1
00:00:06,826 --> 00:00:09,884
Gdybyś miał wymienić
najbogatszych ludzi w historii świata,

2
00:00:09,884 --> 00:00:11,452
kto przychodzi ci na myśl?

3
00:00:11,452 --> 00:00:13,828
Zapewne jakiś bankier
lub potentat korporacji,

4
00:00:13,828 --> 00:00:16,727
np. Bill Gates czy John D. Rockefeller.

5
00:00:16,727 --> 00:00:20,640
A czy słyszałeś o afrykańskim królu,
Mansa Musa?

6
00:00:20,640 --> 00:00:24,105
Panując nad Imperium Mali w XIV wieku,

7
00:00:24,105 --> 00:00:26,719
Mansa Musa, czyli Król Królów,

8
00:00:26,719 --> 00:00:28,729
zgromadził fortunę,

9
00:00:28,729 --> 00:00:33,099
dzięki której stał się prawdopodobnie
najbogatszym człowiekiem w historii.

10
00:00:33,099 --> 00:00:37,442
Ale jego potężne bogactwo 
było tylko częścią spuścizny.

11
00:00:37,442 --> 00:00:40,674
Gdy Mansa Musa 
doszedł do władzy w 1312 roku,

12
00:00:40,674 --> 00:00:44,436
większośc Europy była wyniszczana
przez głód i wojny domowe,

13
00:00:44,436 --> 00:00:48,519
podczas gdy wiele afrykańskich królestw
i cały świat Islamu rozkwitał.

14
00:00:48,519 --> 00:00:52,527
Mansa Musa zbierał owoce tego rozkwitu

15
00:00:52,527 --> 00:00:54,684
i przynosił je do swojego królestwa.

16
00:00:54,684 --> 00:00:57,541
Poprzez strategiczne
przyłączenie miasta Timbuktu


17
00:00:57,541 --> 00:01:00,815
i ustanowienie na nowo
władzy w mieście Gao,

18
00:01:00,815 --> 00:01:03,545
zyskał kontrolę nad ważnymi 
szlakami handlowymi

19
00:01:03,545 --> 00:01:07,074
pomiędzy krajami środziemnomorskimi
a zachodnim wybrzeżem Afryki.

20
00:01:07,074 --> 00:01:12,213
Dzięki temu kontynuował ekspansję,
która znacząco zwiększyła terytorium Mali.

21
00:01:12,213 --> 00:01:16,227
Terytorium Imperium Mali
było bogate w surowce naturalne,

22
00:01:16,227 --> 00:01:18,356
takie jak złoto i sól.

23
00:01:18,356 --> 00:01:22,855
Świat po raz pierwszy ujrzał
bogactwo Mansa Musy w 1324,


24
00:01:22,855 --> 00:01:25,516
kiedy wybrał się on 
na pielgrzymkę do Mekki.

25
00:01:25,516 --> 00:01:27,376
Jako że nie lubił podróżować tanio,

26
00:01:27,376 --> 00:01:31,170
wziął karawanę rozciągającą się
jak okiem sięgnąć.

27
00:01:31,170 --> 00:01:34,652
Relacje z tej wyprawy są oparte 
głównie na ustnych przekazach

28
00:01:34,652 --> 00:01:36,837
i różniących się od siebie 
relacji pisanych,

29
00:01:36,837 --> 00:01:40,223
więc trudno jest ustalić szczegóły.

30
00:01:40,223 --> 00:01:44,750
Jednak większość zgadza się 
co do rozrzutnej skali całej wyprawy.

31
00:01:44,750 --> 00:01:48,664
Kronikarze opisują świtę
składającą się z tysięcy żołnierzy,

32
00:01:48,664 --> 00:01:49,884
cywilów,

33
00:01:49,884 --> 00:01:51,074
niewolników,

34
00:01:51,074 --> 00:01:55,114
500 heraldów niosących złote laski, 
ubranych w jedwab

35
00:01:55,114 --> 00:02:00,039
oraz wielu wielbłądów i koni
przywdzianych w mnóstwo złota.

36
00:02:00,039 --> 00:02:02,058
Podczas postojów w miastach jak Kair,

37
00:02:02,058 --> 00:02:05,524
Mansa Musa miał wydawać
niezliczone ilości złota,

38
00:02:05,524 --> 00:02:08,187
obdarowując biednych,
kupując pamiątki,

39
00:02:08,187 --> 00:02:11,400
a nawet budując meczety
wzdłuż trasy podróży.

40
00:02:11,400 --> 00:02:15,455
Prawdopodobnie jego wydatki
zdestabilizowały lokalną gospodarkę,

41
00:02:15,455 --> 00:02:18,147
powodując potężną inflację.

42
00:02:18,147 --> 00:02:22,660
Podróż miała trwać ponad rok,
a do czasu gdy Mansa Musa wrócił,

43
00:02:22,660 --> 00:02:27,584
po portach śródziemnomorskich 
rozeszły się opowieści o jego bogactwie.


44
00:02:27,584 --> 00:02:31,285
Mali ze swoim królem stały się legendarne,

45
00:02:31,285 --> 00:02:36,307
co przypieczętowało włączenie państwa
do atlasu katalońskiego w 1375.

46
00:02:36,307 --> 00:02:39,857
Była to jedna z najważniejszych 
map średniowiecznej Europy

47
00:02:39,857 --> 00:02:44,589
i przedstawiała króla, Mansa Musę,
trzymającego berło i bryłkę złota.

48
00:02:44,589 --> 00:02:49,848
Mansa Musa dosłownie sam
umieścił swoje królestwo na mapie.

49
00:02:49,848 --> 00:02:52,963
Ale króla nie interesowały tylko 
bogactwa materialne.

50
00:02:52,963 --> 00:02:56,782
Jako gorliwy muzułmanin
szczególnie zainteresował się Timbuktu,

51
00:02:56,782 --> 00:03:01,861
które było centrum religijnym
i naukowym już przed włączeniem do Mali.

52
00:03:01,861 --> 00:03:03,853
Po powrocie ze swojej pielgrzymki,

53
00:03:03,853 --> 00:03:06,513
wybudował wielki meczet Djinguereber

54
00:03:06,513 --> 00:03:09,820
z pomocą andaluzyjskiego architekta.

55
00:03:09,820 --> 00:03:14,461
Otworzył także ważny uniwersytet,
tym bardziej podnosząc reputację miasta

56
00:03:14,461 --> 00:03:18,941
i przyciągając uczonych oraz studentów 
z całego świata Islamu.

57
00:03:18,941 --> 00:03:22,116
Pod rządami Mansa Musy
imperium Mali zostało zurbanizowane,

58
00:03:22,116 --> 00:03:26,517
powstały setki szkół i meczetów 
w gęściej zaludnionych miastach.

59
00:03:26,517 --> 00:03:29,315
Spuścizna króla przetrwała pokolenia

60
00:03:29,315 --> 00:03:33,153
i aż po dziś dzień zachowały się
mauzolea, biblioteki i meczety,


61
00:03:33,153 --> 00:03:37,223
które przypominają 
o złotej erze w historii Mali.