1
00:00:10,170 --> 00:00:11,172
คุณเคยสังเกตไหม

2
00:00:11,172 --> 00:00:12,570
ว่าดวงจันทร์นั้นดูใหญ่ขึ้น

3
00:00:12,570 --> 00:00:14,042
เมื่ออยู่ใกล้ขอบฟ้า

4
00:00:14,042 --> 00:00:15,976
ใหญ่กว่าตอนที่มันอยู่สูงเหนือหัว

5
00:00:15,976 --> 00:00:17,530
คุณไม่ใช่แค่คนเดียวที่รู้สึกเช่นนั้น

6
00:00:17,530 --> 00:00:19,730
ผู้คนต่างสงสัยเกี่ยวกับปรากฎการณ์ประหลาดนี้

7
00:00:19,730 --> 00:00:21,105
ตั้งแต่ยุคโบราณ

8
00:00:21,105 --> 00:00:23,600
และที่น่าประหลาดใจ คือเรายังไม่มี

9
00:00:23,600 --> 00:00:24,315
คำอธิบายดีๆ

10
00:00:24,315 --> 00:00:26,358
แต่ไม่ใช่เพราะเราไม่พยายามอธิบายมัน

11
00:00:26,358 --> 00:00:28,626
นักคิดผู้ยิ่งใหญ่หลายๆ คนในประวัติศาสตร์

12
00:00:28,626 --> 00:00:29,395
เช่น อริสโตเติล

13
00:00:29,395 --> 00:00:30,084
พโตเลมี

14
00:00:30,084 --> 00:00:30,816
ดาวินชี่

15
00:00:30,816 --> 00:00:31,560
เดคาร์ท

16
00:00:31,560 --> 00:00:33,286
ล้วนต่างใคร่ครวญปัญหานี้มาแล้ว

17
00:00:33,286 --> 00:00:36,645
แต่ก็ไม่สามารถหาคำอธิบายที่ดีพอ

18
00:00:36,645 --> 00:00:38,317
แนวคิดแรกๆ เสนอว่า

19
00:00:38,317 --> 00:00:40,426
ภาพของดวงจันทร์บนท้องฟ้า

20
00:00:40,426 --> 00:00:42,797
นั้นใหญ่ขึ้นจริงๆ ตอนมันอยู่ที่ขอบฟ้า

21
00:00:42,797 --> 00:00:45,728
บางทีชั้นบรรยากาศโลกอาจทำตัวเป็นเหมือนเลนส์ยักษ์

22
00:00:45,728 --> 00:00:48,343
ที่ขยายภาพดวงจันทร์ในขณะที่มันขึ้นหรือตก

23
00:00:48,343 --> 00:00:50,680
แต่คำอธิบายนั้นเหลวไหล

24
00:00:50,680 --> 00:00:52,816
ถ้าเป็นจริง การหักเหแสงของชั้นบรรยากาศโลก

25
00:00:52,816 --> 00:00:55,100
จะทำให้ดวงจันทร์เล็กลงนิดหน่อยด้วยซ้ำ

26
00:00:55,100 --> 00:00:56,561
อีกทั้ง ถ้าคุณวัดขนาด

27
00:00:56,561 --> 00:00:57,926
ของดวงจันทร์ที่คุณเห็น

28
00:00:57,926 --> 00:00:59,940
ที่ตำแหน่งต่างๆ

29
00:00:59,940 --> 00:01:00,594
ขนาดนั้นจะเท่าเดิมตลอด

30
00:01:00,594 --> 00:01:02,438
แต่กระนั้น ทำไมมันจึงดูเหมือนใหญ่กว่า

31
00:01:02,438 --> 00:01:03,822
เมื่อตอนมันขึ้นมาหล่ะ?

32
00:01:03,822 --> 00:01:06,141
นี่คงเป็นรูปแบบหนึ่งของภาพลวงตา

33
00:01:06,141 --> 00:01:08,207
คำถามก็คือ ภาพลวงตาแบบไหน

34
00:01:08,207 --> 00:01:11,113
คำอธิบายหนึ่งคือ
ปรากฎการณ์ เอ็บบิงเฮาล์ (Ebbinghaus Illusion)

35
00:01:11,113 --> 00:01:13,327
คือเมื่อวัตุที่เหมือนกันสองชิ้นถูกมองว่าต่างกัน

36
00:01:13,327 --> 00:01:14,796
เพราะขนาดเปรียบเทียบ

37
00:01:14,796 --> 00:01:17,100
กับวัตถุที่ล้อมรอบ

38
00:01:17,100 --> 00:01:21,295
วงกลมตรงกลางทั้งสองวงนั้น จริงๆ แล้วมีขนาดเท่ากัน

39
00:01:21,295 --> 00:01:23,323
บางทีดวงจันทร์ดูใหญ่ขึ้นเมื่ออยู่ใกล้ขอบฟ้า

40
00:01:23,323 --> 00:01:25,206
เพราะว่าใกล้ๆ มัน มีต้นไม้เล็กๆ,

41
00:01:25,206 --> 00:01:25,843
บ้านเรือน,

42
00:01:25,843 --> 00:01:27,680
และตึกระฟ้าไกลๆ.

