[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:00.00,0:00:07.30,Default,,0000,0000,0000,,Witajcie!
Dialogue: 0,0:00:07.32,0:00:09.10,Default,,0000,0000,0000,,Jestem anatomem porównawczym,
Dialogue: 0,0:00:09.12,0:00:12.58,Default,,0000,0000,0000,,czyli naukowcem badającym budowę ciała
Dialogue: 0,0:00:12.61,0:00:13.85,Default,,0000,0000,0000,,wielu różnych zwierząt.
Dialogue: 0,0:00:13.85,0:00:15.91,Default,,0000,0000,0000,,Moimi ulubieńcami są wieloryby.
Dialogue: 0,0:00:15.93,0:00:18.47,Default,,0000,0000,0000,,Lubię je badać, bo są bardzo interesujące.
Dialogue: 0,0:00:18.49,0:00:21.46,Default,,0000,0000,0000,,Zaadaptowały się do wyjątkowego \Nśrodowiska wodnego.
Dialogue: 0,0:00:21.48,0:00:24.66,Default,,0000,0000,0000,,Chcę wam opowiedzieć,\Njak wieloryby wydają dźwięki,
Dialogue: 0,0:00:24.66,0:00:27.85,Default,,0000,0000,0000,,"puszczając bąki" paszczą.
Dialogue: 0,0:00:27.87,0:00:30.64,Default,,0000,0000,0000,,Wiecie, że robią coś podobnego nozdrzami,
Dialogue: 0,0:00:30.64,0:00:31.81,Default,,0000,0000,0000,,wypuszczając powietrze,
Dialogue: 0,0:00:31.81,0:00:34.20,Default,,0000,0000,0000,,ale używają też powietrza\Nna wiele innych sposobów,
Dialogue: 0,0:00:34.20,0:00:36.72,Default,,0000,0000,0000,,na przykład do produkcji dźwięku,\Ni na tym się skupię.
Dialogue: 0,0:00:36.72,0:00:39.17,Default,,0000,0000,0000,,Ale badam, co jeszcze\Npotrafią zrobić z powietrzem,
Dialogue: 0,0:00:39.17,0:00:42.31,Default,,0000,0000,0000,,na przykład pozbyć się go z krwi,\Nżeby nie tworzyły się pęcherzyki,
Dialogue: 0,0:00:42.31,0:00:45.27,Default,,0000,0000,0000,,co przytrafia się nurkom,\Nkiedy dostają choroby dekompresyjnej.
Dialogue: 0,0:00:45.31,0:00:47.97,Default,,0000,0000,0000,,Chciałabym zacząć od tego,
Dialogue: 0,0:00:47.100,0:00:50.18,Default,,0000,0000,0000,,jak te zwierzęta wydają\N"prukające" odgłosy,
Dialogue: 0,0:00:50.19,0:00:53.72,Default,,0000,0000,0000,,Na początku trzeba zrozumieć,\Njak trudno jest obserwować wieloryby,
Dialogue: 0,0:00:53.74,0:00:56.36,Default,,0000,0000,0000,,bo żyją pod wodą i są naprawdę wielkie,
Dialogue: 0,0:00:56.39,0:00:58.21,Default,,0000,0000,0000,,więc niełatwo je badać.
Dialogue: 0,0:00:58.23,0:01:00.92,Default,,0000,0000,0000,,Widzicie to zwierzę na środku zdjęcia?
Dialogue: 0,0:01:00.94,0:01:03.83,Default,,0000,0000,0000,,To młode wieloryba,\Na już jest wielkości autobusu!
Dialogue: 0,0:01:03.85,0:01:06.55,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy patrzycie na wieloryba,\Nzacznijcie od czubka głowy,
Dialogue: 0,0:01:06.57,0:01:08.65,Default,,0000,0000,0000,,bo tam znajdują się otwory nosowe,
Dialogue: 0,0:01:08.66,0:01:10.52,Default,,0000,0000,0000,,jak wbudowana rurka do nurkowania.
