WEBVTT

00:00:10.170 --> 00:00:11.172
Bạn đã bao giờ nhận thấy

00:00:11.172 --> 00:00:12.570
trăng tròn thì trông lớn hơn

00:00:12.570 --> 00:00:14.042
khi ở gần đường chân trời

00:00:14.042 --> 00:00:15.976
hơn là khi trên đỉnh đầu?

00:00:15.976 --> 00:00:17.530
Nếu vậy, bạn không phải là người duy nhất đâu.

00:00:17.530 --> 00:00:19.730
Người ta đã tự hỏi về hiệu ứng kỳ lạ này

00:00:19.730 --> 00:00:21.105
kể từ thời cổ đại,

00:00:21.105 --> 00:00:23.600
và đáng ngạc nhiên thay, chúng ta vẫn chưa có

00:00:23.600 --> 00:00:24.315
được một lời giải thích xác đáng nào,

00:00:24.315 --> 00:00:26.358
nhưng đó không phải là vì thiếu cố gắng.

00:00:26.358 --> 00:00:28.626
Một số trong những tư duy vĩ đại nhất trong lịch sử-

00:00:28.626 --> 00:00:29.395
Aristotle,

00:00:29.395 --> 00:00:30.084
Ptolemaios,

00:00:30.084 --> 00:00:30.816
Da Vinci,

00:00:30.816 --> 00:00:31.560
Decartes

00:00:31.560 --> 00:00:33.286
-Tất cả họ đều đã trăn trở về vấn đề này

00:00:33.286 --> 00:00:36.645
và thất bại trong việc tìm ra
một lời giải thích đầy đủ cho nó.

00:00:36.645 --> 00:00:38.317
Một trong những ý tưởng đầu tiên được đề xuất

00:00:38.317 --> 00:00:40.426
đó là hình ảnh của mặt trăng trên bầu trời

00:00:40.426 --> 00:00:42.797
thực sự là lớn hơn khi ở gần chân trời.

00:00:42.797 --> 00:00:45.728
Có lẽ bầu khí quyển trái đất hoạt động như một ống kính khổng lồ,

00:00:45.728 --> 00:00:48.343
phóng to Mặt Trăng khi nó lên cao và đứng yên tại chỗ.

00:00:48.343 --> 00:00:50.680
Nhưng điều giải thích này không phù hợp.

00:00:50.680 --> 00:00:52.816
Trên bất cứ điều gì, sự khúc xạ của khí quyển

00:00:52.816 --> 00:00:55.100
sẽ làm cho mặt trăng nhìn hơi nhỏ hơn.

00:00:55.100 --> 00:00:56.561
Hơn nữa, nếu bạn thực sự đánh giá

00:00:56.561 --> 00:00:57.926
kích thước của phần nhìn thấy được của mặt trăng

00:00:57.926 --> 00:00:59.940
tại các vị trí khác nhau,

00:00:59.940 --> 00:01:00.594
nó không thay đổi gì cả.

00:01:00.594 --> 00:01:02.438
Thế thì tại sao có nó vẫn có vẻ lớn hơn

00:01:02.438 --> 00:01:03.822
khi nó ở trên cao?

00:01:03.822 --> 00:01:06.141
Điều này có thể là một số dạng ảo ảnh quang học.

00:01:06.141 --> 00:01:08.207
Câu hỏi là dạng nào?

00:01:08.207 --> 00:01:11.113
Một trong những câu trả lời có thể là ảo ảnh Ebbinghaus,

00:01:11.113 --> 00:01:13.327
nơi các vật giống hệt nhau có thể được nhìn thấy khác hẳn

00:01:13.327 --> 00:01:14.796
vì kích thước tương đối

00:01:14.796 --> 00:01:17.100
của những vật bao quanh chúng.

