WEBVTT

00:00:00.705 --> 00:00:03.355
Bây giờ bạn hãy tưởng tượng 
mình đang ở trong một siêu thị

00:00:03.355 --> 00:00:04.936
và mua một số vật dụng

00:00:04.936 --> 00:00:06.561
và phải đưa ra quyết định

00:00:06.561 --> 00:00:10.196
dùng túi nhựa hay túi giấy

00:00:10.196 --> 00:00:12.386
Bạn sẽ chọn cái nào,

00:00:12.386 --> 00:00:14.802
nếu muốn làm điều có lợi 
cho môi trường sống?

NOTE Paragraph

00:00:14.802 --> 00:00:16.683
Hầu hết mọi người 
sẽ chọn túi giấy

00:00:16.683 --> 00:00:17.911
Vậy thì tại sao?

00:00:17.911 --> 00:00:19.604
Ngay từ ý nghĩ đầu tiên

00:00:19.604 --> 00:00:21.080
ta đã cho rằng 
lựa chọn này tốt cho môi trường

00:00:21.080 --> 00:00:23.598
Thứ này có thể tự phân hủy, tái sử dụng

00:00:23.598 --> 00:00:25.548
đôi khi còn có thể đem đi tái chế

00:00:25.548 --> 00:00:28.342
Bởi vậy khi nhìn vào túi nhựa

00:00:28.342 --> 00:00:31.272
hầu như ai cũng nghĩ giống nhau

00:00:31.272 --> 00:00:33.655
rằng sử dụng nó thì thật là xấu

00:00:33.655 --> 00:00:35.871
và phải tránh điều này 
bằng bất kỳ giá nào

00:00:35.871 --> 00:00:38.226
để tránh làm tổn hại đến môi trường sống

00:00:38.226 --> 00:00:40.439
Nhưng người ta

00:00:40.439 --> 00:00:42.457
thường không nghĩ như vậy,

00:00:42.457 --> 00:00:45.035
điều này lại là mặt bên kia của vấn đề

00:00:45.035 --> 00:00:47.802
Rằng khi ta sản xuất vật liệu bất kỳ

00:00:47.802 --> 00:00:49.432
ta cần phải lấy từ tự nhiên

00:00:49.432 --> 00:00:53.336
cũng như hàng tá 
những hành vi khác tác động lên môi trường

NOTE Paragraph

00:00:53.336 --> 00:00:55.512
Chẳng hạn như khi

00:00:55.512 --> 00:00:57.489
cần đưa ra những lựa chọn phức tạp

00:00:57.489 --> 00:00:59.910
ta thường thích những giải pháp đơn giản

00:00:59.910 --> 00:01:02.526
cũng như thường đòi hỏi 
những giải pháp đơn giản

00:01:02.526 --> 00:01:03.999
Tôi làm nghề thiết kế

00:01:03.999 --> 00:01:05.510
tôi thường khuyên các nhà thiết kế

00:01:05.510 --> 00:01:07.775
và những nhà tiên phong về tính bền vững

00:01:07.775 --> 00:01:09.329
và ai cũng trả lời tôi rằng "Oh, Leyla à,

00:01:09.329 --> 00:01:11.251
Tôi chỉ muốn những vật liệu
thân thiện với môi trường."

NOTE Paragraph

00:01:11.251 --> 00:01:13.535
Tôi đáp lại rằng "Được thôi,
nhưng nó khá phức tạp

00:01:13.535 --> 00:01:15.364
và chùng ta phải chôn chân
hằng tiếng đồng hồ để thảo luận

00:01:15.364 --> 00:01:17.279
chính xác "vật liệu thân thiện với môi trường" 
nghĩa là gì

00:01:17.279 --> 00:01:19.199
bởi vì mọi thứ, về căn bản

00:01:19.199 --> 00:01:21.144
đều xuất phát từ tự nhiên

00:01:21.144 --> 00:01:23.239
cũng như cách mà chúng ta sử dụng vật liệu đó

00:01:23.239 --> 00:01:26.280
cũng kéo theo những tác động tới môi trường

00:01:26.280 --> 00:01:28.069
Bởi vậy, ta phải tin vào

00:01:28.069 --> 00:01:30.127
những thứ gọi là trực giác

00:01:30.127 --> 00:01:31.702
khi đưa ra quyết định bất kỳ

00:01:31.702 --> 00:01:34.032
Bởi vậy, tôi muốn gọi những thứ trực giác đó

00:01:34.032 --> 00:01:36.627
là những câu truyện thần tiên về môi trường

00:01:36.627 --> 00:01:39.384
Dường như có tiếng nói nhỏ trong đầu bạn

00:01:39.384 --> 00:01:41.656
hay cảm giác bên trong bạn

00:01:41.656 --> 00:01:43.236
khi bạn làm những điều đúng đắn

00:01:43.236 --> 00:01:44.784
và kết quả là bạn chọn túi giấy

00:01:44.784 --> 00:01:47.899
hay mua những chiếc xe 
tiết kiệm nhiên liệu

00:01:47.899 --> 00:01:50.858
và câu chuyện thần tiên 
về môi trường đóng vai trò quan trọng

00:01:50.858 --> 00:01:53.306
bởi vì nhờ nó, bạn đang làm 
những điều đúng đắn

00:01:53.306 --> 00:01:55.650
Nhưng bằng cách nào 
ta thực sự biết chắc rằng

00:01:55.650 --> 00:01:57.973
việc này làm giảm những tác động xấu 
lên môi trường

00:01:57.973 --> 00:02:01.314
rằng mỗi hành động của cá nhân, tổ chức

00:02:01.314 --> 00:02:03.482
và toàn xã hội thật sự

00:02:03.482 --> 00:02:06.187
có ích cho môi trường tự nhiên

NOTE Paragraph

00:02:06.187 --> 00:02:08.030
Bởi vậy những câu chuyện được lưu truyền
về môi trường

00:02:08.030 --> 00:02:10.085
thường xuất phát 
từ những kinh nghiệm cá nhân

00:02:10.085 --> 00:02:11.816
hoặc những điều 
mà ta được nghe từ người khác

00:02:11.816 --> 00:02:14.456
Do vậy, cũng chẳng dựa trên
bất kỳ một căn cứ khoa học nào cả