Dialogue: 0,0:01:10.55,0:01:13.74,Default,,0000,0000,0000,,Oddychają w ten sposób\Npowietrzem, bo są ssakami.
Dialogue: 0,0:01:13.74,0:01:15.89,Default,,0000,0000,0000,,Otwory nosowe otwierają się i zamykają,
Dialogue: 0,0:01:15.89,0:01:17.67,Default,,0000,0000,0000,,jakbyście je tak ściskali.
Dialogue: 0,0:01:17.70,0:01:20.90,Default,,0000,0000,0000,,U dołu widać, jak są otwarte,\Ntam, gdzie czerwone strzałki.
Dialogue: 0,0:01:20.93,0:01:22.98,Default,,0000,0000,0000,,Ale nie wszystkie walenie\Nmają dwa nozdrza.
Dialogue: 0,0:01:23.01,0:01:25.82,Default,,0000,0000,0000,,Walenie obejmują grupy\Ndelfinów i morświnów,
Dialogue: 0,0:01:25.85,0:01:27.98,Default,,0000,0000,0000,,czyli małych waleni
Dialogue: 0,0:01:27.100,0:01:30.33,Default,,0000,0000,0000,,mających tylko jedno nozdrze\Nna czubku głowy,
Dialogue: 0,0:01:30.36,0:01:32.33,Default,,0000,0000,0000,,które otwierają i zamykają,
Dialogue: 0,0:01:32.36,0:01:35.61,Default,,0000,0000,0000,,używając tego, co w zasadzie\Njest ich górną wargą,
Dialogue: 0,0:01:35.63,0:01:38.87,Default,,0000,0000,0000,,cofając ją w stronę nozdrza w ten sposób.
Dialogue: 0,0:01:38.90,0:01:41.05,Default,,0000,0000,0000,,Tak właśnie je otwierają i zamykają.
Dialogue: 0,0:01:41.08,0:01:42.28,Default,,0000,0000,0000,,Odgłosy, jakie wydają,
Dialogue: 0,0:01:42.31,0:01:44.44,Default,,0000,0000,0000,,to właściwie prychanie,
Dialogue: 0,0:01:44.47,0:01:45.47,Default,,0000,0000,0000,,(Odgłos prychania)
Dialogue: 0,0:01:45.47,0:01:47.58,Default,,0000,0000,0000,,co brzmi jak "puszczanie bąków",
Dialogue: 0,0:01:47.59,0:01:50.11,Default,,0000,0000,0000,,W Nowym Jorku nazywamy to "Bronx cheer".
Dialogue: 0,0:01:50.11,0:01:52.79,Default,,0000,0000,0000,,Robią to za pomocą\Ngrubej tkanki tłuszczowej
Dialogue: 0,0:01:52.79,0:01:54.18,Default,,0000,0000,0000,,tej dużej i tłustej "wargi",
Dialogue: 0,0:01:54.20,0:01:56.10,Default,,0000,0000,0000,,która, jak widzicie na obrazku,
Dialogue: 0,0:01:56.12,0:01:58.75,Default,,0000,0000,0000,,przekroju podłużnym głowy delfina,
Dialogue: 0,0:01:58.77,0:02:01.16,Default,,0000,0000,0000,,zaznaczona jest na żółto,
Dialogue: 0,0:02:01.18,0:02:04.45,Default,,0000,0000,0000,,którą wałkują w przód i w tył\Nnad czubkiem nozdrza,
Dialogue: 0,0:02:04.47,0:02:05.76,Default,,0000,0000,0000,,tak, że wibruje,
Dialogue: 0,0:02:05.78,0:02:08.13,Default,,0000,0000,0000,,jak przy wypuszczaniu powietrza z balona,
Dialogue: 0,0:02:08.15,0:02:10.09,Default,,0000,0000,0000,,wydając dziwny wibrujący dźwięk.
Dialogue: 0,0:02:10.11,0:02:12.66,Default,,0000,0000,0000,,Tak to brzmi, kiedy wydają odgłos:
Dialogue: 0,0:02:12.69,0:02:13.90,Default,,0000,0000,0000,,(Wibrujący odgłos).
