0:00:00.506,0:00:02.540
حەزدەکەم دەربارەی کۆمەلێکی زۆر

0:00:02.540,0:00:04.992
تایبەتی گیانەوەرەکان قسەتان بۆ بکەم.

0:00:04.992,0:00:08.993
١٠,٠٠٠جۆری باڵندە لەجیهاندا هەیە.

0:00:08.993,0:00:13.601
سیسارکەکان بەبەراورد بە گروپی باڵندەکانیتر[br]لە ژێر مەترسیەکی زۆر لەناوچونن.

0:00:13.601,0:00:16.613
کاتێک سیسارکێکی وەکو ئەمە دەبینی، یەکەم شت

0:00:16.613,0:00:20.589
کە بەمێشکت دادێت، ئەوانەن قیزەون، ناشرین،

0:00:20.589,0:00:23.548
و باڵندەی چڵێسن کە تەنها[br]بە دوای گۆشت وێڵن.

0:00:23.548,0:00:30.875
بە سیاسیەکان دەشوبهێنرێن.[br](چەپڵەڕێزان) (پێکەنین)

0:00:30.875,0:00:33.650
دەمەوێت ئەم دیدە بگۆرم، دەمەوێت

0:00:33.650,0:00:36.360
ئەم دیدانەی کە بۆ[br]ئەم جۆرە باڵندانە هەیە بیگۆڕم، چونکە

0:00:36.360,0:00:39.410
هاوسۆزی ئێمەیان پێویستەی.[br](بەجدی پێویستیان پێیە(پێکەنین

0:00:39.410,0:00:40.959
و پێتان دەڵێم بۆ.

0:00:40.959,0:00:44.551
پێش هەموو شتێک، بۆچی ئەوان[br]ئەم جۆرە ناوبانگە خراپەیان هەیە؟

0:00:44.551,0:00:48.538
کاتێک چاڕڵز داروین بە ناو[br]ئەتلەنتیکدا ڕۆیشت لە ساڵی ۱٨۳۲

0:00:48.538,0:00:51.730
ڵەسەر بیگڵدا، قەڵەمونی دیت،

0:00:51.730,0:00:54.570
و گوتی،''ئەمانە باڵندەی قیزەونن

0:00:54.570,0:01:00.631
سەرێکی کەچەڵی ڕەنگ سور کە پڕیەتی لە پیسی.[br](پێکەنین)

0:01:00.631,0:01:05.201
ناتوانی لەوە خراپتر ڕیسوای بکەی،[br]هەرگیز وەک چاڕڵز داروین. (پێکەنین)

0:01:05.201,0:01:08.062
ئێوە دەزانن ، ئەم تێڕوانینەی گۆڕا[br]کاتێک کە گەڕایەوە،

0:01:08.062,0:01:09.378
و پێتان دەڵێم بۆ.

0:01:09.378,0:01:12.669
(کۆمپانیایی دیزنیش بەکاریهێناون. (پێکەنین

0:01:12.669,0:01:17.461
بە کەسێکی گەوج، ڵاڵ ودەبەنگ وێنا دەکرێت.

0:01:17.461,0:01:21.037
لەم دواییەدا ، ئەگەر تەماشای[br]ڕۆژنامەیی کینیات کردبێت

0:01:21.037,0:01:28.156
(پێکەنین) (چەپڵەڕێزان) (دڵخۆشی)

0:01:28.156,0:01:31.508
ئەندام پەرلەمانەکانی کینیا بە .[br]تایبەتمەندیەکانی سیسارک

0:01:31.508,0:01:34.820
بەراورد کراون.[br]بەڵام دەمەوێت بەرەنگاری ئەمە ببمەوە.

0:01:34.820,0:01:37.372
دەمەوێت بەرەنگاری ئەمە ببمەوە. دەزانن بۆ؟

0:01:37.372,0:01:40.092
چونکە ئەندام پەڕلەمانەکان

0:01:40.092,0:01:44.963
(ژینگە بە پاک و خاوێنی ڕاناگرن. (پێکەنین

0:01:44.963,0:01:49.925
ئەندام پەڕلەمانەکان یارمەتیدەر نیین بۆ[br]ڕێگری کردن لە بڵاوبونەوەی نەخۆشییەکان.

