1
00:00:00,940 --> 00:00:03,689
Əvvəlki videolarda 1922-ci ilin

2
00:00:03,735 --> 00:00:05,803
oktyabr ayında yüz minlərlə faşistin

3
00:00:05,803 --> 00:00:08,941
Romaya yürüş etməsindən bəhs etdik.

4
00:00:08,941 --> 00:00:12,025
Bu, kralın Benito Mussolinini hakimiyyətə
gətirməyinə səbəb olur.

5
00:00:12,025 --> 00:00:14,076
Bu şəkil Romaya yürüşdən sonra

6
00:00:14,076 --> 00:00:17,536
Mussolini hakimiyyətə gətirilərkən çəkilib.

7
00:00:17,536 --> 00:00:21,024
Mussolini sadəcə Baş Nazir təyin edilmir,

8
00:00:21,024 --> 00:00:24,469
həm də ona bir il müddətində

9
00:00:24,469 --> 00:00:26,207
diktator səlahiyyətləri verilir.

10
00:00:26,207 --> 00:00:28,535
Bu səlahiyyətlər

11
00:00:28,535 --> 00:00:31,689
hərbiləşdirilmiş faşist təşkilatı olan

12
00:00:31,689 --> 00:00:34,773
Qara Köynəklilər tərəfindən dəstəklənir.

13
00:00:34,805 --> 00:00:38,608
Mussolini öz səlahiyyətlərindən və

14
00:00:38,608 --> 00:00:44,475
gücündən istifadə edərək növbəti bir neçə il

15
00:00:44,475 --> 00:00:47,140
ərzində də hakimiyyətdə qalmağa və gücünü

16
00:00:47,140 --> 00:00:48,656
qorumağa çalışır.

17
00:00:49,028 --> 00:00:57,806
1923-cü ildə Qara Köynəklilər

18
00:00:57,806 --> 00:01:01,536
rəsmi olaraq milli milis dəstəsi elan edilir,

19
00:01:01,536 --> 00:01:04,436
daha dəqiq desək, milli təhlükəsizlik
qurumunun könüllü dəstəsi elan edilir.

20
00:01:04,471 --> 00:01:08,279
İtalyan dilində bunun qısaltması MVSN kimidir.

21
00:01:08,279 --> 00:01:12,611
Qara Köynəklilər

22
00:01:12,611 --> 00:01:14,700
MVSN-ə çevrilir.

23
00:01:15,278 --> 00:01:19,136
O, parlamenti və ya qanunverici qüvvəni

24
00:01:19,136 --> 00:01:21,693
ələ keçirir və Akerbo Qanununun qəbul edilməsini

25
00:01:21,693 --> 00:01:22,735
təmin edir.

26
00:01:22,735 --> 00:01:24,077
...

27
00:01:24,276 --> 00:01:26,654
...

28
00:01:26,857 --> 00:01:29,805
Bu, maraqlı məqamdır.
Çünki bu qanuna əsasən,

29
00:01:29,805 --> 00:01:33,028
hansı partiya çoxluq təşkil edirsə,

30
00:01:33,028 --> 00:01:40,074
hansı partiya daha böyük

31
00:01:40,074 --> 00:01:42,939
partiya hesab edilirsə,

32
00:01:42,939 --> 00:01:50,251
25%-dən çox səs yığma şərti ilə

33
00:01:50,358 --> 00:01:57,087
parlamentdəki yerlərin 2/3 hissəsi
həmin partiyaya veriləcək.

34
00:01:57,457 --> 00:01:59,650
Bu, bir qədər qəribə bir

35
00:01:59,650 --> 00:02:01,853
sistemdir.

36
00:02:01,853 --> 00:02:03,983
Fərz edin ki, siz ən böyük partiyanın
üzvüsünüz və

37
00:02:03,983 --> 00:02:07,452
26% səs toplayırsınız, sizin idarəetmə üçün

38
00:02:07,452 --> 00:02:09,759
hələ də kifayət qədər yeriniz olmayacaq.

39
00:02:09,792 --> 00:02:11,051
İstədiyiniz idarəetmə gücünü

40
00:02:11,051 --> 00:02:13,051
əldə etmək üçün digər partiyalarla

41
00:02:13,051 --> 00:02:17,049
ittifaq yaratmalısınız.

42
00:02:17,049 --> 00:02:21,249
Bu, o deməkdir ki,

43
00:02:21,249 --> 00:02:23,122
mütləq çoxluq olmadan ən çox səs

44
00:02:23,122 --> 00:02:25,384
toplayan partiyalar qiyabi

45
00:02:25,384 --> 00:02:26,759
çoxluğa çevrilir.