00:01:17.100 --> 00:01:21.295
Đây là hai vòng tròn ở trung tâm có cùng kích thước

00:01:21.295 --> 00:01:23.323
Có lẽ mặt trăng trông lớn hơn khi gần chân trời

00:01:23.323 --> 00:01:25.206
bởi vì nó ở cạnh những cây nhỏ,

00:01:25.206 --> 00:01:25.843
những nhà ở,

00:01:25.843 --> 00:01:27.680
và những tòa tháp xa xa,

00:01:27.680 --> 00:01:29.143
Nhưng khi mặt trăng lên cao hơn,

00:01:29.143 --> 00:01:31.648
thì nó sẽ lọt thỏm vào màn đêm rộng lớn.

00:01:31.648 --> 00:01:34.128
và có vẻ nhỏ hơn khi so sánh

00:01:34.128 --> 00:01:37.096
Một khả năng khác là ảo ảnh Ponzo nổi tiếng.

00:01:37.096 --> 00:01:39.515
Nếu bạn đã bao giờ cố gắng để vẽ tranh phong cảnh,

00:01:39.515 --> 00:01:41.864
bạn biết rằng cái gì càng gần đường chân trời

00:01:41.864 --> 00:01:43.818
thì các bạn càng phải vẽ nó nhỏ hơn.

00:01:43.818 --> 00:01:46.593
Não của chúng ta tự động bù đắp cho việc này

00:01:46.593 --> 00:01:48.706
bằng nhìn nhận vật mà gần đường chân trời

00:01:48.706 --> 00:01:50.876
sẽ lớn hơn kích thước thật của nó.

00:01:50.876 --> 00:01:52.787
Hai màu vàng trong bản vẽ này

00:01:52.787 --> 00:01:53.904
có kích thước tương tự,

00:01:53.904 --> 00:01:55.572
nhưng một có vẻ lớn hơn

00:01:55.572 --> 00:01:57.412
bởi vì chúng ta giải thích nó như là hiện tượng lùi

00:01:57.412 --> 00:01:59.042
xa hơn vào đường chân trời.

00:01:59.042 --> 00:02:01.379
Vì vậy, giữa Ponzo và Ebbinghaus,

00:02:01.379 --> 00:02:02.911
hình như chúng ta đã giải quyết được những bí ẩn

00:02:02.911 --> 00:02:03.995
của ảo ảnh mặt trăng,

00:02:03.995 --> 00:02:06.375
nhưng, thật không may, là có một vài chi tiết

00:02:06.375 --> 00:02:08.354
làm phức tạp hóa mọi chuyện.

00:02:08.384 --> 00:02:11.352
Chỉ có một vấn đề, nếu chỉ là hiệu ứng Ebbinghaus

00:02:11.352 --> 00:02:12.884
thì chúng ta có thể nghĩ rằng những ảo ảnh Mặt Trăng

00:02:12.884 --> 00:02:16.112
sẽ biến mất đối phi công bay cao trên những đám mây

00:02:16.112 --> 00:02:18.066
vì khi đó sẽ không có bất kỳ vật thể nào khác nhỏ hơn

00:02:18.066 --> 00:02:19.599
gần chân trời.

00:02:19.599 --> 00:02:22.603
Nhưng trong thực tế, các phi công và các thủy thủ trên đại dương

00:02:22.603 --> 00:02:24.825
vẫn khẳng định rằng họ thấy ảo ảnh mặt trăng

00:02:24.825 --> 00:02:27.525
Mặt khác, nếu nó là chỉ khả năng tự điều chỉnh của não bộ

00:02:27.525 --> 00:02:29.663
cho kích thước của các vật thể gần chân trời,

00:02:29.663 --> 00:02:31.196
thì chúng ta sẽ trông đợi ảo ảnh Mặt Trăng

00:02:31.196 --> 00:02:33.488
có thể nhìn thấy trong hệ hành tinh,

00:02:33.488 --> 00:02:34.449
nơi toàn bộ bầu trời,

00:02:34.449 --> 00:02:35.619
bao gồm đường chân trời,

00:02:35.619 --> 00:02:38.789
được hiển thị trên một mái vòm hình cầu phía trên chúng ta.

