WEBVTT

00:00:06.826 --> 00:00:09.884
Gdybyś miał wymienić
najbogatszych ludzi w historii świata,

00:00:09.884 --> 00:00:11.452
kto przychodzi ci na myśl?

00:00:11.452 --> 00:00:13.828
Zapewne jakiś bankier
lub potentat korporacji,

00:00:13.828 --> 00:00:16.727
np. Bill Gates czy John D. Rockefeller.

00:00:16.727 --> 00:00:20.640
A czy słyszałeś o afrykańskim królu,
Mansa Musa?

00:00:20.640 --> 00:00:24.105
Panując nad Imperium Mali w XIV wieku,

00:00:24.105 --> 00:00:26.719
Mansa Musa, czyli Król Królów,

00:00:26.719 --> 00:00:28.729
zgromadził fortunę,

00:00:28.729 --> 00:00:33.099
dzięki której stał się prawdopodobnie
najbogatszym człowiekiem w historii.

00:00:33.099 --> 00:00:37.442
Ale jego potężne bogactwo 
było tylko częścią spuścizny.

00:00:37.442 --> 00:00:40.674
Gdy Mansa Musa 
doszedł do władzy w 1312 roku,

00:00:40.674 --> 00:00:44.436
większośc Europy była wyniszczana
przez głód i wojny domowe,

00:00:44.436 --> 00:00:48.519
podczas gdy wiele afrykańskich królestw
i cały świat Islamu rozkwitał.

00:00:48.519 --> 00:00:52.527
Mansa Musa zbierał owoce tego rozkwitu

00:00:52.527 --> 00:00:54.684
i przynosił je do swojego królestwa.

00:00:54.684 --> 00:00:57.541
Poprzez strategiczne
przyłączenie miasta Timbuktu


00:00:57.541 --> 00:01:00.815
i ustanowienie na nowo
władzy w mieście Gao,

00:01:00.815 --> 00:01:03.545
zyskał kontrolę nad ważnymi 
szlakami handlowymi

00:01:03.545 --> 00:01:07.074
pomiędzy krajami środziemnomorskimi
a zachodnim wybrzeżem Afryki.

00:01:07.074 --> 00:01:12.213
Dzięki temu kontynuował ekspansję,
która znacząco zwiększyła terytorium Mali.

00:01:12.213 --> 00:01:16.227
Terytorium Imperium Mali
było bogate w surowce naturalne,

00:01:16.227 --> 00:01:18.356
takie jak złoto i sól.

00:01:18.356 --> 00:01:22.855
Świat po raz pierwszy ujrzał
bogactwo Mansa Musy w 1324,


00:01:22.855 --> 00:01:25.516
kiedy wybrał się on 
na pielgrzymkę do Mekki.

00:01:25.516 --> 00:01:27.376
Jako że nie lubił podróżować tanio,

00:01:27.376 --> 00:01:31.170
wziął karawanę rozciągającą się
jak okiem sięgnąć.

00:01:31.170 --> 00:01:34.652
Relacje z tej wyprawy są oparte 
głównie na ustnych przekazach

00:01:34.652 --> 00:01:36.837
i różniących się od siebie 
relacji pisanych,

00:01:36.837 --> 00:01:40.223
więc trudno jest ustalić szczegóły.

00:01:40.223 --> 00:01:44.750
Jednak większość zgadza się 
co do rozrzutnej skali całej wyprawy.

00:01:44.750 --> 00:01:48.664
Kronikarze opisują świtę
składającą się z tysięcy żołnierzy,

00:01:48.664 --> 00:01:49.884
cywilów,

00:01:49.884 --> 00:01:51.074
niewolników,

00:01:51.074 --> 00:01:55.114
500 heraldów niosących złote laski, 
ubranych w jedwab

00:01:55.114 --> 00:02:00.039
oraz wielu wielbłądów i koni
przywdzianych w mnóstwo złota.

00:02:00.039 --> 00:02:02.058
Podczas postojów w miastach jak Kair,

00:02:02.058 --> 00:02:05.524
Mansa Musa miał wydawać
niezliczone ilości złota,

00:02:05.524 --> 00:02:08.187
obdarowując biednych,
kupując pamiątki,

00:02:08.187 --> 00:02:11.400
a nawet budując meczety
wzdłuż trasy podróży.

00:02:11.400 --> 00:02:15.455
Prawdopodobnie jego wydatki
zdestabilizowały lokalną gospodarkę,

00:02:15.455 --> 00:02:18.147
powodując potężną inflację.

00:02:18.147 --> 00:02:22.660
Podróż miała trwać ponad rok,
a do czasu gdy Mansa Musa wrócił,

00:02:22.660 --> 00:02:27.584
po portach śródziemnomorskich 
rozeszły się opowieści o jego bogactwie.


00:02:27.584 --> 00:02:31.285
Mali ze swoim królem stały się legendarne,

00:02:31.285 --> 00:02:36.307
co przypieczętowało włączenie państwa
do atlasu katalońskiego w 1375.

00:02:36.307 --> 00:02:39.857
Była to jedna z najważniejszych 
map średniowiecznej Europy

00:02:39.857 --> 00:02:44.589
i przedstawiała króla, Mansa Musę,
trzymającego berło i bryłkę złota.

00:02:44.589 --> 00:02:49.848
Mansa Musa dosłownie sam
umieścił swoje królestwo na mapie.

00:02:49.848 --> 00:02:52.963
Ale króla nie interesowały tylko 
bogactwa materialne.

00:02:52.963 --> 00:02:56.782
Jako gorliwy muzułmanin
szczególnie zainteresował się Timbuktu,

00:02:56.782 --> 00:03:01.861
które było centrum religijnym
i naukowym już przed włączeniem do Mali.

00:03:01.861 --> 00:03:03.853
Po powrocie ze swojej pielgrzymki,

00:03:03.853 --> 00:03:06.513
wybudował wielki meczet Djinguereber

00:03:06.513 --> 00:03:09.820
z pomocą andaluzyjskiego architekta.

00:03:09.820 --> 00:03:14.461
Otworzył także ważny uniwersytet,
tym bardziej podnosząc reputację miasta

00:03:14.461 --> 00:03:18.941
i przyciągając uczonych oraz studentów 
z całego świata Islamu.

00:03:18.941 --> 00:03:22.116
Pod rządami Mansa Musy
imperium Mali zostało zurbanizowane,

00:03:22.116 --> 00:03:26.517
powstały setki szkół i meczetów 
w gęściej zaludnionych miastach.

00:03:26.517 --> 00:03:29.315
Spuścizna króla przetrwała pokolenia

00:03:29.315 --> 00:03:33.153
i aż po dziś dzień zachowały się
mauzolea, biblioteki i meczety,


00:03:33.153 --> 00:03:37.223
które przypominają 
o złotej erze w historii Mali.