WEBVTT

00:00:12.906 --> 00:00:17.375
Người tinh khôn cao tuổi tập tễnh đi về 
phía ngọn lửa.

00:00:18.215 --> 00:00:21.615
Những người trẻ tuổi bao quanh ông
và yên lặng ngồi xuống.

00:00:22.014 --> 00:00:25.394
Họ rất nóng lòng nghe người thợ săn
nổi tiểng nhất trong bộ tộc.

00:00:26.074 --> 00:00:28.855
Còn ông rất muốn chia sẻ tri thức của mình

00:00:28.855 --> 00:00:31.520
Ông ấy hắng giọng...

00:00:31.700 --> 00:00:33.680
và bắt đầu kể.

00:00:34.510 --> 00:00:38.883
"Có 25 phần trăm khả năng bắt gặp
thú săn mồi ở gần sông.

00:00:39.563 --> 00:00:42.452
Mèo lớn chạy nhanh gấp đôi con người.

00:00:43.043 --> 00:00:45.712
Cây cối làm tăng gấp đôi tuổi thọ
của thợ săn yếu đuối."

00:00:47.722 --> 00:00:50.784
Những người trẻ tội nghiệp...
Bạn nghĩ họ có nhớ được gì không?

00:00:50.784 --> 00:00:52.722
Bạn đã bao giờ ở trong
hoàn cảnh như vậy

00:00:52.722 --> 00:00:55.732
khi bạn cảm thấy chán chết
vì một bài thuyết trình chưa?

00:00:56.443 --> 00:00:58.242
Còn ông thợ săn tội nghiệp đó
thì sao?

00:00:58.242 --> 00:01:02.702
Ông ấy đã dành cả đời mài giũa
kỹ năng săn bắn

00:01:02.702 --> 00:01:05.642
và mất quá nhiều thời gian
với bài trình bày đó.

00:01:05.982 --> 00:01:09.971
Vậy mà kinh nghiệm đó sẽ mất cùng với ông

00:01:10.971 --> 00:01:13.083
vì ông không thể truyền đạt lại nó.

00:01:14.213 --> 00:01:16.422
Nếu bạn đã từng ở trong hoàn cảnh như vậy

00:01:16.422 --> 00:01:18.536
khi bạn muốn dạy ai đó điều gì

00:01:18.563 --> 00:01:21.112
nhưng không thể khiến họ nhớ được gì cả,
hãy nói "Có".

00:01:21.112 --> 00:01:22.042
(Khán giả) Có!

00:01:22.042 --> 00:01:25.831
Nếu bạn đã từng cố thuyết phục ai đó
về điều gì

00:01:25.840 --> 00:01:27.411
dùng luận điểm và lý lẽ,

00:01:27.411 --> 00:01:30.493
nhưng họ không lắng nghe lý lẽ 
hay tranh luận, hãy nói "Có".

00:01:30.547 --> 00:01:31.547
(Khán giả) Có.

00:01:31.602 --> 00:01:33.462
Điều này đã xảy ra với tất cả chúng ta.

00:01:36.124 --> 00:01:39.765
Nói đúng chưa đủ, chúng ta cần phải
biết cách truyền đạt lại

00:01:39.765 --> 00:01:43.667
và để làm điều đó, thực tế và lý lẽ
là không đủ.

00:01:44.305 --> 00:01:47.305
Đó là lý do những diễn giả TED nổi tiếng
trên thế giới

00:01:48.305 --> 00:01:51.714
chỉ dành 25% thời lượng bài diễn thuyết
để lập luận

00:01:51.934 --> 00:01:54.855
và 65% thời gian kể chuyện.

00:01:55.445 --> 00:01:56.450
Và họ đã đúng.

00:01:56.450 --> 00:01:59.645
Các câu chuyện dễ nhớ hơn thông tin
từ 2 đến 10 lần.

00:01:59.834 --> 00:02:03.545
Để tôi nhắc lại, vì tôi mới đưa ra
thông tin, và nó không dễ nhớ lắm.

00:02:03.974 --> 00:02:08.975
Các câu chuyện dễ nhớ hơn thông tin
từ 2 đến 10 lần.

00:02:09.095 --> 00:02:12.595
Và đó là lý do các cuốn sách có ảnh hưởng
trong lịch sử đều là truyện

00:02:12.985 --> 00:02:16.135
và chúng đã tạo ra những tôn giáo
lớn nhất trên thế giới.

00:02:17.405 --> 00:02:19.885
Các câu chuyện có tác động mạnh.

00:02:20.965 --> 00:02:24.605
Vậy tại sao ta không sử dụng chúng
nhiều hơn để giao tiếp hàng ngày?

00:02:26.784 --> 00:02:30.195
Chúng ta nên dùng chúng mọi lúc, nhưng ta
lại dùng thông tin và lý lẽ.

00:02:30.195 --> 00:02:32.008
Và tôi nghĩ là có hai lý do:

00:02:32.008 --> 00:02:35.144
Thứ nhất, chúng ta không rõ tại sao các
câu chuyện thu hút đến vậy.

00:02:35.144 --> 00:02:38.485
Ý tôi là chúng ta là động vật của lý trí.
Ta dùng thông tin hàng ngày.