00:02:14.456 --> 00:02:16.123
Điều này thật khó khăn, 
vì ngay cả bản thân ta cũng đang sống

00:02:16.123 --> 00:02:18.143
trong một hệ thống cực kỳ phức tạp

00:02:18.143 --> 00:02:19.863
Chúng ta có hệ thống loài người

00:02:19.863 --> 00:02:21.629
chỉ ta cách giao tiếp và quan hệ với nhau

00:02:21.629 --> 00:02:24.144
và ta cũng có mô hình xã hội của riêng mình

00:02:24.144 --> 00:02:28.037
Chúng ta có nền công nghiệp
cực kỳ quan trọng với toàn bộ nền kinh tế

00:02:28.037 --> 00:02:29.890
và phải làm sao để vận hành

00:02:29.890 --> 00:02:31.415
hệ thống rộng lớn này

00:02:31.415 --> 00:02:33.507
và trên hết

00:02:33.507 --> 00:02:35.163
là hệ sinh thái

00:02:35.163 --> 00:02:37.025
Nên theo bạn thấy đấy, lựa chọn đưa ra

00:02:37.025 --> 00:02:38.458
là quyết định của cá nhân

00:02:38.458 --> 00:02:39.769
nhưng có những lựa chọn mà ta đưa ra

00:02:39.769 --> 00:02:41.928
riêng lẻ

00:02:41.928 --> 00:02:44.548
dù cho đang ở giai cấp nào

00:02:44.548 --> 00:02:47.599
cũng có những tác động
lên các hệ thống này

00:02:47.599 --> 00:02:49.934
Và ta phải tự mình tìm ra

00:02:49.934 --> 00:02:51.873
đâu là cách để hướng tới sự bền vững

00:02:51.873 --> 00:02:55.021
nhưng phải phù hợp với các hệ thống khác

00:02:55.021 --> 00:02:57.965
cũng như đưa ra các lựa chọn

00:02:57.965 --> 00:03:00.549
hướng tới sự cải thiện môi trường

00:03:00.549 --> 00:03:02.197
Những thứ ta cần làm

00:03:02.197 --> 00:03:04.273
là học để đạt được nhiều hơn
với ít công sức hơn

00:03:04.273 --> 00:03:06.164
Dân số ngày càng tăng

00:03:06.164 --> 00:03:07.998
và mọi người ai cũng muốn có điện thoại di động

00:03:07.998 --> 00:03:10.113
nhất là vào thời điểm hiện nay.

00:03:10.113 --> 00:03:14.168
Bởi vậy, ta cần tìm ra những cách giải quyết đột phá
các vấn đề như vậy mà ta gặp hàng ngày

NOTE Paragraph

00:03:14.168 --> 00:03:17.363
Và đó là điểm
làm xuất hiện khái niệm vòng đời

00:03:17.366 --> 00:03:20.053
Rất quan trọng vì mỗi thứ mà ta tạo ra

00:03:20.053 --> 00:03:22.564
đều phải đi qua những vòng đời khác nhau

00:03:22.564 --> 00:03:24.426
và ta dùng những tiến bộ khoa học

00:03:24.426 --> 00:03:26.150
gọi là "sự đánh giá vòng đời"

00:03:26.150 --> 00:03:28.891
hoặc như ở Mỹ, 
người ta gọi đó là "phân tích dòng đời"

00:03:28.891 --> 00:03:32.438
để vẽ ra bức tranh rõ ràng

00:03:32.438 --> 00:03:36.244
bằng cách nào mà khoa học kỹ thuật 
khi len lỏi vào các hệ thống đó

00:03:36.244 --> 00:03:38.025
lại có ảnh hưởng lên môi trường tự nhiên

00:03:38.025 --> 00:03:39.995
Ta cần nhìn lại toàn bộ quá trình

00:03:39.995 --> 00:03:42.198
sử dụng các nguyên liệu thô

00:03:42.198 --> 00:03:44.015
cũng như các phương thức sản xuất

00:03:44.015 --> 00:03:45.874
đóng gói, vận chuyển

00:03:45.874 --> 00:03:47.524
sử dụng, và kết thúc một vòng đời

00:03:47.524 --> 00:03:50.441
lẽ dĩ nhiên rằng,mỗi một bước trong chuỗi này

00:03:50.441 --> 00:03:51.960
mỗi hành động được thực hiện

00:03:51.960 --> 00:03:53.791
đều có sự tương tác với môi trường tự nhiên

00:03:53.791 --> 00:03:56.279
và ta có thể kiểm soát xem
liệu sự tương tác này

00:03:56.279 --> 00:04:00.009
có thật sự ảnh hưởng 
tới những hệ thống và dịch vụ

00:04:00.009 --> 00:04:01.924
giúp duy trì sự sống trên Trái đất 
hay không.

00:04:01.924 --> 00:04:03.560
Bằng cách này

00:04:03.560 --> 00:04:07.850
ta biết thêm được 
nhiều điều cực kỳ thú vị

00:04:07.850 --> 00:04:09.563
Chúng ta phá bỏ được
hàng ngàn bí ẩn

NOTE Paragraph

00:04:09.563 --> 00:04:14.551
Để bắt đầu, tôi muốn nói về 
một từ đang rất thời sự

00:04:14.551 --> 00:04:16.284
được sử dụng rất nhiều trong quảng cáo, tiếp thị

00:04:16.284 --> 00:04:18.284
xuất hiện thường xuyên trong các hội nghị

00:04:18.284 --> 00:04:20.217
mỗi khi ta bàn về sự bền vững

00:04:20.217 --> 00:04:22.663
đó chính là từ "Sự tự phân hủy"

00:04:22.663 --> 00:04:27.611
Tự phân hủy là một tính chất của vật liệu

00:04:27.611 --> 00:04:30.859
không phải là một khái niệm 
có lợi cho môi trường

00:04:30.859 --> 00:04:32.762
Tôi xin được phép giải thích chỗ này

00:04:32.762 --> 00:04:34.454
Khi nói về một thứ nào đó tự nhiên

00:04:34.454 --> 00:04:36.415
thứ nào đó được làm từ sợi xen-lu-lô

00:04:36.415 --> 00:04:39.943
như bánh mì, hay thậm chí 
các loại thức ăn thừa, bỏ

00:04:39.943 --> 00:04:42.231
hay vụn giấy

00:04:42.231 --> 00:04:44.045
khi một vật gọi là tự nhiên 
kết thúc vòng đời của nó trong tự nhiên

00:04:44.045 --> 00:04:46.668
nghĩa là nó tự phân hủy 
một cách thông thường

00:04:46.668 --> 00:04:48.532
Nó thải ra ít phân tử Cac-bon

00:04:48.532 --> 00:04:50.669
trở lại không khí, bằng cách tự nhiên

00:04:50.669 --> 00:04:53.249
dưới dạng khí CO2

00:04:53.249 --> 00:04:55.223
nhưng đây là điểm cần lưu ý.

