[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:06.23,0:00:09.88,Default,,0000,0000,0000,,Nếu ai đó hỏi bạn: \N"Ai là người giàu nhất trong lịch sử?",
Dialogue: 0,0:00:09.88,0:00:11.45,Default,,0000,0000,0000,,bạn sẽ nghĩ đến ai?
Dialogue: 0,0:00:11.45,0:00:13.83,Default,,0000,0000,0000,,Tỉ phú ngân hàng \Nhay đại gia tập đoàn,
Dialogue: 0,0:00:13.83,0:00:16.73,Default,,0000,0000,0000,,Bill Gates hay John D. Rockefeller\Nchẳng hạn?
Dialogue: 0,0:00:16.73,0:00:20.64,Default,,0000,0000,0000,,Thế còn vị vua châu Phi \NMusa Keita I thì sao?
Dialogue: 0,0:00:20.64,0:00:26.52,Default,,0000,0000,0000,,Cai trị đế chế Mali vào thế kỉ 14,\NMansa Musa, hay Vua của các vị Vua,
Dialogue: 0,0:00:26.52,0:00:29.41,Default,,0000,0000,0000,,đã tích lũy khối tài sản \Nđủ để trở thành
Dialogue: 0,0:00:29.41,0:00:33.10,Default,,0000,0000,0000,,một trong những người \Ngiàu có nhất trong lịch sử.
Dialogue: 0,0:00:33.10,0:00:37.44,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng sự giàu có chỉ là một phần \Ntrong di sản vĩ đại của ông.
Dialogue: 0,0:00:37.44,0:00:40.67,Default,,0000,0000,0000,,Khi Mansa Musa lên ngôi năm 1312,
Dialogue: 0,0:00:40.67,0:00:44.23,Default,,0000,0000,0000,,phần lớn châu Âu bị nạn đói \Nvà nội chiến hoành hành,
Dialogue: 0,0:00:44.23,0:00:48.52,Default,,0000,0000,0000,,trong khi nhiều quốc gia châu Phi \Nvà Hồi giáo lại vô cùng thịnh vượng.
Dialogue: 0,0:00:48.52,0:00:52.03,Default,,0000,0000,0000,,Và Mansa Musa đóng vai trò quan trọng \Ntrong việc đem về
Dialogue: 0,0:00:52.03,0:00:54.68,Default,,0000,0000,0000,,cho vương quốc của mình\Nnhững thành tựu ấy.
Dialogue: 0,0:00:54.68,0:00:57.54,Default,,0000,0000,0000,,Bằng cách khôn khéo sáp nhập \Nthành phố Timbuktu,
Dialogue: 0,0:00:57.54,0:01:00.26,Default,,0000,0000,0000,,và giành lại quyền hành \Ntại thành phố Gao,
Dialogue: 0,0:01:00.26,0:01:03.96,Default,,0000,0000,0000,,ông đã kiểm soát được các tuyến đường \Nthương mại quan trọng
Dialogue: 0,0:01:03.96,0:01:07.07,Default,,0000,0000,0000,,giữa Địa Trung Hải và bờ biển Tây Phi,
Dialogue: 0,0:01:07.07,0:01:12.21,Default,,0000,0000,0000,,tiếp tục thời kì đỉnh cao\Ncủa bành trướng lãnh thổ.
Dialogue: 0,0:01:12.21,0:01:16.23,Default,,0000,0000,0000,,Lãnh thổ của đế chế Mali \Ngiàu về tài nguyên thiên nhiên,
Dialogue: 0,0:01:16.23,0:01:18.36,Default,,0000,0000,0000,,như vàng và muối.
Dialogue: 0,0:01:18.36,0:01:22.86,Default,,0000,0000,0000,,Thế giới đã chứng kiến sự giàu có \Ncủa Mansa Musa lần đầu, năm 1324,
Dialogue: 0,0:01:22.86,0:01:25.52,Default,,0000,0000,0000,,khi ông bắt đầu cuộc hành hương đến Meca.
Dialogue: 0,0:01:25.52,0:01:27.73,Default,,0000,0000,0000,,Không phải là người du hành tiết kiệm,
Dialogue: 0,0:01:27.73,0:01:31.17,Default,,0000,0000,0000,,ông mang theo một đoàn tùy tùng \Nkéo dài tận chân trời.
Dialogue: 0,0:01:31.17,0:01:34.72,Default,,0000,0000,0000,,Chi tiết của chuyến hành trình,\Nđa phần, được truyền miệng
Dialogue: 0,0:01:34.72,0:01:37.51,Default,,0000,0000,0000,,và được ghi chép không đồng nhất\Ntrong các tài liệu,
Dialogue: 0,0:01:37.51,0:01:40.22,Default,,0000,0000,0000,,vậy nên, rất khó kiểm chứng\Ntính chính xác.
Dialogue: 0,0:01:40.22,0:01:44.75,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng hầu hết đều đồng ý về \Nsự hoành tráng của chuyến đi.
