WEBVTT

00:00:00.772 --> 00:00:03.555
Birkaç yıl önce Paris'i ziyaret ediyordum

00:00:03.579 --> 00:00:07.904
ve harika bir yaz akşamında
Seine nehrinin yanından geçiyordum ki

00:00:07.928 --> 00:00:11.177
nehir yatağında yüzen
dev baloncuklar gördüm,

00:00:11.201 --> 00:00:12.612
tıpkı bunun gibi.

00:00:12.636 --> 00:00:15.589
Bir anda patladı ve gözden kayboldu.

00:00:16.273 --> 00:00:20.289
Onları izleyen bir kalabalık eşliğinde
iki kişi bu baloncukları yapıyordu.

00:00:20.845 --> 00:00:24.244
İnsanlardan bağış toplayarak

00:00:24.268 --> 00:00:28.128
ve bir çift çubuk satarak
geçimlerini sağlıyorlardı.

00:00:28.152 --> 00:00:33.219
Ben oradayken bir adam
10 avro karşılığında bir çift çubuk aldı,

00:00:33.243 --> 00:00:34.995
şaşırdım kaldım.

00:00:35.773 --> 00:00:39.686
Baloncukları gerçekten seven
bir bilim insanıyım.

00:00:39.710 --> 00:00:43.066
Dev baloncuklar yapmak için
doğru yöntemin

00:00:43.090 --> 00:00:46.491
doğru sabunlu su karışımı
olduğunu iyi biliyorum,

00:00:46.515 --> 00:00:47.946
o çubuklar değil,

00:00:47.970 --> 00:00:49.281
onlarla da olabilir

00:00:49.305 --> 00:00:51.448
ama siz evde kolayca yapabilirsiniz.

00:00:51.924 --> 00:00:57.566
Çubuklara odaklanınca asıl aracın
baloncuklar olduğunu göremiyoruz.

NOTE Paragraph

00:00:58.970 --> 00:01:03.102
Baloncuklar sadece çocukların oyun
oynarken yaptığı bir şey gibi görünse de

00:01:04.117 --> 00:01:06.540
göz kamaştırıcı olduğu zamanlar var.

00:01:07.659 --> 00:01:11.997
Baloncukların arkasında
inanılmaz bir bilim yatıyor,

00:01:12.021 --> 00:01:14.668
sorun çözmeye yarayan araçlar mesela.

00:01:15.192 --> 00:01:17.565
Benim de sizinle paylaşmak istediğim,

00:01:17.589 --> 00:01:21.260
baloncuk yapmaya dair birkaç hikâye

00:01:21.284 --> 00:01:25.279
ve mikroskopik olanları yok etme bilimi.

NOTE Paragraph

00:01:25.742 --> 00:01:29.660
Zaten ekranda olduğu için
sabun köpüğüyle başlayalım.

00:01:30.478 --> 00:01:33.524
Oldukça basit bir içeriği var:

00:01:33.548 --> 00:01:37.325
doğru şekilde harmanlanmış
hava, su ve sabun.

00:01:38.214 --> 00:01:41.815
Sabun köpüğünün sürekli
renk değiştirdiğini görebilirsiniz.

00:01:41.839 --> 00:01:46.336
Bunun sebebi köpüğün değişik açılarda
ışıkla etkileşim içine girmesi

00:01:46.360 --> 00:01:48.477
ve yoğunluğunun değişmesi.

00:01:49.471 --> 00:01:53.230
Yaygın bileşenlerden su molekülleri

00:01:53.254 --> 00:01:59.651
iki hidrojen atomu ve bir oksijen atomu
ile oluşturuluyor, yani H2O.

00:02:00.350 --> 00:02:05.141
Çoğu yüzeyde, su damlaları
içe doğru bükülür,

00:02:05.165 --> 00:02:07.538
dolayısıyla yarı küre şeklini alır.

00:02:08.237 --> 00:02:13.007
Bunun sebebi su damlalarının
yüzeyinin elastik bir tabaka olması.

00:02:13.729 --> 00:02:17.753
Yüzeydeki su molekükü
merkezdeki molekül tarafından

00:02:17.777 --> 00:02:19.699
sürekli içe doğru çekilir.