00:04:55.223 --> 00:04:56.588
Hầy hết mọi thứ tự nhiên

00:04:56.588 --> 00:04:58.195
đều không kết thúc vòng đời 
trong tự nhiên

00:04:58.195 --> 00:05:01.606
Hầu hết mọi thứ mà ta thải ra 
đều kết thúc ngoài bãi rác

00:05:01.609 --> 00:05:04.008
Bãi rác là một môi trường 
hoàn toàn khác biệt

00:05:04.008 --> 00:05:06.451
Ngoài bãi rác, các phân tử Cac-bon 
giống nhau này

00:05:06.451 --> 00:05:07.969
lại phân hủy theo những cách khác nhau

00:05:07.969 --> 00:05:09.881
bởi vì bãi rác là môi trường kỵ khí

00:05:09.881 --> 00:05:13.299
Hoàn toàn không có oxy. 
Vô cùng ngột ngạt và nóng bức

00:05:13.299 --> 00:05:15.647
Trong môi trường đó, 
các phân tử này trở thành khí mê-tan

00:05:15.647 --> 00:05:18.565
và khí mê-tan là loại khí nhà kính 
gây hại gấp 25 lần

00:05:18.565 --> 00:05:21.418
so với khí CO2

00:05:21.418 --> 00:05:24.171
Do vậy những bó rau cải
và vật phẩm thừa

00:05:24.171 --> 00:05:25.750
mà ta thải ra

00:05:25.750 --> 00:05:27.320
đều có thể tự phân hủy

00:05:27.320 --> 00:05:29.055
Tuy nhiên nếu chúng kết thúc
ở ngoài bãi rác

00:05:29.055 --> 00:05:31.081
thì đó lại là thảm họa
tác nhân gây ra thay đổi khí hậu.

00:05:31.081 --> 00:05:32.473
Nếu ngay bây giờ 
có loại máy móc nào

00:05:32.473 --> 00:05:34.177
có thể thật sự hấp thu 
lượng khí mê-tan đó

00:05:34.177 --> 00:05:35.615
và dùng để chạy máy phát điện

00:05:35.615 --> 00:05:38.406
bù đắp vào lượng năng lượng 
do nhiên liệu hóa thạch sinh ra

00:05:38.406 --> 00:05:39.871
nhưng ta cần tỉnh táo về vấn đề này.

00:05:39.871 --> 00:05:43.036
Ta cần phải xác định rõ
bằng cách nào mà ta có thể bắt đầu sử dụng

00:05:43.036 --> 00:05:45.340
những loại nhiên liệu có sẵn này

00:05:45.340 --> 00:05:47.208
cũng như bắt đầu thiết kế 
những hệ thống và dịch vụ

00:05:47.208 --> 00:05:49.091
giúp giảm thiểu tác hại mà nó gây ra

00:05:49.091 --> 00:05:52.336
Bởi vì ngay tại lúc này, những gì mà ta làm
chỉ là thay đổi, họ nói rằng

00:05:52.336 --> 00:05:54.895
"Hãy cấm sử dụng túi nhựa. 
Hãy cung cấp thêm túi giấy

00:05:54.895 --> 00:05:56.822
vì nó tốt hơn cho môi trường"

00:05:56.822 --> 00:05:58.240
Nhưng nếu bạn quăng các túi này
vào thùng rác

00:05:58.240 --> 00:05:59.703
trong khi cơ sở vật chất 
của bãi rác địa phương

00:05:59.703 --> 00:06:02.124
chỉ là hạng bình thường

00:06:02.124 --> 00:06:07.030
thì thực tế lại là sự gây hại gấp đôi

NOTE Paragraph

00:06:07.030 --> 00:06:10.194
Tôi là một nhà thiết kế sản phẩm thương mại
thuần túy

00:06:10.194 --> 00:06:11.386
Sau đó, tôi trở thành 
một nhà khoa học xã hội

00:06:11.386 --> 00:06:12.803
bỗng trở nên rất hứng thú

00:06:12.803 --> 00:06:14.802
với việc tiêu thụ hàng hóa, 
và việc bằng cách nào

00:06:14.802 --> 00:06:16.924
mà các loại hàng hóa đã bị loại bỏ

00:06:16.924 --> 00:06:18.162
khỏi mắt chúng ta

00:06:18.162 --> 00:06:19.970
lại có thể tác động tới môi trường tự nhiên

00:06:19.970 --> 00:06:22.583
Tất cả mọi người ngồi đây, 
giống như những kẻ phạm tội hàng loạt

00:06:22.583 --> 00:06:24.446
vì tôi chắc rằng
hầu hết mọi người trong phòng này

00:06:24.446 --> 00:06:26.076
đều có tủ lạnh ở nhà

00:06:26.076 --> 00:06:27.708
Người Mỹ ngày nay

00:06:27.708 --> 00:06:29.717
ngày càng phát triển 
những tủ lạnh lớn hơn

00:06:29.717 --> 00:06:31.695
Chỉ trong vòng vài năm, 
kích cỡ của tủ lạnh đã là 1 feet khối

00:06:31.695 --> 00:06:33.543
trung bình

00:06:33.543 --> 00:06:35.172
cho một cái tủ lạnh

00:06:35.172 --> 00:06:37.631
Lúc này vấn đề là, tủ lạnh bự quá rồi

00:06:37.631 --> 00:06:39.825
nên ai cũng dễ dàng 
mua thêm đồ ăn để cất trữ

00:06:39.825 --> 00:06:41.816
dù cho chẳng thể ăn hết, 
hay tìm thấy mớ đồ ăn đó

00:06:41.816 --> 00:06:43.442
Ý tôi là, những thứ nằm ở sâu
trong tủ lạnh

00:06:43.442 --> 00:06:45.652
có khi cả mấy năm trời 
chẳng ai đụng tới, đúng không?