0:01:49.925,0:01:56.274
بەسەختی دەتوانن یەک خێزانیان [br](هەبێت. (چەپڵەڕیزان) (پێکەنین

0:01:56.274,0:01:59.527
باواڕ ناکەم مەترسی لەسەر ژیانیان[br]وەک سیسارک هەبێت. (پێکەنین)

0:01:59.527,0:02:06.968
لە هەموویان گرنگتر، سیسارک زۆر لە ئەندام[br]پەرلەمانەکان جوانترن(پێکەنین و چەپڵەڕێزان)

0:02:06.968,0:02:10.369
هەروەها لەم هەسارەیەدا[br]دوو جۆرسیسارک هەن.

0:02:10.369,0:02:13.162
لێرە سیسارکی جیهانی نوێ هەن[br]تازە دۆزراونەتەوە

0:02:13.162,0:02:16.103
لە ئەمریکا ، وەکو کۆندۆرس و کاراکاس،

0:02:16.103,0:02:18.402
و سیسارکەکانی جیهانی کۆن، لەم شوێنە

0:02:18.402,0:02:21.890
لە ۱٦جۆرمان هەیە ،[br]لەو ۱٦ جۆرە ، ۱۱ جۆریان

0:02:21.890,0:02:24.977
بەشێوەیەکی زۆر گەورە مەترسی[br]لە ناوچونیان لێدەکرێت.

0:02:24.977,0:02:28.364
بۆچی سیسارکەکان گرنگن؟ پێش هەموو شتێک

0:02:28.364,0:02:31.855
خزمەتێکی گرنگی ژینگە دەکەن و[br]پاککەرەوەن. سیسارکەکان

0:02:31.855,0:02:34.169
کۆمەڵێک کرێکاری سروشتی[br]پاککردنەوەی خاشاکی ئێمەن

0:02:34.169,0:02:36.802
لاشەی ئاژەڵی مردوو تا سەر[br]ئێسک دەخۆن و پاکی دەکەنەوە.

0:02:36.802,0:02:40.090
جۆرەها بەکتریای مەترسیدار و[br]پاشماوەی لاشە پاک دەکەنەوە.

0:02:40.090,0:02:43.113
ئەگەر ئەم پاشماوە و بەکتریایانە بمێننە[br]و بڵاوببنەوە دەبنە هۆکاری

0:02:43.113,0:02:47.197
لە دەستدانی ژمارەیەکی گەورەی ئاژەڵ[br]و تووشبونی ئاژەڵی تر بە نەخۆشی.

0:02:47.197,0:02:49.736
توێژینەوەکانی ئەم ماوەیە[br]دەریانخستوە که لە شوێنێک

0:02:49.736,0:02:52.939
سیسارک نەبێت پاشماوەکان لاشەکان [br]سێ بۆ چوار هێندە زیاد دەبن

0:02:52.939,0:02:55.508
هەتا شیدەبنەوە، و ئەمەش[br]کاریگەری گەورەی دەبێت

0:02:55.508,0:02:58.403
بۆ بڵاوبوونەوەی نەخۆشی.

0:02:58.403,0:03:01.819
سیسارکەکان گرنگیەکی [br]گەورەی مێژووییان هەیە.

0:03:01.819,0:03:05.063
لە کلتووری میسری کۆن بونیان هەبووە.

0:03:05.063,0:03:08.163
نخبەت هێمایی پارێزەر

0:03:08.163,0:03:11.251
و دایکایەتیە و پێکەوە لەگەڵ کوبڕا

0:03:11.251,0:03:15.365
بە هێمایی یەکگرتوویی لە نێوان میسری [br]سەروو وخواروو دادەنران.

0:03:15.365,0:03:19.173
لە ئەفسانەی هیندۆسیدا، [br]چاتاێۆ خواوەندی سیسارک بوو،

0:03:19.173,0:03:24.445
و ژیانی خۆی خستە مەترسی بۆ [br]ئەوەیی خواوەندی سیتا بپارێزێت

0:03:24.445,0:03:27.102
لە دەست ئەژدیهایی دەسەری ڕاڤن.