46
00:02:27,126 --> 00:02:30,051
Faşistlər niyə bunun baş verməyini 
istəyirdilər?

47
00:02:30,051 --> 00:02:33,035
Onlar bilirdi ki, xalqın dəstəyi və ya

48
00:02:33,035 --> 00:02:35,871
Qara Köynəklilərin hədə-qorxu siyasəti

49
00:02:35,871 --> 00:02:40,253
nəticəsində 25% səs toplaya biləcək,

50
00:02:40,253 --> 00:02:42,650
bununla da qanunverici orqanda

51
00:02:42,650 --> 00:02:47,285
daha güclü nəzarətə sahib olacaqlar.

52
00:02:47,384 --> 00:02:49,183
Burada belə bir sual yaranır:

53
00:02:49,183 --> 00:02:51,052
qanunverici orqan buna niyə icazə verir?

54
00:02:51,052 --> 00:02:53,317
Çünki həmin məqamda faşistlər

55
00:02:53,317 --> 00:02:54,720
dominant partiya deyildi.

56
00:02:54,720 --> 00:02:56,701
Qanunverici orqanda çoxluq təşkil etmirdi.

57
00:02:56,701 --> 00:02:58,386
Onlar qanunverici orqanda çoxluq təşkil etmək üçün

58
00:02:58,386 --> 00:02:59,990
bu qanunu qəbul etmək istəyirdi.

59
00:02:59,990 --> 00:03:03,118
...

60
00:03:03,118 --> 00:03:03,784
...

61
00:03:03,784 --> 00:03:06,321
Bəziləri insanların faşistlərə çox

62
00:03:06,321 --> 00:03:07,247
rəğbət bəslədiyini hesab edirdi.

63
00:03:07,247 --> 00:03:08,451
Onlar Mussoliniyə rəğbət bəsləyirdi.

64
00:03:08,451 --> 00:03:10,704
İnsanlar güclü lider arzusunda idi.

65
00:03:10,704 --> 00:03:13,050
Onlar koalisiya hökumətini istəmirdilər.

66
00:03:13,050 --> 00:03:14,412
Onlar hərəkətə keçəcək hökumət

67
00:03:14,412 --> 00:03:16,156
tələb edirdi.

68
00:03:16,520 --> 00:03:18,252
Digər tərəfdə, səsvermə baş verdiyi zaman

69
00:03:18,252 --> 00:03:20,253
otaqda Qara Köynəklilər də var idi.

70
00:03:20,253 --> 00:03:21,999
Burada onların qorxutma, hədə - qorxu

71
00:03:21,999 --> 00:03:24,552
siyasəti də böyük rol oynayır.

72
00:03:24,729 --> 00:03:30,084
Akerbo qanunu qəbul edilir.

73
00:03:30,251 --> 00:03:32,855
...

74
00:03:32,855 --> 00:03:37,522
1924-cü ildə səsvermədə

75
00:03:37,522 --> 00:03:40,554
səslərin 2/3 hissəsi faşistlərin lehinə olur.

76
00:03:41,455 --> 00:03:43,587
...

77
00:03:43,587 --> 00:03:46,794
İtaliyadakıların çoxu bu seçkilərin

78
00:03:46,794 --> 00:03:48,671
saxta olduğuna inanırlar.

79
00:03:48,671 --> 00:03:50,787
Onlar hesab edir ki, faşistlərin

80
00:03:50,787 --> 00:03:52,522
bu qədər çox səs toplamağının səbəbi

81
00:03:52,522 --> 00:03:54,662
xalqı qorxutmaqlarıdır.

82
00:03:54,662 --> 00:03:57,755
Onlar seçkilərdə saxtakarlıq edə bilirlər.

83
00:03:57,755 --> 00:04:01,725
Onlar digər səsləri silə bildilər,

84
00:04:01,725 --> 00:04:04,169
faşistlərin hakimiyyətə gəlmək üçün

85
00:04:04,169 --> 00:04:06,451
istifadə etdiyi taktikaları tənqid edən

86
00:04:06,451 --> 00:04:09,662
şəxslərdən biri

87
00:04:09,662 --> 00:04:12,002
Giacomo Matteotti idi.

88
00:04:12,002 --> 00:04:13,414
O, faşistlər haqqında kitab yazmışdı.

