WEBVTT

00:00:00.120 --> 00:00:03.189
(geri sayım: 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1)

00:00:03.249 --> 00:00:07.950
İnternet
Paketler, Yönlendirme ve Güvenilirlik

00:00:07.950 --> 00:00:12.920
Merhaba, ismim Lynn Root. Spotify'da
yazılım mühendisiyim. İnternetin

00:00:12.920 --> 00:00:17.327
güvenilirliğini çoğu zaman sorgulamadan
kabul ettiğimi ilk ben itiraf edeceğim.

00:00:17.910 --> 00:00:23.170
İnternette dolaşan bilgi yoğunluğuna
inanamazsınız. Ama her bir veri parçasının

00:00:23.170 --> 00:00:26.360
size güvenilir biçimde ulaşması
nasıl mümkün?

00:00:26.360 --> 00:00:28.800
Diyelim ki
Spotify'da bir şarkı çalacaksınız.

00:00:28.800 --> 00:00:32.232
Bilgisayarınız doğrudan Spotify
sunucularına bağlanıyor ve Spotify

00:00:32.232 --> 00:00:35.532
şarkıyı size doğrudan, paylaşımsız
bir hattan gönderiyor gibi görünür.

00:00:35.532 --> 00:00:38.380
Aslında, internet böyle çalışmaz.

00:00:38.960 --> 00:00:42.150
İnternet doğrudan, paylaşımsız
bağlantılardan oluşsaydı bir şeyleri

00:00:42.150 --> 00:00:45.985
milyonlarca kullanıcı katılırken
çalıştırmaya devam etmek imkansız olurdu.

00:00:45.985 --> 00:00:49.876
Çünkü her bir telin ve bilgisayarın
her daim çalışacağının garantisi yok.

00:00:49.876 --> 00:00:54.697
Bunun yerine, veri internet üzerinde
daha az doğrudan bir şekilde gezer.

00:00:54.697 --> 00:01:01.080
Uzun yıllar önce, 1970'lerin başında,
ortağım Bob Kahn ile

00:01:01.080 --> 00:01:04.370
şimdi internet dediğimiz şeyin
tasarımı üzerine çalışmaya başladık.

00:01:04.370 --> 00:01:08.510
Bob ve benim
internet protokolleri ve mimarisini

00:01:08.510 --> 00:01:12.337
tasarlama sorumluluğumuz
ve fırsatımız vardı.

00:01:12.697 --> 00:01:16.340
Biz de internetin gelişimine ve evrimine

00:01:16.340 --> 00:01:20.290
katkıda bulunmakta ısrarımızı 
bunca zamandır sürdürüyoruz.

00:01:21.730 --> 00:01:26.260
Bilginin bir bilgisayardan
diğerine aktarımı oldukça ilgi çekici.

00:01:26.800 --> 00:01:30.550
Belirli bir yol takip etmeye
gerek duymuyor, hatta kullandığınız yol

00:01:30.550 --> 00:01:34.285
bilgisayardan bilgisayara yapılan
bir konuşmanın ortasında değişebilir.

00:01:34.285 --> 00:01:37.230
İnternette bilgi
bir bilgisayardan diğerine

00:01:37.230 --> 00:01:43.360
"bilgi paketi" dediğimiz bir şeyle gider.
Bir paket, internette bir yerden bir yere

00:01:43.360 --> 00:01:47.102
sizin bir yerden bir yere
arabayla seyahat ettiğiniz gibi ulaşır.

00:01:47.192 --> 00:01:50.460
Trafik sıkışıklığına
veya yolların durumuna bağlı olarak

00:01:50.460 --> 00:01:53.380
aynı yere varmak için
farklı bir yol seçebilir

00:01:53.380 --> 00:01:56.432
veya seçmek zorunda kalabilirsiniz.

00:01:58.452 --> 00:02:01.942
Ve tıpkı bir arabada her türlü şeyi
taşıyabildiğiniz gibi

00:02:01.942 --> 00:02:05.573
çeşitli dijital bilgiler de
"IP paketleriyle" gönderilebilir.

