WEBVTT

00:00:05.881 --> 00:00:09.030
Chào mọi người.
Tôi là một nhà giải phẫu "nửa vời",

00:00:09.030 --> 00:00:11.031
một nhà giải phẫu "nửa vời"
nghiên cứu

00:00:11.031 --> 00:00:14.058
cấu trúc cơ thể của nhiều động vật khác nhau.

00:00:14.058 --> 00:00:16.022
Và loài ưa thích của tôi là cá voi,

00:00:16.022 --> 00:00:18.435
tôi thích nghiên cứu cá voi
bởi vì chúng thú vị.

00:00:18.435 --> 00:00:20.007
Chúng thích nghi với môi trường

00:00:20.007 --> 00:00:21.373
đó là sống trong nước.

00:00:21.373 --> 00:00:22.990
Điều tôi sẽ nói với các bạn là

00:00:22.990 --> 00:00:24.977
làm thế nào cá voi tạo ra âm thanh nhờ

00:00:24.977 --> 00:00:27.821
việc "phun khí" ra từ mặt chúng.

00:00:27.821 --> 00:00:29.571
Bây giờ, bạn biết rằng chúng phun khí ra

00:00:29.571 --> 00:00:31.735
nhờ lỗ phun; chúng thổi khí ra như thế,

00:00:31.735 --> 00:00:33.704
nhưng chúng cũng sử dụng không khí
theo nhiều cách khác.

00:00:33.704 --> 00:00:35.144
Chúng dùng khí để phát ra âm thanh,

00:00:35.144 --> 00:00:36.703
cái điều mà chúng ta quan tâm,

00:00:36.703 --> 00:00:38.407
nhưng tôi cũng nghiên cứu những chuyện khác
chúng làm với khí nữa,

00:00:38.407 --> 00:00:40.408
giống như làm sao chúng giữ ngoài dòng máu

00:00:40.408 --> 00:00:41.528
để không tạo ra bong bóng,

00:00:41.528 --> 00:00:43.471
điều xảy ra với những thợ lặn

00:00:43.471 --> 00:00:46.021
khi họ lặn và bị buồn nôn.

00:00:46.021 --> 00:00:47.803
Nhưng điều tôi muốn làm là
bắt đầu với câu chuyện

00:00:47.803 --> 00:00:50.033
làm thế nào động vật này
tạo ra được âm thanh như thế,

00:00:50.033 --> 00:00:51.726
và câu chuyện đó bắt đầu bằng việc hiểu

00:00:51.726 --> 00:00:53.627
khó khăn thế nào để quan sát được cá voi

00:00:53.627 --> 00:00:56.525
vì chúng sống dưới nước và
chúng rất to,

00:00:56.525 --> 00:00:58.398
vì thế đó là động vật khó nghiên cứu.

00:00:58.398 --> 00:01:00.762
Và chỉ trong bức ảnh này, bạn có thấy nó ở giữa không?

00:01:00.762 --> 00:01:03.995
Đó là một con cá voi con
nhưng nó đã lớn bằng kích cỡ một chiếc xe buýt.

00:01:03.995 --> 00:01:05.434
Khi quan sát cá voi, bạn phải bắt đầu

00:01:05.434 --> 00:01:07.109
với phần trên đầu chúng, vì chiếc mũi

00:01:07.109 --> 00:01:08.747
nằm trên đầu chúng.

00:01:08.747 --> 00:01:10.287
Nó giống như kiểu ống thông hơi.

00:01:10.287 --> 00:01:12.497
Và chúng hít thở thông qua đó
vì động vật có vú mà

00:01:12.497 --> 00:01:14.136
chúng hít thở không khí.

00:01:14.136 --> 00:01:16.072
Và chiếc mũi tất nhiên có thể mở hoặc đóng,

00:01:16.072 --> 00:01:17.776
kiểu như bạn ấn rồi thả nó như thế này,

00:01:17.776 --> 00:01:19.385
do đó bạn thấy, nó mở trong hình dưới

00:01:19.385 --> 00:01:20.814
có 2 mũi tên màu đỏ.

00:01:20.814 --> 00:01:23.137
Nhưng không phải tất cả cá voi
đều có 2 lỗ mũi.

00:01:23.137 --> 00:01:25.973
Cá voi gồm loài cá heo và cá heo mũi nhọn,

00:01:25.973 --> 00:01:28.089
cá heo, cá heo mũi nhọn như cá voi nhỏ,

00:01:28.089 --> 00:01:30.357
chỉ có 1 lỗ mũi ở trên đầu,

00:01:30.357 --> 00:01:32.356
chúng mở và đóng lỗ mũi đó

00:01:32.356 --> 00:01:35.445
bằng nâng cái gọi là môi trên, 
như thế này,

00:01:35.445 --> 00:01:39.135
và hạ nó xuống lỗ mũi, như thế này.