00:02:20.826 --> 00:02:25.850
Bu elastiklik kalitesine de
yüzey gerginliği diyoruz.

00:02:26.422 --> 00:02:28.473
Sabun eklendiğinde gerçekleşen

00:02:28.497 --> 00:02:33.041
sabun molekülünün suyun
yüzey gerginliğini azaltması,

00:02:33.065 --> 00:02:36.989
böylece daha elastik bir hâl alıyor
ve baloncuk oluşması kolaylaşıyor.

00:02:38.505 --> 00:02:43.224
Baloncuğu matematiksel bir
problem çözücü olarak düşünebilirsiniz.

00:02:43.779 --> 00:02:48.821
Hiç yılmadan geometrik
bir kusursuzluk yakalamaya çalışır.

00:02:48.845 --> 00:02:54.657
Örneğin belli bir hacimde
en az yüzey alanında

00:02:54.681 --> 00:02:56.298
oluşacak şekil küredir.

00:02:56.322 --> 00:03:00.666
Bu yüzden de tek bir baloncuk
her zaman küre şeklinde olur.

00:03:00.690 --> 00:03:02.526
Size göstereyim. İşte bakın.

NOTE Paragraph

00:03:18.112 --> 00:03:19.930
Bu tek bir baloncuk.

00:03:19.954 --> 00:03:22.221
İki baloncuk birbirine değdiğinde

00:03:25.437 --> 00:03:28.671
ortak bir duvar paylaşarak
bazı bileşenlerini korurlar.

00:03:36.385 --> 00:03:39.310
Buna daha fazla baloncuk eklendiğinde

00:03:39.334 --> 00:03:41.163
geometrik düzenleri değişir.

00:03:41.556 --> 00:03:43.915
Burada dört baloncuk birbirine ekleniyor.

00:03:43.939 --> 00:03:46.209
Merkezde bir noktada buluşuyorlar.

NOTE Paragraph

00:04:30.871 --> 00:04:33.241
Altı baloncuk birbirine eklendiğinde

00:04:33.265 --> 00:04:35.905
merkezde sihirli bir küp oluşuyor.

NOTE Paragraph

00:04:35.929 --> 00:04:39.557
(Alkışlar)

NOTE Paragraph

00:04:43.059 --> 00:04:45.742
İşte bu yüzey geriliminin eseri,

00:04:45.766 --> 00:04:49.704
en etkili geometrik düzeni
bulmaya çalışıyor.

NOTE Paragraph

00:04:51.693 --> 00:04:56.198
Şimdi size başka bir örnek vereyim.

00:04:57.153 --> 00:05:00.155
Bu çok basit bir düzenek.

00:05:01.258 --> 00:05:05.166
İki kat plastikten

00:05:05.190 --> 00:05:07.676
ve birbirine bağlı dört noktadan yapıldı.

00:05:07.700 --> 00:05:13.690
Bu dört noktanın birbirine eşit uzaklıkta
dört şehri temsil ettiğini varsayın,

00:05:13.714 --> 00:05:17.419
biz de bu şehirleri birbirine
bağlayacak yollar yapmak istiyoruz.

00:05:18.426 --> 00:05:22.670
Sorum şu: Bu dört yolu bağlayacak
en kısa uzunluk ne?

00:05:23.723 --> 00:05:27.624
Bu soruyu, düzeneği sabunlu suya
batırarak cevaplayalım.

00:05:31.775 --> 00:05:37.298
Unutmayın, sabun baloncuğu her zaman

00:05:37.322 --> 00:05:38.922
kusursuz bir geometrik düzenle

00:05:38.946 --> 00:05:41.652
yüzey alanını küçültmeye çalışır.

00:05:42.632 --> 00:05:47.741
Çözüm umduğunuz gibi olmayabilir.

00:05:50.175 --> 00:05:53.583
Bu şehirleri birbirine bağlayacak
en kısa uzunluk

00:05:53.607 --> 00:05:59.471
iki şehir arasındaki uzaklığın 2,73 katı.

NOTE Paragraph

00:05:59.495 --> 00:06:03.788
(Alkışlar)

NOTE Paragraph

00:06:05.401 --> 00:06:07.367
İşte şimdi gördünüz.

