WEBVTT

00:00:01.468 --> 00:00:06.690
23 Nisan 2013'te

00:00:06.714 --> 00:00:12.228
Associated Press, Twitter'da
şöyle bir tweet attı.

00:00:12.252 --> 00:00:14.649
"Flaş haber:

00:00:14.673 --> 00:00:17.244
Beyaz Saray'da iki patlama.

00:00:17.268 --> 00:00:19.601
Barack Obama yaralandı."

00:00:20.212 --> 00:00:25.637
Bu tweet beş dakikadan kısa sürede
4000 kere paylaşıldı

00:00:25.661 --> 00:00:27.878
ve sonrasında viral oldu.

NOTE Paragraph

00:00:28.760 --> 00:00:33.110
Bu tweet, Associated Press tarafından 
paylaşılan gerçek bir haber değildi.

00:00:33.134 --> 00:00:36.467
Aslında sahte veya yalan bir haberdi.

00:00:36.491 --> 00:00:39.316
Associated Press'in
Twitter hesabını ele geçiren

00:00:39.340 --> 00:00:44.034
Suriyeli bilgisayar korsanlarınca 
paylaşılmıştı.

00:00:44.407 --> 00:00:48.296
Amaçları toplumda kargaşa çıkarmaktı
ama çok daha fazlasını yaptılar.

00:00:48.320 --> 00:00:50.796
Çünkü otomatik borsa algoritmaları

00:00:50.820 --> 00:00:54.180
bu tweet'teki hissiyatı hemen yakaladı

00:00:54.204 --> 00:00:57.172
ve ABD Başkanı'nın bu patlamada

00:00:57.196 --> 00:01:00.577
yaralanmış veya öldürülmüş olması
ihtimaline göre alım satım

00:01:00.601 --> 00:01:01.801
yapmaya başladı.

00:01:02.188 --> 00:01:04.180
Tweet atmaya başladıklarında

00:01:04.204 --> 00:01:07.553
borsayı çöküşe soktular,

00:01:07.577 --> 00:01:12.744
bir günde 140 milyar dolarlık
değer kaybına yol açtılar.

NOTE Paragraph

00:01:13.062 --> 00:01:17.538
Özel yetkili ABD savcısı Robert Mueller

00:01:17.562 --> 00:01:21.454
üç Rus şirketine ve 13 Rus bireye karşı

00:01:21.478 --> 00:01:24.097
2016 başkanlık seçimine müdahale ederek

00:01:24.121 --> 00:01:27.288
ABD'yi dolandırmak amacıyla

00:01:27.312 --> 00:01:31.092
komplo kurmaktan dava açtı.

00:01:31.855 --> 00:01:35.419
Bu iddianamenin hikâyesi,

00:01:35.443 --> 00:01:38.585
Kremlin'in sosyal medyadaki 
gizli kolu olan

00:01:38.609 --> 00:01:42.203
Internet Research Agency'nin hikâyesidir.

00:01:42.815 --> 00:01:45.592
Sırf başkanlık seçimlerinde

00:01:45.616 --> 00:01:47.505
Internet Agency'nin çabaları

00:01:47.529 --> 00:01:52.696
ABD'de Facebook üzerinden
126 milyon kişiye ulaştı,

00:01:52.720 --> 00:01:55.997
üç milyon tekil tweet attı

00:01:56.021 --> 00:01:59.863
ve 43 saatlik YouTube içeriği yayınladı.

00:01:59.887 --> 00:02:01.539
Bunların hepsi sahteydi.

00:02:01.563 --> 00:02:07.886
ABD başkanlık seçimlerine şüphe tohumları 
ekme amaçlı yanlış bilgilendirmelerdi.

NOTE Paragraph

00:02:08.996 --> 00:02:11.646
Oxford Üniversitesi'nin 
yakın tarihli bir araştırması

00:02:11.670 --> 00:02:14.940
geçtiğimiz İsveç seçimlerinde

00:02:14.964 --> 00:02:19.339
sosyal medyada yayınlanan
seçimle ilgili bilgilerin

00:02:19.363 --> 00:02:20.561
üçte birinin

00:02:20.585 --> 00:02:22.672
yalan veya sahte olduğunu
ortaya koydu.