89
00:04:13,414 --> 00:04:15,587
Onun Deputatlar Palatasında

90
00:04:15,587 --> 00:04:20,459
korrupsiya və

91
00:04:20,459 --> 00:04:23,422
faşistlərin zorakılığı haqqında

92
00:04:23,422 --> 00:04:27,585
danışdığı iki məşhur

93
00:04:27,585 --> 00:04:30,499
nitqi var.

94
00:04:30,499 --> 00:04:33,987
Həmin çıxışlarından bir neçə gün sonra

95
00:04:33,987 --> 00:04:35,852
o, Qara Köynəklilər tərəfindən öldürülür.

96
00:04:35,852 --> 00:04:39,919
O, Qara Köynəklilər tərəfindən
vəhşicəsinə qətlə yetirilir və

97
00:04:39,919 --> 00:04:45,190
bu vəziyyət Mussolininin bir qədər

98
00:04:45,190 --> 00:04:47,335
sıxışdırılmasına səbəb olur.

99
00:04:47,335 --> 00:04:52,127
O, fikirlərini bəyənmədiyi insanları öldürən

100
00:04:52,127 --> 00:04:55,005
bir quldur kimi görünmək istəmirdi.

101
00:04:55,005 --> 00:04:56,456
Mussolininin bu işə qarışdığına aid

102
00:04:56,456 --> 00:04:58,257
dəqiq bir sübut yoxdur, həmin qətl

103
00:04:58,257 --> 00:05:01,857
onun dəstəkçiləri tərəfindən yerinə yetirilmişdi.

104
00:05:01,857 --> 00:05:05,123
Matteotinin öldürülməsinə etiraz etmək üçün

105
00:05:05,123 --> 00:05:07,922
bütün sosialist partiyası

106
00:05:07,922 --> 00:05:09,752
parlamenti boykot edir.

107
00:05:09,752 --> 00:05:11,718
Bu hadisə tarixdə 20-ci əsr

108
00:05:11,718 --> 00:05:13,999
Aventin Ayrılması kimi bilinir.

109
00:05:13,999 --> 00:05:17,128
Aventin Ayrılması.

110
00:05:17,128 --> 00:05:19,671
Bunun Aventin Ayrılması adlandırılmağının
səbəbi odur ki,

111
00:05:19,671 --> 00:05:22,451
2500 il əvvəl qədim Roma dövründə

112
00:05:22,451 --> 00:05:25,333
plebeylər sərt idarəçiliyə etiraz olaraq ayrılır və

113
00:05:25,333 --> 00:05:28,584
Aventin təpəsinə gedirlər.

114
00:05:28,584 --> 00:05:31,020
...

115
00:05:31,251 --> 00:05:33,730
Sosialistlər ümid edirdi ki,

116
00:05:33,730 --> 00:05:37,996
parlamentin boykot edilməsi

117
00:05:37,996 --> 00:05:42,597
kralın Benito Mussolinidən qurtulmağa

118
00:05:42,597 --> 00:05:44,897
məcbur edə bilərdi.

119
00:05:45,530 --> 00:05:47,263
Mussolini çətin vəziyyətdə qalmışdı.

120
00:05:47,263 --> 00:05:48,763
O, nə etməli olduğunu bilmirdi.

121
00:05:48,763 --> 00:05:50,395
Bunlardan əlavə Qara Köynəklilər 
bildirmişdi ki,

122
00:05:50,395 --> 00:05:52,328
əgər Mussolini vəziyyətə nəzarət etməsə,

123
00:05:52,328 --> 00:05:54,464
güclü idarəçi olmasa,

124
00:05:54,464 --> 00:05:56,597
onlar bunu Mussolini olmadan edəcəklər.

125
00:05:56,597 --> 00:06:00,465
Onlar Mussolinini onu devirməklə hədələyirdilər.

126
00:06:00,465 --> 00:06:05,929
1925-ci ilin əvvəlində Mussolini məşhur

127
00:06:05,929 --> 00:06:07,929
Yanvar nitqini səsləndirdi.

128
00:06:07,929 --> 00:06:13,847
1925-ci il, məşhur Yanvar nitqi.

129
00:06:13,847 --> 00:06:16,674
Bu, onun mütləq diktaturasının

130
00:06:16,674 --> 00:06:20,147
rəsmi başlanğıcı hesab edilir.

