0:00:14.110,0:00:16.700
Będę dziś mówiła o zaufaniu.

0:00:16.700,0:00:19.404
Chciałabym zacząć od przypomnienia

0:00:19.406,0:00:21.023
typowych poglądów,

0:00:21.023,0:00:23.098
jakie mamy na ten temat.

0:00:23.098,0:00:25.171
Poglądy te są tak oklepane,

0:00:25.171,0:00:27.579
że stały się już truizmami.

0:00:27.589,0:00:29.018
Wymienię trzy.

0:00:29.018,0:00:30.520
Pierwszy to twierdzenie

0:00:30.520,0:00:32.929
powszechnie uznane za prawdę:

0:00:32.929,0:00:36.098
"poziom ogólnego zaufania spada".

0:00:36.098,0:00:38.617
Drugi pogląd to cel:

0:00:38.617,0:00:40.986
"trzeba mieć więcej zaufania".

0:00:40.986,0:00:43.400
Trzeci to zadanie:

0:00:43.400,0:00:45.454
"trzeba odbudować zaufanie".

0:00:46.344,0:00:52.429
Uważam, że wszystkie te poglądy [br]są źle sformułowane.

0:00:52.429,0:00:55.948
Chciałabym dzisiaj [br]przedstawić inne interpretacje

0:00:55.948,0:00:59.326
tego twierdzenia, zadania i celu,

0:00:59.326,0:01:03.713
które pomogą nam [br]lepiej zrozumieć cały problem.

0:01:03.713,0:01:05.600
Przejdźmy do twierdzenia.

0:01:05.600,0:01:08.784
Dlaczego ludzie uważają, [br]że zaufanie spada?

0:01:08.784,0:01:12.475
Jeśli miałabym sama [br]odpowiedzieć na to pytanie,

0:01:12.475,0:01:14.162
nie potrafiłabym.

0:01:14.162,0:01:20.957
Sądzę, że zaufanie wobec [br]pewnych instytucji mogło spaść,

0:01:20.957,0:01:23.123
ale wobec innych mogło wzrosnąć.

0:01:23.123,0:01:25.492
Nie mam przeglądu sytuacji,

0:01:25.492,0:01:29.524
ale mogę przecież spojrzeć na sondaże.

0:01:29.524,0:01:32.056
Podobno sondaże mówią

0:01:32.056,0:01:34.912
o malejącym zaufaniu.

0:01:35.604,0:01:39.177
Jednak gdy porównamy [br]sondaże na przestrzeni lat,

0:01:39.177,0:01:41.567
nie dojdziemy do takiego wniosku.

0:01:41.567,0:01:45.098
Ludziom, którym nie ufaliśmy 20 lat temu,

0:01:45.098,0:01:48.199
na przykład dziennikarzom, politykom,

0:01:48.199,0:01:50.340
nadal dziś nie ufamy.

0:01:50.340,0:01:52.962
Jednak ludziom, którym wtedy ufaliśmy,

0:01:52.962,0:01:54.893
pielęgniarkom, sędziom,

0:01:54.893,0:01:56.824
zazwyczaj nadal ufamy.

0:01:56.824,0:01:58.757
Reszty nie da się tak określić.

0:01:58.757,0:02:00.444
Chcąc określić zaufanie

0:02:00.444,0:02:02.131
przeciętnego człowieka na ulicy,

0:02:02.131,0:02:03.819
wyjdzie nam, że będzie "po środku".

0:02:03.819,0:02:05.750
Ale czy to jest dowód?

0:02:05.750,0:02:07.625
To, co badają sondaże,

0:02:07.625,0:02:09.500
to tylko opinie.

0:02:09.500,0:02:11.375
Cóż innego miałyby badać?

0:02:11.375,0:02:13.138
Sondaże patrzą jedynie

0:02:13.138,0:02:16.361
na ogólne poglądy i nastawienie,

0:02:16.361,0:02:18.856
które wykazują odpowiedzi badanych.

0:02:18.856,0:02:20.838
Czy ufasz politykom?

0:02:20.838,0:02:22.657
Czy ufasz nauczycielom?

0:02:22.657,0:02:24.379
Gdyby ktoś was zapytał:

0:02:24.379,0:02:26.936
Czy ufasz sprzedawcom [br]ze spożywczaków?

0:02:26.936,0:02:28.459
Czy ufasz sprzedawcom ryb?

0:02:28.459,0:02:31.038
Czy ufasz nauczycielom z podstawówki?

0:02:31.038,0:02:33.272
Pewnie zapytacie:

0:02:33.272,0:02:35.016
"Ale w związku z czym?".

0:02:35.016,0:02:37.742
Całkiem logiczne pytanie.