NOTE Paragraph

00:02:23.037 --> 00:02:28.115
Ek olarak, yanlış bilgilendirme amaçlı
bu tür sosyal medya kampanyaları

00:02:28.139 --> 00:02:32.290
Burma'da Rohingya'ya karşı yürütülen

00:02:32.314 --> 00:02:35.425
veya Hindistan'da linçlere yol açan
"soykırımcı propaganda"ların

00:02:35.449 --> 00:02:37.752
yayılmasına yol açabilir.

NOTE Paragraph

00:02:37.776 --> 00:02:39.270
Biz yalan haberleri araştırdık

00:02:39.294 --> 00:02:42.513
ve onları araştırmaya bu terim
popüler olmadan önce başladık.

00:02:43.030 --> 00:02:45.720
Bu yıl Mart ayında,
"Science" dergisinin kapağında

00:02:45.720 --> 00:02:50.380
internette yayılan sahte haberleri
konu alan en geniş kapsamlı

00:02:50.404 --> 00:02:53.608
panel araştırmasını yayımladık.

00:02:54.523 --> 00:02:58.684
2006'daki kuruluşundan 2017'ye kadar
Twitter'da yayılan

00:02:58.708 --> 00:03:00.461
doğru veya yalan olduğu ispatlanmış

00:03:00.485 --> 00:03:04.303
tüm haberleri inceledik.

00:03:04.612 --> 00:03:06.926
Bu bilgileri ele alırken

00:03:06.950 --> 00:03:09.826
bilgi kontrolü yapan 
altı bağımsız kuruluşun

00:03:09.850 --> 00:03:13.768
doğruladığı haberleri inceledik.

00:03:13.792 --> 00:03:16.554
Yani hangilerinin doğru,

00:03:16.578 --> 00:03:18.704
hangilerinin sahte olduğunu biliyorduk.

00:03:18.728 --> 00:03:20.601
Yayılışlarını ölçebiliyoruz,

00:03:20.625 --> 00:03:22.276
yayılışlarının hızını, derinliğini

00:03:22.300 --> 00:03:24.395
ve kapsamını ölçebiliyoruz,

00:03:24.419 --> 00:03:28.561
kaç kişinin bu bilgi yağmuruna
kapıldığını da.

00:03:28.942 --> 00:03:30.426
Bu araştırmada yaptığımız,

00:03:30.450 --> 00:03:34.315
gerçek haberlerin yayılışıyla
yalan haberlerin yayılışını kıyaslamaktı.

00:03:34.339 --> 00:03:36.022
Bulduklarımız şunlar:

NOTE Paragraph

00:03:36.046 --> 00:03:40.025
Yalan haberlerin araştırdığımız 
her haber kategorisinde

00:03:40.049 --> 00:03:41.855
doğru haberlerden

00:03:41.879 --> 00:03:44.882
kimi zaman birkaç kat
daha uzağa, daha hızlı,

00:03:44.906 --> 00:03:47.405
daha geniş kapsamlı
yayıldığını tespit ettik.

00:03:47.842 --> 00:03:51.366
Siyasi yalan haberler en viral olanlardı.

00:03:51.390 --> 00:03:54.537
Diğer tür yalan haber türlerinden
daha uzağa, daha derine

00:03:54.561 --> 00:03:57.363
ve daha geniş kitlelere yayılıyorlardı.

00:03:57.387 --> 00:03:58.680
Bunu gördüğümüzde

00:03:58.704 --> 00:04:01.545
hem endişelendik hem meraklandık.

00:04:01.569 --> 00:04:02.720
Neden?

00:04:02.744 --> 00:04:06.117
Neden yalan haberler, gerçeklerden
daha uzağa, daha hızlı,

00:04:06.141 --> 00:04:08.005
daha geniş çaplı yayılıyor?

NOTE Paragraph

00:04:08.339 --> 00:04:11.300
İlk hipotezimiz

00:04:11.324 --> 00:04:16.116
"Belki yalan haberleri yayanların 
takipçisi, takip ettikleri daha çok,

00:04:16.140 --> 00:04:17.697
daha çok tweet atıyorlar,

00:04:17.721 --> 00:04:21.847
geneli "doğrulanmış" Twitter kullanıcıları

00:04:21.871 --> 00:04:24.053
veya daha uzun süredir Twitter'dalar.