00:06:45.652 --> 00:06:48.288
Điều đó có nghĩa là, chúng ta đang lãng phí 
ngày càng nhiều đồ ăn

00:06:48.288 --> 00:06:51.633
Như tôi đã giải thích, 
lãng phí thức ăn là một vấn đề

00:06:51.633 --> 00:06:54.995
Thực tế cho thấy ở Mỹ,

00:06:54.995 --> 00:06:57.570
40% thực phẩm được mua 
cho gia đình đã bị lãng phí

00:06:57.570 --> 00:07:01.905
Một nửa đồ ăn được làm ra trên thế giới
lại bị lãng phí

00:07:01.905 --> 00:07:04.558
Đó là con số mà Liên Hiệp Quốc đưa ra. 
Hơn một nửa đồ ăn

00:07:04.558 --> 00:07:09.095
Thật kinh khủng! 
1,3 tỉ tấn đồ ăn bị bỏ đi một năm

00:07:09.095 --> 00:07:11.099
Mọi thứ đều do tủ lạnh gây ra

00:07:11.099 --> 00:07:12.627
đặc biệt trong nền văn hóa Tây phương

00:07:12.627 --> 00:07:14.477
vì không đâu điều đó xảy ra dễ như ở đây

00:07:14.477 --> 00:07:16.869
Ý tôi là vấn đề này hơi phức tạp một chút

00:07:16.869 --> 00:07:18.807
Tôi không muốn xem nhẹ nó

NOTE Paragraph

00:07:18.807 --> 00:07:21.757
Nhưng rõ ràng là tủ lạnh đã đóng góp phần lớn
vào sự lãng phí này

00:07:21.757 --> 00:07:23.615
Tôi cũng muốn nhắc tới
một bộ phận của tủ lạnh

00:07:23.615 --> 00:07:25.577
là phần "ngăn trữ rau quả"

00:07:25.577 --> 00:07:27.078
Tất cả các bạn ở đây 
đều có thứ này ở nhà phải không?

00:07:27.078 --> 00:07:29.013
Chính là cái ngăn 
mà bạn dùng để bỏ rau cải vào đấy

00:07:29.013 --> 00:07:30.933
Rau cải thì hay bị ẩm nước

00:07:30.933 --> 00:07:32.729
trong ngăn trữ, đúng không?

00:07:32.729 --> 00:07:34.139
À, rau cải ẩm nước

00:07:34.139 --> 00:07:36.139
Đây thật sự là một vấn đề
ở xứ sở sương mù, nước Anh

00:07:36.139 --> 00:07:37.837
thậm chí đã có một báo cáo cấp nhà nước 
về vấn đề này cách đây vài năm

00:07:37.837 --> 00:07:40.857
chỉ ra rằng kẻ tội phạm lớn thứ hai

00:07:40.857 --> 00:07:43.274
trong việc lãng phí đồ ăn ở Anh quốc
là rau cải ẩm nước

00:07:43.274 --> 00:07:45.692
Tên bản báo cáo là 
"Báo cáo về Rau cải ẩm nước"

00:07:45.692 --> 00:07:47.905
Bạn vẫn chưa hiểu đúng không? 
Tôi sẽ chỉ ra vấn đề

00:07:47.905 --> 00:07:50.015
Mấy bó cải tội nghiệp này

00:07:50.015 --> 00:07:51.887
được cho vào bên trong ngăn trữ, trái, phải
và chính giữa và bởi vì ngăn trữ

00:07:51.887 --> 00:07:54.646
không thật sự được thiết kế cho mục đích 
giữ mấy thứ này được tươi giòn

00:07:54.646 --> 00:07:56.855
Bạn cần một không gian kín

00:07:56.855 --> 00:07:58.985
một môi trường không tiếp xúc với không khí

00:07:58.985 --> 00:08:01.710
để ngăn rau không bị tự hoại

00:08:01.710 --> 00:08:03.662
Nhưng mấy ngăn trữ này, 
chỉ đơn giản là ngăn trữ

00:08:03.662 --> 00:08:05.370
với những miếng phủ kín hơn

00:08:05.370 --> 00:08:07.457
Dù sao đi nữa, tôi vẫn bị ám ảnh về vụ này

00:08:07.457 --> 00:08:10.182
Chắc chẳng ai dám mời tôi ăn tối ở nhà họ,
vì tôi luôn săm soi mấy cái tủ lạnh

00:08:10.182 --> 00:08:11.700
và nghía đủ thứ đồ ăn trong đó

00:08:11.700 --> 00:08:13.619
Quan trọng hơn, đây thật sự là một vấn đề lớn

00:08:13.619 --> 00:08:16.578
Bởi vì ta quên mất những việc nhỏ nhặt như vầy,
kiểu như mấy bó cải vừa rồi

00:08:16.578 --> 00:08:20.114
sự thật là ta đã có tác động lên môi trường. 
Tôi vừa giải thích về sự kết thúc một vòng đời

00:08:20.114 --> 00:08:22.770
nhưng thật sự là
ta vẫn phải trồng lại mấy cây cải đó

00:08:22.770 --> 00:08:26.041
Sự tác động của vòng đời cây cải này 
thật sự to lớn

00:08:26.041 --> 00:08:27.459
Ta phải làm lại đất

00:08:27.459 --> 00:08:29.616
Gieo hạt, phân bón các loại,

00:08:29.616 --> 00:08:31.740
chất dinh dưỡng, nước, ánh sáng

00:08:31.740 --> 00:08:33.828
Tất cả những tác động rõ ràng này 
lên cây cải

00:08:33.828 --> 00:08:35.540
đều được lấy từ hệ thống

00:08:35.540 --> 00:08:38.151
điều này lại làm ảnh hưởng lớn hơn nữa
tới môi trường