00:02:05.686 --> 00:02:11.101
Fakat bazı kısıtlar vardır.
Diyelim ki bir uzay mekiğini

00:02:11.101 --> 00:02:14.777
inşa edildiği yerden fırlatılacağı yere
taşımanız gerekiyor. Mekik bir kamyona

00:02:14.777 --> 00:02:19.617
sığmayacağından parçalara ayrılıp
bir kamyon filosu ile taşınması gerekir.

00:02:19.617 --> 00:02:21.649
Her biri farklı güzergahlar takip edebilir

00:02:21.649 --> 00:02:23.999
ve varış yerine
farklı zamanlarda ulaşabilirler.

00:02:23.999 --> 00:02:28.272
Fakat tüm parçalar ulaştığında
parçaları yeniden birleştirebilirsiniz

00:02:28.272 --> 00:02:30.612
ve mekik fırlatmaya hazır hale gelir.

00:02:30.612 --> 00:02:34.329
İnternette de detaylar benzer şekildedir.

00:02:34.329 --> 00:02:39.010
Bir arkadaşınıza göndermek veya
bir web sayfasına yüklemek istediğiniz

00:02:39.010 --> 00:02:43.220
çok büyük boyutlu bir görsel
on milyonlarca bit'lik 1 ve 0'lardan

00:02:43.220 --> 00:02:45.729
oluşabilir ve tek bir pakette
gönderilemeyebilir.

00:02:45.909 --> 00:02:50.280
Veri bilgisayarda olduğundan
görseli gönderen bilgisayar bu veriyi

00:02:50.280 --> 00:02:54.399
"paket" denen yüzlerce ve hatta
binlerce parçaya hızla ayırabilir.

00:02:55.069 --> 00:02:58.350
Araba veya kamyonlardan farklı olarak
bu paketlerin sürücüleri yoktur

00:02:58.350 --> 00:03:02.450
ve güzergahlarını seçmezler. Her bir paket
geldiği yerin ve gideceği yerin

00:03:02.450 --> 00:03:06.400
internet adresini taşır. İnternetteki
"yönlendirici" denen özel bilgisayarlar

00:03:06.400 --> 00:03:09.802
paketlerin ağlar üzerinde
sorunsuzca ilerlemesini sağlamak için

00:03:09.802 --> 00:03:14.372
trafik yöneticisi gibi hareket eder.
Bir güzergah sıkışıksa kişisel paketler

00:03:14.372 --> 00:03:18.777
internet üzerinde farklı güzergahlara
geçebilir ve varış noktasına

00:03:18.777 --> 00:03:23.039
birbirlerinden az farkla
veya düzensiz biçimde ulaşabilirler.

00:03:23.099 --> 00:03:26.549
Nasıl işlediğine bir bakalım.
"İnternet protokolü"nün bir parçası olarak

00:03:26.549 --> 00:03:30.044
her yönlendirici paket göndermek için
birden çok yolun takibini yapar

00:03:30.044 --> 00:03:33.219
ve paketin varış IP adresine bağlı olarak
her bir veri parçası için

00:03:33.219 --> 00:03:36.219
erişilebilir en ucuz veri yolunu seçer.

00:03:36.759 --> 00:03:40.130
Bu durumda "en ucuz" maliyetten ziyade
zaman ve şirketler arası

00:03:40.130 --> 00:03:43.800
politika ile ilişkiler gibi
teknik olmayan faktörleri ifade eder.

00:03:44.320 --> 00:03:48.469
Sıklıkla, verinin ulaşımı için en doğrudan
güzergahın, en iyi olması gerekmez.

00:03:48.649 --> 00:03:53.030
Farklı yol seçeneklerine sahip olmak
ağı "arızaya dayanıklı" hale getirir. Yani

00:03:53.030 --> 00:03:57.600
bir şeyler korkunç derecede ters gitse de
ağ, paketleri göndermeye devam edebilir.

00:03:57.660 --> 00:04:01.868
Bu, bir internet ana prensibinin
temelini oluşturur: "güvenilirlik".

00:04:04.059 --> 00:04:07.619
Peki bir veri talep etmek istemişseniz
ve her şey teslim edilmemişse?

00:04:07.619 --> 00:04:09.646
Diyelim ki
bir şarkı dinlemek istiyorsunuz.

00:04:09.646 --> 00:04:13.089
Tüm verilerin teslim edilip
şarkının başarıyla çalacağından

00:04:13.089 --> 00:04:14.829
nasıl yüzde yüz emin olabilirsiniz?