00:04:24.077 --> 00:04:26.375
Sırayla bunların hepsine baktık.

00:04:26.691 --> 00:04:29.611
Tam tersini bulduk.

00:04:29.635 --> 00:04:32.071
Yalan haberleri yayanların 
takipçileri daha azdı,

00:04:32.095 --> 00:04:34.349
daha az kişiyi takip ediyorlardı,
daha az aktif,

00:04:34.349 --> 00:04:35.887
ender olarak "doğrulanmış"tılar.

00:04:35.887 --> 00:04:38.817
Daha kısa süredir Twitter'daydılar.

00:04:38.841 --> 00:04:40.030
Yine de

00:04:40.054 --> 00:04:45.087
bunlar ve başka faktörler dâhilinde
yalan haberin tekrar tweetlenmesi ihtimali

00:04:45.111 --> 00:04:48.474

yüzde 70 daha fazlaydı.

NOTE Paragraph

00:04:48.498 --> 00:04:51.188
Öyleyse başka açıklamalar bulmalıydık.

00:04:51.212 --> 00:04:54.679
"Yenilik hipotezi" diye 
bir şey geliştirdik.

00:04:55.038 --> 00:04:56.998
Araştırmalara bakarsanız

00:04:57.022 --> 00:05:00.776
insanın dikkatinin yeni şeylere,
çevrede yeni olan şeylere

00:05:00.800 --> 00:05:03.319
kaydığı iyi bilinir.

00:05:03.343 --> 00:05:05.328
Sosyoloji külliyatına bakarsanız

00:05:05.352 --> 00:05:09.652
yeni bilgileri paylaşmayı
sevdiğimizi görürsünüz.

00:05:09.676 --> 00:05:13.514
Gizli bir bilgiye
erişimimiz varmış gibi hissettirir

00:05:13.538 --> 00:05:17.323
ve bu tür bilgileri yayarak
statü kazanırız.

NOTE Paragraph

00:05:17.792 --> 00:05:24.244
Gelen doğru veya yalan bir tweet'in
o bireyin önceki 60 günde

00:05:24.268 --> 00:05:28.323
Twitter'da gördüklerine kıyasla
ne kadar yeni bir bilgi

00:05:28.347 --> 00:05:31.299
olduğunu ölçtük.

00:05:31.323 --> 00:05:33.982
Ama bu, yeterli değildi. "Yalan haber,

00:05:34.006 --> 00:05:38.214
bilgi teorisi anlamında daha yeni olabilir

00:05:38.238 --> 00:05:41.496
ama belki insanlar onu
yeni olarak algılamıyordur." dedik.

NOTE Paragraph

00:05:41.849 --> 00:05:45.776
İnsanların yalan haberi
nasıl algıladığını anlamak için

00:05:45.800 --> 00:05:49.490
doğru ve yalan haberlere 
verilen tepkilerdeki

00:05:49.514 --> 00:05:53.720
bilgilere ve hislere baktık.

00:05:54.022 --> 00:05:55.228
Sürpriz, iğrenme, korku,

00:05:55.252 --> 00:05:59.466
üzüntü, beklenti, neşe ve güven gibi

00:05:59.490 --> 00:06:02.791
farklı duyguların ölçümlerine baktığımızda

00:06:02.815 --> 00:06:05.299
bulduğumuz şey

00:06:05.323 --> 00:06:11.180
yalan haberler söz konusu olduğunda
bu sahte tweet'lere verilen yanıtların

00:06:11.204 --> 00:06:14.010
çok daha fazla sürpriz 
ve iğrenme hissine yol açtığıydı.

00:06:14.392 --> 00:06:18.181
Doğru haberlerdeyse 
doğru tweet'lere verilen yanıtlarda

00:06:18.205 --> 00:06:19.752
daha çok beklenti,

00:06:19.776 --> 00:06:22.323
neşe ve güven vardı.

