0:00:06.826,0:00:09.884
Gdybyś miał wymienić[br]najbogatszych ludzi w historii świata,

0:00:09.884,0:00:11.452
kto przychodzi ci na myśl?

0:00:11.452,0:00:13.828
Zapewne jakiś bankier[br]lub potentat korporacji,

0:00:13.828,0:00:16.727
np. Bill Gates czy John D. Rockefeller.

0:00:16.727,0:00:20.640
A czy słyszałeś o afrykańskim królu,[br]Mansa Musa?

0:00:20.640,0:00:24.105
Panując nad Imperium Mali w XIV wieku,

0:00:24.105,0:00:26.719
Mansa Musa, czyli Król Królów,

0:00:26.719,0:00:28.729
zgromadził fortunę,

0:00:28.729,0:00:33.099
dzięki której stał się prawdopodobnie[br]najbogatszym człowiekiem w historii.

0:00:33.099,0:00:37.442
Ale jego potężne bogactwo [br]było tylko częścią spuścizny.

0:00:37.442,0:00:40.674
Gdy Mansa Musa [br]doszedł do władzy w 1312 roku,

0:00:40.674,0:00:44.436
większośc Europy była wyniszczana[br]przez głód i wojny domowe,

0:00:44.436,0:00:48.519
podczas gdy wiele afrykańskich królestw[br]i cały świat Islamu rozkwitał.

0:00:48.519,0:00:52.527
Mansa Musa zbierał owoce tego rozkwitu

0:00:52.527,0:00:54.684
i przynosił je do swojego królestwa.

0:00:54.684,0:00:57.541
Poprzez strategiczne[br]przyłączenie miasta Timbuktu[br]

0:00:57.541,0:01:00.815
i ustanowienie na nowo[br]władzy w mieście Gao,

0:01:00.815,0:01:03.545
zyskał kontrolę nad ważnymi [br]szlakami handlowymi

0:01:03.545,0:01:07.074
pomiędzy krajami środziemnomorskimi[br]a zachodnim wybrzeżem Afryki.

0:01:07.074,0:01:12.213
Dzięki temu kontynuował ekspansję,[br]która znacząco zwiększyła terytorium Mali.

0:01:12.213,0:01:16.227
Terytorium Imperium Mali[br]było bogate w surowce naturalne,

0:01:16.227,0:01:18.356
takie jak złoto i sól.

0:01:18.356,0:01:22.855
Świat po raz pierwszy ujrzał[br]bogactwo Mansa Musy w 1324,[br]

0:01:22.855,0:01:25.516
kiedy wybrał się on [br]na pielgrzymkę do Mekki.

0:01:25.516,0:01:27.376
Jako że nie lubił podróżować tanio,

0:01:27.376,0:01:31.170
wziął karawanę rozciągającą się[br]jak okiem sięgnąć.

0:01:31.170,0:01:34.652
Relacje z tej wyprawy są oparte [br]głównie na ustnych przekazach

0:01:34.652,0:01:36.837
i różniących się od siebie [br]relacji pisanych,

0:01:36.837,0:01:40.223
więc trudno jest ustalić szczegóły.

0:01:40.223,0:01:44.750
Jednak większość zgadza się [br]co do rozrzutnej skali całej wyprawy.

0:01:44.750,0:01:48.664
Kronikarze opisują świtę[br]składającą się z tysięcy żołnierzy,

0:01:48.664,0:01:49.884
cywilów,

0:01:49.884,0:01:51.074
niewolników,

0:01:51.074,0:01:55.114
500 heraldów niosących złote laski, [br]ubranych w jedwab

0:01:55.114,0:02:00.039
oraz wielu wielbłądów i koni[br]przywdzianych w mnóstwo złota.

0:02:00.039,0:02:02.058
Podczas postojów w miastach jak Kair,

0:02:02.058,0:02:05.524
Mansa Musa miał wydawać[br]niezliczone ilości złota,

0:02:05.524,0:02:08.187
obdarowując biednych,[br]kupując pamiątki,

0:02:08.187,0:02:11.400
a nawet budując meczety[br]wzdłuż trasy podróży.

0:02:11.400,0:02:15.455
Prawdopodobnie jego wydatki[br]zdestabilizowały lokalną gospodarkę,

0:02:15.455,0:02:18.147
powodując potężną inflację.

0:02:18.147,0:02:22.660
Podróż miała trwać ponad rok,[br]a do czasu gdy Mansa Musa wrócił,

0:02:22.660,0:02:27.584
po portach śródziemnomorskich [br]rozeszły się opowieści o jego bogactwie.[br]

0:02:27.584,0:02:31.285
Mali ze swoim królem stały się legendarne,

0:02:31.285,0:02:36.307
co przypieczętowało włączenie państwa[br]do atlasu katalońskiego w 1375.

0:02:36.307,0:02:39.857
Była to jedna z najważniejszych [br]map średniowiecznej Europy

0:02:39.857,0:02:44.589
i przedstawiała króla, Mansa Musę,[br]trzymającego berło i bryłkę złota.

0:02:44.589,0:02:49.848
Mansa Musa dosłownie sam[br]umieścił swoje królestwo na mapie.

0:02:49.848,0:02:52.963
Ale króla nie interesowały tylko [br]bogactwa materialne.

0:02:52.963,0:02:56.782
Jako gorliwy muzułmanin[br]szczególnie zainteresował się Timbuktu,

0:02:56.782,0:03:01.861
które było centrum religijnym[br]i naukowym już przed włączeniem do Mali.

0:03:01.861,0:03:03.853
Po powrocie ze swojej pielgrzymki,

0:03:03.853,0:03:06.513
wybudował wielki meczet Djinguereber

0:03:06.513,0:03:09.820
z pomocą andaluzyjskiego architekta.

0:03:09.820,0:03:14.461
Otworzył także ważny uniwersytet,[br]tym bardziej podnosząc reputację miasta

0:03:14.461,0:03:18.941
i przyciągając uczonych oraz studentów [br]z całego świata Islamu.

0:03:18.941,0:03:22.116
Pod rządami Mansa Musy[br]imperium Mali zostało zurbanizowane,

0:03:22.116,0:03:26.517
powstały setki szkół i meczetów [br]w gęściej zaludnionych miastach.

0:03:26.517,0:03:29.315
Spuścizna króla przetrwała pokolenia

0:03:29.315,0:03:33.153
i aż po dziś dzień zachowały się[br]mauzolea, biblioteki i meczety,[br]

0:03:33.153,0:03:37.223
które przypominają [br]o złotej erze w historii Mali.