43
00:01:27,680 --> 00:01:29,143
แต่เมื่อดวงจันทร์ลอยสูงขึ้น

44
00:01:29,143 --> 00:01:31,648
มันถูกห้อมล้อมด้วยความมืดอันกว้างใหญ่ของท้องฟ้า

45
00:01:31,648 --> 00:01:34,128
จึงทำให้มันดูเล็กลง

46
00:01:34,128 --> 00:01:37,096
ความเป็นไปได้อีกอย่างหนึ่งคือ
ปรากฎการณ์ พอนโซ (Ponzo Illusion) ที่โด่งดัง

47
00:01:37,096 --> 00:01:39,515
ถ้าคุณเคยพยายามวาดภาพทิวทัศน์

48
00:01:39,515 --> 00:01:41,864
คุณจะรู้ว่าถ้าบางอย่างอยู่ใกล้เส้นขอบฟ้ามากเท่าไร

49
00:01:41,864 --> 00:01:43,818
คุณควรเขียนให้มันมีขนาดเล็กลงมากเท่านั้น

50
00:01:43,818 --> 00:01:46,593
สมองของเราชดเชยโดยอัตโนมัติ

51
00:01:46,593 --> 00:01:48,706
โดยการรับรู้สิ่งที่อยู่ใกล้ขอบฟ้า

52
00:01:48,706 --> 00:01:50,876
ว่ามันใหญ่กว่าที่มันปรากฎ

53
00:01:50,876 --> 00:01:52,787
เส้นสีเหลือง 2 เส้นในรูปวาดนี้

54
00:01:52,787 --> 00:01:53,904
มีขนาดเท่ากัน

55
00:01:53,904 --> 00:01:55,572
แต่อันบนนั้นดูใหญ่กว่า

56
00:01:55,572 --> 00:01:57,412
เพราะเราตีความมันว่ามันถอยห่าง

57
00:01:57,412 --> 00:01:59,042
ออกไปในเส้นขอบฟ้า

58
00:01:59,042 --> 00:02:01,379
ดังนั้น ระหว่างพอนโซ และเอ็บบิงเฮาส์

59
00:02:01,379 --> 00:02:02,911
ดูราวกับว่าเราได้ไขปริศนา

60
00:02:02,911 --> 00:02:03,995
แห่งภาพลวงตาของดวงจันทร์แล้ว

61
00:02:03,995 --> 00:02:06,375
แต่โชคร้าย ที่ยังมีรายละเอียดอีกสองสามอย่าง

62
00:02:06,375 --> 00:02:08,354
ที่ยังเป็นเรื่องซับซ้อนอยู่

63
00:02:08,384 --> 00:02:11,352
อย่างแรก ถ้านี่เป็นแค่ปรากฎการณ์เอบบิงเฮาส์

64
00:02:11,352 --> 00:02:12,884
เราก็ควรคาดว่า ภาพลวงตาของดวงจันทร์

65
00:02:12,884 --> 00:02:16,112
จะหายไปสำหรับเหล่านักบินที่บินสูงเหนือเมฆ

66
00:02:16,112 --> 00:02:18,066
เพราะคงไม่มีสิ่งเล็กๆ อื่นๆ

67
00:02:18,066 --> 00:02:19,599
ใกล้เส้นขอบฟ้า

68
00:02:19,599 --> 00:02:22,603
แต่ในความเป็นจริง นักบิน กะลาสีเรือ ที่อยู่กลางทะเล

69
00:02:22,603 --> 00:02:24,825
ก็ยังอ้างว่าเห็นภาพลวงตาของดวงจันทร์

70
00:02:24,825 --> 00:02:27,525
ในอีกแง่หนึ่ง ถ้านั่นเป็นแค่การ
ที่สมองของเราปรับแก้ขนาดโดยอัตโนมัติ