00:08:38.151 --> 00:08:41.835
thậm chí hơn cả sự mất mát năng lượng
cho hoạt động của tủ lạnh

00:08:41.835 --> 00:08:45.100
Bởi vậy, ta cần thiết kế ra
những thứ thậm chí còn tốt hơn nữa

00:08:45.100 --> 00:08:48.281
khibắt đầu nhận diện ra 
những vấn đề nghiêm trọng của môi trường

00:08:48.281 --> 00:08:49.932
Ta đơn giản chỉ bắt đầu 
với cái ngăn trữ và kích cỡ của nó

00:08:49.932 --> 00:08:51.684
Đối với những bạn 
là dân thiết kế tủ lạnh trong phòng này

00:08:51.684 --> 00:08:53.177
đây thật sự là điều tuyệt vời để suy nghĩ

NOTE Paragraph

00:08:53.177 --> 00:08:56.275
Hãy hình dung vấn đề là

00:08:56.275 --> 00:08:58.925
thật sự ta đã xem xét kỹ lưỡng 
việc thiết kế các đồ vật

00:08:58.925 --> 00:09:02.532
Hãy thử nhìn vào thiết kế của tủ lạnh,
thứ được xem là hiện đại

00:09:02.532 --> 00:09:04.630
nhưng thiệt ra nó 
chẳng thay đổi kiểu dáng là bao

00:09:04.630 --> 00:09:07.301
từ hồi những năm 1950

00:09:07.301 --> 00:09:10.526
Vấn đề là nó vẫn chỉ là những cái hộp lớn

00:09:10.526 --> 00:09:12.448
hộp đông lạnh giúp trữ đủ thứ trong đó

00:09:12.448 --> 00:09:14.268
Nên bạn thử hình dung
nếu ta thật sự bắt đầu

00:09:14.268 --> 00:09:17.013
định hình những vấn đề hiện tại
và chỉnh sửa nó

00:09:17.013 --> 00:09:20.950
coi như là nền tảng
cho những giải pháp thiết kế

00:09:20.950 --> 00:09:24.303
cải tiến và đẹp mắt 
giúp giải quyết triệt để những vấn đề nêu trên

00:09:24.303 --> 00:09:26.528
Đây là một thay đổi trong thiết kế
mang tính định hướng

00:09:26.528 --> 00:09:30.238
chỉ ra cách mà tại đó, 
hệ thống của chúng ta

00:09:30.238 --> 00:09:33.003
có thể phát triển bền vững hơn nữa

00:09:33.003 --> 00:09:35.097
40% đồ ăn thừa thật sự là vấn đề lớn

00:09:35.097 --> 00:09:39.162
Hãy hình dung, nếu ta thiết kế tủ lạnh 
sao cho giảm được một nửa con số đó

NOTE Paragraph

00:09:39.162 --> 00:09:41.513
Một món đồ khác 
mà tôi cũng cảm thấy hứng thú

00:09:41.513 --> 00:09:42.766
là bình đun nước siêu tốc

00:09:42.766 --> 00:09:44.159
hình như ở đây tôi thấy

00:09:44.159 --> 00:09:47.410
ít ai xài cái này đúng không?

00:09:47.410 --> 00:09:49.498
Nhưng ở Anh quốc thì 
rất nhiều người sử dụng nó

00:09:49.498 --> 00:09:51.731
97% hộ gia đình ở Anh quốc

00:09:51.731 --> 00:09:54.663
sắm một cái bình đun siêu tốc
ở trong nhà mình

00:09:54.663 --> 00:09:56.270
Chúng rất phổ biến

00:09:56.270 --> 00:09:59.070
Ý tôi là 
nếu ta làm việc với các đơn vị thiết kế

00:09:59.070 --> 00:10:01.322
hay các nhà thiết kế, 
họ đang cho ra các mẫu

00:10:01.322 --> 00:10:02.561
mà họ cho là thân thiện với môi trường

00:10:02.561 --> 00:10:04.479
họ luôn hỏi tôi 2 điều

00:10:04.479 --> 00:10:07.523
"Leyla, làm sao cho ra được món đồ
mà có hiệu quả kỹ thuật?"

00:10:07.523 --> 00:10:10.811
Bởi vì thật sự năng lượng tiêu thụ 
là vấn đề lớn với món đồ này

00:10:10.811 --> 00:10:13.876
hay họ hỏi "Làm sao để mấy cái này
trở thành vật liệu "xanh"?

00:10:13.876 --> 00:10:16.786
Làm sao để sản xuất vật liệu "xanh"

00:10:16.786 --> 00:10:18.608
trong khâu sản xuất?"

00:10:18.608 --> 00:10:20.411
Khi họ hỏi tôi những câu đó

00:10:20.411 --> 00:10:23.210
Họ cũng có lý đấy chứ, đúng không?

00:10:23.210 --> 00:10:25.769
Tôi thì trả lời rằng. "Anh đi sai hướng rồi"

00:10:25.769 --> 00:10:27.927
Bởi vì vấn đề thật sự
nằm ở khâu sử dụng

00:10:27.927 --> 00:10:30.602
Là cách mà người tiêu dùng 
sử dụng món đồ của anh như thế nào

00:10:30.602 --> 00:10:32.437
65% người dân Anh quốc

00:10:32.437 --> 00:10:34.781
thừa nhận rằng 
họ nấu hơi nhiều nước hơn

00:10:34.781 --> 00:10:37.367
số họ cần để pha một tách trà

00:10:37.367 --> 00:10:40.110
Và tất cả lượng nước sôi bị đun dư này

00:10:40.110 --> 00:10:44.078
vẫn tiêu tốn năng lượng,
và nếu tính kỹ ra

00:10:44.078 --> 00:10:47.116
sẽ thấy lượng năng lượng tiêu thụ dư ra

00:10:47.116 --> 00:10:48.659
từ việc đun nước bằng thứ này

00:10:48.659 --> 00:10:51.301
đủ để thắp sáng toàn bộ bóng đèn đường

00:10:51.301 --> 00:10:53.924
suốt một đêm ở Anh quốc

NOTE Paragraph

00:10:53.924 --> 00:10:56.042
Nhưng còn vấn đề này

00:10:56.042 --> 00:10:57.956
mà tôi gọi là 
sự thất bại của thiết kế sản phẩm cho cá nhân