00:01:39.135 --> 00:01:41.242
Đó là cách chúng mở và đóng mũi.

00:01:41.242 --> 00:01:42.504
Do đó khi chúng phát âm thanh,

00:01:42.504 --> 00:01:44.592
cái chúng tạo ra là một tiếng phì,

00:01:44.592 --> 00:01:47.920
như thế này, một dạng của xì hơi, 
phải không?

00:01:47.920 --> 00:01:50.228
Hoặc ở New York, ta gọi nó là 
ăn mừng kiểu Bronx

00:01:50.228 --> 00:01:52.003
Và cách chúng làm đó là nhờ

00:01:52.003 --> 00:01:54.404
cái cấu trúc mỡ lớn của môi mỡ,

00:01:54.404 --> 00:01:56.032
cái mà bạn nhìn thấy đây trong bức ảnh này,

00:01:56.032 --> 00:01:58.527
là mặt cắt chính giữa đầu của 1 con cá heo,

00:01:58.527 --> 00:02:01.102
môi mỡ chính là cái phần lớn màu vàng đó,

00:02:01.102 --> 00:02:04.542
chúng cuộn nó lại, và giãn ra trên đỉnh của chiếc mũi

00:02:04.542 --> 00:02:06.014
để làm rung nó,

00:02:06.014 --> 00:02:07.922
kiểu như khi bạn để khí thoát ra khỏi
quả bóng bay vậy

00:02:07.922 --> 00:02:10.112
và làm cho rung động kì lạ đó tạo ra âm thanh.

00:02:10.112 --> 00:02:12.169
Vâng đây là âm thanh do chúng tạo ra đây:

00:02:12.169 --> 00:02:13.179
[âm thanh]

00:02:13.179 --> 00:02:14.347
Bạn nghe rõ không? Nó sẽ làm lại

00:02:14.347 --> 00:02:15.510
khi hướng về phía camera.

00:02:15.510 --> 00:02:17.234
[âm thanh]

00:02:17.234 --> 00:02:19.300
Âm thanh giống như xì hơi dưới nước vậy.

00:02:19.300 --> 00:02:20.960
Cái mà cá heo tạo ra thực tế là

00:02:20.960 --> 00:02:24.203
tiếng vọng, tạo ra những chuỗi xung,

00:02:24.203 --> 00:02:26.947
và dùng nó như 1 con dơi
sử dụng sóng định vị vậy.

00:02:26.947 --> 00:02:28.548
Dơi dùng sóng rada, 
ở dưới nước

00:02:28.548 --> 00:02:30.582
là sóng định vị,
loài này dùng sóng định vị

00:02:30.582 --> 00:02:33.528
để quan sát thế giới của nó nhờ âm thanh.

00:02:33.528 --> 00:02:35.041
Cố gắng để hiểu điều này,

00:02:35.041 --> 00:02:36.790
bạn phải coi nó giống như

00:02:36.790 --> 00:02:39.009
1 chiếc loa khuếch đại
trong hệ thống âm thanh.

00:02:39.009 --> 00:02:41.563
Chú cá heo có hàm răng nhỏ
giống như "loa cao tần",

00:02:41.563 --> 00:02:43.079
và âm thanh từ chiếc mũi nhỏ

00:02:43.079 --> 00:02:45.280
di chuyển tới lui

00:02:45.280 --> 00:02:46.845
và phát ra ở trên đầu của chúng.

00:02:46.845 --> 00:02:48.288
Nhưng khi quan sát cá voi lớn,

00:02:48.288 --> 00:02:49.778
chúng là 1 loại "loa thấp tần",

00:02:49.778 --> 00:02:52.167
chiếc loa lớn mà bạn có
trong hệ thống khuếch đại.

00:02:52.167 --> 00:02:55.154
Và điều xảy ra là âm thanh
thoát ra khỏi cổ họng.

00:02:55.154 --> 00:02:57.336
Vì vậy nếu cố gắng
tạo âm thanh giống cá voi,

00:02:57.336 --> 00:02:58.491
bạn cũng tạo ra được ngay,

00:02:58.491 --> 00:03:01.027
như nói "ah".

00:03:01.027 --> 00:03:02.945
Okay, bây giờ bạn đặt tay lên cổ họng,

00:03:02.945 --> 00:03:06.203
trên quả táo của Adam,
bạn có thấy rung động ngay tại đó không?

00:03:06.203 --> 00:03:08.003
Đó là bạn đang lãng phí năng lượng

00:03:08.003 --> 00:03:10.400
vì đó không là cách
ta giao tiếp với mọi người.

00:03:10.400 --> 00:03:11.607
Bạn nói khi mở miệng.