0:03:27.102,0:03:30.393
لە کلتوری خەلکی تیبت، سیسارکەکان[br]کارێکی زۆر گرنگ جێ بەجێ دەکەن

0:03:30.393,0:03:33.245
خواردنی لاشەکان لە ئاسمان. لە[br]شوێنێکی وەکو تیبت شوێنێک نییە

0:03:33.245,0:03:36.309
بۆ ناشتنی لاشەکان، یان دار بۆ سوتاندنیان،

0:03:36.309,0:03:40.497
بۆیە سیسارکەکان سیستەمێکی سروشتی[br]پاککەرەوە پێشکەش دەکەن.

0:03:40.497,0:03:42.964
کەواتە کێشەی ئێمە لەگەڵ سیسارکەکان چییە؟

0:03:42.964,0:03:45.835
هەشت جۆر سیسارکمان لە[br]کینیا هەیە،

0:03:45.835,0:03:49.822
شەش لەوانە مەترسیێکی زۆری لەناوچوونیان [br]لەسەرە.

0:03:49.822,0:03:52.441
هۆکارەکە ئەوەیە کە [br]ژەهر خوارد دەکرێن، و

0:03:52.441,0:03:55.033
ئەم ژەهر خواردنەشیان

0:03:55.033,0:03:57.721
مرۆڤ لێی بەرپرسیارە.

0:03:57.721,0:04:01.073
خەڵکی ئەو گوندانە ژەهر بەکار دەهێنن[br]بە ئامانجی کوشتنی ئاژەڵە دڕندەکان.

0:04:01.073,0:04:04.708
و لەبەرامەردا، سیسارکەکان[br]دەبنە قوربانی ژەهرخواردنە.

0:04:04.708,0:04:07.372
لە باشوری ئاسیادا، لە [br]هیندستان و پاکستان

0:04:07.372,0:04:10.853
چوار جۆر لە سیسارکەکان مەترسی[br]زۆر گەورەیان لەسەرە،

0:04:10.853,0:04:14.204
واتە کەمتر لە ۱۰ یان ۱٥ ساڵیان[br]ماوە بۆ ئەوەی لەناو بچن،

0:04:14.204,0:04:17.514
و هۆکارەکە ئەوەیە چونکە[br]کەوتوونەتە ناو داوەکە

0:04:17.514,0:04:19.962
بەهۆی خواردنی ئاژەڵە ماڵیەکان[br]کە پێش مردنیان کوتراون

0:04:19.962,0:04:22.634
بە دەرمانی ئازارشکێنی وەک دیکلوفیناک.

0:04:22.634,0:04:25.731
ئێستا ئەم دەرمانە لە هیندستان لە[br]نەخۆشخانەی ئاژەڵان قەدەغەکراوە،

0:04:25.731,0:04:28.250
و سنوورێکیان بۆ داناوە.

0:04:28.250,0:04:30.570
بەهۆی نەبوونی سیسارکێک،[br]سەگی بەڕەڵا

0:04:30.570,0:04:33.371
لە شوێنی فڕێدانی لاشەی[br]مرداربوو بڵاو بوونەتەوە،

0:04:33.371,0:04:36.552
کە سەگی هار بڵاودەبێتەوە وەک[br]ئەوەیە موشەکێکی کاتکراوی گەورەی

0:04:36.552,0:04:39.194
نەخۆشی هاریت هەبیت، حاڵەتەکانی نەخۆشی هاری

0:04:39.194,0:04:41.922
بە ڕێژەیەکی یەکجار زۆر[br]لە هیندستان زیادی کردووە.

0:04:41.922,0:04:45.367
کینیا لە هەوڵی ئەوەدایە کە ببێتە خاوەنی[br]گەورەترین ناوچەی با لە ئەفریقا:

0:04:45.367,0:04:48.603
تۆربینەی هەوایی ببەستێت تا[br]بگاتە دەریاچەی تورکانا.

