0:00:01.833,0:00:31.044
[sakin caz müzik]
0:00:31.044,0:00:34.526
Derinizin renginden nefret etmeyi kim öğretti size?
0:00:34.526,0:00:38.461
Saçınızın yapısından nefret etmeyi kim öğretti size?
0:00:38.461,0:00:43.473
Size, burnunuzun şeklinden, dudaklarınızın şeklinden nefret etmeyi kim öğretti ?
0:00:43.473,0:00:49.461
Baştan aşağı, taa tabanlarınıza kadar nefret etmeyi kim öğretti size?
0:00:49.461,0:00:52.357
Kendi türünüzden nefret etmeyi kim öğretti size?
0:00:52.357,0:00:55.720
Size, birbirinizin yanında olmayı istemeyecek kadar
0:00:55.720,0:00:59.222
ait olduğunuz ırktan nefret etmeyi kim öğretti?
0:00:59.222,0:01:05.135
Sizler Bay Mohammad'in nefret öğretip öğretmediğini sormadan önce,
0:01:05.135,0:01:11.386
kendinize sormalısınız: size, Tanrı'nın yarattığı şeklinizden nefret etmeyi kim öğretti?
0:01:11.386,0:01:14.755
Bizler, siyahi insanlar, ya da bizi adlandırdıkları şekilde, 'zenci'ler,
0:01:14.755,0:01:16.890
gerçekten özgür olduğumuzu sanıyorduk.
0:01:16.890,0:01:24.710
Ancak bilinçaltımızda, kurtulduğumuzu sandığımız o zincirler hala duruyordu
0:01:24.710,0:01:30.463
Ve bizi hayatın bir çok alanında, gerçekten motive eden şey,
0:01:30.463,0:01:35.694
beyaz adam tarafından sevilme arzumuzdu.
0:01:35.694,0:01:39.445
Malcolm, bu aşağılık hissin yok etmek istiyordu.
0:01:39.445,0:01:40.442
Bunun, acı vereceğini biliyordu.
0:01:40.442,0:01:42.594
İnsanların, bu yüzden onu öldürebileceğini biliyordu,
0:01:42.594,0:01:50.235
ama bu riski almaya cesaret etti.
0:01:50.235,0:01:58.515
O, kendi zamanındaki liderlerin söylediklerinden daha üstün bir şey söylüyordu.
0:01:58.515,0:02:05.073
Diğer liderler, onlara zulmedenlerin evine girmek için yalvarıyorlarken,
0:02:05.073,0:02:10.545
Malcolm, size kendi evinizi inşa etmenizi söylüyordu.
0:02:10.545,0:02:13.779
Afro-Amerikanlar için, korkuyu kovdu.
0:02:13.779,0:02:16.459
Dedi ki: "Ben, sizin düşüncelerinizi sesli olarak söyleyeceğim."
0:02:16.459,0:02:21.829
Ve dedi ki, " Bakın, insanlar bizi duyacaklar ve bize zarar vermeyecekler, tamam mı?
0:02:21.829,0:02:25.001
Ancak, bunu toplumun tümüne söylemeyeceğim." *********
0:02:25.001,0:02:30.886
İşte bunları, çok güçlüce söylüyordu, erkekçe söylüyordu,
0:02:30.886,0:02:34.239
" Sizin bunca yıldır düşündüklerinizi dile getirmekten korkmuyorum" diyen bir tarzla söylüyordu.
0:02:34.239,0:02:36.150
Ve işte, biz onu bu yüzden sevdik.
0:02:36.150,0:02:38.853
Bunları yüksek sesle söyledi, kapalı kapılar ardında değil.
0:02:38.853,0:02:43.624
Bizim adımıza, Amerika'yla savaştı.
0:02:43.624,0:02:49.026
Ben, bir Müslüman olarak, beyaz adamın yeterince zeki olduğuna inanıyorum.
0:02:49.026,0:02:53.689
Eğer kendisini, Siyahi insanların aslında nasıl hissettiğini fark ettirirsek,
0:02:53.689,0:02:58.110
ve sürekli taviz vermemizi gerektiren, o eski tatlı dilli konuşmasından nasıl bıktığımızı bilse.
0:02:58.110,0:03:00.903
Ama işleri zorlaştıran siz kendinizsiniz.
0:03:00.903,0:03:03.922
Beyaz adam, siz o tatlı dilli konuşmaları sürdürdükçe, siz doğru söylüyorsunuz zannediyor.
0:03:03.922,0:03:07.039
Çünkü o sizi buraya getirdiğinden beri, onunla tatlı dille konuşuyorsunuz.
0:03:07.039,0:03:08.670
Tatlı dili bırakın!
0:03:08.670,0:03:10.453
Ona nasıl hissettiğinizi söyleyin!
0:03:10.453,0:03:23.652
Ona azarlanmaktan bıktığınızı söyleyin. Ona, eğer kendi evini kendisi temizlemeye hazır değilse,
0:03:23.652,0:03:30.863
o zaman ev sahibi olmamasını söyleyin! [dinleyiciler: Evet, doğru!] O zaman o ev yansın, kül olsun...
0:03:30.863,0:03:39.340
[alkışlar]
0:03:39.340,0:03:51.162
[davul ve vokal eşliğinde Afrika müziği]
0:03:51.162,0:03:56.916
Harlem'in bu sokak köşelerinde, bu yüzyılın büyük bir kısmında, Siyahi insanlar kültürlerini anmış
0:03:56.916,0:04:02.114
ve Amerika'daki ırk konusunu tartışmışlardır.
0:04:02.114,0:04:09.610
İşte, Malcolm burada, Harlem'in umuduna ve kızgınlığına ses veren sokak konuşmacılarına katılmıştır.
0:04:09.610,0:04:20.294
Ben ulusalcılık dersi verdim ve bu demek ki ben, bu beyaz adamın ülkesinden dışarı çıkmak istiyorum çünkü ırklar arası
0:04:20.294,0:04:23.738
birleşme hiçbir zaman gerçekleşmeyecek. Siz hayatta olduğunuz sürece, asla
0:04:23.738,0:04:29.470
beyaz adamın sistemine dahil olmayacaksınız.
0:04:29.470,0:04:31.982
100. ve 25. caddelerin köşesi ile, Yedinci Bulvar,
0:04:31.982,0:04:38.758
siyahi sokak konuşmacılarının eylem merkezi haline gelmişti.
0:04:38.758,0:04:42.613
Malcolm buraya geldiğinde, onun kendine ait bir köşesi yoktu. [New York Şehri, devriye polisi]
0:04:42.613,0:04:51.935
İşte o zaman, tabiri caizse, üssünü, Elder Michaux'nun kitapevi'nin önüne kurmuştu.
0:04:51.935,0:05:09.314
Malcolm o küçük sahneye çıktığında, ilk dört beş dakika konuşamazdı.
0:05:09.314,0:05:15.750
Dinleyenler ona öylesine bir tezahurat yaparlardı ki,
0:05:15.750,0:05:20.425
o orada bekler, hakkı olan bu övgüyü kabul ederdi.
0:05:20.425,0:05:24.518
İşte sonra konuşmaya başlardı.
0:05:24.518,0:05:28.661
Bay Mohammed'in nefret öğretmeni olduğunu söylüyorlar,
0:05:28.661,0:05:32.295
çünkü sizin uyuşturucudan ve alkolden nefret etmenize sebep oluyor.
0:05:32.295,0:05:36.088
Bay Mohammed için, bir 'Siyahi Üstüncüsü' diyorlar,
0:05:36.088,0:05:40.075
çünkü o size ve bana, bizim beyaz adam kadar iyi olduğumuzu değil,
0:05:40.075,0:05:44.970
ondan daha iyi olduğumuzu, söylüyor.
0:05:44.970,0:05:47.854
Evet, beyaz adamdan daha iyi.
0:05:47.854,0:05:49.875
Sizler beyaz adamdan daha iyisiniz.
0:05:49.875,0:05:51.905
Ve bu herhangi bir cümle değil.
0:05:51.905,0:05:55.091
Bu, beyaz adamla eşit olduğumuzu söylemiyor yalnızca.
0:05:55.091,0:05:57.585
O kim ki, biz onunla eşit olmaya çalışalım?
0:05:57.585,0:05:59.136
Onun cildine bakın.
0:05:59.136,0:06:01.626
Siz kendi cildinizi onunkiyle kıyaslayamazsınız.
0:06:01.626,0:06:09.493
Sizinkisi, onunkinin yanında altın gibi kalır.
0:06:09.493,0:06:13.417
Bizim, beyaz insanlara hayran olduğumuz bir zaman vardı.
0:06:13.417,0:06:17.576
Onların güzel olduğunu düşünüyorduk, çünkü biz kördük, akılsızdık.
0:06:17.576,0:06:19.716
Biz onları, oldukları gibi göremiyorduk.
0:06:19.716,0:06:24.563
Ama sayın Elijah Muhammed geldi ve bize İslam dinini öğrettiği,
0:06:24.563,0:06:28.808
bizi temizledi ve böylece biz kendi gözlerimizle
0:06:28.808,0:06:33.532
o silik renkli şeyi, gerçekten olduğu gibi görebiliyoruz.
0:06:33.532,0:06:40.960
Değersiz, silik bir şey olarak.
0:06:40.960,0:06:43.997
Ben onu dinleyince, o toplantının hissi içimde kaldırdı.
0:06:43.997,0:06:45.968
Onu bir kere dinlendiniz mi, [Harlem sakini]
0:06:45.968,0:06:50.811
eskiden olduğunuz yere asla dönmezdiniz.
0:06:50.811,0:06:56.654
Pozisyonunuzu değiştirmeseniz bile, en azından gözden geçirirdiniz.
0:06:56.654,0:06:58.763
Biz, bizim şeytan olduğumuzu duymaya alışkın değildik. [Gazeteci]
0:06:58.763,0:07:04.095
Ve bizim harika kuzey şehirlerimizde, aslında bizim de zulum uygulayıcılar olduğumuzu.
0:07:04.095,0:07:09.210
O, sessiz bir grup siyahi insanı temsilen konuşuyordu
0:07:09.210,0:07:18.524
***** Ve işte bu savaş demekti.
0:07:18.524,0:07:22.486
Sahneden indiğinde, ben de dinleyicilerin arasından sıyrıldım [Harlem aktivisti]
0:07:22.486,0:07:27.095
ve ona doğru yürüdüm. Tabii ben ona yaklaştığımda, bodyguard'ları
0:07:27.095,0:07:30.654
öne doğru atıldılar ama o, onları ittirdi.
0:07:30.654,0:07:33.266
Onun karşısına dikildim ve elimi uzattım.
0:07:33.266,0:07:41.742
Dedim ki: "Dediklerinin bir kısmı çok hoşuma gitti. Bütün söylediklerine katılmıyorum ama bir kısmını çok sevdim."
