0:00:10.170,0:00:11.172
คุณเคยสังเกตไหม

0:00:11.172,0:00:12.570
ว่าดวงจันทร์นั้นดูใหญ่ขึ้น

0:00:12.570,0:00:14.042
เมื่ออยู่ใกล้ขอบฟ้า

0:00:14.042,0:00:15.976
ใหญ่กว่าตอนที่มันอยู่สูงเหนือหัว

0:00:15.976,0:00:17.530
คุณไม่ใช่แค่คนเดียวที่รู้สึกเช่นนั้น

0:00:17.530,0:00:19.730
ผู้คนต่างสงสัยเกี่ยวกับปรากฎการณ์ประหลาดนี้

0:00:19.730,0:00:21.105
ตั้งแต่ยุคโบราณ

0:00:21.105,0:00:23.600
และที่น่าประหลาดใจ คือเรายังไม่มี

0:00:23.600,0:00:24.315
คำอธิบายดีๆ

0:00:24.315,0:00:26.358
แต่ไม่ใช่เพราะเราไม่พยายามอธิบายมัน

0:00:26.358,0:00:28.626
นักคิดผู้ยิ่งใหญ่หลายๆ คนในประวัติศาสตร์

0:00:28.626,0:00:29.395
เช่น อริสโตเติล

0:00:29.395,0:00:30.084
พโตเลมี

0:00:30.084,0:00:30.816
ดาวินชี่

0:00:30.816,0:00:31.560
เดคาร์ท

0:00:31.560,0:00:33.286
ล้วนต่างใคร่ครวญปัญหานี้มาแล้ว

0:00:33.286,0:00:36.645
แต่ก็ไม่สามารถหาคำอธิบายที่ดีพอ

0:00:36.645,0:00:38.317
แนวคิดแรกๆ เสนอว่า

0:00:38.317,0:00:40.426
ภาพของดวงจันทร์บนท้องฟ้า

0:00:40.426,0:00:42.797
นั้นใหญ่ขึ้นจริงๆ ตอนมันอยู่ที่ขอบฟ้า

0:00:42.797,0:00:45.728
บางทีชั้นบรรยากาศโลกอาจทำตัวเป็นเหมือนเลนส์ยักษ์

0:00:45.728,0:00:48.343
ที่ขยายภาพดวงจันทร์ในขณะที่มันขึ้นหรือตก

0:00:48.343,0:00:50.680
แต่คำอธิบายนั้นเหลวไหล

0:00:50.680,0:00:52.816
ถ้าเป็นจริง การหักเหแสงของชั้นบรรยากาศโลก

0:00:52.816,0:00:55.100
จะทำให้ดวงจันทร์เล็กลงนิดหน่อยด้วยซ้ำ

0:00:55.100,0:00:56.561
อีกทั้ง ถ้าคุณวัดขนาด

0:00:56.561,0:00:57.926
ของดวงจันทร์ที่คุณเห็น

0:00:57.926,0:00:59.940
ที่ตำแหน่งต่างๆ

0:00:59.940,0:01:00.594
ขนาดนั้นจะเท่าเดิมตลอด

0:01:00.594,0:01:02.438
แต่กระนั้น ทำไมมันจึงดูเหมือนใหญ่กว่า

0:01:02.438,0:01:03.822
เมื่อตอนมันขึ้นมาหล่ะ?

0:01:03.822,0:01:06.141
นี่คงเป็นรูปแบบหนึ่งของภาพลวงตา

0:01:06.141,0:01:08.207
คำถามก็คือ ภาพลวงตาแบบไหน

0:01:08.207,0:01:11.113
คำอธิบายหนึ่งคือ[br]ปรากฎการณ์ เอ็บบิงเฮาล์ (Ebbinghaus Illusion)

0:01:11.113,0:01:13.327
คือเมื่อวัตุที่เหมือนกันสองชิ้นถูกมองว่าต่างกัน

0:01:13.327,0:01:14.796
เพราะขนาดเปรียบเทียบ

0:01:14.796,0:01:17.100
กับวัตถุที่ล้อมรอบ

0:01:17.100,0:01:21.295
วงกลมตรงกลางทั้งสองวงนั้น จริงๆ แล้วมีขนาดเท่ากัน

0:01:21.295,0:01:23.323
บางทีดวงจันทร์ดูใหญ่ขึ้นเมื่ออยู่ใกล้ขอบฟ้า

0:01:23.323,0:01:25.206
เพราะว่าใกล้ๆ มัน มีต้นไม้เล็กๆ,

0:01:25.206,0:01:25.843
บ้านเรือน,

0:01:25.843,0:01:27.680
และตึกระฟ้าไกลๆ.