Dialogue: 0,0:02:13.92,0:02:16.26,Default,,0000,0000,0000,,Słyszycie? Zrobi to znów,\Nzwracając się do kamery.
Dialogue: 0,0:02:16.26,0:02:17.37,Default,,0000,0000,0000,,(Wibrujący odgłos)
Dialogue: 0,0:02:17.39,0:02:19.21,Default,,0000,0000,0000,,Brzmi jak "puszczenie bąków" pod wodą.
Dialogue: 0,0:02:19.21,0:02:22.28,Default,,0000,0000,0000,,Ten delfin tak naprawdę\Nstosuje echolokację,
Dialogue: 0,0:02:22.30,0:02:24.39,Default,,0000,0000,0000,,wytwarza serię drgań,
Dialogue: 0,0:02:24.41,0:02:26.70,Default,,0000,0000,0000,,i używa jej jak nietoperz sonaru.
Dialogue: 0,0:02:26.73,0:02:29.56,Default,,0000,0000,0000,,Wprawdzie nietoperz używa radaru,\Nale pod wodą to sonar,
Dialogue: 0,0:02:29.58,0:02:33.25,Default,,0000,0000,0000,,więc to zwierzę używa sonaru,\Nżeby "zobaczyć" świat dźwiękami.
Dialogue: 0,0:02:33.27,0:02:36.09,Default,,0000,0000,0000,,Żeby zrozumieć, jak to działa,\Ntrzeba na to spojrzeć tak,
Dialogue: 0,0:02:36.11,0:02:39.28,Default,,0000,0000,0000,,jak na wzmacniacz dźwięku.
Dialogue: 0,0:02:39.31,0:02:41.86,Default,,0000,0000,0000,,Małe zębowce są jak głośnik wysokotonowy.
Dialogue: 0,0:02:41.89,0:02:43.100,Default,,0000,0000,0000,,Dźwięk wydobywa się\Nz małego otworu nosowego,
Dialogue: 0,0:02:44.02,0:02:46.95,Default,,0000,0000,0000,,który rusza się w przód i w tył,\Ni wychodzi z czoła.
Dialogue: 0,0:02:46.97,0:02:49.59,Default,,0000,0000,0000,,Ale duże walenie są jak głośnik basowy,
Dialogue: 0,0:02:49.62,0:02:52.18,Default,,0000,0000,0000,,duży głośnik z systemu wzmacniającego.
Dialogue: 0,0:02:52.20,0:02:55.24,Default,,0000,0000,0000,,Ich dźwięk wydobywa się z gardła.
Dialogue: 0,0:02:55.26,0:02:57.83,Default,,0000,0000,0000,,Gdybyście chcieli spróbować \Nwydać dźwięk jak wieloryb,
Dialogue: 0,0:02:57.83,0:03:00.78,Default,,0000,0000,0000,,zróbcie tak: "aaaaa...".
Dialogue: 0,0:03:00.81,0:03:03.90,Default,,0000,0000,0000,,Przyłóżcie dłoń do szyi, do jabłka Adama.
Dialogue: 0,0:03:03.92,0:03:06.04,Default,,0000,0000,0000,,Czujecie wibrację?
Dialogue: 0,0:03:06.07,0:03:07.98,Default,,0000,0000,0000,,Tracicie tylko energię,
Dialogue: 0,0:03:08.00,0:03:10.44,Default,,0000,0000,0000,,bo nie tak się porozumiewacie.
Dialogue: 0,0:03:10.46,0:03:11.92,Default,,0000,0000,0000,,Robicie to przez usta.
Dialogue: 0,0:03:11.94,0:03:14.67,Default,,0000,0000,0000,,Ale jeśli otworzycie usta pod wodą,\Nnikt was nie usłyszy.
Dialogue: 0,0:03:14.68,0:03:18.25,Default,,0000,0000,0000,,Musicie być w stanie wzmocnić tę energię,\Nżeby była słyszalna w wodzie.