0:07:41.742,0:07:45.609
O da bana baktı ve elimi kibarca tutarak,
0:07:45.609,0:07:52.943
"Bir gün bana katılacaksın, Kızkardeşim. Bir gün katılacaksın."
0:07:52.943,0:07:58.529
Mesajını netleştirmek için, Malcolm kendi hayatını, tüm Siyahi Amerikalılar'a örnek teşkil etmesi için kullandı.
0:07:58.529,0:08:04.029
Hayatını hikayeleştirerek tavsiyelerde bulundu.
0:08:04.029,0:08:07.264
Sonra, hayat hikayesini Alex Haley'le birlikte yazarken de,
0:08:07.264,0:08:13.962
Hayatının, gelecekte nasıl yorumlanacağına ilişkin söz sahibi olmak istedi.
0:08:13.962,0:08:19.027
Ben, onun kendinden bahsederken kullandığı bir tabirden çok etkilenmiştim. [otobiyografi yazarı]
0:08:19.027,0:08:21.959
Derdi ki, "Ben karşılaştıklarımın hepsinin bir parçasından oluşmaktayım."
0:08:21.959,0:08:27.945
Yani, hayatının erken yıllarında karşılaştığı şeyler,
0:08:27.945,0:08:31.016
ona şu ya da bu şekilde bir beceri kazandırmıştır ve
0:08:31.016,0:08:39.692
bu beceriler Malcolm'un kişiliğini oluşturarak, onun İslam halkı için bir temsilci olmasını sağlamıştır.
0:08:39.692,0:08:41.432
Siz Omaha'da doğmuştunuz, değil mi?
0:08:41.432,0:08:42.026
Evet, efendim.
0:08:42.026,0:08:44.861
Sonra, siz bir yaşındayken aileniz Omaha'yı terk etmişti?
0:08:44.861,0:08:46.477
Sanırım bir yaşındayken.
0:08:46.477,0:08:47.746
Neden Omaha'dan ayrılmışlar?
0:08:47.746,0:08:54.649
Benim anladığım kadarıyla, Klu Klux Klan, Omaha'daki evlerinden birini yakmış.
0:08:54.649,0:08:55.605
Orada çok Klu Klux Klan aktivitesi varmış.
0:08:55.605,0:08:57.585
Eminim, bu olay ailenizi çok mutsuz etmiştir.
0:08:57.585,0:08:59.496
Mutsuz değilse de, güvensiz hissettirmiş.
0:08:59.496,0:09:01.446
O halde, sizin şahsi olarak, önyargılı
0:09:01.446,0:09:02.894
bir fikriniz olmalı.
0:09:02.894,0:09:07.123
Yani, bu olaya, geniş, akademik bir bakış açısıyla bakamazsınız, değil mi?
0:09:07.123,0:09:10.334
Ben buna katılmıyorum çünkü Omaha'da başımıza gelen o olaydan sonra,
0:09:10.334,0:09:13.734
Lansing, Michigan'a taşındığımızda, evimiz tekrar yakıldı.
0:09:13.734,0:09:15.942
Hatta, babamı Klu Klux Klan öldürdü.
0:09:15.942,0:09:21.000
Ve, buna rağmen, kimsenin beyaz insanlarla benim kadar iç içe yaşadığını sanmıyorum.
0:09:21.000,0:09:24.606
Kimsenin benim kadar, beyazların oluşturduğu toplumlarda benim gibi yaşadığını sanmıyorum.
0:09:24.606,0:09:28.369
Biz, mahalledeki tek siyahi çocuklardık. [En büyük abisi]
0:09:28.369,0:09:33.041
Bizim evin arkasında ormanlık bir alan vardı.
0:09:33.041,0:09:36.620
Beyaz çocuklar bizim eve gelirler ve sonra da ormana oyun oynamaya giderdik.
0:09:36.620,0:09:39.786
Malcolm derdi ki "Hadi, Robin Hood oynayalım".
0:09:39.786,0:09:43.622
O zaman, Robin Hood oynamaya oraya giderdik.
0:09:43.622,0:09:47.108
Ve Robin Hood, Malcolm'du. [kahkaha atar]
0:09:47.108,0:09:53.154
Bu çocuklar da bunu kabul ederlerdi.
0:09:53.154,0:09:59.038
Malcolm, Earl ve Louise Little çiftinin en açık tenli olduğunu söylemişti.
0:09:59.038,0:10:09.705
Ve tenindeki açıklığın, annesinin annesine tecavüz eden beyaz adamı hatırlattığını söylemişti.
0:10:09.705,0:10:15.291
1929'da, Malcolm dört yaşındayken, marangoz ve rahip olan babası,
0:10:15.291,0:10:21.388
aileyi Lansing, Michigan'a taşımıştı.
0:10:21.388,0:10:28.926
Lansing küçük bir şehirdi ve siyahiler şehrin batı tarafında yaşamaktalardı.
0:10:28.926,0:10:34.992
Malcolm ve ailesi, şehrin dışında yaşamışlardı [çocukluk arkadaşı]
0:10:34.992,0:10:40.046
ve yaklaşık iki hektarlık bir araziye küçük bir eve sahiptiler.
0:10:40.046,0:10:46.244
Bu yüzden, bir çeşit çiftçi ailesi olarak görülüyorlardı.
0:10:46.244,0:10:54.351
Little ailesi taşındıktan üç ay sonra, beyaz komşular onları evlerinden çıkarmak için yasal yollara başvurdular.
0:10:54.351,0:10:59.784
Bölge hakimi, tarım bölgesinde, yalnızca beyaz insanların yaşayabileceği yönünde karar kıldı.
0:10:59.784,0:11:06.701
Ancak Earl Little taşınmayı kabul etmedi.
0:11:06.701,0:11:14.592
Michigan'daki Klu Klux Klan üyeliği, Mississipi'dekinin beş katı kadardı; 70.000 kişiydi.
0:11:14.592,0:11:22.233
Malcolm'un ailesi için, husumet hayatlarının bir parçasıydı.
0:11:22.233,0:11:30.330
Evde herkes uyuyordu sonra birden, kocaman bir "buum!" sesi duyduk.
0:11:30.330,0:11:38.661
Uyandığımızda her yerde yangın vardı ve herkes duvarlara ve birbine çarpıyordu.
0:11:38.661,0:11:42.224
Benim hatırlardığım annemin bize,
0:11:42.224,0:11:48.122
"Kalkın, kalkın, kalkın, ev yanıyor, dışarı çıkın." Ben bu kadarını tamamen hatırlıyorum.
0:11:48.122,0:11:51.492
Annemin bağırışlarını, babamın bağırışlarını duyuyordum.
0:11:51.492,0:11:56.561
Hepimizin ayıldığından emin olup, bizi dışarı çıkardılar.
0:11:56.561,0:12:02.846
Ev kül olmuştu. İtfaiye ya da herhangi bir yardım gelmemişti. Her şeyimiz tamamen yanmıştı.
0:12:02.846,0:12:09.382
Malcolm'un babası Earl Little, yerel beyazları, evini yakmakla suçladı.
0:12:09.382,0:12:17.748
Polis, Earl'ü suçladı ve onu sonra, kundakçılık şüphesiyle tutukladı. Hakkındaki suçlamalar sonra düşürüldü.
0:12:17.748,0:12:22.681
Bizim büyüdüğümüz şehirde, bize "kendini beğenmiş zenciler" derlerdi, ya da
0:12:22.681,0:12:27.162
" şehrin güneyinde yaşayan ukala zenciler" derlerdi. O zamanlar, eğer beyaz biri size "ukala zenci" derse,
0:12:27.162,0:12:35.456
bu, " Salak olmadığı için, dikkat edilmesi gereken zenci" anlamına geliyordu.
0:12:35.456,0:12:41.724
Babam bağımsız bir adamdı. Kimsenin onu beslemesini istemiyordu.
0:12:41.724,0:12:46.778
Kendi yemeğini kendi üretmek istiyordu. Çocukları üzerinde kimse söz sahibi olsun, istemezdi.
0:12:46.778,0:12:51.022
Söz onun olsun istiyordu ve söz sahibiydi de. O hep
0:12:51.022,0:12:58.864
Marcus Garvey'in düşüncelerini tekrar ederdi. Siyahi insanların kendi hayatlarını düzenlemelerini
0:12:58.864,0:13:04.334
ve kimseye sorun yaşatmadan, birbirleriyle işbirliği yapmalarını
0:13:04.334,0:13:08.073
ve beraberce durumlarını düzeltmeye çalışmaları gerektiğini söylerdi.
0:13:08.073,0:13:15.566
Ama o günlerde bunu bile yapsanız, hala sorun çıkarıyorsunuz, demekti.
0:13:15.566,0:13:18.207
1920'lerde siyahi bir ulusalcı olan Marcus Garvey,
0:13:18.207,0:13:25.965
siyahi Amerikalıların, beyaz toplumdan bağımsız olan bir ulus kurmalarını söylüyordu.
0:13:25.965,0:13:35.575
Yüzbinlerce üyesi olan, Garvey'in, Birleşik Zenci Kalkınma Birliği (UNIA), Afrika ülkeleriyle daha yakın olmayı hedefliyordu.
0:13:35.575,0:13:49.124
UNIA'nın kendi bayrağı vardı, kendi ulusal marşı vardı ve Afrika'da, kendi ülkesindeki ve yurt dışındaki zencileri kollamaya
0:13:49.124,0:13:56.590
yemin etmiş bir ordusu vardı. ABD Federal Araştırma Bürosu, Garvey'i, " öncü Zenci eylemcilerden biri" olarak adlandırmıştı.
0:13:56.590,0:14:04.514
Federal hükümet 1927'de onu ülke dışı ettiyse de, Malcolm'un ailesi, Garvey taraftarı olarak kalmışlardı.
0:14:04.514,0:14:06.829
Earl, birliğe yeni üyeler katıyordu.
0:14:06.829,0:14:13.004
Louise, Garvey gazetesi için yazılar yazıyordu.
0:14:13.004,0:14:18.469
Bize "The Negro World" [Zenci Dünyası] isimli, Garvey gazetesini okuyan, annemdi.
0:14:18.469,0:14:22.901
Ayrıca, bizimle bağımsız olmamız konusunda konuşan da oydu.
0:14:22.901,0:14:28.808
Bizim kendimizi 'Zenci' ya da 'Nigger' olarak adlandırmamamızı,
0:14:28.808,0:14:33.260
bizlerin siyahi olduğunu ve kendimizi 'siyahi' olarak adlandırmamızdan gurur duymamız gerektiğini, söylerdi.
0:14:33.260,0:14:34.807
Sizin gerçek isminiz nedir?
0:14:34.807,0:14:36.734
Malcolm. Malcolm X.
