- Khi một cầu thủ bóng chày ném
một quả bóng bay nhanh,
quả bóng chắc chắn có động năng.
Chúng ta biết vậy vì
nếu chặn quả bóng,
quả bóng sẽ đập vào bạn,
khá đau đấy.
Bạn phải cẩn thận.
Nhưng tôi muốn hỏi là:
việc các cú ném,
trừ phi ném bằng khớp ngón tay,
việc các cú ném hướng về dĩa nhà
đều làm quả bóng chày xoay
có cho thấy là quả bóng
đang có động năng thêm không?
Câu trả lời là có, và chúng ta
sẽ tìm hiểu,
đó sẽ là mục tiêu của video này.
Chúng ta xác định động năng quay
của một vật như thế nào?
Nếu đây là lần đầu tiên tôi làm,
trước hết tôi sẽ đoán là, được rồi,
giả sử tôi đã biết về
động năng tịnh tiến nhé.
Công thức tính động năng tịnh tiến là
1/2 m nhân với v bình phương.
Được rồi, giờ tôi muốn có
động năng quay.
Tôi sẽ gọi nó là K
và nó sẽ bằng gì?
Tôi cũng biết với các vật đang quay,
tương đương của khối lượng trong chuyển
động quay là mô men quán tính.
Vậy tôi có thể đoán, được rồi,
thay vì khối lượng,
tôi có mô men quán tính,
bởi theo định luật 2 Niu-tơn
cho chuyển động quay,
thay vì khối lượng, tôi có
mô men quán tính, nên
tôi sẽ thay vào.
Và thay vì vận tốc bình phương,
có lẽ vì vật của tôi
đang quay, tôi sẽ đổi thành
vận tốc góc bình phương.
Và kết quả vẫn đúng.
Bạn có thể suy diễn,
thực ra không hẳn là suy diễn,
mà là đoán có cơ sở,
nhưng bạn thường có thể
tạo được một công thức
cho chuyển động quay dựa trên
các công thức chuyển động tịnh tiến
bằng cách thay thế các biến trong đó
với tương đương của chúng
trong chuyển động quay,
ví dụ tôi thay thế khối lượng
bằng mô men động lượng.
Nếu tôi thay thế vận tốc
với vận tốc quay,
tôi sẽ có vận tốc góc,
và đây sẽ là công thức đúng.