00:06:22.347 --> 00:06:26.133
Sürpriz, yenilik hipotezine uyuyor.

00:06:26.157 --> 00:06:30.766
Bu, yeni ve şaşırtıcı, dolayısıyla onu
paylaşma ihtimalimiz daha yüksek.

NOTE Paragraph

00:06:31.092 --> 00:06:34.017
Aynı zamanda ABD Kongre ve Senatosu'nda

00:06:34.041 --> 00:06:37.077
yanlış bilgilerin yayılmasında
botların rolüne dair

00:06:37.101 --> 00:06:40.839
ifadeler verildi.

00:06:40.863 --> 00:06:42.217
Biz de buna da baktık.

00:06:42.241 --> 00:06:45.839
Gelişmiş bot tespit 
algoritmaları kullanarak

00:06:45.863 --> 00:06:48.937
verilerimizdeki botları bulup çıkardık.

00:06:49.347 --> 00:06:52.006
Onları çıkardık, geri koyduk

00:06:52.030 --> 00:06:55.149
ve ölçümlerimize ne olduğuna baktık.

00:06:55.173 --> 00:06:57.466
Şunu bulduk, evet, gerçekten de botlar

00:06:57.490 --> 00:07:01.172
internette yalan haberlerin 
yayılmasını hızlandırıyordu

00:07:01.196 --> 00:07:03.847
ama doğruların yayılmasını da

00:07:03.871 --> 00:07:06.276
aynı ölçüde hızlandırıyorlardı.

00:07:06.300 --> 00:07:09.158
Yani gerçeklerin ve yalanların

00:07:09.182 --> 00:07:13.895
yayılışındaki farklılıkların
sorumlusu botlar değil.

00:07:13.919 --> 00:07:16.768
Bu sorumluluğu başkasına atamayız

00:07:16.792 --> 00:07:21.051
çünkü o yayılmanın sorumlusu 
biz insanlarız.

NOTE Paragraph

00:07:22.472 --> 00:07:25.806
Şimdiye kadar anlattıklarım

00:07:25.830 --> 00:07:27.584
ne yazık ki

00:07:27.608 --> 00:07:28.869
işin iyi yanıydı.

NOTE Paragraph

00:07:30.670 --> 00:07:35.120
Bunun sebebi daha da kötüye
gidecek olması.

00:07:35.850 --> 00:07:39.532
Bunu kötüleştirecek
iki belli başlı teknoloji var.

00:07:40.207 --> 00:07:45.379
Sentetik medya dalgasında
ciddi bir artış göreceğiz.

00:07:45.403 --> 00:07:51.434
Dışarıdan bakıldığında ikna edici görünen
sahte video, sahte seslendirme.

00:07:51.458 --> 00:07:54.212
Ve iki teknoloji bunu besleyecek.

NOTE Paragraph

00:07:54.236 --> 00:07:58.069
İlki "üretken çekişmeli ağlar" 
olarak biliniyor.

00:07:58.093 --> 00:08:00.656
Bu, iki ağlı bir makine öğrenimi modeli:

00:08:00.680 --> 00:08:02.227
Bir şeyin gerçek mi sahte mi

00:08:02.251 --> 00:08:06.451
olduğunu belirlemekle görevli
bir ayrıştırıcı

00:08:06.475 --> 00:08:07.642
ve sentetik medya

00:08:07.666 --> 00:08:10.816
üretmekle yükümlü üretici.

00:08:10.840 --> 00:08:15.942
Sentetik üretici, 
sentetik video veya sesi üretir

00:08:15.966 --> 00:08:20.641
ve ayrıştırıcı şunu belirlemeyi dener:
"Bu sahte mi, gerçek mi?"

00:08:20.665 --> 00:08:23.539
Aslında üreticinin işi

00:08:23.563 --> 00:08:27.998
yarattığı sentetik video ve sesin 
ayrıştıcı tarafından

00:08:28.022 --> 00:08:31.609
gerçek sanılması ihtimalini

00:08:31.633 --> 00:08:33.363
artırmaktır.

00:08:33.387 --> 00:08:35.760
Bizi kandırmakta ustalaşmaya çalışan,

00:08:35.784 --> 00:08:38.587
döngüye takılmış bir makine hayal edin.