0:14:36.734,0:14:38.137
Bu sizin yasal isminiz mi?
0:14:38.137,0:14:40.150
Benim bildiğim kadarıyla, yasal ismim.
0:14:40.150,0:14:42.907
Bana, babanızın soyadını söyleyebilir misiniz?
0:14:42.907,0:14:44.898
Babam kendi soyadını bilmiyordu.
0:14:44.898,0:14:50.930
Babam soyadını dedesinden almış, dedesi de kendi dedesinden, o da bunu kölelik ettiği efendisinden almış.
0:14:50.930,0:14:53.404
Bizim kendi isimlerimiz yok edilmiş.
0:14:53.404,0:14:54.290
Peki, kölelik esnasında,
0:14:54.290,0:14:55.544
herhangi bir soyadınız var mıymış?
0:14:55.544,0:15:03.710
Aile kütüğünüzün herhangi bir yerinde kullanılan bir soyad var mıydı, ve varsa bu neydi?
0:15:03.710,0:15:05.846
Benim atalarımın soyadları,
0:15:05.846,0:15:06.405
Evet?
0:15:06.405,0:15:09.910
onlar Amerika'ya getirilip, köle yapıldıklarında, onlardan alınmış.
0:15:09.910,0:15:16.284
Ve sonra onlara efendilik eden kişinin soyadları onlara verilmiş. İşte biz bu ismi reddediyoruz ve ...
0:15:16.284,0:15:22.356
Yani, siz bana babanızın kabul edilen soyadını söylemeyeceğinizi mi söylüyorsunuz?
0:15:22.356,0:15:29.054
Ben bu adı hiç bir şekilde benimsemiyorum.
0:15:29.054,0:15:32.442
Eylül, 1931
0:15:32.442,0:15:38.990
Annesi bir gün sezgileriyle kötü bir şey olacağını sezdiğinde, Malcolm altı yaşındaydı.
0:15:38.990,0:15:42.699
Evdeydik ve akşam yemeğimizi yemiştik.
0:15:42.699,0:15:46.683
Annem Wesley'i, en küçük kardeşimi tutuyordu.
0:15:46.683,0:15:50.698
Sanırım onu emziriyordu çünkü masadaydı. Ve bebek
0:15:50.698,0:15:52.689
kucağında, masada uyuyakalmıştı.
0:15:52.689,0:15:57.864
Sonra babam kalktı, yatak odasına gidip elini yüzünü yıkadı. Şehre gidip, para alacaktı.
0:15:57.864,0:16:02.463
Annem o zaman uyandı ve dedi ki: "Earl, Earl. Şehir merkezine gitme."
0:16:02.463,0:16:06.332
Ve şöyle devam etti "Eğer gidersen, geri gelmezsin."
0:16:06.332,0:16:12.617
O gece saat 11 sularında, Earl Little, Lansing şehrinin kuytu bir yerinde,
0:16:12.617,0:16:18.716
vücudu tramvay tekerlekleri tarafından neredeyse ikiye kesilmiş olarak bulundu.
0:16:18.716,0:16:23.684
Polis, Earl Little'ın ölümünün bir kaza olduğunu söyledi.
0:16:23.684,0:16:29.531
Bu mesele o zaman netliğe kavuşmamıştı.
0:16:29.531,0:16:42.463
Earl Little'ın tramvay kazası geçirdiği değil de, tramvayın altına ittirildiğine inanılıyordu.
0:16:42.463,0:16:43.983
Doğrusu,
0:16:43.983,0:16:47.298
ben insanların tam da böyle dediklerini hatırlıyorum.
0:16:47.298,0:16:53.254
O, tramvayın tekerlekleri altına ittirilmişti.
0:16:53.254,0:16:55.485
Babamın ölümü, ailede
0:16:55.485,0:16:57.574
büyük bir şok yarattı.
0:16:57.574,0:16:59.220
Çünkü o güçtü.
0:16:59.220,0:17:00.554
O kuvvetti.
0:17:00.554,0:17:01.673
Biz bir düzen içindeydik;
0:17:01.673,0:17:02.906
ailemizin belirli bir yapısı vardı.
0:17:02.906,0:17:04.333
Okuldan çıkınca,
0:17:04.333,0:17:07.124
ben, erkek kardeşlerim, kız kardeşlerim
0:17:07.124,0:17:08.883
hemen eve gelir ve işe koyulurduk.
0:17:08.883,0:17:11.640
Bahçede çalışırdık, tavuk kulübesini temizlerdik ve akşama hazırlık yapardık.
0:17:11.640,0:17:13.438
Sonra da sabah kalkar, yine aynı şeyleri yapardık.
0:17:13.438,0:17:15.279
Suyu pompalar, eve getirirdik.
0:17:15.279,0:17:17.381
İşte bütün bunları Babam hayattayken yapardık.
0:17:17.381,0:17:21.888
Çünkü yapmazsak, kırbaçlanırdık.
0:17:21.888,0:17:24.687
Bu yüzden disiplinliydik.
0:17:24.687,0:17:28.203
Ama babam öldürüldükten sonra,
0:17:28.203,0:17:33.187
annem benim ya da Malcolm'un koştuğu kadar hızlı koşamadığı için,
0:17:33.187,0:17:35.678
bizler, babam hayatta olsaydı yanımıza kar kalmayacak
0:17:35.678,0:17:38.078
bir çok şey yapma fırsatı bulduk.
0:17:38.078,0:17:43.364
Yani gittikçe gevşedik.
0:17:43.364,0:17:48.975
Louise Little, Büyük Buhran sırasında yedi çocuğunu yetiştirirken çok zorluk çekti.
0:17:48.975,0:17:53.180
Hiç bir geliri yoktu. [en küçük kız kardeş]
0:17:53.180,0:17:55.018
Ara sıra iş sahibi olurdu.
0:17:55.018,0:17:57.045
Çok gururlu bir kadındı.
0:17:57.045,0:17:58.353
Büyük gurura sahipti.
0:17:58.353,0:18:02.835
Bazen bir şeyler satardı. İnsanlara eldiven örerdi.
0:18:02.835,0:18:07.501
Yalnızca devlet yardımına muhtaç olmamak için, bir çok ek iş yapardı.
0:18:07.501,0:18:11.138
Ona, ne yapıp, ne yapamayacağını söylemelerinden nefret ederdi.
0:18:11.138,0:18:16.379
İşte, onu en çok mahveden şeylerden biri buydu.
0:18:16.379,0:18:22.438
Zaman içinde, onun eriyip gittiğini görüyordunuz.
0:18:22.438,0:18:26.799
[hüzünlü caz müzik]
0:18:26.799,0:18:30.381
Malcolm ergenliğe girme yolundayken, yedi yıl boyunca,
0:18:30.381,0:18:35.109
annesi ailesinden gittikçe daha da uzaklaştı.
0:18:35.109,0:18:38.619
1938 senesinde, Noel'den iki gün önce,
0:18:38.619,0:18:48.529
Louise Little paranoya teşhisiyle Kalamazoo Devlet Hastanesi'ne gönderildi.
0:18:48.529,0:18:52.229
Bir gün okuldan geldim ve annem yoktu.
0:18:52.229,0:18:58.304
Evin boş olduğunu hiç hatırlamıyorum çünkü annem bizi hiç terk etmemişti.
0:18:58.304,0:19:01.472
Ve her gün, onun yokluğunun acısını hissettim.
0:19:01.472,0:19:04.208
Başta, yalnızca bir kaç hafta olacaktı.
0:19:04.208,0:19:05.187
Öyle sanmıştık.
0:19:05.187,0:19:08.393
İyileşip, eve geri gelecekti.
0:19:08.393,0:19:12.848
Ama bu durum senelere döndü.
0:19:12.848,0:19:20.830
Louise Little, bundan sonraki 26 sene boyunca, Kalamazoo'da kaldı.
0:19:20.830,0:19:25.620
13 yaşındaki Malcolm, mahkeme kararıyla ailesinin parçalandığına şahit oldu.
0:19:25.620,0:19:29.888
Küçük çocuklar Lansing'teki koruyucu ailelere verildi.
0:19:29.888,0:19:38.257
Malcolm da 10 mil ötedeki bir beyaz mahalleye gönderildi.
0:19:38.257,0:19:39.838
Geçmişte, beyaz adamın sahip olduğu
0:19:39.838,0:19:45.140
en önemli silah, parçalayıp, fethetmek, olmuştur.
0:19:45.140,0:19:49.617
Eğer ben elimi alıp, size tokat atarsam,
0:19:49.617,0:19:51.068
bunu hissetmesiniz bile.
0:19:51.068,0:19:55.991
Parmaklarım ayrı olduğundan, yalnızca birazcık canınız yanar.
0:19:55.991,0:20:03.662
Ama size gününüzü göstermek için yapmak gereken yer, alıp bu parmakları birleştirmektir. [elini yumruk yapar]
0:20:03.662,0:20:08.128
O, Michigan'da, sekizinci sınıf öğrencisiyken,
0:20:08.128,0:20:12.892
sanırım sınıfındaki tek siyahi öğrenciydi ve okulundaki nadir siyahi öğrencilerden biriydi ve
0:20:12.892,0:20:16.625
tüm 'A' olan, harika bir öğrenciydi. [Biyografi yazarı]
0:20:16.625,0:20:17.181
Yani, o
0:20:17.181,0:20:19.599
sekizinci sınıftaki arkadaşlarının tümünün beyaz olmasına rağmen
0:20:19.599,0:20:22.405
sınıf başkanı bile olmuştu.
0:20:22.405,0:20:26.194
Bunları başarabilmesi için, epey olağanüstü olması gerekmekteydi.
0:20:26.194,0:20:33.159
Sonra tabii, okulu terk edip, Roxbory, Massachusetts'e giden ve
0:20:33.159,0:20:39.480
tabiri caizse, 'dolandırıcılık'la ilk tanışmasını yaşayan kişi de yine Malcolm'du.
0:20:39.480,0:21:04.562
[neşeli caz müzik]
0:21:04.562,0:21:09.466
Ben o zamanlarda, Roxbury'de kendimi 'küçük dolandırıcı' olarak adlandırırdım.
0:21:09.466,0:21:11.685
Ve işte o zamanlarda,
0:21:11.685,0:21:17.202
Malcolm X Boston'a gelmişti ve üzerinde çok havalı bir takım elbise vardı, geniş kenarlı bir şapkası vardı ve
0:21:17.202,0:21:21.983
dizlerine kadar gelen bir mont ve bileklerine kadar gelen bir zincir takmıştı.
0:21:21.983,0:21:31.864
Ben öyle bir giysiyi en son, Cab Callowy sahnede gösteri yaparken görmüştüm.
0:21:31.864,0:21:33.676
Şimdi, Malcolm Lansing'ten ayrıldığında,
0:21:33.676,0:21:36.186
üzerinde sade, eski bir takım elbise vardı.
