[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:15.39,0:00:17.10,Default,,0000,0000,0000,,(İspanyolca: iyi akşamlar)
Dialogue: 0,0:00:17.65,0:00:19.68,Default,,0000,0000,0000,,Matematik dersine hoş geldiniz.
Dialogue: 0,0:00:20.27,0:00:23.96,Default,,0000,0000,0000,,Önümüzdeki 9000 saniye, benim olacaksınız.
Dialogue: 0,0:00:24.39,0:00:25.34,Default,,0000,0000,0000,,(Kahkahalar)
Dialogue: 0,0:00:25.51,0:00:26.71,Default,,0000,0000,0000,,Tamam, şaka yaptım.
Dialogue: 0,0:00:27.13,0:00:29.05,Default,,0000,0000,0000,,Ama matematiği seviyorsanız \Nelinizi kaldırın.
Dialogue: 0,0:00:29.60,0:00:32.58,Default,,0000,0000,0000,,Oh, bu bayağı fazla. Hımm. (Kahkalar)
Dialogue: 0,0:00:32.92,0:00:35.63,Default,,0000,0000,0000,,Hımm, bu zor olacak. (Kahkahalar)
Dialogue: 0,0:00:39.58,0:00:46.74,Default,,0000,0000,0000,,Gelin sizi M.Ö. 2600 yılına,\NMezopotamya'ya götüreyim.
Dialogue: 0,0:00:47.99,0:00:51.18,Default,,0000,0000,0000,,Babilliler, sadece \Nilk edebi metinlerlerden olan
Dialogue: 0,0:00:51.18,0:00:53.97,Default,,0000,0000,0000,,Gılgamış Destanı'nı yaratmakta
Dialogue: 0,0:00:53.97,0:00:56.13,Default,,0000,0000,0000,,iyi değildiler, aslında
Dialogue: 0,0:00:56.13,0:00:59.10,Default,,0000,0000,0000,,matematikte de gayet iyiydiler.
Dialogue: 0,0:00:59.10,0:01:03.44,Default,,0000,0000,0000,,Gılgamış Destanı kil tablet üzerine çivi\Nyazısıyla yazılmıştı.
Dialogue: 0,0:01:03.44,0:01:06.89,Default,,0000,0000,0000,,Fakat dediğim gibi, \Nmatematikte de iyiydiler
Dialogue: 0,0:01:06.89,0:01:10.41,Default,,0000,0000,0000,,çünkü Pisagor Teoremi'ni biliyorlardı.
Dialogue: 0,0:01:10.41,0:01:12.88,Default,,0000,0000,0000,,Bu gayet dikkate değer bir şey,
Dialogue: 0,0:01:12.88,0:01:15.69,Default,,0000,0000,0000,,çünkü Pisagor henüz doğmamıştı.
Dialogue: 0,0:01:15.69,0:01:17.25,Default,,0000,0000,0000,,(Kahkahalar)
Dialogue: 0,0:01:17.68,0:01:20.20,Default,,0000,0000,0000,,Ayrıca, ikinci dereceden denklemlerle
Dialogue: 0,0:01:20.20,0:01:22.59,Default,,0000,0000,0000,,başa çıkabiliyor ve çözebiliyorlardı.
Dialogue: 0,0:01:22.59,0:01:25.70,Default,,0000,0000,0000,,İkinci derece denklemler için\Ngenel bir formülleri vardı.
Dialogue: 0,0:01:25.70,0:01:29.94,Default,,0000,0000,0000,,Hatta, bazı üçüncü dereceden denklemlerle\Nbile uğraşabiliyorlardı.
Dialogue: 0,0:01:29.94,0:01:35.09,Default,,0000,0000,0000,,Bir denklemi çözdüğünüzde çoğu zaman\Nnegatif çözümler bulursunuz.
Dialogue: 0,0:01:35.65,0:01:38.73,Default,,0000,0000,0000,,Negatif sayılar çok da kolay değildir.
Dialogue: 0,0:01:39.68,0:01:41.47,Default,,0000,0000,0000,,Bir örnek vereyim.