00:02:38.789 --> 00:02:40.430
Nghiên cứu đã chỉ ra ,tuy nhiên,

00:02:40.430 --> 00:02:42.141
rằng điều này đã không xảy ra.

00:02:42.141 --> 00:02:43.257
Để làm cho vấn đề tồi tệ hơn,

00:02:43.257 --> 00:02:45.929
có vẻ như ảo ảnh mặt trăng biến mất hoàn toàn

00:02:45.929 --> 00:02:47.011
nếu bạn chỉ cần cuối xuống

00:02:47.011 --> 00:02:49.071
và nhìn vào mặt trăng giữa hai chân của bạn.

00:02:49.071 --> 00:02:51.379
Bây giờ, điều này trở nên thật buồn cười!

00:02:52.470 --> 00:02:54.551
Một trong những lời giải thích hứa hẹn nhất tới ngày hôm nay

00:02:54.551 --> 00:02:57.384
được gọi là hội tụ Micropsia.

00:02:57.384 --> 00:02:59.568
Bộ não của chúng ta đánh giá khoảng cách đến các vật thể

00:02:59.568 --> 00:03:01.108
và kích thước rõ ràng của chúng

00:03:01.108 --> 00:03:03.064
bởi trọng tâm của mắt của chúng ta.

00:03:03.064 --> 00:03:04.528
Khi nhìn vào đường chân trời,

00:03:04.528 --> 00:03:06.861
mắt của bạn tập trung vào khoảng cách ở xa

00:03:06.861 --> 00:03:09.200
và bộ não của bạn biết rằng bạn đang nhìn ra xa.

00:03:09.200 --> 00:03:11.178
Mặt trăng xuất hiện ở một kích thước nhất định.

00:03:11.178 --> 00:03:12.860
Bộ não của bạn nghĩ rằng nó là xa,

00:03:12.860 --> 00:03:13.705
mà thật ra là thế,

00:03:13.705 --> 00:03:16.585
Vì vậy, bạn tự nhiên kết luận mặt trăng phải lớn.

00:03:16.585 --> 00:03:18.619
Nhưng khi nhìn lên bầu trời đêm,

00:03:18.619 --> 00:03:20.505
không có gì cho mắt của bạn tập trung vào,

00:03:20.505 --> 00:03:22.344
vì thế nó mặc định là tập trung vào phần còn lại,

00:03:22.344 --> 00:03:25.261
đó là một điểm chỉ cách một vài mét.

00:03:25.261 --> 00:03:27.185
Bây giờ, bộ não của bạn nghĩ rằng mặt trăng rất gần

00:03:27.185 --> 00:03:28.343
so với thực tế,

00:03:28.343 --> 00:03:29.430
Vì vậy, bạn tự nhiên kết luận rằng

00:03:29.430 --> 00:03:32.169
Mặt Trăng cũng không lớn như bạn nghĩ .

00:03:32.169 --> 00:03:33.811
Thay vì giải thích lý do tại sao mặt trăng

00:03:33.811 --> 00:03:35.639
trông rất lớn ở gần chân trời,

00:03:35.639 --> 00:03:37.432
Hội tụ Microspia giải thích

00:03:37.432 --> 00:03:40.312
tại sao mặt trăng trông quá nhỏ khi trên không.

00:03:40.312 --> 00:03:42.125
Vẫn không hài lòng à?

00:03:42.125 --> 00:03:44.851
Vâng, thẳng thắn mà nói, nhiều khoa học gia cũng thế,

00:03:44.851 --> 00:03:47.841
vì vậy cuộc tranh luận về những ảo ảnh mặt trăng vẫn còn rất dữ dội

00:03:47.841 --> 00:03:50.346
và có thể tiếp tục chừng nào chúng ta còn nhìn thấy nó

00:03:50.346 --> 00:03:51.440
trên bầu trời đêm.