Dialogue: 0,0:03:18.27,0:03:19.46,Default,,0000,0000,0000,,Tak robią wieloryby.
Dialogue: 0,0:03:19.48,0:03:21.06,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy słyszycie ich głos,
Dialogue: 0,0:03:21.08,0:03:22.39,Default,,0000,0000,0000,,(Skrzeczący odgłos)
Dialogue: 0,0:03:22.42,0:03:25.20,Default,,0000,0000,0000,,to jak skrzeczący dźwięk\Npuszczanego powietrza z balonu.
Dialogue: 0,0:03:25.23,0:03:27.15,Default,,0000,0000,0000,,Walenie wydają różne skrzeczące odgłosy,
Dialogue: 0,0:03:27.15,0:03:28.61,Default,,0000,0000,0000,,ale wydają też ten dźwięk:
Dialogue: 0,0:03:28.63,0:03:30.54,Default,,0000,0000,0000,,(Wibrujący dźwięk)
Dialogue: 0,0:03:30.57,0:03:32.62,Default,,0000,0000,0000,,Brzmi jak "puszczanie bąków"?
Dialogue: 0,0:03:32.64,0:03:36.01,Default,,0000,0000,0000,,Jakby miał w gardle\Nwielką poduszkę pierdziuszkę .
Dialogue: 0,0:03:36.04,0:03:38.38,Default,,0000,0000,0000,,Skąd wiadomo, że to odgłos wieloryba?
Dialogue: 0,0:03:38.40,0:03:40.95,Default,,0000,0000,0000,,Badamy wieloryby,\Nktóre osiadły na mieliźnie.
Dialogue: 0,0:03:40.97,0:03:42.94,Default,,0000,0000,0000,,To te zwierzęta, które umierają na plaży.
Dialogue: 0,0:03:42.94,0:03:46.51,Default,,0000,0000,0000,,Małe walenie, jak delfiny i morświny,\Nmożna zabrać do laboratorium.
Dialogue: 0,0:03:46.54,0:03:49.65,Default,,0000,0000,0000,,Ale przy dużych waleniach,\Nmusimy przynieść laboratorium do nich.
Dialogue: 0,0:03:49.67,0:03:51.36,Default,,0000,0000,0000,,Tak to wygląda.
Dialogue: 0,0:03:51.38,0:03:54.11,Default,,0000,0000,0000,,Jestem pośrodku, w czerwonej czapce.
Dialogue: 0,0:03:54.14,0:03:55.39,Default,,0000,0000,0000,,Nie jestem zbyt wysoka.
Dialogue: 0,0:03:55.39,0:03:58.17,Default,,0000,0000,0000,,Widzicie, jak wielki był ten wieloryb\Nw porównaniu do mnie.
Dialogue: 0,0:03:58.17,0:03:59.36,Default,,0000,0000,0000,,Miał prawie 20 metrów.
Dialogue: 0,0:03:59.39,0:04:02.12,Default,,0000,0000,0000,,To małe narzędzie z boku, to mój skalpel.
Dialogue: 0,0:04:02.15,0:04:05.52,Default,,0000,0000,0000,,Wygląda jak kij do hokeja\Nz ostrzem na końcu.
Dialogue: 0,0:04:05.54,0:04:08.51,Default,,0000,0000,0000,,Wykonanie dysekcji wieloryba\Nto bardzo trudny proces.
Dialogue: 0,0:04:08.53,0:04:10.49,Default,,0000,0000,0000,,Trzeba dosłownie zagłębić się w pracy.
Dialogue: 0,0:04:10.52,0:04:13.24,Default,,0000,0000,0000,,To jak ogromny, krwawy plac budowy.
Dialogue: 0,0:04:13.26,0:04:14.56,Default,,0000,0000,0000,,Nosisz kask,
Dialogue: 0,0:04:14.58,0:04:16.54,Default,,0000,0000,0000,,pracujesz z ciężką maszynerią.
