά μου,
-και τα αδέλφια μου,
-χωρίς να πω καν αντίο.
-Έφυγα όπως με βλέπετε.
[ΑΛΛΗ ΦΩΝΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΒΟΛΕΑ]
-Για δέκα χρόνια ζούσαμε έτσι
-κοιμόμασταν σε σκηνές,
-ξυπνούσαμε,
-ζούσαμε μέσα στον φόβο όλη μέρα,
-δεν μπορούσαμε να κάνουμε τίποτα
με τις ζωές μας.
[ΑΛΛΗ ΦΩΝΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΒΟΛΕΑ]
-Ήταν βασανιστήριο.
-Δεν υπήρχε ελπίδα για καλύτερη ζωή.
-19 χρόνια της ζωής μου, της νιότης μου
πήγαν χαμένα.
[ΒΟΝΤΙΖΚΟ] Το να δει κανείς έναν
πρόσφυγα να μιλάει,
είναι μια σπάνια ευκαιρία για το κοινό.
[ΦΩΝΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΒΟΛΕΑ]
-Ήταν δύσκολο να αφήσω το παιδί μου.
-Αν μπορεί κανείς να φανταστεί πως είναι
να αφήνεις το παιδί σου πίσω...
-Δεν νομίζω πως μπορεί κανείς να αφήσει
το παιδί του πίσω ούτε για μια μέρα.
- Εγώ έπρεπε να αφήσω το παιδί μου πίσω
για δέκα χρόνια.
-Δέκα χρόνια!
[ΒΟΝΤΙΖΚΟ] Για να καταφέρεις να ζήσεις
με τόσο τραυματικές αναμνήσεις,
είναι πολύ σημαντικό,
να μπορείς να μιλήσεις και να
επικοινωνήσεις με τους άλλους.
Όσοι προσπαθούν να ξεπεράσουν το
τραύμα τους,
ξέρουν πολύ καλά πως δεν υπάρχει τίποτα
πιο οδυνηρό
από το να μην μπορείς να μοιραστείς
αυτή την συντριπτική εμπειρία.
Όταν καταφέρεις να τη μοιραστείς,
μπορείς να αρχίσεις να ζεις μια πιο υγιή
ζωή με αυτές τις τραυματικές αναμνήσεις.
Αυτή είναι η προσέγγισή μου όσο αφορά
τα μνημεία.
Πρέπει να είναι χρήσιμα κα για τους
ζωντανούς,
πρέπει να σχετίζονται με τους ζωντανούς,
ώστε να χτίσουμε ένα μέλλον-
ένα καλύτερο μέλλον-
και ίσως σε αυτό το μέλλον μερικά από
αυτά τα μνημεία,
όπως τα πολεμικά μνημεία,
να μη χρειαστεί να χτιστούν,
γιατί δεν θα υπάρχουν πόλεμοι
και δεν θα υπάρχουν πρόσφυγες.