Dialogue: 0,0:01:41.47,0:01:46.30,Default,,0000,0000,0000,,İki tenis topum varsa\Nve üç top vereceksem,
Dialogue: 0,0:01:47.04,0:01:50.34,Default,,0000,0000,0000,,veriyorum, bir, iki,
Dialogue: 0,0:01:50.65,0:01:53.08,Default,,0000,0000,0000,,sonra?
Dialogue: 0,0:01:54.75,0:01:57.77,Default,,0000,0000,0000,,Hayali bir top yaratalım \N-bu hayali bir top.
Dialogue: 0,0:01:58.57,0:02:02.12,Default,,0000,0000,0000,,Bunu da verdiğimde ne kalır?
Dialogue: 0,0:02:03.54,0:02:06.16,Default,,0000,0000,0000,,Eksi bir hayali top!
Dialogue: 0,0:02:06.35,0:02:08.01,Default,,0000,0000,0000,,(Kahkahalar)
Dialogue: 0,0:02:08.69,0:02:13.13,Default,,0000,0000,0000,,Yunan matematikçiler uzunluk, alan\Nve hacimle uğraşıyorlardı.
Dialogue: 0,0:02:13.13,0:02:16.05,Default,,0000,0000,0000,,O yüzden negatif sayılara\Ngerek duymadılar,
Dialogue: 0,0:02:16.05,0:02:18.05,Default,,0000,0000,0000,,sadece pozitif sayıları tuttular.
Dialogue: 0,0:02:18.38,0:02:22.14,Default,,0000,0000,0000,,Yaptıkları şey negatif sayıları elemekti.
Dialogue: 0,0:02:23.12,0:02:25.81,Default,,0000,0000,0000,,Sorunlarla uğraşmak için harika bir yol,\Ndeğil mi?
Dialogue: 0,0:02:26.44,0:02:29.27,Default,,0000,0000,0000,,Hesabınızdaki para miktarını düşünün.
Dialogue: 0,0:02:29.60,0:02:34.43,Default,,0000,0000,0000,,Negatif sayıları eleyebilseydik
Dialogue: 0,0:02:34.43,0:02:36.44,Default,,0000,0000,0000,,bu harika olurdu.
Dialogue: 0,0:02:36.44,0:02:38.45,Default,,0000,0000,0000,,Evet.
Dialogue: 0,0:02:39.95,0:02:43.53,Default,,0000,0000,0000,,Negatif sayılar, Avrupa'da ancak\N15. yüzyılda
Dialogue: 0,0:02:43.53,0:02:48.02,Default,,0000,0000,0000,,ortaya çıkmaya başladı. O da bilginler,\Nİslami ve Bizans kaynaklarını
Dialogue: 0,0:02:48.02,0:02:51.76,Default,,0000,0000,0000,,çevirip üzerinde çalıştıkları için.
Dialogue: 0,0:02:52.43,0:02:55.76,Default,,0000,0000,0000,,e sayısını bulan Büyük Euler,
Dialogue: 0,0:02:55.82,0:02:58.96,Default,,0000,0000,0000,,dahi Euler bile, ve hatta bir çokları
Dialogue: 0,0:02:58.96,0:03:01.61,Default,,0000,0000,0000,,negatif sayıları tam olarak \N
Dialogue: 0,0:03:01.61,0:03:04.80,Default,,0000,0000,0000,,bizim bugünkü anladığımız\Ngibi anlayamadılar.
Dialogue: 0,0:03:05.06,0:03:10.37,Default,,0000,0000,0000,,Sonunda, John Wallis adında bir adam,\Nbir İngiliz matematikçi.
Dialogue: 0,0:03:10.37,0:03:12.46,Default,,0000,0000,0000,,Harika bir fikri vardı.
Dialogue: 0,0:03:12.46,0:03:17.26,Default,,0000,0000,0000,,Yaptığı şey sayı doğrusunu\Nsola doğru uzatmaktı.
Dialogue: 0,0:03:19.08,0:03:20.86,Default,,0000,0000,0000,,Bu kadar basit.
Dialogue: 0,0:03:20.86,0:03:23.66,Default,,0000,0000,0000,,Ondan sonra bir negatif sayının\Nne olduğu daha iyi anlaşıldı.
Dialogue: 0,0:03:23.66,0:03:29.76,Default,,0000,0000,0000,,Çünkü ikiden üç çıkarırsanız,\Neksi biri bulursunuz.