Dialogue: 0,0:04:16.56,0:04:17.90,Default,,0000,0000,0000,,W tym przypadku
Dialogue: 0,0:04:17.92,0:04:20.74,Default,,0000,0000,0000,,to tylko krtań płetwala błękitnego.
Dialogue: 0,0:04:20.76,0:04:21.75,Default,,0000,0000,0000,,Tylko krtań.
Dialogue: 0,0:04:21.78,0:04:24.80,Default,,0000,0000,0000,,Mam tylko 152 cm wzrostu,\Na jego krtań ma ponad 3,5 metra.
Dialogue: 0,0:04:24.83,0:04:26.37,Default,,0000,0000,0000,,Skąd wiemy, co się dzieje?
Dialogue: 0,0:04:26.40,0:04:28.46,Default,,0000,0000,0000,,Patrzymy na krtań
Dialogue: 0,0:04:28.48,0:04:31.32,Default,,0000,0000,0000,,i widzimy, że ta należy do młodego,\Nwięc jest dużo mniejsza.
Dialogue: 0,0:04:31.32,0:04:34.12,Default,,0000,0000,0000,,Widzicie tę część w kształcie "U",\Nzaznaczoną na niebiesko.
Dialogue: 0,0:04:34.15,0:04:35.55,Default,,0000,0000,0000,,To ta część wibruje.
Dialogue: 0,0:04:35.58,0:04:37.38,Default,,0000,0000,0000,,Jak nasze struny głosowe.
Dialogue: 0,0:04:37.40,0:04:39.95,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy wkładam tam rękę,\Ngdzie ten niebieski rękaw,
Dialogue: 0,0:04:39.97,0:04:41.97,Default,,0000,0000,0000,,możecie zobaczyć,\Nże pod spodem jest worek.
Dialogue: 0,0:04:41.99,0:04:43.46,Default,,0000,0000,0000,,To poduszka pierdziuszka.
Dialogue: 0,0:04:43.49,0:04:45.34,Default,,0000,0000,0000,,To pęcherz powietrza albo balon.
Dialogue: 0,0:04:45.37,0:04:47.01,Default,,0000,0000,0000,,Co te zwierzęta robią...
Dialogue: 0,0:04:47.03,0:04:50.00,Default,,0000,0000,0000,,Widzicie ten duży, czarny balon w gardle,
Dialogue: 0,0:04:50.02,0:04:52.10,Default,,0000,0000,0000,,gdzie przewód pokarmowy, granatowy kolor,
Dialogue: 0,0:04:52.12,0:04:54.93,Default,,0000,0000,0000,,spotyka się z drogami\Noddechowymi, jasnoniebieski,
Dialogue: 0,0:04:54.95,0:04:56.96,Default,,0000,0000,0000,,a pośrodku jest czarny worek.
Dialogue: 0,0:04:56.98,0:04:59.57,Default,,0000,0000,0000,,Walenie używają go do wydawania odgłosów.
Dialogue: 0,0:04:59.59,0:05:01.79,Default,,0000,0000,0000,,Wibrują nim i wysyłają dźwięki.
Dialogue: 0,0:05:01.81,0:05:05.09,Default,,0000,0000,0000,,Małe zębowce też mają worki powietrzne\Nw różnych miejscach na głowie,
Dialogue: 0,0:05:05.12,0:05:08.92,Default,,0000,0000,0000,,worki, do których łapią\Njak najwięcej powietrza,
Dialogue: 0,0:05:08.95,0:05:10.96,Default,,0000,0000,0000,,żeby mieć zapas, kiedy nurkują,
Dialogue: 0,0:05:10.98,0:05:13.02,Default,,0000,0000,0000,,bo wtedy ciśnienie wzrasta,
Dialogue: 0,0:05:13.04,0:05:15.76,Default,,0000,0000,0000,,co zmniejsza objętość\Ndostępnego powietrza.