00:10:57.956 --> 00:11:00.702
nhưng ta còn có sự thất bại của thiết kế sản phẩm 
cho hệ thống, tiếp tục với mấy gã này

00:11:00.702 --> 00:11:03.612
chỗ nào cũng có mấy tay này, thậm chí bạn không để ý rằng họ có ở đó

00:11:03.612 --> 00:11:06.825
Tôi xin giới thiệu tay này, 
tên là Simon

00:11:06.825 --> 00:11:10.132
Simon làm việc cho Công ty điện lực quốc gia ở Anh quốc

00:11:10.132 --> 00:11:12.274
Anh đảm nhận vị trí quan trọng

00:11:12.274 --> 00:11:14.713
là điều hành điện vào hệ thống

00:11:14.713 --> 00:11:16.126
để đảm bảo luôn đủ điện xài

00:11:16.126 --> 00:11:18.054
đơn giản là, anh cung cấp điện
cho gia đình mỗi người dân

00:11:18.054 --> 00:11:20.158
Anh luôn coi TV

00:11:20.158 --> 00:11:22.131
Lý do là vì 
một hiện tượng độc nhất

00:11:22.131 --> 00:11:23.949
chỉ xuất hiện ở Anh quốc

00:11:23.949 --> 00:11:27.987
là việc vào thời điểm 
mà mấy chương trình TV hay vừa hết

00:11:27.987 --> 00:11:30.225
Lúc mà quảng cáo xuất hiện

00:11:30.225 --> 00:11:32.062
thì anh này phải vắt chân lên cổ

00:11:32.062 --> 00:11:35.118
chạy mua điện hạt nhân từ Pháp quốc

00:11:35.118 --> 00:11:38.007
là do, lúc này ai cũng bắt đầu đi đun nước

00:11:38.007 --> 00:11:40.072
cùng một lúc

00:11:40.072 --> 00:11:42.318
(Khán giả cười)

00:11:42.318 --> 00:11:48.303
1.5 triệu ấm đun nước 
là vấn đề nghiêm trọng

00:11:48.303 --> 00:11:51.872
Hãy hình dung 
nếu bạn thiết kế ấm đun nước

00:11:51.872 --> 00:11:54.612
bạn phải vắt óc suy nghĩ tìm ra giải pháp 
giải quyết "sự thất bại hệ thống" này

00:11:54.612 --> 00:11:57.277
bởi vì đây thật sự là áp lực rất lớn

00:11:57.277 --> 00:11:58.668
lên hệ thống của chúng ta

00:11:58.668 --> 00:12:02.104
chỉ bởi vì sản phẩm được làm ra, 
không ai để ý về vấn đề này

00:12:02.104 --> 00:12:03.967
sẽ xuất hiện
khi sản phẩm được ra mắt trên thị trường

00:12:03.967 --> 00:12:06.635
Bây giờ, hãy thử nhìn vào 
số lượng ấm đun nước được bán ra trên thị trường

00:12:06.635 --> 00:12:08.657
và hãy thử để ý 
những vạch chỉ lượng nước bên trong

00:12:08.657 --> 00:12:10.423
tôi hy vọng rằng 
thông tin mà tôi chia sẻ với các bạn hôm nay

00:12:10.423 --> 00:12:11.980
sẽ khiến cho bạn lưu tâm

00:12:11.980 --> 00:12:14.899
con số 2 hay 5,5 tách nước

00:12:14.899 --> 00:12:18.332
chỉ để pha một tách trà

00:12:18.332 --> 00:12:20.617
Do vậy, thử nhìn vào ấm nước mẫu này

00:12:20.617 --> 00:12:23.153
Nó có 2 ngăn chứa

00:12:23.155 --> 00:12:25.340
Một chứa nước sôi 
và một chỉ để chứa nước thường

00:12:25.340 --> 00:12:27.665
Người dùng phải nhấn nút này

00:12:27.665 --> 00:12:29.233
để đun nước lấy nước sôi

00:12:29.233 --> 00:12:30.999
nghĩa là nếu bạn lười ơi là lười

00:12:30.999 --> 00:12:32.841
bạn chỉ phải đổ đầy 
chỗ bạn cần xài

00:12:32.841 --> 00:12:35.165
và đây là thứ mà tôi gọi là
sản phẩm-thay đổi-người dùng

00:12:35.165 --> 00:12:37.277
sản phẩm, hệ thống hay dịch vụ

00:12:37.277 --> 00:12:41.136
phải là tiên phong trong việc can thiệp
và giải quyết các vấn đề này

NOTE Paragraph

00:12:41.136 --> 00:12:43.786
Bởi vậy, đây thật sự là một vũ đài công nghệ

00:12:43.786 --> 00:12:45.847
nơi mà những sản phẩm
tưởng chừng đơn giản

00:12:45.847 --> 00:12:47.815
nếu chúng ta tiếp tục

00:12:47.815 --> 00:12:50.401
thiết kế, mua, sử dụng và quăng bỏ

00:12:50.401 --> 00:12:52.313
mấy món đồ này với mức độ như hiện nay

00:12:52.313 --> 00:12:54.562
thì đó thật sự là mức độ khủng khiếp

00:12:54.562 --> 00:12:56.396
Có 7 tỷ người

00:12:56.396 --> 00:12:57.806
trên thế giới hiện nay

00:12:57.806 --> 00:12:59.993
Cũng có 6 tỷ thuê bao di động

00:12:59.993 --> 00:13:03.659
trong năm qua

00:13:03.659 --> 00:13:07.181
Cứ từng năm một, 
1.5 tỷ điện thoại di động

00:13:07.181 --> 00:13:08.434
xuất xưởng

00:13:08.434 --> 00:13:10.505
và các công ty luôn báo cáo rằng 
năng suất sản xuất

00:13:10.505 --> 00:13:12.855
lớn hơn tốc độ sinh của nhân loại

00:13:12.855 --> 00:13:15.985
152 triệu điện thoại bị quăng bỏ 
ở Hoa Kỳ năm vừa rồi

00:13:15.985 --> 00:13:17.869
chỉ có 11% số đó được tái chế

00:13:17.869 --> 00:13:21.227
Tôi là dân Úc. Ở đó, dân số chỉ là 22 triệu
--đừng cười chứ--