0:21:36.186,0:21:37.069
Benim deyimimle,
0:21:37.069,0:21:38.865
"beyaz adam takımı".
0:21:38.865,0:21:41.168
Ama Boston'dan döndüğünde, aman Yarabbi,
0:21:41.168,0:21:44.567
Malcolm'un üzerinde afilli bir takım elbise, geniş kenarlı bir şapka
0:21:44.567,0:21:47.065
ve ta ceketinin yakasından aşağı sarkan bir zinciri vardı.
0:21:47.065,0:21:49.666
Tüm mahalle onu konuşuyordu.
0:21:49.666,0:21:53.402
Herkes Malcolm'dan bahsediyordu.
0:21:53.402,0:21:57.647
[dans müziği]
0:21:57.647,0:22:01.226
İşte o yerde dansederken, havada süzülürken,
0:22:01.226,0:22:04.094
giydiği o pantalonlar da, balon gibi havada süzülüyordu.
0:22:04.094,0:22:07.006
Bir de o montunu giydi mi, kanat gibi oluyordu.
0:22:07.006,0:22:11.762
O kocaman şapkasıyla ve sallanan zinciriyle, dans ediyordu, oradan oraya uçuyordu.
0:22:11.762,0:22:11.763
Ve işte kızlar ona deli oluyorlardı.
0:22:11.763,0:22:11.763
[neşeli müzik ve vokal]
0:22:28.634,0:22:29.815
Boston'da ona, "New York Red" [New Yorklu Kırmızı] diyorlardı.
0:22:29.815,0:22:31.856
New York'ta ise, ona "Detroid Red" [Detroitli Kırmızı] diyorlardı.
0:22:31.856,0:22:34.512
Saçını hep düzleştirirdi.
0:22:34.512,0:22:38.334
Saçı kızıl renkliydi ve onun Billie Holiday'le ve zamanında
0:22:38.334,0:22:46.367
siyahi dünyada ünlü olmaya başlamış bir çok kişiyle fotoğrafları vardı.
0:22:46.367,0:22:54.704
Malcolm, Boston, New York ve Washington D.C. arasında hizmet veren New Haven Demiryolu'da, mutfak görevlisi olarak
0:22:54.704,0:23:06.228
çalışıyordu. 1942'de Harlem'e taşındı ve 17 yaşındayken, sabaha kadar açık olan kulüplerde ve dolandırıcılık yapan insanlarla takılmaya başladı.
0:23:06.228,0:23:08.522
Sonunda öyle bir noktaya geldi ki, şöyle dedi:
0:23:08.522,0:23:15.815
" Kapıcılık yaparak, trenlerde sandviç satarak ve ayakkabı cilalayarak, bu hayatta başarılı olamazsınız."
0:23:15.815,0:23:18.176
"Bir yerlere gelemezsiniz."
0:23:18.176,0:23:22.878
O, dolandırıcı olarak tanınıyordu. Evet sokak adamıydı,
0:23:22.878,0:23:25.012
ama dolandırıcı değildi.
0:23:25.012,0:23:28.070
Evet düzenbazdı, evet, üçkağıtçıydı.
0:23:28.070,0:23:30.741
Ona bu konuda yetenekli olduğunu söylüyorlardı.
0:23:30.741,0:23:34.109
Geceleri beyaz adamlar gelip de siyahi kadınlarla beraber olmak istediğinde,
0:23:34.109,0:23:35.463
o, onlara kadın ayarlıyordu.
0:23:35.463,0:23:38.087
Eğer kaçak viski arıyorlarsa, o nereden bulunur, biliyordu.
0:23:38.087,0:23:41.089
Eğer uyuşturucu arıyorlarsa, o, nereden bulunur biliyordu.
0:23:41.089,0:23:45.954
O insanların neye ihtiyaçları olduğunu öğrenmeyi beceriyordu ve sonra da bir yerlerden getiriyordu.
0:23:45.954,0:23:49.423
Bu işlerin ortasına düşerek, kar yapabiliyordu.
0:23:49.423,0:23:53.124
Ve işte böylece başladı.
0:23:53.124,0:23:54.621
O zamana baktığında, Malcolm
0:23:54.621,0:23:57.794
kendisini üç şeyin endişelendirdiğini söylemişti:
0:23:57.794,0:24:02.863
hapishane, iş durumu ve askeriye.
0:24:02.863,0:24:04.724
2. Dünya Savaşı'na katılmamak için,
0:24:04.724,0:24:10.840
askerlik kuruluna, siyahi askerleri, beyazları öldürmek için organize edeceğini söylemişti.
0:24:10.840,0:24:17.939
Böylece askeriye için uygunsuz bulunmuştu.
0:24:17.939,0:24:22.117
Malcolm'un kumar ve uyuşturucu alışkanlıkları ve Harlem'deki gece hayatı pahalıydı.
0:24:22.117,0:24:26.560
O zamana kadar, basit suçlardan ötürü iki kez tutuklanmıştı.
0:24:26.560,0:24:29.589
1945 senesinde Boston'a geri taşındığında,
0:24:29.589,0:24:34.368
ileri gelen ailelerin evlerini soymak amacıyla, bir çete kurdu.
0:24:34.368,0:24:37.969
Çetenin diğer üyeleri arasında, arkadaşı Malcolm Jarvis,
0:24:37.969,0:24:42.848
beyaz kız arkadaşı Bea ve iki beyaz kadın daha vardı.
0:24:42.848,0:24:47.204
Kızlardan biri, bir ailenin senenin o kısmında, Florida'da olacaklarını biliyordu,
0:24:47.204,0:24:48.086
yani evde kimse olmayacaktı.
0:24:48.086,0:24:52.649
O zaman biz de o eve girdik ve değerli eşyaları alacaktık.
0:24:52.649,0:24:54.929
Malcolm da eşyaları alıp, tefeciye götürecekti, sonra da parayı
0:24:54.929,0:24:56.589
kumar alışkanlığı için kullanacaktı.
0:24:56.589,0:25:00.000
Bu soygundan iki hafta sonra,
0:25:00.000,0:25:02.443
bu durum ortaya çıktı. Çünkü Malcolm çalmış olduğu, binlerce Dolar
0:25:02.443,0:25:07.112
değerindeki bir saati tefeciye götürmüştü ve
0:25:07.112,0:25:13.170
işte o zaman üç polis tarafından tutuklandı.
0:25:13.170,0:25:19.034
Malcolm Little, Malcolm Jarvis ve üç kadın, haneye tecavüzle suçlanmışlardı.
0:25:19.034,0:25:22.189
İki siyahi adamın, beyaz kadınlarla olması,
0:25:22.189,0:25:25.107
mahkeme salonunda sorun çıkarmıştı.
0:25:25.107,0:25:32.351
Malcolm iki beyaz kadınla birlikteydi ve işte bu davayı böyle önemli kılan,
0:25:32.351,0:25:36.007
böyle şoke edici kılan, bu olmuştu.
0:25:36.007,0:25:42.396
Kadınlar, Malcolm'un onları zorla hırsızlık yaptırdığı yönünde ifade verdiler.
0:25:42.396,0:25:49.519
İki adam, bu tür suçlar için verilen en büyük cezayı aldılar: eyalet hapishanesinde sekiz ila on yıl.
0:25:49.519,0:25:53.694
Hükmü verdiklerinde, ben aklımı yitirdim.
0:25:53.694,0:25:58.140
Kafesin demirlerini yakaladım ve sallamaya başladım. Neredeyse demirleri yerinden çıkaracaktım.
0:25:58.140,0:26:00.161
Sonra hakime bağırarak dedim ki,
0:26:00.161,0:26:03.675
" Beni on yıl hapise atacağınıza, öldürün daha iyi!"
0:26:03.675,0:26:09.100
Ben o 'deli zenci' dedikleri türdendim. [yarı kız kardeş]
0:26:09.100,0:26:11.307
Gördüklerimin gerçek olduğunu biliyordum.
0:26:11.307,0:26:12.895
Ve hiç de komik olmadığını düşünüyordum.
0:26:12.895,0:26:22.947
Onlar güldüklerinde, içlerinden "Bakın zenciye ne yaptık" dediklerini biliyordum.
0:26:22.947,0:26:30.138
Sonra bir de utanmadan, kızlara, bizim onlara tecavüz ettiğimiz gerekçesiyle,
0:26:30.138,0:26:36.421
şikayetçi olmalarını istediler. Kızlar, bunu yapmadılar.
0:26:36.421,0:26:41.654
Malcom Little yirmi yaşındaydı ve eyalet hapishanesinde sekiz ila on yıl geçirmekle karşı karşıyaydı.
0:26:41.654,0:26:47.324
Anne babasının öğütlediği Garvey gururundan ve bağımsızlığından çok uzaktaydı.
0:26:47.324,0:26:56.346
Şimdi o, 22843 numaralı mahkumdu.
0:26:56.346,0:27:01.696
Bir kereliğine suçlu olmakta utanacak bir şey yok.
0:27:01.696,0:27:05.816
Suçlu kalmaksa, utanç vericidir.
0:27:05.816,0:27:10.333
Ben de önceden suçluydum. Ben de önceden hapishanede kaldım.
0:27:10.333,0:27:15.243
Ben bundan utanmıyorum. Beni bununla alt etmeye kalkışan,
0:27:15.243,0:27:19.423
yanılıyordur. Ben bu konuda rahatım.
0:27:19.423,0:27:26.560
[tezahurat ve alkış]
0:27:26.560,0:27:32.129
Onlar, İsa'yı da isyan çıkartıyor diye suçlamışlardı. Öyle değil mi?
0:27:32.129,0:27:40.864
Onun, Sezar'a karşı olduğunu söylüyorlardı. O, havarilerine şöyle dediği için, onun ayrımcı olduğunu iddia ettiler:
0:27:40.864,0:27:49.453
"Roma vatandaşlarına değil, kaybolmuş koyunlara gidin. Kim olduğunu bilmeyen insanlara gidin.
0:27:49.453,0:27:55.220
Kendi yurdu olmayan bir yerde yabancılık çeken ve kendini tanımayan insanlara gidin. İşte bu insanlara gidin.
0:27:55.220,0:28:04.843
Kölelere gidin. İkinci sınıf vatandaşlara gidin. Sezar'ın gaddarlığı altında ezilen insanlara gidin."
0:28:04.843,0:28:11.725
Ve eğer İsa bugün Amerika'da olsaydı, o beyaz adama gitmezdi. Beyaz adam zulmedendir.
0:28:11.725,0:28:17.449
O, ezilenlere giderdi. Alçak gönüllülere giderdi. Boynu büküklere giderdi.
0:28:17.449,0:28:20.473
Toplumdan dışlanmışlara ve hor görülenlere giderdi.