0:02:37.742,0:02:41.409
Gdy już dostaniecie odpowiedź,

0:02:41.409,0:02:42.876
powiedziecie:

0:02:42.876,0:02:46.343
"Niektórym ufam, niektórym nie".

0:02:46.343,0:02:49.426
Racjonalnie.

0:02:49.426,0:02:50.949
W codziennym życiu

0:02:50.949,0:02:55.177
różnicujemy zaufanie.

0:02:55.177,0:02:56.791
Nie zakładamy z góry,

0:02:56.791,0:02:58.405
że poziom zaufania,

0:02:58.405,0:03:02.849
jakim obdarzymy dany zawód

0:03:02.849,0:03:06.158
czy daną osobę

0:03:06.158,0:03:07.841
będzie taki sam.

0:03:07.855,0:03:09.640
Mogę na przykład powiedzieć,

0:03:09.640,0:03:11.425
że mam pełne zaufanie

0:03:11.425,0:03:14.095
do znajomej nauczycielki z podstawówki,

0:03:14.095,0:03:16.715
że nauczy pierwszoklasistów czytać,

0:03:16.715,0:03:18.386
ale na pewno nie nauczy ich

0:03:18.386,0:03:19.997
jak prowadzić szkolny autobus.

0:03:19.997,0:03:20.820
(Śmiech)

0:03:20.820,0:03:23.320
Może wiem, że słabo prowadzi.

0:03:23.320,0:03:26.649
Mogę "zaufać" gadatliwemu przyjacielowi,

0:03:26.649,0:03:28.792
że podtrzyma rozmowę,

0:03:28.792,0:03:35.460
ale nie mogę zaufać,

0:03:35.460,0:03:38.657
że dotrzyma tajemnicy.

0:03:38.657,0:03:39.744
Proste.

0:03:39.744,0:03:42.125
Jeśli w codziennym życiu

0:03:42.125,0:03:43.712
mamy dowód,

0:03:43.712,0:03:46.949
że zaufanie jest zróżnicowane,

0:03:46.949,0:03:50.062
dlaczego o tym zapominamy,

0:03:50.062,0:03:52.695
gdy myślimy o zaufaniu

0:03:52.695,0:03:54.688
w bardziej abstrakcyjny sposób?

0:03:54.688,0:03:59.172
Sondaże dają błędny obraz[br]poziomu zaufania,

0:03:59.172,0:04:01.797
gdyż zacierają wagę

0:04:01.797,0:04:04.363
naturalnej oceny, jakiej dokonujemy,

0:04:04.363,0:04:06.829
gdy obdarzamy zaufaniem.

0:04:06.829,0:04:08.757
Po drugie, co z celem?

0:04:08.757,0:04:11.528
Cel to zwiększyć zaufanie.

0:04:11.528,0:04:14.982
Szczerze mówiąc, to głupi cel.

0:04:14.982,0:04:16.997
Ja nie mam takiego celu.

0:04:16.997,0:04:18.715
Chciałabym mieć więcej zaufania

0:04:18.715,0:04:20.563
do ludzi godnych zaufania,

0:04:20.563,0:04:22.211
ale nie mieć do niegodnych.

0:04:22.211,0:04:23.370
(Śmiech)

0:04:23.370,0:04:26.195
Moim celem jest nie ufać

0:04:26.195,0:04:28.580
niegodnym zaufania.

0:04:28.580,0:04:29.726
(Śmiech)

0:04:29.726,0:04:33.366
Czasem myślę o ludziach,

0:04:33.366,0:04:35.358
którzy powierzyli swoje oszczędności

0:04:35.358,0:04:38.080
niejakiemu panu Madoffowi,

0:04:38.080,0:04:39.343
który z nich zakpił.

0:04:39.343,0:04:40.515
(Śmiech)

0:04:40.515,0:04:41.627
I myślę sobie:

0:04:41.627,0:04:44.736
"No tak, za dużo zaufania".

0:04:44.736,0:04:46.128
Zwiększenie zaufania

0:04:46.128,0:04:49.320
nie jest mądrym celem w życiu.

0:04:49.330,0:04:52.910
Trzeba mądrze zaufać i mądrze nie ufać,

0:04:52.910,0:04:54.920
to dopiero właściwy cel.

0:04:54.920,0:04:56.591
Ktoś może powiedzieć:

0:04:56.591,0:05:02.144
"Czyli liczy się przede wszystkim

0:05:02.144,0:05:04.983
nie zaufanie, ale wiarygodność".

0:05:04.983,0:05:07.273
Ocena, w jakiej mierze

0:05:07.273,0:05:09.925
dana osoba jest godna zaufania.