131
00:06:20,196 --> 00:06:23,530
Kral Mussolininin hakimiyyətinə xitam vermədiyi
üçün

132
00:06:23,530 --> 00:06:26,012
Aventin Ayrılması Mussolininin

133
00:06:26,012 --> 00:06:28,597
gücünü zəiflətmək əvəzinə,

134
00:06:28,597 --> 00:06:30,467
onun gücünü daha da artırır.

135
00:06:30,467 --> 00:06:31,929
O, bundan bəhanə kimi istifadə etdi.

136
00:06:31,929 --> 00:06:34,010
O, digər deputatların parlamentə gəlməməyindən

137
00:06:34,010 --> 00:06:35,599
bəhanə kimi istifadə edərək,

138
00:06:35,599 --> 00:06:37,797
onların öz yerlərindən imtina etdiyini iddia edib,

139
00:06:37,797 --> 00:06:42,134
İtalyan Sosialist Partiyasını ləğv etdi.

140
00:06:42,134 --> 00:06:44,999
Yenidən Qara Köynəklilərlə birləşdi,

141
00:06:44,999 --> 00:06:46,672
onların məsuliyyətini öz üzərinə götürdü.

142
00:06:46,672 --> 00:06:48,196
Mussolini Matteottinin qətlində

143
00:06:48,196 --> 00:06:51,006
heç bir əlaqəsi olmadığını iddia edir,

144
00:06:51,006 --> 00:06:53,012
sadəcə Qara Köynəklilərin məsuliyyətini
üzərinə götürürdü.

145
00:06:53,012 --> 00:06:56,730
O, klassik Mussolini üslubundan istifadə edərək,

146
00:06:56,730 --> 00:06:59,431
insanları güc və zorakılığın italyan xalqını

147
00:06:59,431 --> 00:07:03,867
sabitliklə təmin edəcəyinə inandırmağa çalışırdı.

148
00:07:03,867 --> 00:07:06,736
Onun yaxşı natiqlik qabiliyyəti var idi.

149
00:07:06,736 --> 00:07:08,345
...

150
00:07:08,345 --> 00:07:11,196
Bu, ona istədiyi nəzarəti əldə etməyə 
kömək edir.

151
00:07:11,196 --> 00:07:14,597
1925-ci ilin sonlarında Milad bayramı ərəfəsi

152
00:07:14,597 --> 00:07:18,512
qanununa əsasən Mussolini hakimiyyətinə

153
00:07:18,512 --> 00:07:21,347
heç bir məhdudiyyət gətirilmir.

154
00:07:21,347 --> 00:07:24,398
1926-cı ildə

155
00:07:24,398 --> 00:07:27,333
Mussolininin rəhbərlik etdiyi faşistlər

156
00:07:27,333 --> 00:07:30,672
İtaliyada mütləq gücü, nəzarəti ələ keçirirlər.

157
00:07:30,672 --> 00:07:37,929
1926-cı ildə onlar digər partiyaların
fəaliyyətinə qadağa qoyur.

158
00:07:37,929 --> 00:07:43,762
Digər partiyalar ləğv edilir.

159
00:07:43,762 --> 00:07:46,516
Onlar idarəetmədə və ya hər hansı bir qurumda

160
00:07:46,516 --> 00:07:48,263
iştirak etmək istəyən insanları

161
00:07:48,263 --> 00:07:51,136
faşist partiyasına üzv olmağa məcbur edirlər.

162
00:07:51,136 --> 00:07:52,996
Onlar mətbuata nəzarəti ələ keçirirlər.

163
00:07:52,996 --> 00:07:55,014
Güclü bir polis təşkilatı

164
00:07:55,014 --> 00:07:57,347
yaratmağa başlayırlar.

165
00:07:57,347 --> 00:07:59,679
Bütün bunların nasistlərin 
etdikləri ilə oxşar olmağı

166
00:07:59,679 --> 00:08:03,339
təsadüf deyil.

167
00:08:03,339 --> 00:08:07,200
Hitler Mussolininin pərəstişkarı idi.

168
00:08:07,200 --> 00:08:10,403
Mussolininin Romaya yürüşündən təsirlənən
Hitler

169
00:08:10,403 --> 00:08:15,595
1923-cü ildə "Pivə Qiyamına" cəhd edir.

170
00:08:15,595 --> 00:08:18,402
Mussolininin hakimiyyətə gəlmək üçün

171
00:08:18,402 --> 00:08:21,532
istifadə etdiyi taktikalardan

172
00:08:21,532 --> 00:08:25,362
7 il sonra Hitlerin də istifadə etdiyini 
görəcəksiniz.