0:01:27.680,0:01:29.143
แต่เมื่อดวงจันทร์ลอยสูงขึ้น

0:01:29.143,0:01:31.648
มันถูกห้อมล้อมด้วยความมืดอันกว้างใหญ่ของท้องฟ้า

0:01:31.648,0:01:34.128
จึงทำให้มันดูเล็กลง

0:01:34.128,0:01:37.096
ความเป็นไปได้อีกอย่างหนึ่งคือ[br]ปรากฎการณ์ พอนโซ (Ponzo Illusion) ที่โด่งดัง

0:01:37.096,0:01:39.515
ถ้าคุณเคยพยายามวาดภาพทิวทัศน์

0:01:39.515,0:01:41.864
คุณจะรู้ว่าถ้าบางอย่างอยู่ใกล้เส้นขอบฟ้ามากเท่าไร

0:01:41.864,0:01:43.818
คุณควรเขียนให้มันมีขนาดเล็กลงมากเท่านั้น

0:01:43.818,0:01:46.593
สมองของเราชดเชยโดยอัตโนมัติ

0:01:46.593,0:01:48.706
โดยการรับรู้สิ่งที่อยู่ใกล้ขอบฟ้า

0:01:48.706,0:01:50.876
ว่ามันใหญ่กว่าที่มันปรากฎ

0:01:50.876,0:01:52.787
เส้นสีเหลือง 2 เส้นในรูปวาดนี้

0:01:52.787,0:01:53.904
มีขนาดเท่ากัน

0:01:53.904,0:01:55.572
แต่อันบนนั้นดูใหญ่กว่า

0:01:55.572,0:01:57.412
เพราะเราตีความมันว่ามันถอยห่าง

0:01:57.412,0:01:59.042
ออกไปในเส้นขอบฟ้า

0:01:59.042,0:02:01.379
ดังนั้น ระหว่างพอนโซ และเอ็บบิงเฮาส์

0:02:01.379,0:02:02.911
ดูราวกับว่าเราได้ไขปริศนา

0:02:02.911,0:02:03.995
แห่งภาพลวงตาของดวงจันทร์แล้ว

0:02:03.995,0:02:06.375
แต่โชคร้าย ที่ยังมีรายละเอียดอีกสองสามอย่าง

0:02:06.375,0:02:08.354
ที่ยังเป็นเรื่องซับซ้อนอยู่

0:02:08.384,0:02:11.352
อย่างแรก ถ้านี่เป็นแค่ปรากฎการณ์เอบบิงเฮาส์

0:02:11.352,0:02:12.884
เราก็ควรคาดว่า ภาพลวงตาของดวงจันทร์

0:02:12.884,0:02:16.112
จะหายไปสำหรับเหล่านักบินที่บินสูงเหนือเมฆ

0:02:16.112,0:02:18.066
เพราะคงไม่มีสิ่งเล็กๆ อื่นๆ

0:02:18.066,0:02:19.599
ใกล้เส้นขอบฟ้า

0:02:19.599,0:02:22.603
แต่ในความเป็นจริง นักบิน กะลาสีเรือ ที่อยู่กลางทะเล

0:02:22.603,0:02:24.825
ก็ยังอ้างว่าเห็นภาพลวงตาของดวงจันทร์

0:02:24.825,0:02:27.525
ในอีกแง่หนึ่ง ถ้านั่นเป็นแค่การ[br]ที่สมองของเราปรับแก้ขนาดโดยอัตโนมัติ