Dialogue: 0,0:03:31.07,0:03:32.33,Default,,0000,0000,0000,,Bu da gayet açıktı.
Dialogue: 0,0:03:32.93,0:03:34.92,Default,,0000,0000,0000,,Peki ya karmaşık sayılar?
Dialogue: 0,0:03:35.48,0:03:38.63,Default,,0000,0000,0000,,Bir Yunan matematikçi vardı,\Nİskenderiye'li Heron.
Dialogue: 0,0:03:39.02,0:03:40.38,Default,,0000,0000,0000,,Güzel bir fikri vardı.
Dialogue: 0,0:03:41.83,0:03:47.69,Default,,0000,0000,0000,,Çalışmasında karekök içinde\Neksi 63 çıkmıştı,
Dialogue: 0,0:03:47.69,0:03:51.11,Default,,0000,0000,0000,,ve o da bu sayıyı 63'ün\Nkareköküyle değiştirdi.
Dialogue: 0,0:03:51.51,0:03:56.36,Default,,0000,0000,0000,,Yani eksiyi artıyla değiştirdi.\NBu daha da iyi, değil mi?
Dialogue: 0,0:03:56.36,0:03:58.45,Default,,0000,0000,0000,,Hesabınızdaki parayı düşünün şimdi.
Dialogue: 0,0:03:58.45,0:04:01.96,Default,,0000,0000,0000,,Eksiyi artıyla değiştirebilseydik\Nharika olurdu!
Dialogue: 0,0:04:03.10,0:04:06.19,Default,,0000,0000,0000,,Evet, Yunanlılar sayılar konusunda\Nçok yaratıcıydılar.
Dialogue: 0,0:04:07.47,0:04:09.53,Default,,0000,0000,0000,,(Kahkahalar)
Dialogue: 0,0:04:10.34,0:04:11.87,Default,,0000,0000,0000,,Hala da öyleler.
Dialogue: 0,0:04:11.87,0:04:13.55,Default,,0000,0000,0000,,(Alkışlar)
Dialogue: 0,0:04:13.55,0:04:16.04,Default,,0000,0000,0000,,Belki, belki, belki,
Dialogue: 0,0:04:16.04,0:04:20.32,Default,,0000,0000,0000,,Belki, bilmiyorum, belki bu onların\Nşu anki ekonomik sorunu,
Dialogue: 0,0:04:20.32,0:04:21.96,Default,,0000,0000,0000,,bilmiyorum.
Dialogue: 0,0:04:24.72,0:04:27.85,Default,,0000,0000,0000,,Karmaşık sayıların hikayesiyle\Ndevam edersek,
Dialogue: 0,0:04:27.85,0:04:30.26,Default,,0000,0000,0000,,zamanda yolculuk yapıp 16. yüzyıla,\NRönesans İtalya'sındaki
Dialogue: 0,0:04:30.26,0:04:32.11,Default,,0000,0000,0000,,Bolonya'ya gitmemiz gerekir.
Dialogue: 0,0:04:32.11,0:04:35.27,Default,,0000,0000,0000,,Tartaglia adında bir adam var,
Dialogue: 0,0:04:35.27,0:04:37.97,Default,,0000,0000,0000,,ve bir matematik yarışması kazanmıştı.
Dialogue: 0,0:04:37.97,0:04:42.33,Default,,0000,0000,0000,,Üçüncü dereceden bir denklemin\Nçözümü ile ilgili yazı yazmıştı,
Dialogue: 0,0:04:42.89,0:04:47.48,Default,,0000,0000,0000,,ve bu çok iyiydi, çünkü zamanın \Nmatematikçileri bunun
Dialogue: 0,0:04:47.48,0:04:48.92,Default,,0000,0000,0000,,imkansız olduğunu düşünüyordu,\N
Dialogue: 0,0:04:48.92,0:04:51.77,Default,,0000,0000,0000,,çünkü bu, karekök içinde \Nnegatif değerdeki bir sayıyı
Dialogue: 0,0:04:51.77,0:04:54.16,Default,,0000,0000,0000,,anlamayı gerektiriyordu.
Dialogue: 0,0:04:54.65,0:04:58.50,Default,,0000,0000,0000,,Hatta çözümünü şiir şeklinde kodladı.
