0:00:00.120,0:00:03.189
(geri sayım: 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1)

0:00:03.249,0:00:07.950
İnternet[br]Paketler, Yönlendirme ve Güvenilirlik

0:00:07.950,0:00:12.920
Merhaba, ismim Lynn Root. Spotify'da[br]yazılım mühendisiyim. İnternetin

0:00:12.920,0:00:17.327
güvenilirliğini çoğu zaman sorgulamadan[br]kabul ettiğimi ilk ben itiraf edeceğim.

0:00:17.910,0:00:23.170
İnternette dolaşan bilgi yoğunluğuna[br]inanamazsınız. Ama her bir veri parçasının

0:00:23.170,0:00:26.360
size güvenilir biçimde ulaşması[br]nasıl mümkün?

0:00:26.360,0:00:28.800
Diyelim ki[br]Spotify'da bir şarkı çalacaksınız.

0:00:28.800,0:00:32.232
Bilgisayarınız doğrudan Spotify[br]sunucularına bağlanıyor ve Spotify

0:00:32.232,0:00:35.532
şarkıyı size doğrudan, paylaşımsız[br]bir hattan gönderiyor gibi görünür.

0:00:35.532,0:00:38.380
Aslında, internet böyle çalışmaz.

0:00:38.960,0:00:42.150
İnternet doğrudan, paylaşımsız[br]bağlantılardan oluşsaydı bir şeyleri

0:00:42.150,0:00:45.985
milyonlarca kullanıcı katılırken[br]çalıştırmaya devam etmek imkansız olurdu.

0:00:45.985,0:00:49.876
Çünkü her bir telin ve bilgisayarın[br]her daim çalışacağının garantisi yok.

0:00:49.876,0:00:54.697
Bunun yerine, veri internet üzerinde[br]daha az doğrudan bir şekilde gezer.

0:00:54.697,0:01:01.080
Uzun yıllar önce, 1970'lerin başında,[br]ortağım Bob Kahn ile

0:01:01.080,0:01:04.370
şimdi internet dediğimiz şeyin[br]tasarımı üzerine çalışmaya başladık.

0:01:04.370,0:01:08.510
Bob ve benim[br]internet protokolleri ve mimarisini

0:01:08.510,0:01:12.337
tasarlama sorumluluğumuz[br]ve fırsatımız vardı.

0:01:12.697,0:01:16.340
Biz de internetin gelişimine ve evrimine

0:01:16.340,0:01:20.290
katkıda bulunmakta ısrarımızı [br]bunca zamandır sürdürüyoruz.

0:01:21.730,0:01:26.260
Bilginin bir bilgisayardan[br]diğerine aktarımı oldukça ilgi çekici.

0:01:26.800,0:01:30.550
Belirli bir yol takip etmeye[br]gerek duymuyor, hatta kullandığınız yol

0:01:30.550,0:01:34.285
bilgisayardan bilgisayara yapılan[br]bir konuşmanın ortasında değişebilir.

0:01:34.285,0:01:37.230
İnternette bilgi[br]bir bilgisayardan diğerine

0:01:37.230,0:01:43.360
"bilgi paketi" dediğimiz bir şeyle gider.[br]Bir paket, internette bir yerden bir yere

0:01:43.360,0:01:47.102
sizin bir yerden bir yere[br]arabayla seyahat ettiğiniz gibi ulaşır.

0:01:47.192,0:01:50.460
Trafik sıkışıklığına[br]veya yolların durumuna bağlı olarak

0:01:50.460,0:01:53.380
aynı yere varmak için[br]farklı bir yol seçebilir

0:01:53.380,0:01:56.432
veya seçmek zorunda kalabilirsiniz.

0:01:58.452,0:02:01.942
Ve tıpkı bir arabada her türlü şeyi[br]taşıyabildiğiniz gibi

0:02:01.942,0:02:05.573
çeşitli dijital bilgiler de[br]"IP paketleriyle" gönderilebilir.