0:04:48.603,0:04:50.883
دژی ئەو وزەی با نیم، [br]بەڵام پێویستە کار بکەین

0:04:50.883,0:04:54.092
لەگەڵ حکومەتەکان بکەین،[br]چونکە تۆربۆنەکانی با

0:04:54.092,0:04:56.692
ئەمە لە باڵندەکان دەکات،[br]دەیانکات بە دوو بەشەوە.

0:04:56.692,0:04:59.526
ئامێری شێلانی باڵندەکانن.

0:04:59.526,0:05:02.204
لە ڕۆژئاوایی ئەفریقا،[br]بازرگانیەکی مەترسیداری.

0:05:02.204,0:05:07.575
سیسارکی مردوو هەیە کە بۆ جادو و[br]دروست کردنی بت بەکاردەهێرین.

0:05:07.575,0:05:10.407
کەواتە پێویستە ئێمە چی بیکەین؟[br]توێژینەوە لە سەر

0:05:10.407,0:05:13.687
ئەم باڵندانە دەکەین، هەندێک ئامێری[br]پەیوەندیان لەسەر دەلکێنین.

0:05:13.687,0:05:16.063
شوێنە بنەڕەتیەکانی[br]ئەو بڵندانە دیاری دەکەین،

0:05:16.063,0:05:18.502
تا بزانین کە بۆ کوێ دەچن.

0:05:18.502,0:05:20.533
دەبینین بۆ چەند ووڵاتێکی جیاواز گەشت دەکەن

0:05:20.533,0:05:24.109
ئەگەر بمانەوێت چارەسەرێکی بنەڕەتی لە ئاستی[br]وڵاتێک بدۆزینەوە، ئەمە سەرناگرێت

0:05:24.109,0:05:26.546
دەبێت لەسەر ئاستی هەرێمی[br]لەگەڵ حوکمەتەکان کار بکەین.

0:05:26.546,0:05:29.482
لەگەڵ کۆمەڵە ناوخۆیەکان کار دەکەین.

0:05:29.482,0:05:32.624
قسەیان سەبارەت بە گرنگی[br]سیسارکەکان بۆ دەکەین،

0:05:32.624,0:05:35.179
باسی گرنگی هەبوونی سیسارکەکان و

0:05:35.179,0:05:38.216
خزمەتە بەرچاوەکانی ئەم باڵندە[br]چاکەیان بۆ ڕوون دەکەینەوە.

0:05:38.216,0:05:41.229
چۆن دەتوانی یارمەتیمان بدەیت؟[br]ببە بە ئەندامێکی کارا،

0:05:41.229,0:05:43.952
لە سەری بەدەنگ بە، نامە بۆ حوکمەت بنووسە

0:05:43.952,0:05:46.262
و پێ بڵێ ئێمە زۆر پێویستە گرنگی

0:05:46.262,0:05:49.440
بە ئەم باڵندە تێنەگەیشتراوانە[br]بدەین. کات ببەخشە

0:05:49.440,0:05:52.056
بۆ بڵاوکردنەوەی ئەم[br]زانیاریانە.

0:05:52.056,0:05:55.150
کاتێک لەم ژوورە دەچیتە دەرەوە، ئەم شتانەی[br]لەسەر سیسارک فێر بوویت

0:05:55.150,0:05:57.200
بۆ بنەماڵە و خێزان، مناڵەکانت.

0:05:57.200,0:05:59.361
بۆ دراوسێکانت باسیان بکە.

0:05:59.361,0:06:02.424
سیسارکەکان زۆر بەخشندەن.[br]چارڵز داروین ووتی

0:06:02.424,0:06:05.453
تێڕوانینی گۆڕا چونکە بینی

0:06:05.453,0:06:08.718
بە ئاسانی بەبێ وزە لە ئاسمانەکان دەفڕن.

0:06:08.718,0:06:11.597
کینیا ،ئەم جیهانە، زۆر هەژارتر دەبێت

0:06:11.597,0:06:14.182
بەبێ ئەو جۆرە باڵندە جوانانە.

0:06:14.182,0:06:18.182
(زۆر سوپاس. (چەپڵە ڕێزان