00:06:07.391 --> 00:06:12.670
Sabun baloncukları her zaman
kusursuz bir geometrik düzenle

00:06:12.694 --> 00:06:15.098
yüzey alanlarını küçültmeye çalışır.

NOTE Paragraph

00:06:17.416 --> 00:06:23.289
Şimdi baloncuklara
başka bir açıdan bakalım.

00:06:24.357 --> 00:06:28.265
Kızım Zoe hayvanat bahçesine bayılıyor.

00:06:28.289 --> 00:06:34.218
Güney İngiltere'deki Marwell'de
Penguen kısmı onun en sevdiği yer,

00:06:34.242 --> 00:06:38.674
orada penguenleri suyun altında
hızla yüzerken izleyebiliyor.

00:06:39.653 --> 00:06:43.432
Bir gün penguenin bedeninin

00:06:43.456 --> 00:06:46.456
yüzerken arkasında baloncuklardan
bir iz bıraktığını fark etti

00:06:46.480 --> 00:06:48.360
ve nedenini sordu.

00:06:48.384 --> 00:06:51.351
Penguen gibi hayvanlar ve kuşlar

00:06:51.375 --> 00:06:54.873
suyun altında çok fazla
zaman geçirdikleri için

00:06:54.897 --> 00:07:01.312
suyun yoğunluğunu azaltmak amacıyla
baloncuklardan faydalanacak şekilde

00:07:01.336 --> 00:07:03.942
çok yaratıcı bir yöntemle evrildiler.

00:07:05.066 --> 00:07:09.778
İmparator penguenlerin
deniz seviyesinin birkaç yüz metre altına

00:07:09.802 --> 00:07:11.909
dalabildikleri düşünülüyor.

00:07:12.562 --> 00:07:16.254
Dalışa geçmeden önce

00:07:16.278 --> 00:07:17.933
tüyleri altına hava sakladıkları

00:07:17.957 --> 00:07:22.726
ve sonra bir baloncuk bulutu olarak
bu havayı saldıkları düşünülüyor.

00:07:23.300 --> 00:07:26.968
Bu da içinde oldukları suyun
yoğunluğunu azaltıyor

00:07:26.992 --> 00:07:29.777
ve yüzmek onlar için kolaylaşıyor

00:07:29.801 --> 00:07:34.630
ve en az yüzde 40
daha hızlı yüzebiliyorlar.

NOTE Paragraph

00:07:35.779 --> 00:07:39.508
Bu özellik gemi üreticileri
tarafından da fark edildi.

00:07:40.364 --> 00:07:43.853
Büyük gemilerden bahsediyorum,

00:07:43.877 --> 00:07:48.884
okyanusun diğer yanına
binlerce konteyner taşıyan gemilerden.

00:07:49.559 --> 00:07:54.961
Geçenlerde hava kayganlaştırma sistemi
denilen bir sistem geliştirdiler,

00:07:54.985 --> 00:07:56.950
penguenlerden esinlendiler.

00:07:57.704 --> 00:08:01.870
Bu sistemde çok fazla baloncuk üreterek

00:08:01.894 --> 00:08:05.983
geminin her yanına salınması sağlanıyor,

00:08:06.007 --> 00:08:10.567
tıpkı gemi hareket hâlindeyken

00:08:10.591 --> 00:08:12.778
su rezistansını azaltan bir halı gibi.

00:08:14.167 --> 00:08:18.185
Bu özellik geminin enerji tüketimini

00:08:18.209 --> 00:08:20.826
yüzde 15'e kadar azaltabiliyor.

NOTE Paragraph

00:08:22.848 --> 00:08:26.364
Baloncuklar tıpta da kullanılabilir.

00:08:26.388 --> 00:08:29.268
İlaçlar üzerinde de rol oynayabilir,

00:08:30.889 --> 00:08:35.804
örneğin vücudun belli bir kısmına

00:08:35.804 --> 00:08:40.388
invasif olmayan bir ilaç
veya gen aktarımı söz konusu olduğunda.

00:08:40.412 --> 00:08:42.468
Bir mikrobaloncuk düşünün,

00:08:42.492 --> 00:08:46.589
ilaç ve manyetik maddelerle dolu olsun,

00:08:46.613 --> 00:08:49.058
kan dolaşımımıza enjekte edilsin.