00:13:21.227 --> 00:13:24.300
và cũng ở đó, theo báo cáo
có tới 22 triệu điện thoại di động

00:13:24.300 --> 00:13:26.907
được sử dụng

00:13:26.907 --> 00:13:30.628
Chúng tôi cần phải tìm ra 
cách giải quyết mớ lộn xộn này

00:13:30.628 --> 00:13:33.525
bởi vì chúng thật sự rắc rối

00:13:33.525 --> 00:13:36.831
Điện thoại có quá nhiều chi tiết bên trong

00:13:36.831 --> 00:13:40.594
Vàng! Bạn có biết sự thật rằng 
việc tách vàng

00:13:40.594 --> 00:13:44.211
ra khỏi mớ điện thoại di động cũ này

00:13:44.211 --> 00:13:47.439
thì rẻ tiền hơn nhiều 
so với việc lấy vàng từ các mỏ quặng?

00:13:47.439 --> 00:13:49.829
Luôn có hàng tá linh kiện phức tạp 
và đáng giá

00:13:49.829 --> 00:13:51.430
nằm bên trong những thứ bỏ đi này

00:13:51.430 --> 00:13:53.888
bởi vậy, ta cần tìm ra 
cách ủng hộ việc chia tách này

00:13:53.888 --> 00:13:56.052
bởi vì nếu không làm vậy
thì đây là những điều sẽ xảy ra tiếp theo

00:13:56.052 --> 00:13:57.726
Đây là một cộng đồng ở Ghana

00:13:57.726 --> 00:13:59.984
lượng rác thải điện tử được vận chuyển lậu

00:13:59.984 --> 00:14:01.960
theo báo cáo của Liên Hiệp Quốc

00:14:01.960 --> 00:14:04.992
lên tới 50 triệu tấn

00:14:04.992 --> 00:14:06.306
Đây là cách mà họ lấy vàng

00:14:06.306 --> 00:14:07.840
và những thứ đáng giá khác từ mớ rác này

00:14:07.840 --> 00:14:09.778
Họ châm lửa đốt các rác thải điện tử này

00:14:09.778 --> 00:14:11.809
ngoài trời

00:14:11.809 --> 00:14:14.944
Việc này cực kỳ phổ biến trên toàn thế giới

00:14:14.944 --> 00:14:17.491
Vì chúng ta không thể 
có cái nhìn tổng quan

00:14:17.491 --> 00:14:19.320
về những hệ lụy mà mỗi quyết định 
mà ta đưa ra với tư cách là nhà thiết kế

00:14:19.320 --> 00:14:21.790
doanh nhân, người tiêu dùng

00:14:21.790 --> 00:14:23.403
thế nên luôn xảy ra những vấn đề phát sinh này

00:14:23.403 --> 00:14:25.705
và chúng là có thật, 
ngay trong thế giới mà ta đang sống

00:14:25.705 --> 00:14:30.153
Bởi vậy, ta cần tìm ra cách
thông minh hơn, hệ thống hơn,

00:14:30.153 --> 00:14:33.069
giải pháp cách mạng hơn 
để giải quyết những vấn đề này

00:14:33.069 --> 00:14:36.845
nếu ta muốn sống trong thế giới này 
một cách bền vững

NOTE Paragraph

00:14:36.845 --> 00:14:40.818
Hãy tưởng tượng, 
nếu bạn mua một cái điện thoại di động

00:14:40.818 --> 00:14:42.508
một cái mới toanh, 
đơn giản bởi vì bạn muốn thay thế cái cũ

00:14:42.508 --> 00:14:44.883
sau khoảng trung bình 15 tới 18 tháng

00:14:44.883 --> 00:14:46.987
người dùng cần thay điện thoại mới, 
nhân tiện chia sẻ luôn --

00:14:46.987 --> 00:14:49.972
ta cần lưu ý tới khái niệm thời gian

00:14:49.972 --> 00:14:52.210
mà một cái điện thoại cần được thay thế

00:14:52.210 --> 00:14:54.259
cần lưu ý việc chấm dứt khái niệm vòng lặp này
trong hệ thống của chúng ta

00:14:54.259 --> 00:14:56.170
Người ta ngày càng sản xuất nhiều điện thoại

00:14:56.170 --> 00:14:57.999
và trong phòng này, tôi dám chắc là

00:14:57.999 --> 00:15:00.677
rất nhiều người muốn dùng cái khái niệm
hệ thống vòng lặp khép kín này

00:15:00.677 --> 00:15:02.245
hay trong hệ thống sản phẩm

00:15:02.245 --> 00:15:04.507
để xác định chính xác nhu cầu của thị trường

00:15:04.507 --> 00:15:06.324
và vì nhu cầu của thị trường 
gần như bão hòa

00:15:06.324 --> 00:15:09.377
nên khâu thiết kế sản phẩm 
sẽ giải quyết vấn đề này.

00:15:09.377 --> 00:15:11.716
Thiết kế để có thể tháo lắp được, 
thiết kế để trọng lượng nhẹ hơn.

00:15:11.716 --> 00:15:14.082
Ta cũng nghe về chiến lược này

00:15:14.082 --> 00:15:16.941
được áp dụng tại công ty xe hơi Tesla Motors

00:15:16.941 --> 00:15:19.053
Cách tiếp cận vấn đề này 
thật sự không khó

00:15:19.053 --> 00:15:20.911
nhưng để hiểu được hệ thống,

00:15:20.911 --> 00:15:24.442
và xem xét tính khả thi, định hướng thị trường,

00:15:24.442 --> 00:15:26.425
sự thay thế nhu cầu khách hàng

00:15:26.425 --> 00:15:28.976
chính là việc 
bằng cách nào ta có thể bắt đầu thay thế

00:15:28.976 --> 00:15:30.783
lộ trình phát triển bền vững

00:15:30.783 --> 00:15:32.654
bởi vì tôi rất không thoải mái 
khi nhắc nhớ bạn về điều này:

00:15:32.654 --> 00:15:35.457
Tiêu dùng chính là vấn đề lớn nhất.