0:02:05.686,0:02:11.101
Fakat bazı kısıtlar vardır.[br]Diyelim ki bir uzay mekiğini

0:02:11.101,0:02:14.777
inşa edildiği yerden fırlatılacağı yere[br]taşımanız gerekiyor. Mekik bir kamyona

0:02:14.777,0:02:19.617
sığmayacağından parçalara ayrılıp[br]bir kamyon filosu ile taşınması gerekir.

0:02:19.617,0:02:21.649
Her biri farklı güzergahlar takip edebilir

0:02:21.649,0:02:23.999
ve varış yerine[br]farklı zamanlarda ulaşabilirler.

0:02:23.999,0:02:28.272
Fakat tüm parçalar ulaştığında[br]parçaları yeniden birleştirebilirsiniz

0:02:28.272,0:02:30.612
ve mekik fırlatmaya hazır hale gelir.

0:02:30.612,0:02:34.329
İnternette de detaylar benzer şekildedir.

0:02:34.329,0:02:39.010
Bir arkadaşınıza göndermek veya[br]bir web sayfasına yüklemek istediğiniz

0:02:39.010,0:02:43.220
çok büyük boyutlu bir görsel[br]on milyonlarca bit'lik 1 ve 0'lardan

0:02:43.220,0:02:45.729
oluşabilir ve tek bir pakette[br]gönderilemeyebilir.

0:02:45.909,0:02:50.280
Veri bilgisayarda olduğundan[br]görseli gönderen bilgisayar bu veriyi

0:02:50.280,0:02:54.399
"paket" denen yüzlerce ve hatta[br]binlerce parçaya hızla ayırabilir.

0:02:55.069,0:02:58.350
Araba veya kamyonlardan farklı olarak[br]bu paketlerin sürücüleri yoktur

0:02:58.350,0:03:02.450
ve güzergahlarını seçmezler. Her bir paket[br]geldiği yerin ve gideceği yerin

0:03:02.450,0:03:06.400
internet adresini taşır. İnternetteki[br]"yönlendirici" denen özel bilgisayarlar

0:03:06.400,0:03:09.802
paketlerin ağlar üzerinde[br]sorunsuzca ilerlemesini sağlamak için

0:03:09.802,0:03:14.372
trafik yöneticisi gibi hareket eder.[br]Bir güzergah sıkışıksa kişisel paketler

0:03:14.372,0:03:18.777
internet üzerinde farklı güzergahlara[br]geçebilir ve varış noktasına

0:03:18.777,0:03:23.039
birbirlerinden az farkla[br]veya düzensiz biçimde ulaşabilirler.

0:03:23.099,0:03:26.549
Nasıl işlediğine bir bakalım.[br]"İnternet protokolü"nün bir parçası olarak

0:03:26.549,0:03:30.044
her yönlendirici paket göndermek için[br]birden çok yolun takibini yapar

0:03:30.044,0:03:33.219
ve paketin varış IP adresine bağlı olarak[br]her bir veri parçası için

0:03:33.219,0:03:36.219
erişilebilir en ucuz veri yolunu seçer.

0:03:36.759,0:03:40.130
Bu durumda "en ucuz" maliyetten ziyade[br]zaman ve şirketler arası

0:03:40.130,0:03:43.800
politika ile ilişkiler gibi[br]teknik olmayan faktörleri ifade eder.

0:03:44.320,0:03:48.469
Sıklıkla, verinin ulaşımı için en doğrudan[br]güzergahın, en iyi olması gerekmez.

0:03:48.649,0:03:53.030
Farklı yol seçeneklerine sahip olmak[br]ağı "arızaya dayanıklı" hale getirir. Yani

0:03:53.030,0:03:57.600
bir şeyler korkunç derecede ters gitse de[br]ağ, paketleri göndermeye devam edebilir.

0:03:57.660,0:04:01.868
Bu, bir internet ana prensibinin[br]temelini oluşturur: "güvenilirlik".

0:04:04.059,0:04:07.619
Peki bir veri talep etmek istemişseniz[br]ve her şey teslim edilmemişse?

0:04:07.619,0:04:09.646
Diyelim ki[br]bir şarkı dinlemek istiyorsunuz.

0:04:09.646,0:04:13.089
Tüm verilerin teslim edilip[br]şarkının başarıyla çalacağından

0:04:13.089,0:04:14.829
nasıl yüzde yüz emin olabilirsiniz?