Dialogue: 0,0:05:15.78,0:05:16.94,Default,,0000,0000,0000,,Ale, co ważniejsze,
Dialogue: 0,0:05:16.96,0:05:20.26,Default,,0000,0000,0000,,posiadanie worka pozwala\Nna ponowne użycie powietrza,
Dialogue: 0,0:05:20.28,0:05:22.01,Default,,0000,0000,0000,,które jest cennym towarem.
Dialogue: 0,0:05:22.03,0:05:25.05,Default,,0000,0000,0000,,Nie chcesz wracać\Nna powierzchnię po więcej.
Dialogue: 0,0:05:25.07,0:05:27.77,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy wydajesz dźwięk pod wodą,\Njeśli jesteś wielorybem,
Dialogue: 0,0:05:27.79,0:05:30.33,Default,,0000,0000,0000,,zróbcie: "aaaa".
Dialogue: 0,0:05:30.36,0:05:32.81,Default,,0000,0000,0000,,Wieloryby mają zamknięty pysk,\Nzróbcie: "ammm".
Dialogue: 0,0:05:32.84,0:05:34.16,Default,,0000,0000,0000,,(Publiczność wydaje odgłos)
Dialogue: 0,0:05:34.16,0:05:35.38,Default,,0000,0000,0000,,Wszyscy buczycie.
Dialogue: 0,0:05:35.38,0:05:37.51,Default,,0000,0000,0000,,Wieloryby zamykają nozdrza\Ni robią: "mmmm".
Dialogue: 0,0:05:37.54,0:05:38.69,Default,,0000,0000,0000,,(Próbuje wydać dźwięk)
Dialogue: 0,0:05:38.86,0:05:40.39,Default,,0000,0000,0000,,Co się stało?
Dialogue: 0,0:05:40.41,0:05:43.08,Default,,0000,0000,0000,,Nie możecie wydać odgłosu\Nz zamkniętym nosem,
Dialogue: 0,0:05:43.11,0:05:44.93,Default,,0000,0000,0000,,bo doszło do zwiększenia ciśnienia.
Dialogue: 0,0:05:44.96,0:05:48.57,Default,,0000,0000,0000,,Dzięki workom powietrznym,\Nu wielorybów nie podnosi się ciśnienie,
Dialogue: 0,0:05:48.59,0:05:50.67,Default,,0000,0000,0000,,czyli powietrze nadal przepływa.
Dialogue: 0,0:05:50.69,0:05:52.97,Default,,0000,0000,0000,,Gdybyście mieli worek\Nna końcu jamy nosowej,
Dialogue: 0,0:05:52.100,0:05:54.94,Default,,0000,0000,0000,,też moglibyście utrzymać jego przepływ.
Dialogue: 0,0:05:54.97,0:05:56.62,Default,,0000,0000,0000,,Mam nadzieję, że wam się podobało.
Dialogue: 0,0:05:56.65,0:05:59.17,Default,,0000,0000,0000,,Tak anatomowie porównawczy\Nzarabiają na życie.
Dialogue: 0,0:05:59.20,0:06:01.11,Default,,0000,0000,0000,,Studiujemy budowę tych zwierząt.
Dialogue: 0,0:06:01.14,0:06:03.94,Default,,0000,0000,0000,,Próbujemy ją naśladować,\Nszukamy zastosowań w ludzkim życiu,
Dialogue: 0,0:06:03.96,0:06:06.84,Default,,0000,0000,0000,,stosując nowe technologie\Ndo tworzenia mechanizmów ochronnych
Dialogue: 0,0:06:06.84,0:06:09.31,Default,,0000,0000,0000,,czy nowych sposobów leczenia chorób,
Dialogue: 0,0:06:09.34,0:06:11.100,Default,,0000,0000,0000,,które imitują te dziwne środowiska.
Dialogue: 0,0:06:11.100,0:06:13.62,Default,,0000,0000,0000,,Mam nadzieję, że wam się podobało.
Dialogue: 0,0:06:13.62,0:06:14.53,Default,,0000,0000,0000,,Dziękuję.
Dialogue: 0,0:06:14.53,0:06:15.43,Default,,0000,0000,0000,,(Brawa)