00:08:50.273 --> 00:08:53.685
Bu baloncuklar hedeflenen
bölgeye gidecektir.

00:08:53.709 --> 00:08:56.312
Peki gidecekleri yeri nasıl biliyorlar?

00:08:56.336 --> 00:08:58.452
Çünkü oraya bir mıknatıs yerleştiririz.

00:08:58.476 --> 00:09:00.837
Örneğin elimin bu kısmı.

00:09:00.861 --> 00:09:04.873
Mikro baloncuklar elimin
bu kısmına geldiğinde

00:09:04.897 --> 00:09:08.688
onu ultrason yardımıyla patlatabilir

00:09:08.712 --> 00:09:12.210
ve ilacı tam da istenilen
yere verebiliriz.

NOTE Paragraph

00:09:13.895 --> 00:09:17.369
Baloncuk yaratmanın
bilimsel yanından bahsetmiştim.

00:09:17.393 --> 00:09:21.694
Ancak bazen onları kaldırmamız gerekiyor.

00:09:21.718 --> 00:09:24.018
Aslında bu benim işimin parçası.

00:09:24.731 --> 00:09:29.609
Tam olarak iş ünvanım
''mürekkep formülasyon bilimcisi.''

00:09:29.633 --> 00:09:33.683
Fakat sizin tükenmez kalem için
kullandığınız mürekkep değil bu.

00:09:34.366 --> 00:09:37.178
Harika uygulamalar üzerinde çalışıyorum,

00:09:37.202 --> 00:09:41.622
organik fotovoltaikler, OPV'ler

00:09:41.646 --> 00:09:45.318
ve OLED dediğimiz
ışık yayan organik diyotlar gibi.

00:09:45.342 --> 00:09:51.622
İşimin konumuzla alakalı kısmı
çalıştığım şirketin ürettiği mürekkepten

00:09:51.646 --> 00:09:54.132
nasıl ve ne amaçla baloncuk
çıkaracağımızı anlamak.

00:09:54.989 --> 00:09:58.251
Formülasyon karıştırma süreci boyunca

00:09:58.275 --> 00:10:00.034
veya hazırlama süreci,

00:10:00.058 --> 00:10:06.253
çözücü ve katkı maddeleri gibi
aktif bileşenleri karıştırıyoruz,

00:10:06.277 --> 00:10:08.457
amacımız, mürekkep kullanılırken

00:10:08.457 --> 00:10:12.466
istediğimiz özelliklerde
formülasyonları elde etmek.

NOTE Paragraph

00:10:13.196 --> 00:10:16.113
Tıpkı sizin içecek hazırlamanız

00:10:16.137 --> 00:10:17.407
veya pasta yapmanız gibi

00:10:17.431 --> 00:10:22.987
bazı hava baloncuklarının o mürekkep
içinde sıkışması kaçınılmaz.

00:10:23.686 --> 00:10:26.948
Burada benim Paris'te
gördüğüm baloncuklardan

00:10:26.972 --> 00:10:29.841
daha farklı bir şeyden bahsediyoruz.

00:10:30.960 --> 00:10:33.162
O mürekkepler içinde sıkışan baloncuklar

00:10:33.186 --> 00:10:36.117
birkaç milimetre arasında değişiyor

00:10:36.141 --> 00:10:37.384
veya birkaç mikron

00:10:37.408 --> 00:10:40.381
hatta birkaç nanometre.

00:10:40.405 --> 00:10:42.328
Burada bizi ilgilendiren

00:10:42.352 --> 00:10:45.351
içeride sıkışmış oksijen ve nem.

00:10:46.525 --> 00:10:52.230
Böyle bir ölçekte
onları kaldırmak kolay değil.

00:10:52.254 --> 00:10:54.186
Ama önemli,

00:10:54.210 --> 00:10:58.325
örneğin akıllı telefonunuzun
ekran görüntüsü için kullandığımız

00:10:59.772 --> 00:11:06.744
ışık yayan organik diyot mürekkepleri.