0:28:20.473,0:28:35.042
İşte, 'Amerikalı zenci' olarak tanınanlara giderdi. [Hapishane, 1946]
0:28:35.042,0:28:43.170
Hapishane duvarlarının ardında, Malcolm kumar oyunları düzenledi, uyuşturucu alışkanlığını sürdürdü ve Tanrı'nın
0:28:43.170,0:28:47.138
var olmadığına dair tartışmalara girdi. Hücre bloğundakiler ona, 'Şeytan' demeye başladılar. Bir yandan da,
0:28:47.138,0:28:56.405
ondan büyük bir siyahi mahkumun cesaretlendirmesiyle, Malcolm okumaya ve İngilizce dersi almaya başladı.
0:28:56.405,0:29:06.945
Malcolm hapishane hayatını detaylıca tarif ettiğinde, gerçekten yalnız ve kısıtlı hissettiğini söylüyordu.
0:29:06.945,0:29:12.654
Ama bolca okumayı planladığını söylemişti ve bolca yazı
0:29:12.654,0:29:14.426
da yazdı.
0:29:14.426,0:29:20.799
Bana her hafta mektup yazdığı olurdu.
0:29:20.799,0:29:26.051
Hapishanedeki ikinci senesinde, erkek ve kız kardeşleri ona mektuplarında,
0:29:26.051,0:29:29.330
'siyahi adamın doğal dini' olarak adlandırdıkları dinden bahsetmeye başladılar.
0:29:29.330,0:29:35.808
Siyahi insanların ilk insanlar olduğunu, Tanrı'nın da siyahi olduğunu
0:29:35.808,0:29:38.596
ve Allah adıyla çağrıldığını söylediler.
0:29:38.596,0:29:43.432
Malcolm'a, artık İslam Ulus'unun bir parçası olduklarını ve Allah'ın elçisi
0:29:43.432,0:29:49.172
Adil Muhamed'in, takipçileri olduğunu anlattılar.
0:29:49.172,0:29:58.522
[İslam Ulusu Lideri] Bence İslam, bizim Amerika'daki insanlarımız için en iyi dinlerden biri. 'Amerikalı zenci'
0:29:58.522,0:30:12.679
olarak bilinen grubun tamamen tekrar eğitilmesi gerekiyor ve İslam onlara bu yetkiyi veriyor. Onlar siyahi olmaktan ötürü
0:30:12.679,0:30:18.749
gurur duyabilirler ve utanç duymaktan vazgeçebilirler.
0:30:18.749,0:30:25.953
Ben Müslüman harekete 1947'de dahil oldum ve
0:30:25.953,0:30:29.787
sonra erkek ve kız kardeşlerimi de dahil etmeye başladım.
0:30:29.787,0:30:34.974
Biz zaten Marcus Garvey'in felsefesiyle eğitilmiştik, bu yüzden
0:30:34.974,0:30:39.043
bizim siyahi olmaktan ötürü gurur duymamıza ilişkin olarak
0:30:39.043,0:30:40.621
bizi ikna etmeleri gerekmiyordu.
0:30:40.621,0:30:43.987
Biz zaten dahil olduğumuzda, bununla gurur duyuyorduk.
0:30:43.987,0:30:47.373
Sonra ben Malcolm'a yazdım ve ona dedim ki,
0:30:47.373,0:30:54.109
eğer Allah'a inanacak olursa, Allah onu hapisten çıkaracaktır. İşte bu kadar yazdım
0:30:54.109,0:31:01.061
çünkü Malcolm'un dine karşı çok az hoşgörü beslediğini biliyordum ve işte o az hoşgörüyü de kaybetmek istemedim.
0:31:01.061,0:31:05.752
Malcolm'un erkek ve kızkardeşleri, genç mahkuma, Amerika'daki siyahi insanların
0:31:05.752,0:31:11.545
kaybolmuş bir soya ait olduklarını ve yakın zaman sonra, çilelerinden kurtulacaklarını, yazmışlardı.
0:31:11.545,0:31:17.888
Ayrıca Elijah Mohammed'e göre, beyaz insanların iblis soyundan olduğunu ve onların bu dünyadaki hükümdarlıklarının
0:31:17.888,0:31:21.371
yakın zaman sonra sona ereceğini, anlatmışlardı.
0:31:21.371,0:31:27.778
Başta, Malcolm duyduklarını çok sevdi ancak bir kısmını anlayamıyordu. Anlayamadığı kısım,
0:31:27.778,0:31:31.258
beyaz adamın şeytan olmasıydı.
0:31:31.258,0:31:33.874
Malcolm Elijah Mohammad'e yazdı. Elijah Mohammed de,
0:31:33.874,0:31:38.692
onu yanıtladı ve yanıtında, kutsal kitaptan alıntı yaptı.
0:31:38.692,0:31:46.984
Ve sonra ona anahtarı verdi. Ona dedi ki " İncil bu dünyada
0:31:46.984,0:31:48.392
olan her şeyi anlatan kitaptır."
0:31:48.392,0:31:53.875
Yani, cehenneme gitmeniz için ölmek gerekmiyor. Hayattayken de cehennemi yaşayabilirsiniz. Ve size bunu yaşatan da
0:31:53.875,0:32:01.359
beyaz adamdır. Doğrusu, beyaz adamın tarih boyunca
0:32:01.359,0:32:05.383
yaptıklarına bakarsanız, bu çok ikna edici bir öğreti.
0:32:05.383,0:32:13.663
Malcolm tarih, felsefe ve din konusunda okumaya başladı. W.E.B. Du Bois'yı, Shakespeare'i, Sokrat'ı,
0:32:13.663,0:32:21.889
Ezop hikayelerini ve Gandi ve Nat Turner'in hayat hikayelerini okudu.
0:32:21.889,0:32:29.609
Ayrıca, beyaz Hristiyanların, siyahi Hristiyanları linç ettiklerini ve beyaz Hristiyanların, Hristiyan olmalarına rağmen
0:32:29.609,0:32:33.499
köle ticaretiyle uğraştıklarını öğrendi.
0:32:33.499,0:32:40.123
Malcolm bunları okuyunca ve tarih üzerine araştırma yapınca, eğer bu dünyada gerçekten Şeytan varsa,
0:32:40.123,0:32:50.200
bunun beyaz adam olduğunu kanıtlamaya karar verdi.
0:32:50.200,0:33:00.324
Elijah Mohamad, Malcolm'a, kendini Allah'a teslim etmesini söyledi. Ancak Malcolm için, teslimiyet her zaman zor olmuştu.
0:33:00.324,0:33:11.387
Dua etmek üzere yere çökmesi, bir haftasını aldı.
0:33:11.387,0:33:17.629
Sonra, Elijah Mohammed'in öğretisini yaymak için, Malcolm hapishane müzakere takımına katıldı ve
0:33:17.629,0:33:22.846
Harvard ve MIT gibi, ziyaretçi üniversite takımlarıyla müzakere yaptılar.
0:33:22.846,0:33:25.910
İşte Malcolm'un adı ve ünü, o zaman mahkumlar arasında duyulmaya
0:33:25.910,0:33:28.664
başlamıştı. İşte,o zaman mahkumlar, müzakereyi öğreten derslere
0:33:28.664,0:33:31.905
katılmaya başladılar.
0:33:31.905,0:33:36.330
Bu mahkumların çoğu, sırf meraktan, onu dinlemek için müzakereleri izlemeye başladılar.
0:33:36.330,0:33:43.810
1950'de, Malcolm valiye bir mektup yazarak, cezaevinde Müslüman olarak ibadet etme hakkı talep etti.
0:33:43.810,0:33:53.458
Yazdığı mektuplar, sonra FBI dosyalarına karışacaktı. FBI, 1930'ların son yıllarından itibaren, İslam Ulusu'nu
0:33:53.458,0:34:02.554
yakından takip etmekteydi. Malcolm, sorun çıkaran biri olarak görüldüğünden, şartlı erken tahliye hakkını kaybetmişti.
0:34:02.554,0:34:09.667
O, o sırada tahliye için uygun değildi, çünkü toplum içinde bir tehdit oluşturuyordu.
0:34:09.667,0:34:16.810
Onun tehlikeli olduğunu düşünüyorlardı; bilgi sahibi ve din bilgisi sahibi olduğunu düşünüyorlardı. Bin elmalık bir fıçıdaki
0:34:16.810,0:34:22.600
çürük elma gibiydi. Diğer elmaları da çürütecekti.
0:34:22.600,0:34:33.250
7 Ağustos 1952'de, cezaevinde altı buçuk sene kaldıktan sonra, Malcolm tahliye edilmişti. Bundan bir ay sonra,
0:34:33.250,0:34:41.781
İslam Ulusu'na kabul oldu. Malcolm Little artık, Malcolm X'ti.
0:34:41.781,0:34:45.265
Müslüman hareketine nasıl katıldınız?
0:34:45.265,0:34:54.536
Ben cezaevindeydim. Sayın Elijah Mohammed'in öğretisini duyana kadar, asi, geri kafalı, eğitimsiz
0:34:54.536,0:35:01.121
ve suçlulara ilişkin düşünebileceğiniz tüm kötü sıfatlara sahip bir suçluydum. Ve işte bu öğretiyle, ilk defa
0:35:01.121,0:35:08.334
içimde kendini düzene sokma ve rehabilite etme arzusunu hissettim. Ayrıca, bu öğretinin
0:35:08.334,0:35:15.440
diğer insanların üzerinde yarattığı etki de, onu kabullenmeme sebep oldu. Ve sayın Elijah Mohammed'in öğretilerini
0:35:15.440,0:35:21.363
dinledikten sonra farkettim ki, bunlar beni birden ırkımla gurur duymaya ve onur duymaya sevk etti;
0:35:21.363,0:35:28.250
ben artık toplumda bir yere sahip olmak istiyordum, kendimi gerçekleştirmek istiyordum ve beyaz adama,
0:35:28.250,0:35:35.328
sahip olduklarının bir kısmı için dilenmekle bir yere gelinmeyeceğini biliyordum.
0:35:35.328,0:35:47.570
Benim Malcolm'u ilk görüşüm, babamın, Elijah Mohammed'in evine geldiğindeydi, diye hatırlıyorum. Ben ince, uzun, kırmızı
0:35:47.570,0:35:54.574
yüzlü, genç bir adam görmüştüm. Eğer onunla tanışıyorsanız, ondan ilk alacağınız şey bir gülümsemeydi.
0:35:54.574,0:35:58.000
Babam, "bu Wallace" dedi, ben de gülümsedim.
0:35:58.000,0:36:05.262
Ben onu görmekten ötürü mutluydum çünkü ondan bahsedildiğini duymuştu ve o " Elçi'nin oğlu, Elçi'nin oğlu!" demişti.