00:03:11.607 --> 00:03:13.065
Nếu bạn mở miệng dưới nước,

00:03:13.065 --> 00:03:14.484
không ai nghe được bạn cả.

00:03:14.484 --> 00:03:17.810
Bạn phải có khả năng mang năng lượng này
và khuếch đại nó dưới nước,

00:03:17.810 --> 00:03:19.484
và đó là điều loài cá voi làm.

00:03:19.484 --> 00:03:20.984
Khi bạn nghe tiếng của chúng,

00:03:20.984 --> 00:03:22.126
[tiếng cá voi]

00:03:22.126 --> 00:03:24.772
Nghe chứ? Nó như tiếng rít khi 
khí thoát khỏi bóng bay.

00:03:24.772 --> 00:03:26.951
Vậy chúng nhận được nhiều tiếng rít,

00:03:26.951 --> 00:03:28.401
nhưng chúng cũng có âm thanh như thế này:

00:03:28.401 --> 00:03:30.716
[tiếng cá voi]

00:03:30.716 --> 00:03:32.771
Nghe như tiếng phì vậy, phải không?

00:03:32.771 --> 00:03:36.037
Như thể có một tấm đệm khổng lồ
trong cổ họng của nó vậy.

00:03:36.037 --> 00:03:38.489
Vậy, làm sao ta biết cá voi đang làm?

00:03:38.489 --> 00:03:40.909
Chúng tôi nghiên cứu cá voi 
khi chúng mắc cạn.

00:03:40.909 --> 00:03:42.575
Đó là những con chết trên bờ biển.

00:03:42.575 --> 00:03:44.736
Còn loài cá voi nhỏ thì dễ dàng

00:03:44.736 --> 00:03:46.680
Ta có thể đem chúng về phòng thí nghiệm.

00:03:46.680 --> 00:03:49.589
Nhưng với cá voi lớn,
ta phải mang phòng thí nghiệm ra với nó.

00:03:49.589 --> 00:03:51.379
Và nó trông như thế này đây.

00:03:51.379 --> 00:03:54.074
Tôi chính là người ở giữa với chiếc mũ đỏ.

00:03:54.074 --> 00:03:55.590
Tôi không cao lắm,

00:03:55.590 --> 00:03:57.733
nên bạn thấy cá voi lớn 
cỡ nào so với tôi.

00:03:57.733 --> 00:04:00.354
Nó dài 65 feet (19m),
và cái dao mổ của tôi

00:04:00.354 --> 00:04:02.301
là chiếc dụng cụ nhỏ nằm bên cạnh đây.

00:04:02.301 --> 00:04:03.798
Về cơ bản nó như gậy khúc côn cầu

00:04:03.798 --> 00:04:05.699
với cái lưỡi ở cuối.

00:04:05.699 --> 00:04:08.534
Việc phẫu thuật cá voi
là một quá trình khó khăn.

00:04:08.534 --> 00:04:10.692
Bạn thực sự phải lao vào công việc.

00:04:10.692 --> 00:04:13.262
Nó là một cấu trúc không gian khổng lồ

00:04:13.262 --> 00:04:14.582
Bạn đội 1 chiếc mũ cứng,

00:04:14.582 --> 00:04:16.563
làm việc với những cái máy móc nặng nề.

00:04:16.563 --> 00:04:17.677
Ở đây, 
à mà,

00:04:17.677 --> 00:04:21.219
đó là cái thanh quản của cá voi xanh;
chỉ cái thanh quản thôi đấy.

00:04:21.219 --> 00:04:23.388
Và tôi cao chỉ 5 feet, vâng bạn thấy đó,

00:04:23.388 --> 00:04:24.864
nó gần như dài đến 12feet vậy.

00:04:24.864 --> 00:04:25.991
Làm sao ta biết điều gì đang diễn ra?

00:04:25.991 --> 00:04:28.559
Vâng, hãy quan sát cái thanh quản,

00:04:28.559 --> 00:04:29.456
và ta thấy bên trong.

00:04:29.456 --> 00:04:31.610
Đây là từ 1 con cá voi nhỏ vì thế nó nhỏ hơn nhiều.

00:04:31.610 --> 00:04:32.963
Bạn thấy cái hình chữ "U" chứ

00:04:32.963 --> 00:04:34.236
tôi đã tô viền màu xanh ấy;

00:04:34.236 --> 00:04:35.622
đó là bộ phận rung.

00:04:35.622 --> 00:04:37.400
Đó là một dạng
giống như thanh quản của con người.

00:04:37.400 --> 00:04:38.892
Và khi tôi đặt tay lên đó,

00:04:38.892 --> 00:04:40.196
nơi có viền màu xanh,

00:04:40.196 --> 00:04:42.044
bạn có thể thẩy 1 cái túi bên dưới nó.