00:11:07.674 --> 00:11:09.909
Pek çok yıl dayanması gerekiyor

00:11:09.933 --> 00:11:14.953
ama eğer kullandığımız mürekkep
oksijen ve nem almışsa

00:11:14.977 --> 00:11:17.340
ve bunlar çıkarılmamışsa

00:11:17.364 --> 00:11:22.234
hemen piksellerde siyah noktalar
görmeye başlarsınız.

NOTE Paragraph

00:11:22.943 --> 00:11:29.926
Mikro baloncukları çıkarırken
karşılaştığımız zorluklardan biri

00:11:29.950 --> 00:11:33.396
pek de işbirlikçi olmamaları.

00:11:33.420 --> 00:11:35.368
Orada öylece kalıyorlar,

00:11:35.392 --> 00:11:38.278
pek hareket etmeden mürekkep içinde.

00:11:38.937 --> 00:11:40.899
Peki onları nasıl çıkaracağız?

00:11:42.741 --> 00:11:44.836
Kullandığımız bir teknoloji

00:11:44.860 --> 00:11:50.401
gözenekli bir duvarla
ince, uzun ve küçük bir tüpten

00:11:50.425 --> 00:11:52.556
baloncukları geçmeye zorlamak,

00:11:52.580 --> 00:11:55.691
sonra da tüpleri
bir vakum bölmesine alıyoruz,

00:11:55.715 --> 00:12:00.055
böylece baloncuklar mürekkepten
ayrılmaya zorlanıyor

00:12:00.079 --> 00:12:01.434
ve çıkarılıyor.

NOTE Paragraph

00:12:02.730 --> 00:12:08.374
Ürettiğimiz mürekkepten baloncukları
çıkarmayı başardığımızda

00:12:09.310 --> 00:12:11.696
kutlama zamanı demektir.

00:12:13.726 --> 00:12:16.741
Artık bir şişe şampanya patlatabiliriz.

00:12:23.693 --> 00:12:25.881
Bu harika olacak!

NOTE Paragraph

00:12:25.905 --> 00:12:28.890
(Gülme sesleri)

NOTE Paragraph

00:12:30.327 --> 00:12:32.657
Woooo!

NOTE Paragraph

00:12:32.681 --> 00:12:36.387
(Alkışlar)

NOTE Paragraph

00:12:40.317 --> 00:12:46.045
Şampanya şişesinden baloncuklar
fışkırdığını görüyorsunuz.

00:12:46.566 --> 00:12:50.909
Bunlar karbon dioksitle
doldurulmuş baloncuklar,

00:12:50.933 --> 00:12:56.471
şarabın fermantasyon sürecinde
üretilen bir gaz.

00:12:57.226 --> 00:12:58.969
Biraz doldurayım.

00:13:00.919 --> 00:13:02.656
Bu şansı kaçıramam.

00:13:10.292 --> 00:13:12.383
Sanırım bu yeterli.

NOTE Paragraph

00:13:12.407 --> 00:13:13.614
(Gülme)

NOTE Paragraph

00:13:17.178 --> 00:13:22.370
Burada bir sürü mikro baloncuk görüyorum,

00:13:22.394 --> 00:13:27.410
kadehin altından şampanyanın
üstüne hareket ediyorlar.

00:13:28.286 --> 00:13:29.889
Patlamadan önce,

00:13:30.680 --> 00:13:35.878
aroma moleküllerinden oluşan
çok küçük damlacık göreviyle

00:13:35.902 --> 00:13:39.573
şampanyanın tadını zenginleştiriyorlar,

00:13:39.597 --> 00:13:43.296
bizim şampanya tadından
çok daha fazla zevk almamızı sağlıyorlar.

NOTE Paragraph

00:13:44.226 --> 00:13:47.728
Baloncuk tutkunu bir bilim insanı olarak

00:13:47.752 --> 00:13:49.462
onları görmeyi,

00:13:50.306 --> 00:13:52.441
onlarla oynamayı

00:13:52.465 --> 00:13:54.733
ve onlar üzerinde çalışmayı çok seviyorum.

00:13:54.757 --> 00:13:57.009
Ah tabii bir de içmeyi.

NOTE Paragraph

00:13:57.033 --> 00:13:58.242
Teşekkürler.

NOTE Paragraph

00:13:58.266 --> 00:14:02.728
(Alkışlar)