0:36:05.262,0:36:12.009
Elçi onu o kadar heyecanlandırıyordu ki, beni görmesi, Wallace'ı gördüğü anlamına değil,
0:36:12.009,0:36:14.584
'Elçi'nin oğlunu' gördüğü anlamına geliyordu.
0:36:14.584,0:36:20.067
Malcolm tahliye olduğunda, çok alevliydi. Doğru zamanda, doğru yerdeydi ve öğretiyi yaymaya hazırdı.
0:36:20.067,0:36:28.442
Detroit'e geldiğinde, böylesine güçlü olduğunu düşündüğü bu öğretiyi, böylesine az insanın benimsediğini görünce çok şaşırdı.
0:36:28.442,0:36:34.742
Ve dedi ki " Siz buradayken, bu kadar çok boş sandalye olmasına şaşırıyorum. Siz buraya her çıktığınızda,
0:36:34.742,0:36:37.152
buranın dolu olması gerekiyor."
0:36:37.152,0:36:40.706
Ve bu, sayın Elijah Mohammed'i heyecanlandırmıştı.
0:36:40.706,0:36:48.490
1950'lerin ilk yıllarında, İslam Ulusu siyahi topluluklar içinde pek bilinmiyordu. Toplam üye sayısının
0:36:48.490,0:36:51.373
dört yüzü aşmadığı tahmin ediliyor.
0:36:51.373,0:36:56.144
Malcolm, öğretiyi yaymak için seyahatlere gönderiliyordu.
0:36:56.144,0:37:04.685
İki sene içinde, Boston'da, Harford'da ve Philadelphia'da, tapınaklar yapılmasını organize etti.
0:37:04.685,0:37:11.223
Elijah Mohammed, sonra Malcolm'u, doğu kıyısındaki en önemli
0:37:11.223,0:37:15.430
tapınağın, din hocası olarak atadı; Harlem'deki yedi numaralı tapınak.
0:37:15.430,0:37:18.805
Bay Mohammed Malcolm'un deneyim sahibi olduğunu,
0:37:18.805,0:37:23.742
New York'u tanıdığını biliyordu. Ayrıca, insanların önüne
0:37:23.742,0:37:33.103
birini koyarken gözetmeniz gereken, boy pos, konuşma tarzı ve kendini nasıl taşıdığı gibi, tüm özellikleri düşününce,
0:37:33.103,0:37:37.862
Malcolm'un uygun olduğuna karar vermişti. Ayrıca, New York uluslar arası bir şehirdi.
0:37:37.862,0:37:42.037
New York'a an iyi adamınızı göndermeniz gerekir ve işte
0:37:42.037,0:37:46.872
Bay Mohammed, bu yüzden onu seçmişti.
0:37:46.872,0:37:50.062
[hafif alkış]
0:37:50.062,0:37:56.507
Elijah Mohammed, 1955'te New York tapınağını ziyaret ettiğinde, amacı bu hırslı ve açıksözlü olan ve Doğu Yakası'ndaki,
0:37:56.507,0:38:09.033
dükkan önlerindeki buluşmaları, binlerce kişilik bir cemaate çeviren bu genç din adamının işini denetlemekti.
0:38:09.033,0:38:19.131
Malcolm X ve Elijah Mohammed'in mesajı, insanların tekrar kendilerini insan gibi ve eksiksiz hissetmelerine
0:38:19.131,0:38:24.005
yardım etmişti. Bazı kadın ve adamlar, kendi hayatlarında yeni bir anlam bulmuşlardı.
0:38:24.005,0:38:28.174
Eğer Elijah Mohammed, Arab ülkelerini örnek alan, kuralcı bir İslam öğretisi yaysaydı, [arkadaş, tarihçi]
0:38:28.174,0:38:40.536
beş yüz kişiyi bile kendisine çekemezdi.
0:38:40.536,0:38:52.090
Ama onun ortaya çıkardığı İslam biçimi, insanların gündelik hayatlarıyla ilişkilendirebilecekleri türden bir İslam'dı.
0:38:52.090,0:39:01.330
İşte o, kralsız kalmışların kralı, ve Mesih'in kendilerine gelecek kadar kıymet vermediği düşünülen insanların
0:39:01.330,0:39:07.639
Mesih'i olmuştu.
0:39:07.639,0:39:14.318
Sayın Elijah Mohammed'in öğretileri, benim önceden hiç görmediğim türden şeyler, ilaç gibi.
0:39:14.318,0:39:15.301
Evet, bu doğru.
0:39:15.301,0:39:18.261
Beni tüm hastalıklarımdan kurtaran ilaç işte burada.
0:39:18.261,0:39:19.046
Doğru.
0:39:19.046,0:39:21.253
Çünkü ben hasta bir adamdım.
0:39:21.253,0:39:25.649
Sayın Elijah Mohammed'in öğretilerini benimsediğimde, bu öğretiler beni hastalıklarımdan kurtardı.
0:39:25.649,0:39:28.102
Şimdi iyileştim. Kendimi iyi hissediyorum.
0:39:28.102,0:39:32.213
Evet, doğru. Ve doktorun yanında kaldığın sürece, hep iyi hissedeceksin.
0:39:32.213,0:39:34.328
Doğru, efendim.
0:39:34.328,0:39:36.295
Peki sen, abicim? Ssyın Elijah Mohammed hakkında ne hissediyorsun?
0:39:36.295,0:39:44.496
Sayın Elijah Mohammed ilk insanlar olan bizlere, hasta olduğumuzu göstermeye çalışıyor. Sayın Elijah
0:39:44.496,0:39:46.801
Mohammed, onları uyandırmaya çalışıyor.
0:39:46.801,0:39:50.123
[müzik]
0:39:50.123,0:39:54.021
Müslüman tapınaklarına beyaz insanların girmesine izin verilmiyordu.
0:39:54.021,0:40:06.668
Üyeler, katı kurallar ve mutlak itaat üzerine kurulmuş, kendi kendine yeten bir topluluk oluşturmaya çalışıyorlardı.
0:40:06.668,0:40:14.412
Ulus, çocukları için Müslüman okulları kurmuşlardı, burada matematik, bilim, tarih ve Arapça öğretiyorlardı.
0:40:14.412,0:40:20.773
[koro olarak] Bizler ilk insanlarız. İlk insanlar siyahi insanlardır.
0:40:20.773,0:40:27.796
[anlaşılmıyor] Dünya Gezegeni'nde.
0:40:27.796,0:40:34.872
Müslüman kadınlar, beslenme, çocuk büyütme ve eşlerinin ihtiyaçlarını karşılama konusunda dersler gördüler.
0:40:34.872,0:40:46.309
Müslüman adamlar da ebeveynlik sorumluluğu, tarih ve din konusunda eğitim aldılar.
0:40:46.309,0:40:54.028
İslam'ın Meyvesi adı verilen ufak bir askeri grup, göğüs göğse muhebe konusunda eğitilmişti ve amaçları, tapınakları
0:40:54.028,0:41:01.893
korumak ve elçiye karşı gelen kişileri cezalandırmaktı.
0:41:01.893,0:41:08.072
Ben bir kaç Müslüman ailenin evine gidip de onların Malcolm'a ve
0:41:08.072,0:41:17.591
Elijah Mohammed'e olan inançlarını gördüğümde, çok şaşırmıştım. Bir babaya demiştim ki, " Bir gün oğlunuz
0:41:17.591,0:41:20.612
gelip de, Müslümanlığı terk ettiğini söylerse, ne yaparsınız?"
0:41:20.612,0:41:25.823
O da demişti ki, " Onu kapıdan dışarı atarım ve bir daha da içeri almam."
0:41:25.823,0:41:30.982
Sonra, Malcolm'a bunun doğru olup olmadığını sordum. O da "Doğru söylemiş ve eminim, bunu yapar da."
0:41:30.982,0:41:35.401
O zaman ben de dedim ki, "Yani oğlunun başına ne gelir, hiç umursamaz mı?"
0:41:35.401,0:41:43.835
O da, "Hayır" dedi, " Umursamaz. O Elijah Mohammed'e sadıktır."
0:41:43.835,0:41:51.191
İslam Ulusu'nu yaymak için, Malcolm " Muhammed Speaks" [Muhammed konuşuyor] isimli bir gazete yarattı
0:41:51.191,0:41:56.453
ve diğer siyahi gazeteleri de, elçinin köşe yazılarına yer vermeye ikna etti.
0:41:56.453,0:42:04.233
Onun gücü şuydu ki, bir kere bir şeye inandı mı, bütün gücünü, bütün enerjisini ona verirdi.
0:42:04.233,0:42:06.976
Çalışırdı, işkolik olurdu.
0:42:06.976,0:42:09.127
Gece gündüz bu uğurda çalışırdı.
0:42:09.127,0:42:16.147
Genellikle yalnızca dört saat uyku ona yetiyordu ama bazen o kadar bile uyuyamıyordu. İşte o zaman, kim bu tempoyla
0:42:16.147,0:42:19.631
başa çıkabilir, diye merak ederdiniz. Ama işte o becerirdi,
0:42:19.631,0:42:27.343
günbegün böyle yaşardı.Bir yandan da sürekli okurdu. Gazeteleri okurdu, haberleri takip ederdi.
0:42:27.343,0:42:34.289
İşte, hayatını öyle yaşıyordu ki, hayatın hiç bir
0:42:34.289,0:42:38.988
anını bile boşa harcamazdı.
0:42:38.988,0:42:46.478
32 yaşındayken, Ulus'u kurmaya beş yılını adadıktan sonra, Malcolm, Harlem'deki yedi numaralı tapınak üyelerinden,
0:42:46.478,0:42:53.282
üniversite mezunu Betty X ile evlenmek için Elijah Mohammed'in onayını istedi.
0:42:53.282,0:43:02.889
Bundan sonraki senelerde, cemaatinin talepleri, ona büyüyen ailesiyle vakit geçirmesi için pek zaman bırakmıyordu.
0:43:02.889,0:43:14.438
[Eşi] Bazen, eğer onu yakalayabilirseniz, çocuklara kitap okurdu. Onlar da, ondan aynı hikayeyi tekrar tekrar okumalarını
0:43:14.438,0:43:21.289
isterlerdi. Tam son sayfaya gelince, yine "tekrar oku" derlerdi.
0:43:21.289,0:43:29.169
"Tekrar oku, tekrar oku." O da, kitaplara farklı sonlar icat etmeye başlamıştı.
0:43:29.169,0:43:38.276
Çok harika bir espri anlayışı vardı. Özellikle domuz eti konusunda benimle şakalaşır ve sırtıma bir tane patlatırdı,
0:43:38.276,0:43:48.586
ve derdi ki "Sen iyi bir adamsın, zeki bir tarihçisin. Sana 100 üzerinden, 99 veriyorum,
0:43:48.586,0:43:54.191
ama eğer domuz eti yemeyi bırakırsan, sana 100'de 100 vereceğim."