00:04:14.959 --> 00:04:19.870
Yeni en iyi arkadaşınızla tanışın.
"TCP: Geçiş Kontrol Protokolü".

00:04:19.970 --> 00:04:24.040
TCP tüm verilerinizin paketler halinde
gönderilip alınmasını yönetir.

00:04:24.040 --> 00:04:26.512
Taahhütlü posta hizmeti gibi düşünün.

00:04:26.690 --> 00:04:29.449
Cihazınızda bir şarkı istediğinizde
Spotify şarkıyı

00:04:29.449 --> 00:04:31.669
paketlere bölünmüş halde gönderir.

00:04:32.869 --> 00:04:35.640
Paketleriniz ulaştığında
TCP etraflı bir sayım yapar

00:04:35.640 --> 00:04:38.644
ve alınan her paket için teyit gönderir.

00:04:39.574 --> 00:04:42.540
Tüm paketler ulaşmışsa TCP
teslim edildiğine dair imza atar

00:04:42.540 --> 00:04:43.740
ve görev tamamlanır.

00:04:43.940 --> 00:04:49.720
♪ (hareketli müzik) ♪

00:04:50.310 --> 00:04:53.979
TCP bazı paketlerin kayıp olduğunu
fark ederse imza atmaz,

00:04:53.979 --> 00:04:58.920
yoksa şarkınızın sesi pek iyi çıkmaz
veya bazı kısımları eksik olabilir.

00:04:58.920 --> 00:05:02.710
Her bir eksik veya tamamlanmamış paketi
Spotify yeniden gönderir.

00:05:02.710 --> 00:05:07.390
TCP bir şarkı için birçok paketin
teslim edildiğini doğruladığında

00:05:07.390 --> 00:05:09.530
şarkınız çalmaya başlayacaktır.

00:05:09.530 --> 00:05:11.880
♪ (hareketli müzik) ♪

00:05:11.880 --> 00:05:15.697
TCP ve yönlendirme sistemlerinin en iyi
tarafı "ölçeklendirilebilir" olmalarıdır.

00:05:15.697 --> 00:05:18.517
8 cihazla da
8 milyar cihazla da çalışabilirler.

00:05:18.920 --> 00:05:22.339
Aslında, "arızaya dayanıklılık"
ve "yedeklilik" ilkeleri dolayısıyla

00:05:22.339 --> 00:05:25.873
ne kadar "yönlendirici" eklersek
internet o kadar "güvenilir" hale gelir.

00:05:25.873 --> 00:05:29.279
Güzel olan bir diğer şeyse interneti
herhangi bir kullanıcının hizmetini

00:05:29.279 --> 00:05:31.727
sekteye uğratmadan
geliştirip ölçeklendirebilmemiz.

00:05:31.727 --> 00:05:34.978
İnternet, fiziksel olarak bağlı
yüz binlerce "ağdan" ve milyarlarca

00:05:34.978 --> 00:05:40.640
bilgisayar ve "cihazdan" oluşur. İnterneti
oluşturan bu farklı sistemler verilerin

00:05:40.640 --> 00:05:45.470
internette nasıl gönderileceğine dair
üzerinde anlaşılan standartlar dolayısıyla

00:05:45.470 --> 00:05:51.009
birbirlerine bağlanır, birbirleriyle
iletişim kurar ve birlikte çalışırlar.

00:05:51.289 --> 00:05:56.000
Bilgisayarlar veya internet üzerindeki
yönlendiriciler tüm paketlerin yeniden

00:05:56.000 --> 00:06:01.289
birleştirilecekleri varış noktasına,
gerekliyse sırayla, ulaşmalarını sağlar.

00:06:01.549 --> 00:06:06.933
Bu bir günde milyarlarca kez,
siz veya bir başkası e-posta gönderirken,

00:06:06.933 --> 00:06:09.822
bir web sitesini ziyaret ederken,
görüntülü konuşma yaparken,

00:06:09.822 --> 00:06:12.900
bir mobil uygulama kullanırken
veya internet üzerindeki sensörler

00:06:12.900 --> 00:06:15.640
veya cihazlar birbirleriyle
konuşurlarken gerçekleşir.