NOTE Paragraph

00:08:39.114 --> 00:08:41.614
Bu, ikinci teknolojiyle,

00:08:41.638 --> 00:08:47.360
yapay zekânın demokratikleştirilmesiyle,
yani makine öğrenimi

00:08:47.384 --> 00:08:49.573
veya yapay zekâ konusunda

00:08:49.597 --> 00:08:52.427
herhangi bir eğitimi olmayan 
kişilerin bile

00:08:52.451 --> 00:08:53.987
sentetik medya üretmek için

00:08:53.987 --> 00:08:57.760
bu tür algoritmaları
kullanabilmesiyle birleşince

00:08:57.784 --> 00:09:02.331
videoların yaratılması
fazlasıyla kolaylaşıyor.

NOTE Paragraph

00:09:02.355 --> 00:09:06.776
Beyaz Saray bir gazetecinin
mikrofonunu almaya çalışan stajyerle

00:09:06.800 --> 00:09:11.088
etkileşimini gösteren sahte,
üstünde oynanmış bir video yayınladı.

00:09:11.427 --> 00:09:13.426
Eylemlerini daha dramatik kılmak için

00:09:13.450 --> 00:09:16.737
bu videodan bazı kareleri çıkardılar.

00:09:17.157 --> 00:09:20.542
Bu teknik konusunda

00:09:20.566 --> 00:09:22.993
videograflar ve dublörlerle görüşüldüğünde

00:09:23.017 --> 00:09:26.845
"Evet, yumruklarımız ve tekmelerimiz
daha etkileyici ve saldırgan görünsün diye

00:09:26.869 --> 00:09:31.632
filmlerde bunu hep kullanırız." dediler.

00:09:32.268 --> 00:09:34.135
Sonra bu videoyu yayınladılar

00:09:34.159 --> 00:09:36.659
ve bahsi geçen gazeteci olan
Jim Acosta'nın,

00:09:36.683 --> 00:09:40.682
Beyaz Saray basın kartını

00:09:40.706 --> 00:09:42.045
iptal etmekte kullandılar.

00:09:42.069 --> 00:09:46.878
Basın kartının yeniden çıkarılması için
CNN dava açmak zorunda kaldı.

NOTE Paragraph

00:09:48.538 --> 00:09:54.141
Bugün bu son derece zor 
sorunları çözmek için

00:09:54.165 --> 00:09:57.904
izleyebileceğimiz beş yol aklıma geliyor.

00:09:58.379 --> 00:10:00.189
Hepsinin potansiyeli var

00:10:00.213 --> 00:10:03.212
ama kendilerine göre zorlukları da var.

00:10:03.236 --> 00:10:05.244
İlki etiketleme.

00:10:05.268 --> 00:10:06.625
Bunu şöyle düşünün:

00:10:06.649 --> 00:10:10.260
Yiyecek almak için markete gittiğinizde

00:10:10.284 --> 00:10:12.188
hepsi detaylı şekilde etiketlenmiş.

00:10:12.212 --> 00:10:14.204
Kaç kalorisi olduğunu,

00:10:14.228 --> 00:10:16.029
ne kadar yağ içerdiğini biliyorsunuz

00:10:16.053 --> 00:10:20.331
ama tükettiğimiz bilgilerin
hiçbir etiketi yok.

00:10:20.355 --> 00:10:22.283
Bu bilgi neleri kapsıyor?

00:10:22.307 --> 00:10:23.760
Kaynağı güvenilir mi?

00:10:23.784 --> 00:10:26.101
Bilgi nereden toplanmış?

00:10:26.125 --> 00:10:27.950
Bilgileri tüketirken

00:10:27.974 --> 00:10:30.077
bu bilgiler bize verilmiyor.

00:10:30.101 --> 00:10:33.339
Bu izlenebilecek bir yol
ama kendine özgü sorunları var.

00:10:33.363 --> 00:10:39.814
Mesela bir toplumda neyin doğru
neyin yanlış olduğuna kim karar verir?

00:10:40.387 --> 00:10:42.029
Hükûmet mi?