00:04:42.044 --> 00:04:43.303
Đó là tấm đệm.

00:04:43.303 --> 00:04:45.440
Đó là bong bóng khí hoặc quả bóng bay,

00:04:45.440 --> 00:04:46.588
Vì vậy điều nó đag làm,

00:04:46.588 --> 00:04:47.866
bạn thấy trên bức hình,

00:04:47.866 --> 00:04:49.555
cái bóng màu đen lớn trong cổ họng,

00:04:49.555 --> 00:04:51.609
nơi ống tiêu hóa, màu xanh,

00:04:51.609 --> 00:04:53.925
giao với ống thở, màu xanh nhạt,

00:04:53.925 --> 00:04:55.301
nên bạn có xanh nhạt và đậm,

00:04:55.301 --> 00:04:56.921
và ngay chính giữa là túi màu đen.

00:04:56.921 --> 00:04:59.512
Loài này dùng cái túi đó 
để tạo ra âm thanh.

00:04:59.512 --> 00:05:02.045
Và khi nó rung và phát ra ngoài.

00:05:02.045 --> 00:05:04.195
Cá voi răng nhỏ cũng có những túi khí,

00:05:04.195 --> 00:05:05.141
nằm ở trên đầu,

00:05:05.141 --> 00:05:06.668
nó như một cái đầu khí.

00:05:06.668 --> 00:05:08.866
Và chúng dùng nó
để chứa nhiều khí nhất có thể,

00:05:08.866 --> 00:05:10.890
mang khí đó xuống cùng với chúng khi lặn,

00:05:10.890 --> 00:05:13.023
bởi vì khi bạn lặn, áp suất tăng lên,

00:05:13.023 --> 00:05:15.725
và nó làm giảm thể tích khí bạn có.

00:05:15.725 --> 00:05:18.257
Nhưng quan trọng hơn,
có túi khí đó cho phép chúng

00:05:18.257 --> 00:05:20.511
tuần hoàn dòng khí mà chúng sử dụng

00:05:20.511 --> 00:05:21.923
vì khí là một thứ quý giá.

00:05:21.923 --> 00:05:23.513
Bạn không muốn quay lên mặt nước

00:05:23.513 --> 00:05:24.808
để lấy thêm khí chứ!

00:05:24.808 --> 00:05:26.677
Vì vậy khi bạn phát âm dưới nước,

00:05:26.677 --> 00:05:27.756
nếu bạn là cá voi,

00:05:27.756 --> 00:05:28.725
hãy tạo ra tiếng.

00:05:28.725 --> 00:05:30.413
Nói " Ah".

00:05:30.413 --> 00:05:31.861
Khi cá voi đóng miệng, nên

00:05:31.861 --> 00:05:33.730
[âm thanh]

00:05:33.730 --> 00:05:34.953
Các bạn đang "ậm ừ" ?

00:05:34.953 --> 00:05:35.947
Cá voi đóng kín mũi,

00:05:35.947 --> 00:05:39.021
[âm thanh]

00:05:39.021 --> 00:05:41.851
Điều gì đã xảy ra? 
Bạn không thể tạo ra tinng nữa.

00:05:41.851 --> 00:05:44.497
một khi bạn bịt mũi
bởi vì bạn đã gia áp hệ thống.

00:05:44.497 --> 00:05:46.084
Vì vậy cá voi bằng túi khí

00:05:46.084 --> 00:05:48.542
giữ chúng khỏi việc gia áp toàn hệ thống

00:05:48.542 --> 00:05:50.693
nghĩa là dòng khí vẫn tiếp tục lưu thông,

00:05:50.693 --> 00:05:52.461
và khi bạn có túi khí ở cuối mũi,

00:05:52.461 --> 00:05:55.037
bạn sẽ có thể làm cho
dòng khí tiếp tục tuần hoàn.

00:05:55.037 --> 00:05:56.453
Vì thế hi vọng bạn thích thú.

00:05:56.453 --> 00:05:59.113
Đó là điều mà
nhà giải phẫu nửa vời như tôi làm được.

00:05:59.113 --> 00:06:00.880
Chúng tôi nghiên cứu cấu trúc sinh vật

00:06:00.880 --> 00:06:01.890
Bắt chước chúng.

00:06:01.890 --> 00:06:03.835
Áp dụng nó với con người,

00:06:03.835 --> 00:06:06.895
biết đâu tạo ra công nghệ mới 
cho các thiết bị bảo vệ,

00:06:06.895 --> 00:06:09.152
hoặc thậm chí có thể tạo ra
phương thuốc mới

00:06:09.152 --> 00:06:12.024
cho những người mắc bệnh
bắt chước âm thanh kì lạ này.

00:06:12.024 --> 00:06:14.248
Vì vậy hi vọng các bạn thích thú. Cảm ơn.