0:43:54.191,0:44:02.371
Çok güzel bir espri anlayışı vardı ve bir de onu yakından tanıdığınızda, aslında biraz utangaç olduğunu görürdünüz.
0:44:02.371,0:44:07.135
[jaz müzik]
0:44:07.135,0:44:11.318
Malcolm, şimdi İslam Ulusu'nun beyin takımındaydı
0:44:11.318,0:44:15.432
ve Elijah Mohammed'in en bilinen temsilcisiydi.
0:44:15.432,0:44:18.406
O, Elçi'nin güvenine, binlerce Müslüman'ın da
0:44:18.406,0:44:21.174
sadakatine sahipti.
0:44:21.174,0:44:24.603
Bir açıdan, Malcolm kendine bir baba edinmişti.
0:44:24.603,0:44:30.485
Elijah Mohammed'in de bir oğlu daha olmuştu.
0:44:30.485,0:44:33.752
[siren sesleri]
0:44:33.752,0:44:36.801
1957'nin bir Nisan akşamında,
0:44:36.801,0:44:40.761
Müslüman kardeşlerden biri, New York Şehri polisi tarafından dövülmüştü.
0:44:40.761,0:44:45.099
Johnson Hinton, Harlem'deki bir karakolun arka odasında, kafatası
0:44:45.099,0:44:47.701
çatlamış şekilde yatıyordu.
0:44:47.701,0:44:50.436
Hinton'un ölmek üzere olduğu duyulduğunda,
0:44:50.436,0:44:54.367
Malcolm Müslüman'ların sokağa dökülmesi emrini verdi.
0:44:54.367,0:44:58.331
Diğer Harlem sakinleri de onlara katıldı.
0:44:58.331,0:45:05.905
Orada yaşayanlar, uzun süre polis şiddetine maruz kalmışlardı,
0:45:05.905,0:45:10.410
bir çoğu polisin bir işgalci kuvvet olduğunu düşünüyordu.
0:45:10.410,0:45:16.480
28. mıntıka, siyahilere karşı ön yargılı olmasıyla meşhurdu.
0:45:16.480,0:45:19.253
İnsanlar bizim oraya çıktığımızı görünce şaşırmışlardı.
0:45:19.253,0:45:23.689
Çünkü ilk defa 28. mıntıkadaki insanlar,
0:45:23.689,0:45:26.255
doğru olduğunu düşünmedikleri bir şeyi protesto etmek için
0:45:26.255,0:45:28.724
dışarıya çıkmışlardı.
0:45:28.724,0:45:32.367
O akşam Harlem'de ne olurdu bilemiyorum,
0:45:32.367,0:45:36.118
çünkü o akşam dışarıdaki hava..
0:45:36.118,0:45:39.788
Hani hava "gergindi" derler ya,
0:45:39.788,0:45:43.206
İşte buradaki ortam, patlamaya hazır bir bomba gibiydi.
0:45:43.206,0:45:46.089
Malcolm, Hinton'un tıbbi tedavi görmesini talep etti.
0:45:46.089,0:45:49.167
Uzun bir pazarlıktan sonra, polis, mahkumu
0:45:49.167,0:45:52.786
Harlem Hastanesi'ne göndermeyi kabul etti.
0:45:52.786,0:45:56.867
Ama o zaman bile, Müslümanlar dağılmayı kabul etmediler.
0:45:56.867,0:46:02.845
Bir komiser muavini, sokağın karşısında duran Müslüman'ları
0:46:02.845,0:46:05.053
dağıtmaya çalışıyordu.
0:46:05.053,0:46:07.389
Malcolm da dışarı çıkıp ona dedi ki : " Bunu sen yapamazsın.
0:46:07.389,0:46:09.874
Onlar senin sözünle dağılmazlar."
0:46:09.874,0:46:12.768
Sonra dedi ki: "Tamam, ben onları evlerine gönderirim."
0:46:12.768,0:46:17.153
Sonra karakolun önüne geçti ve bir adım atıp, elini şöyle bir salladı.
0:46:17.153,0:46:21.492
O zaman insanlar geri çekildiler.
0:46:21.492,0:46:25.418
Olanlara şahit olan bir polis memuru, şu yorumu yapmıştı:
0:46:25.418,0:46:29.657
"Bu kadarı, bir adam için çok fazla güç"
0:46:29.657,0:46:38.514
Malcolm sonra, New York şehrine karşı bir dava açarak, şehrin ödediği en büyük polis şiddeti tazminatını kazanmıştı.
0:46:38.514,0:46:48.622
Onlar, bir adamın, ağzından tek kelime çıkmadan, elinin bir hareketiyle koca bir grup insanın geri çekilmesinin üzerine,
0:46:48.622,0:46:53.662
fark ettiler ki, aynı adam, isteyecek olsa yine elinin tek hareketiyle
0:46:53.662,0:46:59.687
bu insanların büyük bir çalkantı yaratmasına da sebep olabilirdi.
0:46:59.687,0:47:02.446
İşte bence o zaman, polis kuvvetler ve
0:47:02.446,0:47:06.828
New York Şehri'ndeki politikacılar, şehirde
0:47:06.828,0:47:11.735
baş etmeleri gereken büyük bir güçle karşı karşıya olduklarını anladılar.
0:47:11.735,0:47:19.774
İyi akşamlar, ben Mike Wallace. Geçen hafta, 13. Kanal'da, saat 6:30'da yayınlanan haber programımız Newsbeat'de,
0:47:19.774,0:47:25.153
biz " Nefretin Doğurduğu Nefret" isimli bir, beş kısımlı bir program başlatarak,
0:47:25.153,0:47:30.298
siyahi ırkçılığın yükselmesini incelemiş, ayrıca Amerikan zencileri arasında küçük ama büyüyen bir grubun,
0:47:30.298,0:47:36.166
siyahi üstüncülüğü nasıl yaydığına bakmıştık.
0:47:36.166,0:47:43.507
MALCOLM X: " Biz buraya en bilge ve en büyük kişiyi görmeye ve dinlemeye geldik..."
0:47:43.507,0:47:50.580
1959 senesindeki bu belgesel, İslam Ulus'unun iç faaliyetlerini gösteren ilk televizyon programı olmuştu.
0:47:50.580,0:47:53.986
Malcolm bu programın bir fırsat olduğunu düşünmüştü.
0:47:53.986,0:47:57.513
Elijah Mohammed ise buna karşıydı.
0:47:57.513,0:48:01.563
Bay Mohammed ona, "olmaz" demişti; programın yarar sağlamayacağını söylemişti.
0:48:01.563,0:48:04.215
"Bize, işimize ve yapmaya çalıştığımız şeye zarar verir" demişti.
0:48:04.215,0:48:08.426
Ancak, Malcolm bu yanıttan tatmin olmamıştı.
0:48:08.426,0:48:15.053
Israr da etmemişti ama Bay Mohammed'den izin istemeye devam etti.
0:48:15.053,0:48:20.963
Sonunda Bay Mohammed istemeden de olsa, kabul etti.
0:48:20.963,0:48:26.458
MALCOLM X: "Ben, beyaz adamı, dünyadaki en büyük yalancı olmakla suçluyorum.
0:48:26.458,0:48:30.271
Jürinin saygıdeğer üyeleri, ben beyaz adamı,
0:48:30.271,0:48:32.931
dünyadaki en büyük katil olmakla suçluyorum.
0:48:32.931,0:48:37.116
Beyaz adamı, dünyadaki en büyük zinacı olmakla suçluyorum."
0:48:37.116,0:48:39.817
[program sunucusu] İşte binlerce kişinin doldurduğu bir salon
0:48:39.817,0:48:42.999
vardı- ve hayatımda hiç duymadığım
0:48:42.999,0:48:46.503
bir organizasyondan bahsediyorlardı.
0:48:46.503,0:48:50.032
İlk gördüğümde gerçek olduğuna inanamadım.
0:48:50.032,0:48:52.225
Tabii ki, biz programı yayınladığımızda,
0:48:52.225,0:48:58.297
programı tek izleyen grup olan New Yorklular olarak, hepimiz
0:48:58.297,0:49:01.211
Siyahi Müslümanlar diye, adını hiç duymadığımız
0:49:01.211,0:49:05.002
bir grubun varlığından ötürü şok olmuştuk!
0:49:05.002,0:49:08.966
Dini lider Malcolm X, Müslüman olmayan bir dinleyici topluluğuna hitap ederken de kayda alınmıştı.
0:49:08.966,0:49:18.923
MALCOLM X: " Nasıl olur da, böylesine az sayıdaki beyaz insanlar, bunca siyahi insana hükmeder?
0:49:18.923,0:49:21.436
İşte, merak etmeniz gereken şey budur.
0:49:21.436,0:49:27.821
Nasıl olur da bu kadar az sayıdaki beyaz adam bunu yapar? Beyaz adamlar size derler ki, bundan binlerce yıl önce
0:49:27.821,0:49:31.309
Afrika'daki siyahi adam saraylarda yaşarmış,
0:49:31.309,0:49:34.441
siyahi adam ipek giysiler giyermiş,
0:49:34.441,0:49:38.598
Afrika'daki siyahi adam kendi yemeğini pişirip, baharatlarını koyarmış.
0:49:38.598,0:49:42.500
Afrika'daki siyahi adam sanat ve bilimle uğraşırmış.
0:49:42.500,0:49:45.497
Avrupa'daki adam dünyanın daha tepsi şeklinde olmadığını
0:49:45.497,0:49:49.515
bilmezden önce, o, evrendeki yıldızların haritasını çıkarmış.
0:49:49.515,0:49:51.462
Bu doğru mu, yanlış mı?"
0:49:51.462,0:49:56.654
[Harlem sakini/oyuncu] Ben onun böyle açık bir dille
0:49:56.654,0:49:59.566
siyahi insanlar hakkında ve beyaz insanlar hakkındaki hislerini
0:49:59.566,0:50:02.301
söyleyebilme becerisine hayran kalmıştım.
0:50:02.301,0:50:05.993
Beni korkutmuştu- Eminim amacı da buydu.
0:50:05.993,0:50:10.203
Ve onu " Nefretin Doğurduğu Nefret"te seyrettikten sonra,
0:50:10.203,0:50:14.080
bu adamı hayatım boyunca unutamayacağımı biliyordum.
0:50:14.080,0:50:20.558
Ben Malcolm'u televizyonda ilk gördüğümde, beni de korkutmuştu.
0:50:20.558,0:50:23.323
Ailem hemen " Kapatın o televizyonu,
0:50:23.323,0:50:26.848
bu adam duymamanız gereken şeyler söylüyor" demişti.
0:50:26.848,0:50:29.426
Tabii, biz de kapatmıştık.