Dialogue: 0,0:04:59.93,0:05:06.14,Default,,0000,0000,0000,,İtalyancam iyi değildir ama ilk iki dizeyi\Nbir deneyeyim. Şöyle bir şeydi:
Dialogue: 0,0:05:06.79,0:05:09.37,Default,,0000,0000,0000,,(İtalyanca) "Quando chel cubo\Ncon le cose appresso,
Dialogue: 0,0:05:09.68,0:05:12.95,Default,,0000,0000,0000,,se agguaglia à qualche numero discreto."
Dialogue: 0,0:05:13.87,0:05:16.03,Default,,0000,0000,0000,,Uzun bir şiirdi,
Dialogue: 0,0:05:16.52,0:05:19.76,Default,,0000,0000,0000,,başka matematikçilerin çözümünü çalmasını
Dialogue: 0,0:05:19.76,0:05:22.28,Default,,0000,0000,0000,,engellemek için yapmıştı bunu.
Dialogue: 0,0:05:23.37,0:05:28.70,Default,,0000,0000,0000,,Ama maalesef şiir Cardano'ya sızdırıldı.
Dialogue: 0,0:05:29.32,0:05:34.57,Default,,0000,0000,0000,,O da bu ispatı, 1545'te\Nkitabı "Ars Magna"da yayımladı.
Dialogue: 0,0:05:35.45,0:05:37.28,Default,,0000,0000,0000,,Ama bunu yapmayacağına söz vermişti.
Dialogue: 0,0:05:39.68,0:05:43.07,Default,,0000,0000,0000,,Kitapta, Tartaglia'dan da bahsediliyordu,\Ntakdir de ediliyordu.
Dialogue: 0,0:05:43.07,0:05:45.88,Default,,0000,0000,0000,,Ama o onaylamadı, böylece...
Dialogue: 0,0:05:46.38,0:05:49.59,Default,,0000,0000,0000,,Bu kitap yüzünden Tartaglia, Cardano'yla
Dialogue: 0,0:05:49.59,0:05:51.88,Default,,0000,0000,0000,,on yıl süren bir kavgaya girişti,
Dialogue: 0,0:05:51.91,0:05:54.78,Default,,0000,0000,0000,,ve asıl sorun, bu Cardano denen adamın
Dialogue: 0,0:05:54.78,0:05:58.04,Default,,0000,0000,0000,,kitabında ne yazdığını bile\Nanlamamış olması,
Dialogue: 0,0:05:58.04,0:06:02.42,Default,,0000,0000,0000,,çünkü bu hayali sayıları "akılsal işkence"\Nolarak niteliyordu.
Dialogue: 0,0:06:03.71,0:06:09.57,Default,,0000,0000,0000,,Daha sonra, Bombelli diye başka bir \Nadam vardı, şu alttaki,
Dialogue: 0,0:06:09.57,0:06:11.98,Default,,0000,0000,0000,,karmaşık sayılarla ilgili gerçekten
Dialogue: 0,0:06:11.98,0:06:14.68,Default,,0000,0000,0000,,birşeyler anlayan ilk kişiydi.
Dialogue: 0,0:06:14.68,0:06:18.88,Default,,0000,0000,0000,,Gerçek sayılarla \N-normal sayılar, 1, 2, 3, 4-
Dialogue: 0,0:06:18.88,0:06:21.69,Default,,0000,0000,0000,,karmaşık sayılar arasında\Nbir ilişki kurabilmişti.
Dialogue: 0,0:06:22.03,0:06:23.29,Default,,0000,0000,0000,,İlk o yapmıştı.
Dialogue: 0,0:06:23.95,0:06:27.97,Default,,0000,0000,0000,,Şimdi kullandığımız i sembolünü ilk olarak\No kullandı,
Dialogue: 0,0:06:27.97,0:06:30.77,Default,,0000,0000,0000,,ve işlemler için bazı kurallar getirdi.
Dialogue: 0,0:06:31.59,0:06:36.10,Default,,0000,0000,0000,,17. ve 18. yüzyıllarda karmaşık sayılarla
Dialogue: 0,0:06:36.10,0:06:37.80,Default,,0000,0000,0000,,çalışan birçok matematikçi vardı,
Dialogue: 0,0:06:37.80,0:06:41.52,Default,,0000,0000,0000,,ama hiçbiri aslında ne olup bittiğini \Nanlamıyordu.