71
00:02:27,525 --> 00:02:29,663
สำหรับวัตถุที่อยู่ใกล้เส้นขอบฟ้า

72
00:02:29,663 --> 00:02:31,196
เราน่าจะต้องเห็นภาพลวงของดวงจันทร์

73
00:02:31,196 --> 00:02:33,488
ในท้องฟ้าจำลองด้วยเช่นกัน

74
00:02:33,488 --> 00:02:34,449
ที่ซึ่งทั้งท้องฟ้า

75
00:02:34,449 --> 00:02:35,619
รวมถึงเส้นขอบฟ้า

76
00:02:35,619 --> 00:02:38,789
ถูกแสดงในโดมทรงกลมเหนือหัวของเรา

77
00:02:38,789 --> 00:02:40,430
กระนั้น การศึกษาได้เผยให้เห็นว่า

78
00:02:40,430 --> 00:02:42,141
มันไม่ได้เป็นเช่นนั้น

79
00:02:42,141 --> 00:02:43,257
ที่แย่กว่านั้น

80
00:02:43,257 --> 00:02:45,929
ภาพลวงตาของดวงจันทร์จะหายไปโดยสิ้นเชิง

81
00:02:45,929 --> 00:02:47,011
ถ้าคุณแค่ก้มลง

82
00:02:47,011 --> 00:02:49,071
และมองดวงจันทร์ลอดใต้หว่างขา

83
00:02:49,071 --> 00:02:51,379
นี่มันตลกสิ้นดี

84
00:02:52,470 --> 00:02:54,551
หนึ่งในคำอธิบายที่ดีที่สุดตอนนี้

85
00:02:54,551 --> 00:02:57,384
เป็นที่รู้จักกันในชื่อ 
คอนเวอร์ชัน ไมครอปเซีย (Convergence Micropsia)

86
00:02:57,384 --> 00:02:59,568
สมองของเรา ตัดสินระยะถึงวัตถุต่างๆ

87
00:02:59,568 --> 00:03:01,108
และขนาดที่เห็นได้ของมัน

88
00:03:01,108 --> 00:03:03,064
โดยการปรับโฟกัสของดวงตา

89
00:03:03,064 --> 00:03:04,528
เมื่อดูที่เส้นขอบฟ้า

90
00:03:04,528 --> 00:03:06,861
ตาของคุณต้องปรับโฟกัสไปไกลๆ

91
00:03:06,861 --> 00:03:09,200
ดังนั้นสมองคุณจึงรู้ว่าคุณกำลังมองไปที่ไกลๆ

92
00:03:09,200 --> 00:03:11,178
ดวงจันทร์จึงถูกเห็นว่ามีขนาดหนึ่ง

93
00:03:11,178 --> 00:03:12,860
สองคุณคิดว่ามันไกล

94
00:03:12,860 --> 00:03:13,705
ซึ่งจริงๆ ก็เป็นเช่นนั้น

95
00:03:13,705 --> 00:03:16,585
ดังนั้น โดยสัญชาติญาณ คุณจึงสรุปว่าดวงจันทร์จะต้องใหญ่

96
00:03:16,585 --> 00:03:18,619
แต่เมื่อมองขึ้นไปในท้องฟ้าสูงขึ้น

97
00:03:18,619 --> 00:03:20,505
ไม่มีอะไรให้ตาของคุณโฟกัส

98
00:03:20,505 --> 00:03:22,344
ดังนั้น ตาเราจึงปรับไปที่ค่าโฟกัสปกติเวลาพัก

99
00:03:22,344 --> 00:03:25,261
ซึ่งเป็นระยะทางไม่กี่เมตร

100
00:03:25,261 --> 00:03:27,185
ทีนี้สมองของคุณก็คิดว่าดวงจันทร์นั้นอยู่ใกล้มาก

101
00:03:27,185 --> 00:03:28,343
กว่าในความเป็นจริง

102
00:03:28,343 --> 00:03:29,430
ดังนั้น คุณจึงสรุปเอา

103
00:03:29,430 --> 00:03:32,169
ว่าดวงจันทร์นั้นไม่ได้ใหญ่อย่างที่คุณคิด

104
00:03:32,169 --> 00:03:33,811
มากกว่าที่จะอธิบายว่าทำไมดวงจันทร์

105
00:03:33,811 --> 00:03:35,639
จึงดูใหญ่มากเมื่ออยู่ใกล้เส้นขอบฟ้า

106
00:03:35,639 --> 00:03:37,432
คอนเวอร์เจนซ์ ไมครอปเซีย อธิบายว่า

107
00:03:37,432 --> 00:03:40,312
ทำไมดวงจันทร์จึงดูเล็กมากเมื่ออยู่สูง

108
00:03:40,312 --> 00:03:42,125
ยังไม่พอใจหรือ?

109
00:03:42,125 --> 00:03:44,851
จริงๆ แล้ว นักวิทยาศาสตร์หลายๆ คนก็ไม่พอใจเช่นกัน

110
00:03:44,851 --> 00:03:47,841
ดังนั้นการโต้แย่งเกี่ยวกับภาพลวงตาของดวงจันทร์ก็ยังดำเนินต่อ

111
00:03:47,841 --> 00:03:50,346
และต่อไปเรื่อยๆ ตราบใดที่เรายังมองเห็นมัน

112
00:03:50,346 --> 00:03:51,440
อยู่บนท้องฟ้ายามค่ำคืน