0:05:09.925,0:05:13.149
Oceniając, powinniśmy[br]wziać pod uwagę trzy rzeczy:

0:05:13.149,0:05:15.158
Czy dana osoba jest kompetenta?

0:05:15.158,0:05:16.506
Czy jest uczciwa?

0:05:16.506,0:05:17.951
Czy można na niej polegać?

0:05:17.951,0:05:19.885
Jeśli okaże się,

0:05:19.885,0:05:21.819
że dana osoba jest kompetentna,

0:05:21.819,0:05:23.685
uczciwa i można na niej polegać,

0:05:23.685,0:05:25.272
będziemy mieli powód,

0:05:25.272,0:05:26.774
by takiej osobie zaufać,

0:05:26.774,0:05:28.857
gdyż będzie godna tego zaufania.

0:05:28.857,0:05:31.264
Jeśli nie można na niej polegać,

0:05:31.264,0:05:32.261
to jej nie zaufamy.

0:05:32.261,0:05:34.639
Mam kompetentnych i uczciwych znajomych,

0:05:34.639,0:05:36.552
którym nie powierzyłabym wysłania listu,

0:05:36.552,0:05:37.769
bo są zapominalscy.

0:05:37.769,0:05:38.738
(Śmiech)

0:05:38.738,0:05:40.986
Mam przyjaciół bardzo pewnych tego,

0:05:40.986,0:05:43.218
że umieją zrobić wiele rzeczy,

0:05:43.218,0:05:45.047
ale zdaję sobie sprawę,

0:05:45.047,0:05:48.016
że mogą się przeceniać.

0:05:48.016,0:05:49.505
Na szczęście mogę powiedzieć,

0:05:49.505,0:05:51.014
że nie mam wielu znajomych,

0:05:51.014,0:05:52.950
którzy są kompetentni i niezawodni,

0:05:52.950,0:05:54.386
ale bardzo nieuczciwi.

0:05:54.386,0:05:55.303
(Śmiech)

0:05:55.303,0:05:57.518
A może jeszcze tego nie zauważyłam.

0:05:57.518,0:05:58.438
(Śmiech)

0:05:58.438,0:06:00.411
Tak naprawdę, tego oczekujemy:

0:06:00.411,0:06:02.938
wiarygodności, a nie zaufania.

0:06:02.938,0:06:04.776
Zaufanie to dopiero odpowiedź.

0:06:04.776,0:06:07.045
To wiarygodność musimy ocenić.

0:06:07.045,0:06:08.841
To oczywiście trudne zadanie.

0:06:08.841,0:06:11.238
Przez lata staraliśmy się

0:06:11.238,0:06:13.711
wytworzyć systemy odpowiedzialności

0:06:13.711,0:06:15.724
dla przeróżnych instytucji,

0:06:15.724,0:06:17.737
zawodów, urzędów i tym podobnych,

0:06:17.737,0:06:22.095
aby łatwiej oceniać ich wiarygodność.

0:06:22.095,0:06:23.859
Większość tych przedsięwzięć

0:06:23.859,0:06:25.623
przyniosła odwrotny skutek.

0:06:25.623,0:06:27.389
Systemy nie działają jak powinny.

0:06:27.389,0:06:30.749
Pamiętam rozmowę z pewną położną,

0:06:30.749,0:06:31.769
która powiedziała:

0:06:31.769,0:06:34.825
"Problem w tym, że dokumentacja

0:06:34.825,0:06:36.677
trwa dłużej niż sam poród".

0:06:36.677,0:06:37.539
(Śmiech)

0:06:37.539,0:06:40.013
Wszędzie w życiu publiczym,

0:06:40.013,0:06:41.697
w różnych instytucjach,

0:06:41.697,0:06:45.541
widzimy, że systemy odpowiedzialności,

0:06:45.541,0:06:47.435
które miały zabezpieczać

0:06:47.435,0:06:50.749
i udowodnić wiarogodność,

0:06:50.749,0:06:52.714
robią coś zupełnie odwrotnego.

0:06:52.714,0:06:57.267
Wykonujący ważne zawody, np. położne,

0:06:57.267,0:06:59.615
są odciągani od właściwych zajęć,

0:06:59.615,0:07:02.181
by "uzupełniać papiery".

0:07:02.181,0:07:05.034
Każdy może podać własny przykład.

0:07:05.034,0:07:07.049
I to tyle o celu.

0:07:07.049,0:07:09.626
Cel to wiarygodność.

0:07:09.626,0:07:12.230
Inaczej zachowamy się, chcąc pokazać,

0:07:12.230,0:07:14.064
że jesteśmy godni zaufania

0:07:14.064,0:07:16.899
i ukazać naszą wiarygodność,

0:07:16.899,0:07:19.386
a inaczej, gdy to my oceniamy,

0:07:19.386,0:07:21.703
czy dana osoba, urzędnik, czy polityk

0:07:21.703,0:07:23.342
jest godna zaufania.