0:02:27.525,0:02:29.663
สำหรับวัตถุที่อยู่ใกล้เส้นขอบฟ้า

0:02:29.663,0:02:31.196
เราน่าจะต้องเห็นภาพลวงของดวงจันทร์

0:02:31.196,0:02:33.488
ในท้องฟ้าจำลองด้วยเช่นกัน

0:02:33.488,0:02:34.449
ที่ซึ่งทั้งท้องฟ้า

0:02:34.449,0:02:35.619
รวมถึงเส้นขอบฟ้า

0:02:35.619,0:02:38.789
ถูกแสดงในโดมทรงกลมเหนือหัวของเรา

0:02:38.789,0:02:40.430
กระนั้น การศึกษาได้เผยให้เห็นว่า

0:02:40.430,0:02:42.141
มันไม่ได้เป็นเช่นนั้น

0:02:42.141,0:02:43.257
ที่แย่กว่านั้น

0:02:43.257,0:02:45.929
ภาพลวงตาของดวงจันทร์จะหายไปโดยสิ้นเชิง

0:02:45.929,0:02:47.011
ถ้าคุณแค่ก้มลง

0:02:47.011,0:02:49.071
และมองดวงจันทร์ลอดใต้หว่างขา

0:02:49.071,0:02:51.379
นี่มันตลกสิ้นดี

0:02:52.470,0:02:54.551
หนึ่งในคำอธิบายที่ดีที่สุดตอนนี้

0:02:54.551,0:02:57.384
เป็นที่รู้จักกันในชื่อ [br]คอนเวอร์ชัน ไมครอปเซีย (Convergence Micropsia)

0:02:57.384,0:02:59.568
สมองของเรา ตัดสินระยะถึงวัตถุต่างๆ

0:02:59.568,0:03:01.108
และขนาดที่เห็นได้ของมัน

0:03:01.108,0:03:03.064
โดยการปรับโฟกัสของดวงตา

0:03:03.064,0:03:04.528
เมื่อดูที่เส้นขอบฟ้า

0:03:04.528,0:03:06.861
ตาของคุณต้องปรับโฟกัสไปไกลๆ

0:03:06.861,0:03:09.200
ดังนั้นสมองคุณจึงรู้ว่าคุณกำลังมองไปที่ไกลๆ

0:03:09.200,0:03:11.178
ดวงจันทร์จึงถูกเห็นว่ามีขนาดหนึ่ง

0:03:11.178,0:03:12.860
สองคุณคิดว่ามันไกล

0:03:12.860,0:03:13.705
ซึ่งจริงๆ ก็เป็นเช่นนั้น

0:03:13.705,0:03:16.585
ดังนั้น โดยสัญชาติญาณ คุณจึงสรุปว่าดวงจันทร์จะต้องใหญ่

0:03:16.585,0:03:18.619
แต่เมื่อมองขึ้นไปในท้องฟ้าสูงขึ้น

0:03:18.619,0:03:20.505
ไม่มีอะไรให้ตาของคุณโฟกัส

0:03:20.505,0:03:22.344
ดังนั้น ตาเราจึงปรับไปที่ค่าโฟกัสปกติเวลาพัก

0:03:22.344,0:03:25.261
ซึ่งเป็นระยะทางไม่กี่เมตร

0:03:25.261,0:03:27.185
ทีนี้สมองของคุณก็คิดว่าดวงจันทร์นั้นอยู่ใกล้มาก

0:03:27.185,0:03:28.343
กว่าในความเป็นจริง

0:03:28.343,0:03:29.430
ดังนั้น คุณจึงสรุปเอา

0:03:29.430,0:03:32.169
ว่าดวงจันทร์นั้นไม่ได้ใหญ่อย่างที่คุณคิด

0:03:32.169,0:03:33.811
มากกว่าที่จะอธิบายว่าทำไมดวงจันทร์

0:03:33.811,0:03:35.639
จึงดูใหญ่มากเมื่ออยู่ใกล้เส้นขอบฟ้า

0:03:35.639,0:03:37.432
คอนเวอร์เจนซ์ ไมครอปเซีย อธิบายว่า

0:03:37.432,0:03:40.312
ทำไมดวงจันทร์จึงดูเล็กมากเมื่ออยู่สูง

0:03:40.312,0:03:42.125
ยังไม่พอใจหรือ?

0:03:42.125,0:03:44.851
จริงๆ แล้ว นักวิทยาศาสตร์หลายๆ คนก็ไม่พอใจเช่นกัน

0:03:44.851,0:03:47.841
ดังนั้นการโต้แย่งเกี่ยวกับภาพลวงตาของดวงจันทร์ก็ยังดำเนินต่อ

0:03:47.841,0:03:50.346
และต่อไปเรื่อยๆ ตราบใดที่เรายังมองเห็นมัน

0:03:50.346,0:03:51.440
อยู่บนท้องฟ้ายามค่ำคืน