Dialogue: 0,0:06:42.73,0:06:44.83,Default,,0000,0000,0000,,Ve sonra başka bir adam geldi,
Dialogue: 0,0:06:45.32,0:06:49.24,Default,,0000,0000,0000,,ve karmaşık sayıların \Ngeometrik bir yorumunu yaptı.
Dialogue: 0,0:06:49.72,0:06:53.56,Default,,0000,0000,0000,,Sizi detaylarla uğraştırmayacağım\N-bu ev ödeviniz-,
Dialogue: 0,0:06:54.29,0:06:55.75,Default,,0000,0000,0000,,detay vermeyeceğim,
Dialogue: 0,0:06:55.75,0:06:59.98,Default,,0000,0000,0000,,bu gece ya da yarın eve gittiğinizde\Nkendiniz bulun, ben karışmam.
Dialogue: 0,0:07:00.14,0:07:01.34,Default,,0000,0000,0000,,(kahkalar)
Dialogue: 0,0:07:01.86,0:07:08.36,Default,,0000,0000,0000,,Yaptığı şey şuydu, geometrik bir \Nyorum verdi,
Dialogue: 0,0:07:08.36,0:07:13.96,Default,,0000,0000,0000,,hayali bir top yaratmadı, hayır,\Nhayali bir eksen yarattı,
Dialogue: 0,0:07:13.96,0:07:19.85,Default,,0000,0000,0000,,bu dikey ekseni, yani hayali ekseni
Dialogue: 0,0:07:21.38,0:07:23.99,Default,,0000,0000,0000,,Ondan sonra ne olduğu \Ndaha çok netleşti.
Dialogue: 0,0:07:23.99,0:07:29.72,Default,,0000,0000,0000,,Karmaşık bir sayı, iki boyutlu bir \Nsayıydı: a + ib.
Dialogue: 0,0:07:30.21,0:07:32.64,Default,,0000,0000,0000,,Birden herkes ne olup bittiğini anladı.
Dialogue: 0,0:07:32.64,0:07:34.31,Default,,0000,0000,0000,,Karşılaştırınca denebilir ki
Dialogue: 0,0:07:34.31,0:07:38.70,Default,,0000,0000,0000,,Karmaşık sayılar sadece karmaşık değil, \Nanlamsız da,
Dialogue: 0,0:07:38.70,0:07:41.41,Default,,0000,0000,0000,,ta ki biri geometrik yorumunu \Nyapana kadar.
Dialogue: 0,0:07:43.46,0:07:46.82,Default,,0000,0000,0000,,Ben, bir matematik öğretmeni ve yazarım,
Dialogue: 0,0:07:47.35,0:07:51.94,Default,,0000,0000,0000,,bu az görülen ya da garip bir kombinasyon \Nolarak görülebilir ama değil.
Dialogue: 0,0:07:52.31,0:07:55.37,Default,,0000,0000,0000,,Hikayeler okumayı da yazmayı da severim.
Dialogue: 0,0:07:55.37,0:08:00.54,Default,,0000,0000,0000,,Matematik yapmaktan hoşlanırım.\NHayal edilebilecekleri hayal etmekten de.
Dialogue: 0,0:08:00.96,0:08:03.35,Default,,0000,0000,0000,,Birkaç yıl önce
Dialogue: 0,0:08:03.35,0:08:07.61,Default,,0000,0000,0000,,Şu ispatı okudum, güzel şiir, değil mi?
Dialogue: 0,0:08:08.05,0:08:10.80,Default,,0000,0000,0000,,Sesli okursanız ritmi hissedebilirsiniz.
Dialogue: 0,0:08:10.80,0:08:12.68,Default,,0000,0000,0000,,Kesinlikle eminim ki
Dialogue: 0,0:08:12.68,0:08:15.23,Default,,0000,0000,0000,,yazarlar şiirin yapısı hakkında \Nçok düşünmüş.
Dialogue: 0,0:08:15.83,0:08:21.03,Default,,0000,0000,0000,,Her sözcük, her harf özenerek yazılmış.