0:07:23.342,0:07:25.630
To nie łatwe, zawsze to ocena,

0:07:25.630,0:07:29.259
zwykła reakcja czy nastawienie

0:07:29.259,0:07:31.852
niezbyt się tu nadają.

0:07:32.236,0:07:35.735
Po trzecie: zadanie.

0:07:35.735,0:07:39.048
Nazywanie zadania odbudowaniem zaufania

0:07:39.048,0:07:41.693
także stawia problem na głowie.

0:07:41.693,0:07:43.133
Sugerujemy wtedy,

0:07:43.133,0:07:45.893
że ty i ja mamy je odbudować.

0:07:45.893,0:07:48.665
Owszem, można to zrobić dla samego siebie.

0:07:48.665,0:07:51.284
Można odbudować wiarygodność,

0:07:51.284,0:07:54.398
zaufanie między dwojgiem ludzi.

0:07:54.398,0:07:57.766
Ale nie istnieje przecież ogół zaufania,

0:07:57.766,0:08:00.502
zaufanie jest nam dane przez innych.

0:08:00.502,0:08:02.377
Nie da się odbudować tego,

0:08:02.387,0:08:04.092
co jest nam ofiarowane.

0:08:04.092,0:08:05.557
Musimy dać ludziom

0:08:05.557,0:08:09.822
podstawy do zaufania.

0:08:09.822,0:08:12.837
Musimy być godni zaufania,

0:08:12.837,0:08:14.724
dlatego, że zazwyczaj nie da się

0:08:14.724,0:08:18.261
cały czas robić wszystkich w konia.

0:08:18.261,0:08:19.123
(Śmiech)

0:08:19.123,0:08:23.128
Trzeba dostarczać im dowodów,

0:08:23.128,0:08:25.037
że jesteśmy wiarygodni.

0:08:25.037,0:08:26.521
Jak?

0:08:26.521,0:08:30.245
Codziennie zwykli ludzie,

0:08:30.245,0:08:33.023
urzędnicy, instytucje, politycy

0:08:33.023,0:08:35.071
radzą sobie z tym całkiem nieźle.

0:08:35.071,0:08:37.959
Posłużę się dość komercyjnym przykładem.

0:08:37.959,0:08:39.959
W sklepie, gdzie kupuję skarpetki

0:08:39.959,0:08:42.251
jest zasada, że mogę je zwrócić.

0:08:42.251,0:08:44.134
O nic nie pytają,

0:08:44.134,0:08:45.984
przyjmują skarpetki, oddają pieniądze,

0:08:45.984,0:08:47.728
albo dają nową parę skarpetek

0:08:47.728,0:08:49.362
w kolorze, który sobie wybiorę.

0:08:49.362,0:08:50.528
Super.

0:08:50.528,0:08:52.361
Ufam im, bo w pewnym sensie

0:08:52.361,0:08:54.096
dali mi nad sobą władzę.

0:08:54.096,0:08:56.038
Z tego możemy się uczyć.

0:08:56.038,0:08:57.608
Jeśli w jakiś sposób

0:08:57.608,0:08:59.738
oddamy komuś nad sobą władzę,

0:08:59.738,0:09:01.589
damy mu dobry argument,

0:09:01.589,0:09:06.224
że jesteśmy godni zaufania [br]i wierzymy w to, co mówimy.

0:09:06.224,0:09:12.099
Chyba łatwo już nam odgadnąć cel.

0:09:12.099,0:09:13.448
Cel to relacje,

0:09:13.448,0:09:16.037
w których dana osoba jest godna zaufania

0:09:16.037,0:09:18.628
i potrafi ocenić, w jakich okolicznościach

0:09:18.628,0:09:21.204
druga osoba jest godna zaufania.

0:09:21.204,0:09:24.490
Morał tej historii jest taki,

0:09:24.490,0:09:28.172
że musimy mniej myśleć o zaufaniu,

0:09:28.172,0:09:31.211
czy ufnym nastawieniu

0:09:31.211,0:09:35.306
dobrze bądź źle określanym przez sondaże,

0:09:35.306,0:09:36.885
a bardziej o tym,

0:09:36.885,0:09:38.464
jak być godnym zaufania

0:09:38.464,0:09:39.805
i jak dawać ludziom

0:09:39.805,0:09:43.425
trafne, użyteczne i proste dowody,

0:09:43.425,0:09:45.505
że jesteśmy tego zaufania godni.

0:09:45.505,0:09:46.777
Dziękuję.

0:09:46.777,0:09:47.544
(Brawa)