00:15:35.457 --> 00:15:40.719
Nhưng thiết kế chính là khâu 
có thể giải quyết mọi vấn đề một cách tốt nhất

NOTE Paragraph

00:15:40.719 --> 00:15:42.903
Mấy thứ đồ này có ở khắp mọi nơi

00:15:42.903 --> 00:15:45.571
Bằng cách định ra những thay đổi thói quen

00:15:45.571 --> 00:15:47.166
ta có thể tạo ra 
những cuộc cách mạng thật sự

00:15:47.166 --> 00:15:48.559
"Cách mạng thật sự"

00:15:48.559 --> 00:15:51.044
Tôi tin rằng mọi người ở đây 
đều là những người dám tiên phong

00:15:51.044 --> 00:15:53.398
Ta cần quan tâm tới sự bền vững

00:15:53.398 --> 00:15:56.085
như một thước đo, tiêu chí

00:15:56.085 --> 00:16:00.302
để cho ra các giải pháp tiết kiệm nhiên liệu
một cách có hệ thống

00:16:00.302 --> 00:16:03.207
theo như tôi vừa trình bày 
với những sản phẩm đơn giản như vậy thôi

00:16:03.207 --> 00:16:06.598
Chúng sẽ góp phần vào việc 
giải quyết các vấn đề lớn lao này.

00:16:06.598 --> 00:16:08.753
Ta cần có cái nhìn tổng thể

00:16:08.753 --> 00:16:10.375
về bất kỳ thứ gì mà ta sẽ làm ra.

NOTE Paragraph

00:16:10.375 --> 00:16:12.090
Nếu bạn dùng nhựa hay giấy --

00:16:12.090 --> 00:16:14.854
rõ ràng là có thể sử dụng lại
thì hiệu quả hơn nhiều --

00:16:14.854 --> 00:16:18.325
khi đó, rõ ràng dùng giấy là tệ hơn rồi

00:16:18.325 --> 00:16:20.371
tệ hơn bởi vì trọng lượng của nó

00:16:20.371 --> 00:16:22.475
nặng hơn 4 - 10 lần nhựa

00:16:22.475 --> 00:16:24.842
và khi ta thật sự làm phép so sánh, 
theo khái niệm vòng đời tôi vừa trình bày ở trên

00:16:24.842 --> 00:16:27.532
1 kg nhựa và 1 kg giấy

00:16:27.532 --> 00:16:29.178
giấy lại tốt hơn

00:16:29.178 --> 00:16:31.718
nhưng chức năng của túi giấy hay túi nhựa

00:16:31.718 --> 00:16:35.333
để đựng hàng hóa gia dụng không có nghĩa là 
tốn chừng đó nguyên liệu để làm ra 1kg túi đó

00:16:35.333 --> 00:16:37.302
Thật sự chỉ cần một lượng nhỏ nhựa

00:16:37.302 --> 00:16:38.995
và không nhiều giấy

00:16:38.995 --> 00:16:41.953
Vì chức năng sử dụng mới
kéo theo những tác động khác lên môi trường

00:16:41.953 --> 00:16:44.786
Như tôi đã trình bày, các nhà thiết kế luôn thắc mắc 
với tôi về vật liệu thân thiện với môi trường

00:16:44.786 --> 00:16:47.810
Tôi chỉ có thể trả lời với họ rằng, chỉ có rất ít vật liệu
mà bạn có thể hoàn toàn tránh không sử dụng

00:16:47.831 --> 00:16:49.730
Số còn lại, 
cái nào cũng thích hợp để sử dụng cả

00:16:49.730 --> 00:16:52.749
và cuối cùng, mọi thứ mà ta thiết kế
hay làm ra trên thị trường

00:16:52.749 --> 00:16:55.089
hay mua với tư cách người tiêu dùng 
đều quy về chức năng sử dụng.

00:16:55.089 --> 00:16:57.206
Muốn món gì đó thì chỉ đơn giản là mua nó

00:16:57.206 --> 00:17:00.362
nên hãy suy nghĩ kỹ, giải pháp phân phối

00:17:00.362 --> 00:17:04.361
thông minh hơn, hiệu quả hơn,

00:17:04.361 --> 00:17:07.158
khiến cho ta xem xét kỹ toàn bộ hệ thống

00:17:07.158 --> 00:17:10.253
và mọi thứ liên quan tới cuộc sống

00:17:10.253 --> 00:17:13.089
mọi khía cạnh xuyên suốt vòng đời sản phẩm

00:17:13.089 --> 00:17:15.891
Ta có thể thật sự tìm ra 
những giải pháp cấp tiến

NOTE Paragraph

00:17:15.891 --> 00:17:17.961
Tôi cũng muốn nhắn nhủ với các bạn
một điều

00:17:17.961 --> 00:17:21.818
rằng một nhà thiết kế lớn tuổi hơn 
đang cộng tác với tôi đã chia sẻ rằng

00:17:21.818 --> 00:17:24.916
Tôi hỏi: "Tại sao bạn không làm theo hướng bền vững"
Tôi biết bạn ý thức được điều này mà"

00:17:24.916 --> 00:17:28.928
Anh ấy đáp: "À, mới đây tôi trình bày một dự án
"bền vững" cho khách hàng,

00:17:28.928 --> 00:17:30.869
Vị khách hàng nói rằng

00:17:30.869 --> 00:17:32.634
"Tôi biết phương án này của anh ít tốn chi phí hơn

00:17:32.634 --> 00:17:34.252
chắc sẽ bán được nhiều hơn

00:17:34.252 --> 00:17:38.725
nhưng tôi chẳng dại gì làm người tiên phong, bởi vì
muốn làm người tiên phong thì phải có động lực

NOTE Paragraph

00:17:38.725 --> 00:17:40.942
Tôi nghĩ rằng trong phòng này
ai cũng là người tiên phong

00:17:40.942 --> 00:17:43.996
Tôi cũng hy vọng ngày càng có thêm 
nhiều người tiên phong

NOTE Paragraph

00:17:44.027 --> 00:17:45.434
vì ta còn có quá nhiều vấn đề cần phải giải quyết.
Xin cám ơn mọi người

NOTE Paragraph

00:17:45.434 --> 00:17:50.210
(Tiếng vỗ tay)