Dialogue: 0,0:08:22.44,0:08:25.77,Default,,0000,0000,0000,,Bu şiir "Principia Mathematica"dan alıntı,\N20. yüzyılın başı.
Dialogue: 0,0:08:26.11,0:08:28.80,Default,,0000,0000,0000,,Alfred North Whitehead ve \Nedebiyatta Nobel ödülü alan
Dialogue: 0,0:08:28.80,0:08:31.37,Default,,0000,0000,0000,,Bertrand Russell tarafından yazılmış.
Dialogue: 0,0:08:32.91,0:08:36.83,Default,,0000,0000,0000,,360 sayfadan fazla tutmuş.
Dialogue: 0,0:08:36.83,0:08:40.86,Default,,0000,0000,0000,,1 + 1 = 2'yi ispat etmeleri.
Dialogue: 0,0:08:42.48,0:08:44.91,Default,,0000,0000,0000,,Yani, o kadar da kolay değil.
Dialogue: 0,0:08:45.98,0:08:49.92,Default,,0000,0000,0000,,Matematik ve edebiyatın \Nortak bir noktası var.
Dialogue: 0,0:08:49.92,0:08:53.95,Default,,0000,0000,0000,,Bin yıllarca kültürümüzün bir parçası\Nolmuşlar.
Dialogue: 0,0:08:54.36,0:08:57.58,Default,,0000,0000,0000,,Birbirleriyle ilgileri \Ndüşündüğünüzden de fazla,
Dialogue: 0,0:08:57.58,0:09:00.40,Default,,0000,0000,0000,,ve bence matematik edebiyattan \Nbirşeyler kapabilir.
Dialogue: 0,0:09:02.14,0:09:04.94,Default,,0000,0000,0000,,Size karmaşık sayının tanımını
Dialogue: 0,0:09:04.94,0:09:08.57,Default,,0000,0000,0000,,ve birkaç hesap kuralını vermek yerine
Dialogue: 0,0:09:08.57,0:09:10.31,Default,,0000,0000,0000,,size bir hikaye anlattım.
Dialogue: 0,0:09:12.86,0:09:15.55,Default,,0000,0000,0000,,Konuşmamda sonsuz cebir alıştırmaları \Nyerine
Dialogue: 0,0:09:15.55,0:09:21.39,Default,,0000,0000,0000,,matematik eğitiminde hikayeler anlatmanın \Nyararlarını anlattım.
Dialogue: 0,0:09:22.06,0:09:23.60,Default,,0000,0000,0000,,Hikayeler olmayınca
Dialogue: 0,0:09:23.60,0:09:26.45,Default,,0000,0000,0000,,matematik belki sıkıcı olabilir,
Dialogue: 0,0:09:26.45,0:09:28.92,Default,,0000,0000,0000,,hikayeler olmayınca
Dialogue: 0,0:09:28.92,0:09:33.30,Default,,0000,0000,0000,,matematiğin bazı önemli noktaları \Nöğretim programının dışında kalıyor.
Dialogue: 0,0:09:33.44,0:09:37.65,Default,,0000,0000,0000,,Matematiğin tarihini, felsefesini düşünün.
Dialogue: 0,0:09:37.65,0:09:40.37,Default,,0000,0000,0000,,Matematiğin uygulamalarını düşünün bir.
Dialogue: 0,0:09:41.94,0:09:44.30,Default,,0000,0000,0000,,Sadece öğrettiğimiz yöntem yüzünden
Dialogue: 0,0:09:44.30,0:09:48.75,Default,,0000,0000,0000,,birçok öğrencinin matematiği \Nbıraktığını gördüm.
Dialogue: 0,0:09:49.76,0:09:52.14,Default,,0000,0000,0000,,Ve bu, bayanlar ve baylar,
Dialogue: 0,0:09:52.14,0:09:54.99,Default,,0000,0000,0000,,sadece hikayeler anlatmakla \Ngeliştirilebilir.
Dialogue: 0,0:09:54.99,0:09:56.58,Default,,0000,0000,0000,,Teşekkürler.
Dialogue: 0,0:09:56.58,0:09:58.80,Default,,0000,0000,0000,,(Alkışlar)