Dialogue: 0,0:01:44.75,0:01:48.66,Default,,0000,0000,0000,,Các sử gia miêu tả đoàn người \Ngồm 10 ngàn binh sĩ,
Dialogue: 0,0:01:48.66,0:01:50.92,Default,,0000,0000,0000,,dân thường,\Nvà nô lệ,
Dialogue: 0,0:01:50.92,0:01:55.11,Default,,0000,0000,0000,,500 người mang đồ đạc bằng vàng,\Nmặc lụa đẹp,
Dialogue: 0,0:01:55.11,0:02:00.04,Default,,0000,0000,0000,,cùng vô số lạc đà và ngựa \Nđể thồ vàng.
Dialogue: 0,0:02:00.04,0:02:02.06,Default,,0000,0000,0000,,Dừng chân ở các thành phố như Cairo,
Dialogue: 0,0:02:02.06,0:02:05.52,Default,,0000,0000,0000,,Mansa Musa được cho là đã tiêu \Nmột lượng vàng rất lớn,
Dialogue: 0,0:02:05.52,0:02:08.19,Default,,0000,0000,0000,,phát cho người nghèo, \Nmua đồ lưu niệm,
Dialogue: 0,0:02:08.19,0:02:11.40,Default,,0000,0000,0000,,thậm chí, còn cho xây \Ncác nhà thờ dọc đường.
Dialogue: 0,0:02:11.40,0:02:15.46,Default,,0000,0000,0000,,Việc chi tiêu của ông \Nđã làm nền kinh tế nơi đây
Dialogue: 0,0:02:15.46,0:02:18.15,Default,,0000,0000,0000,,trở nên bất ổn,\Ngây ra lạm phát.
Dialogue: 0,0:02:18.15,0:02:22.66,Default,,0000,0000,0000,,Cuộc hành trình kéo dài hơn một năm, \Nvà khi trở về,
Dialogue: 0,0:02:22.66,0:02:27.58,Default,,0000,0000,0000,,câu chuyện về sự giàu có của ông \Nlan đến các bến cảng Địa Trung Hải.
Dialogue: 0,0:02:27.58,0:02:31.28,Default,,0000,0000,0000,,Mali và vị vua của mình \Nđã đi vào huyền thoại,
Dialogue: 0,0:02:31.28,0:02:35.78,Default,,0000,0000,0000,,và được nêu tên\Ntrên bản đồ Catalan Atlas 1375,
Dialogue: 0,0:02:35.78,0:02:39.86,Default,,0000,0000,0000,,một trong những bản đồ quan trọng nhất \Nchâu Âu thời Trung Cổ.
Dialogue: 0,0:02:39.86,0:02:44.59,Default,,0000,0000,0000,,Trên đó vẽ hình vị vua tay cầm cây trượng \Ntay cầm thỏi vàng lấp lánh.
Dialogue: 0,0:02:44.59,0:02:49.24,Default,,0000,0000,0000,,Mansa Musa thực sự đã ghi danh\Nđế chế Mali trên bản đồ.
Dialogue: 0,0:02:49.24,0:02:52.96,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng giàu có vật chất không phải\Nlà mối bận tâm duy nhất của ông.
Dialogue: 0,0:02:52.96,0:02:56.78,Default,,0000,0000,0000,,Là một người sùng đạo Hồi, \Nông đặc biệt yêu thích Timbutku,
Dialogue: 0,0:02:56.78,0:03:01.52,Default,,0000,0000,0000,,nơi từng là trung tâm tôn giáo và \Ngiáo dục trước khi bị sát nhập.
Dialogue: 0,0:03:01.52,0:03:03.85,Default,,0000,0000,0000,,Vừa trở về sau chuyến hành hương,
Dialogue: 0,0:03:03.85,0:03:06.51,Default,,0000,0000,0000,,ông đã cho xây nhà thờ Djinguereber\Ntại đây
Dialogue: 0,0:03:06.51,0:03:09.82,Default,,0000,0000,0000,,với sự giúp đỡ \Ncủa các kiến trúc sư người Andalusia.
Dialogue: 0,0:03:09.82,0:03:14.46,Default,,0000,0000,0000,,Ông còn thành lập các trường đại học lớn, \Nnâng cao vị thế của thành phố,
Dialogue: 0,0:03:14.46,0:03:18.94,Default,,0000,0000,0000,,thu hút học giả và sinh viên \Ntừ khắp thế giới Hồi giáo đổ về.
Dialogue: 0,0:03:18.94,0:03:22.12,Default,,0000,0000,0000,,Dưới thời Mansa Musa, \Nđế chế được đô thị hóa,
Dialogue: 0,0:03:22.12,0:03:26.52,Default,,0000,0000,0000,,với trường học và nhà thờ được xây dựng \Nở hàng trăm thị trấn đông dân.
Dialogue: 0,0:03:26.52,0:03:30.48,Default,,0000,0000,0000,,Gia sản của vị vua kéo dài hàng thế kỉ,\Nnhững lăng tẩm, thư viện,
Dialogue: 0,0:03:30.48,0:03:34.46,Default,,0000,0000,0000,,nhà thờ do ông xây dựng\Ncòn tồn tại đến ngày nay,
Dialogue: 0,0:03:34.46,0:03:38.05,Default,,0000,0000,0000,,như minh chứng \Ncho thời hoàng kim của lịch sử Mali.