00:10:42.053 --> 00:10:43.203
Facebook mu?

00:10:43.601 --> 00:10:47.363
Bilgileri kontrol eden 
bağımsız bir kurul mu?

00:10:47.387 --> 00:10:49.853
Peki onları kim kontrol edecek?

NOTE Paragraph

00:10:50.427 --> 00:10:53.511
Bir diğer yol, teşvik.

00:10:53.535 --> 00:10:56.169
ABD başkanlık seçimi sırasında

00:10:56.193 --> 00:10:59.883
Makedonya'dan bir yanlış bilgi dalgası
geldiğini biliyoruz.

00:10:59.907 --> 00:11:02.244
Amaçları siyasi değil,

00:11:02.268 --> 00:11:04.728
ekonomikti.

00:11:04.752 --> 00:11:06.900
Bu ekonomik amaç, var olabilmesini

00:11:06.924 --> 00:11:10.448
yalan haberin, 
doğrulardan çok daha hızlı,

00:11:10.472 --> 00:11:12.482
çok daha derinlere yayılmasına borçlu

00:11:12.506 --> 00:11:17.466
ve bu tür bilgilerle 
insanların ilgisini çekerek

00:11:17.490 --> 00:11:19.450
reklam geliri elde edebilirsiniz.

00:11:19.474 --> 00:11:23.307
Ama bu bilginin yayılmasını baskılarsak

00:11:23.331 --> 00:11:26.228
belki de daha baştan
yaratılmasına sebep olan

00:11:26.252 --> 00:11:28.942
ekonomik teşvikleri de azaltırız.

NOTE Paragraph

00:11:28.966 --> 00:11:31.466
Üçüncüsü, denetim.

00:11:31.490 --> 00:11:33.815
Bu seçeneği düşünmemiz gerektiği kesin.

00:11:33.839 --> 00:11:35.450
Şu anda ABD'de

00:11:35.474 --> 00:11:40.322
Facebook ve benzerleri denetim altına 
alınsa ne olacağını araştırıyoruz.

00:11:40.346 --> 00:11:44.147
Siyasi söylemleri denetlemeyi,
onları siyasi söylem olarak etiketlemeyi,

00:11:44.171 --> 00:11:46.679
dış mihrakların siyasi söylemleri 
finanse etmesini

00:11:46.703 --> 00:11:50.522
engellemeyi göz önünde
bulundurmamız gerekse de

00:11:50.546 --> 00:11:53.093
bunların da kendince tehlikeleri var.

00:11:53.522 --> 00:11:58.400
Mesela Malezya yalan bilgi yaydığı
tespit edilenlere

00:11:58.424 --> 00:12:01.158
altı yıl hapis cezası getirdi.

00:12:01.696 --> 00:12:03.775
Otoriter rejimlerde

00:12:03.799 --> 00:12:08.465
bu tür düzenlemeler 
azınlık görüşlerini bastırmak

00:12:08.489 --> 00:12:11.997
ve baskının kapsamını genişletmek
amacıyla kullanılabilir.

NOTE Paragraph

00:12:12.680 --> 00:12:16.223
Dördüncü olasılık, şeffaflık.

00:12:16.843 --> 00:12:20.557
Facebook'un algoritmalarının
nasıl çalıştığını bilmek istiyoruz.

00:12:20.581 --> 00:12:23.461
Algoritmalarla birleşen veriler

00:12:23.485 --> 00:12:26.323
nasıl oluyor da
gördüğümüz sonuçları doğuruyor?

00:12:26.347 --> 00:12:28.696
Kapıyı açmalarını

00:12:28.720 --> 00:12:32.934
ve Facebook'un nasıl işlediğini
göstermelerini istiyoruz.

00:12:32.958 --> 00:12:35.737
Sosyal medyanın toplumdaki
etkilerini öğrenmek istiyorsak

00:12:35.761 --> 00:12:37.847
bilim insanları, araştırmacılar

00:12:37.871 --> 00:12:41.014
ve benzerlerinin bu tür bilgilere
erişmesine ihtiyacımız var.