0:50:29.426,0:50:33.264
Ama, hani camdan içeri güneş girer de,
0:50:33.264,0:50:37.924
siz hemen perdeleri kapatmak için yerinizden kalkarsınız da,
0:50:37.924,0:50:41.003
buna rağmen, güneş biraz içeri girer ya?
0:50:41.003,0:50:45.895
İşte, biz televizyonu kapatmadan az önce, azıcık güneş içeri girerdi.
0:50:45.895,0:50:51.031
Belgesel bir yandan bir çok insanın dinini değiştirmeyi sağladıysa da,
0:50:51.031,0:50:55.429
İslam Ulusu'nun ırk konusundaki görüşleri, beyaz tenli Amerikalıları ve
0:50:55.429,0:50:58.659
siyahi topluluktaki bir çok insanı şok etmişti.
0:50:58.659,0:51:09.725
Irka dayalı nefreti ve ırksal üstünlüğü desteklemek ve bu tür bir bağnazlık, gerek beyaz, gerek siyahi insanlar için kötüdür.
0:51:09.725,0:51:13.219
NAACP [Renkli İnsanların Gelişimi İçin Ulusal Birlik], Zencilere karşı
0:51:13.219,0:51:17.707
nefret öğretisinden bulunan beyaz radikallere karşı olduğu kadar,
0:51:17.707,0:51:21.584
yalnızca beyaz oldukları için onlara karşı öğretide bulunan
0:51:21.584,0:51:26.721
Zenci radikallere de karşıdır.
0:51:26.721,0:51:29.553
Yurtdaşlık hakları hareketindeki bir çok kişi,
0:51:29.553,0:51:34.972
ırkların birleşmesinin, Amerika'nın ırk konusundaki problemlerini çözeceğine inanıyodu.
0:51:34.972,0:51:37.181
Ancak Malcolm, siyahi insanların kendi problemlerini
0:51:37.181,0:51:42.626
beyazların yardımı olmadan çözmelerini öğütlüyordu.
0:51:42.626,0:51:49.448
Siyahi Amerikalılar'ın kendilerini Afrika'da ve Latin Amerika'da meydana gelen özgürlük hareketleriyle bağdaştırdığı sırada,
0:51:49.448,0:51:55.675
Malcolm da dünyanın bir çok yerindeki devrim liderleriyle ittifaklar kuruyordu.
0:51:55.675,0:52:03.821
Siyahi Amerikalıları, kendilerini azınlık olarak değil de, dünyanın geneline bakarak, çoğunluk olarak görmelerini teşvik ediyordu.
0:52:03.821,0:52:08.785
Afrika'daki ulusların orta çıkmasına ek olarak,
0:52:08.785,0:52:18.316
İslam Ulusu'nun yayılması ve vatandaşlık hakları hareketi,
0:52:18.316,0:52:24.772
siyahi Amerikalılar'a, Marcus Garvey hareketinin sonlanmasından sonra ilk defa
0:52:24.772,0:52:32.293
böyle bir gurur sağlamıştı.
0:53:03.628,0:53:06.063
MALCOLM X: " Şimdi sepeti gezdiriyorlar. Bence
0:53:06.063,0:53:09.878
herkes bu sepete bir Dolar koymalı.
0:53:09.878,0:53:12.041
Sizce de koymamalı mısınız? Tabii ki, koymalısınız.
0:53:12.041,0:53:14.374
İşte bunlar özgürlük Dolar'ları, kardeşim!
0:53:14.374,0:53:16.575
Biz, sizden bizi zengin yapsın diye para istemiyoruz.
0:53:16.575,0:53:24.032
Bizler iş kuruyoruz. Sayın Elijah Mohammed, bugüne kadar Amerika'daki tüm siyahi adamlardan daha fazla iş kurmuştur."
0:53:24.032,0:53:27.290
Birbirine kenetli şirketlerden meydana gelen İslam Ulusu,
0:53:27.290,0:53:32.444
ABD'de, siyahi insanların sahip olduğu, en büyük iş imparatorluğuydu.
0:53:32.444,0:53:38.537
1960'ların başında, İslam Ulusu
0:53:38.537,0:53:42.731
belki de en iyi günlerini yaşıyordu.
0:53:42.731,0:53:46.160
Restoranlar açıyorduk, marketler açıyorduk.
0:53:46.160,0:53:49.999
'Mohammad SPEAKS' gazetesini, diğer siyahi gazetelerle birlikte görüyorduk.
0:53:49.999,0:53:54.314
Malcolm'u sık sık televizyonda görüyorduk.
0:53:54.314,0:54:00.246
Onunla gurur duyuyorduk. Bizim fikrimizce, o Sayın Elijah Mohammed'i ve İslam Ulusu'nu
0:54:00.246,0:54:04.066
mükemmel şekilde temsil ediyordu.
0:54:04.066,0:54:06.802
Şimdi, İslam'ın Meyvesi ordusunu, küçük
0:54:06.802,0:54:11.563
tesislerde tatbik yaparken değil de,
0:54:11.563,0:54:14.162
koca rakamlarla, yüzlercesini Şikago, New York ve Los Angeles
0:54:14.162,0:54:21.815
gibi büyük şehirlerde görüyorduk.
0:54:21.815,0:54:29.774
Benim İslam'ın Meyvesi'ne ait fikrim, bu askerlerin hayatımda gördüğüm en dürüst ve en güçlü kişiler olmasıydı.
0:54:29.774,0:54:32.376
Aralarında cidden güçlü adamlar vardı, anlatabiliyor muyum?
0:54:32.376,0:54:38.383
Yani, kimse onlara bulaşmazdı. Onlar sokağa çıktıklarında, insanlar onlara " Tamam, efendim.. Hmm..Tamam" derlerdi.
0:54:38.383,0:54:43.365
İslam'ın Meyvesi'nin artan varlığı, polisin dikkatini çekmişti.
0:54:43.365,0:54:48.348
Sık sık çatışmalar ve tutuklamalar olmaya başlamıştı.
0:54:48.348,0:54:53.831
Malcolm, bu askerlere her zaman kanuna uymalarını, ancak
0:54:53.831,0:54:58.044
saldırıya uğrarlarsa, kendilerini korumalarını söylüyordu.
0:54:58.044,0:55:05.695
Amerika'nın her yerindeki polis kuvvetleri, Siyahi Müslüman'ları cezaevine sokmaya kararlıydı.
0:55:05.695,0:55:13.564
Bu iki kuvvetin tekrar çarpışması, an meselesiydi.
0:55:13.564,0:55:19.766
Los Angeles, Kaliforniya
0:55:19.766,0:55:31.077
1962'de bir bahar akşamı, bir çatışma daha meydana geldi.
0:55:31.077,0:55:37.292
Herşey, polisin, kuru temizlemede yıkanan kıyafetleri teslim eden Müslüman adamları durdurup, üstlerini aramasıyla başladı.
0:55:37.292,0:55:42.937
Olaylar, Müslüman tapınağının tamamen polis işgaline uğramasıyla sonuçlandı.
0:55:42.937,0:55:49.839
Bu olayda sekiz kişi vurulmuştu; biri polis, diğerleriyle Müslüman'lardı.
0:55:49.839,0:55:54.802
Tapınağın sekreteri Ronald Stokes olay yerinde hayatını kaybetmişti.
0:55:54.802,0:56:03.014
Ben olaylar meydana geldikten sonra, Los Angeles'taki camiye gitmiştim.
0:56:03.014,0:56:07.303
Tabii insanlar arasında büyük hüzün vardı.
0:56:07.303,0:56:11.095
Malcolm ileri geri yürüyor, kafasın kaşıyor ve sürekli
0:56:11.095,0:56:12.976
" Bunun hesabını verecekler, bunun hesabını verecekler" diyordu.
0:56:12.976,0:56:16.584
" Bunun hesabını verecekler, bunun hesabını verecekler..."
0:56:16.584,0:56:21.959
Eğer tapınağımıza giren olursa, bizim orayı hayatımız pahasına koruyor olmamız gerekiyordu.
0:56:21.959,0:56:26.629
Tapınak kutsal bir yerdir ve işte bu kardeşler de, onlara öğretileni uyguluyorlardı.
0:56:26.629,0:56:33.606
Ve eminim ki, insanlar bir kilise polis istilasına uğrasaydı, sinirden çılgına dönerlerdi.
0:56:33.606,0:56:35.102
SAM YORTY, Los Angeles Belediye Başkanı:
0:56:35.102,0:56:37.891
" Bu durum bizim için süpriz olmadı. Biz bu grubu uzun süredir izliyorduk ve onların polis memurlarına
0:56:37.891,0:56:45.027
karşı gelmeleri ve bu sorunu çıkarmaları şaşırtıcı değil.
0:56:45.027,0:56:50.940
Başkomiser Parker, bizim bu grupla ilgili sorun yaşayacağımız konusunda bizi bir süre önce uyarmıştı."
0:56:50.940,0:56:56.800
Los Angeles Times gazetesi, olayı bir Müslüman isyanı ve "vahşi bir silahlı çatışma" olarak tanımlamıştı.
0:56:56.800,0:57:05.144
Ancak, ateşlenen silahların hiçbirinin Müslüman'lara ait olduğu hiçbir zaman kanıtlanamadı.
0:57:05.144,0:57:11.188
Malcolm kiliseleri ve vatandaşlık hakları organizasyonlarını arayarak,
0:57:11.188,0:57:17.430
polis şiddetine karşı beraber karşı koymayı talep etti.
0:57:17.430,0:57:22.718
MALCOLM X: "Şimdi unutmayalım ki, biz, Baptist olduğumuz için saldırıya uğramadık.
0:57:22.718,0:57:25.733
Biz, Metodist olduğumuz için saldırıya uğramadık.
0:57:25.733,0:57:28.524
Biz, Müslüman olduğumuz için saldırıya uğradık.
0:57:28.524,0:57:31.963
Biz Katolik olduğumuz için saldırıya uğramadık.
0:57:31.963,0:57:40.522
Biz, Amerika'daki siyahi insanlar olduğumuz için saldırıya uğradık. [alkışlar]
0:57:40.522,0:57:43.823
Size söylüyorum.. Onlar o arabalardan çıktılar
0:57:43.823,0:57:47.383
ve bizim, onları o tüten tabancalarıyla birlikte asmak
0:57:47.383,0:57:49.669
için yeterli sayıda şahidimiz var.
0:57:49.669,0:57:52.466
Başkomiser Parker da bunu biliyor, Belediye Başkanı Yorty de bunu biliyor,
0:57:52.466,0:57:56.336
şehirdeki tüm polis memurları da bunu biliyor!
0:57:56.336,0:57:59.329
Havaya uyarı ateşi açmadılar.
0:57:59.329,0:58:10.522
Uyarı ateşlerini,