0:04:14.959,0:04:19.870
Yeni en iyi arkadaşınızla tanışın.[br]"TCP: Geçiş Kontrol Protokolü".

0:04:19.970,0:04:24.040
TCP tüm verilerinizin paketler halinde[br]gönderilip alınmasını yönetir.

0:04:24.040,0:04:26.512
Taahhütlü posta hizmeti gibi düşünün.

0:04:26.690,0:04:29.449
Cihazınızda bir şarkı istediğinizde[br]Spotify şarkıyı

0:04:29.449,0:04:31.669
paketlere bölünmüş halde gönderir.

0:04:32.869,0:04:35.640
Paketleriniz ulaştığında[br]TCP etraflı bir sayım yapar

0:04:35.640,0:04:38.644
ve alınan her paket için teyit gönderir.

0:04:39.574,0:04:42.540
Tüm paketler ulaşmışsa TCP[br]teslim edildiğine dair imza atar

0:04:42.540,0:04:43.740
ve görev tamamlanır.

0:04:43.940,0:04:49.720
♪ (hareketli müzik) ♪

0:04:50.310,0:04:53.979
TCP bazı paketlerin kayıp olduğunu[br]fark ederse imza atmaz,

0:04:53.979,0:04:58.920
yoksa şarkınızın sesi pek iyi çıkmaz[br]veya bazı kısımları eksik olabilir.

0:04:58.920,0:05:02.710
Her bir eksik veya tamamlanmamış paketi[br]Spotify yeniden gönderir.

0:05:02.710,0:05:07.390
TCP bir şarkı için birçok paketin[br]teslim edildiğini doğruladığında

0:05:07.390,0:05:09.530
şarkınız çalmaya başlayacaktır.

0:05:09.530,0:05:11.880
♪ (hareketli müzik) ♪

0:05:11.880,0:05:15.697
TCP ve yönlendirme sistemlerinin en iyi[br]tarafı "ölçeklendirilebilir" olmalarıdır.

0:05:15.697,0:05:18.517
8 cihazla da[br]8 milyar cihazla da çalışabilirler.

0:05:18.920,0:05:22.339
Aslında, "arızaya dayanıklılık"[br]ve "yedeklilik" ilkeleri dolayısıyla

0:05:22.339,0:05:25.873
ne kadar "yönlendirici" eklersek[br]internet o kadar "güvenilir" hale gelir.

0:05:25.873,0:05:29.279
Güzel olan bir diğer şeyse interneti[br]herhangi bir kullanıcının hizmetini

0:05:29.279,0:05:31.727
sekteye uğratmadan[br]geliştirip ölçeklendirebilmemiz.

0:05:31.727,0:05:34.978
İnternet, fiziksel olarak bağlı[br]yüz binlerce "ağdan" ve milyarlarca

0:05:34.978,0:05:40.640
bilgisayar ve "cihazdan" oluşur. İnterneti[br]oluşturan bu farklı sistemler verilerin

0:05:40.640,0:05:45.470
internette nasıl gönderileceğine dair[br]üzerinde anlaşılan standartlar dolayısıyla

0:05:45.470,0:05:51.009
birbirlerine bağlanır, birbirleriyle[br]iletişim kurar ve birlikte çalışırlar.

0:05:51.289,0:05:56.000
Bilgisayarlar veya internet üzerindeki[br]yönlendiriciler tüm paketlerin yeniden

0:05:56.000,0:06:01.289
birleştirilecekleri varış noktasına,[br]gerekliyse sırayla, ulaşmalarını sağlar.

0:06:01.549,0:06:06.933
Bu bir günde milyarlarca kez,[br]siz veya bir başkası e-posta gönderirken,

0:06:06.933,0:06:09.822
bir web sitesini ziyaret ederken,[br]görüntülü konuşma yaparken,

0:06:09.822,0:06:12.900
bir mobil uygulama kullanırken[br]veya internet üzerindeki sensörler

0:06:12.900,0:06:15.640
veya cihazlar birbirleriyle[br]konuşurlarken gerçekleşir.