00:12:41.038 --> 00:12:42.585
Ama aynı zamanda

00:12:42.609 --> 00:12:46.410
Facebook'tan her şeyi kilitlemesini,

00:12:46.434 --> 00:12:48.607
tüm verileri güvende tutmasını istiyoruz.

NOTE Paragraph

00:12:48.631 --> 00:12:51.790
Bu yüzden Facebook 
ve diğer sosyal medya platformları

00:12:51.814 --> 00:12:54.948
şeffaflık paradoksu dediğim şeyle
karşı karşıya.

00:12:55.266 --> 00:12:57.940
Onlardan hem açık ve şeffaf olmalarını

00:12:57.964 --> 00:13:02.773
hem de güvenli olmalarını istiyoruz.

00:13:02.797 --> 00:13:05.488
Bu, zor bir görev

00:13:05.512 --> 00:13:08.139
ama sosyal teknolojilerin 
potansiyelini değerlendirip

00:13:08.139 --> 00:13:11.236
tehlikelerinden kaçınacaksak

00:13:11.260 --> 00:13:12.902
bu görevi başarmalılar.

NOTE Paragraph

00:13:12.926 --> 00:13:17.617
Düşünmemiz gereken son konu,
algoritmalar ve makine öğrenimi.

00:13:17.641 --> 00:13:22.918
Yalan haberlerin köküne inip
onları, nasıl yayıldıklarını anlamamızı,

00:13:22.942 --> 00:13:25.273
akışı yavaşlatmamızı
sağlayacak teknolojiler.

00:13:25.824 --> 00:13:28.721
İnsanlar bu teknolojiden haberdar olmalı

00:13:28.745 --> 00:13:31.023
çünkü her teknolojik çözümün

00:13:31.047 --> 00:13:35.085
veya yaklaşımın temelinde,
doğruyu ve yalanı nasıl tanımlıyoruz,

00:13:35.109 --> 00:13:39.156
doğrunun ve yalanın ne olduğunu

00:13:39.180 --> 00:13:42.450
tanımlama gücünü kime veriyoruz,

00:13:42.474 --> 00:13:45.654
hangi görüş doğru, 
hangi söylemlere izin verilmeli gibi

00:13:45.678 --> 00:13:48.138
ahlaki ve felsefi soruların

00:13:48.162 --> 00:13:51.868
yattığı gerçeğinden asla kaçamayız.

00:13:51.892 --> 00:13:54.220
Bunun çözümü teknoloji değil.

00:13:54.244 --> 00:13:57.942
Bunun çözümü ahlak ve felsefe.

NOTE Paragraph

00:13:58.950 --> 00:14:02.268
İnsanların karar vermesi, iş birliği

00:14:02.292 --> 00:14:05.053
ve koordinasyonu hakkındaki 
tüm teorilerin özünde

00:14:05.077 --> 00:14:08.751
bir tür gerçek anlayışı yatar.

00:14:09.347 --> 00:14:11.403
Ama yalan haberlerin,

00:14:11.427 --> 00:14:12.870
sahte videoların,

00:14:12.894 --> 00:14:14.776
sahte seslendirmelerin artışıyla

00:14:14.800 --> 00:14:18.724
gerçeğin kıyısındaki bir noktaya geldik,

00:14:18.748 --> 00:14:22.637
neyin gerçek neyin yalan olduğunu
ayırt edemiyoruz

00:14:22.661 --> 00:14:25.700
ve bu, çok tehlikeli olabilir.

NOTE Paragraph

00:14:26.931 --> 00:14:30.879
Yanlış bilgilendirmeye karşı
gerçekleri savunmak adına

00:14:30.903 --> 00:14:32.437
tetikte olmalıyız.

00:14:32.919 --> 00:14:36.355
Teknolojilerimiz, politikalarımız

00:14:36.379 --> 00:14:38.299
ve belki de en önemlisi

00:14:38.323 --> 00:14:41.537
bireysel sorumluluklarımızla,

00:14:41.561 --> 00:14:45.116
kararlarımız, davranışlarımız
ve eylemlerimizle.

NOTE Paragraph

00:14:45.553 --> 00:14:46.990
Çok teşekkürler.

NOTE Paragraph

00:14:47.014 --> 00:14:50.531
(Alkışlar)