00:02:38.485 --> 00:02:39.835
Không thể tiếp tục dùng sao?

00:02:39.835 --> 00:02:40.765
Và thứ hai là

00:02:40.765 --> 00:02:44.035
Chúng ta không rõ cách tạo dựng
câu chuyện dễ dàng.

00:02:44.359 --> 00:02:46.804
Và tôi luôn tự hỏi bản thân 
hai câu hỏi này.

00:02:46.804 --> 00:02:48.755
Cha tôi là nhà làm phim.

00:02:49.505 --> 00:02:52.705
Chúng tôi luôn nói về các câu chuyện
khi ở nhà.

00:02:53.075 --> 00:02:55.815
Tôi học viết kịch bản ở cao học

00:02:56.135 --> 00:02:59.673
và còn viết một cuốn sách về 
cấu trúc của một câu chuyện.

00:02:59.673 --> 00:03:02.597
Điều đó dạy cho tôi cách tạo dựng
câu chuyện

00:03:02.597 --> 00:03:05.145
nhưng không dạy tại sao các câu chuyện
lại cuốn hút.

00:03:05.145 --> 00:03:07.624
Câu trả lời đến từ công việc của tôi.

00:03:07.624 --> 00:03:12.355
Tôi phải đọc rất nhiều về khoa học
thần kinh

00:03:12.355 --> 00:03:15.312
và các câu chuyện về nó rất "điên rồ".

00:03:15.682 --> 00:03:18.444
Tôi sẽ kể cho các bạn về nó.
Nhưng thay vì chỉ kể đơn thuần

00:03:18.444 --> 00:03:20.239
ta hãy làm một thí nghiệm nhỏ nhé?

00:03:20.239 --> 00:03:22.913
Trong khi tôi kể về khoa học thần kinh
của các câu chuyện

00:03:22.913 --> 00:03:25.883
tôi muốn bạn phân tích điều đang diễn ra
trong đầu, được chứ?

00:03:26.175 --> 00:03:27.674
Bắt đầu thôi.

00:03:29.434 --> 00:03:31.385
Nếu tôi nói "chuyển động hai chân"

00:03:31.865 --> 00:03:33.375
các bạn nghĩ đến điều gì?

00:03:34.385 --> 00:03:35.864
Đi bộ. Được rồi.

00:03:35.864 --> 00:03:38.455
Thường thì não của bạn sẽ cố giải mã
các từ

00:03:38.475 --> 00:03:40.405
có thể ghép chúng lại với nhau...

00:03:41.035 --> 00:03:43.313
Một vài bộ phận sẽ được kích hoạt.

00:03:43.313 --> 00:03:45.069
Điều này khác nhau ở mỗi người.

00:03:45.069 --> 00:03:47.463
Bạn đang cố giải mã từ, 
tưởng tượng ra chúng...

00:03:47.465 --> 00:03:48.714
Rất khó.

00:03:49.814 --> 00:03:51.145
Nếu thay vào đó, tôi kể về

00:03:51.145 --> 00:03:53.343
một nhóm phụ nữ đang chạy.

00:03:53.343 --> 00:03:55.304
Họ đang đạp chân xuống đất

00:03:55.304 --> 00:03:57.405
cố chạy nhanh hết sức, các cơ căng hết lên

00:03:57.405 --> 00:03:59.944
gió thổi vào mặt họ.

00:04:00.954 --> 00:04:02.495
Bạn để ý chứ?

00:04:03.135 --> 00:04:04.335
Hơi khác, đúng không?

00:04:04.335 --> 00:04:06.455
Trong não bạn, chuyện gì đang xảy ra?

00:04:07.246 --> 00:04:11.069
Bộ phận sẽ khiến bạn chạy trong thực tế

00:04:11.069 --> 00:04:12.445
đã được kích hoạt.

00:04:12.765 --> 00:04:16.225
Và bộ phận giúp bạn cảm nhận làn gió
thổi trên da

00:04:16.265 --> 00:04:18.106
cũng được kích hoạt.

00:04:18.236 --> 00:04:21.134
Não của bạn không phân biệt được
giữa việc nghe một câu chuyện

00:04:21.152 --> 00:04:22.724
và thực sự trải nghiệm nó.

00:04:22.724 --> 00:04:23.512
Điên rồ vậy đấy.

00:04:23.512 --> 00:04:26.055
Giống như thực tế ảo vậy: các bộ phận tạo
thế giới ảo

00:04:26.055 --> 00:04:29.073
và não của bạn không phân biệt được
thế giới thật và ảo.

00:04:30.748 --> 00:04:33.115
Nếu như tôi kể cho bạn về
ba cậu bé ác ý.

00:04:33.115 --> 00:04:36.015
Chúng đang đạp xe đuổi theo bạn
và chúng muốn hại bạn.

00:04:36.015 --> 00:04:39.084
Nên bạn cố chạy, nhưng không thể
vì chân bạn bị tật.

00:04:39.084 --> 00:04:41.836
Bạn vẫn cố hết sức và cuối cùng
bạn đã thoát ra.

00:04:41.836 --> 00:04:43.614
Và bạn đã chạy được!

00:04:45.064 --> 00:04:46.855
Chuyện xảy ra đều là ở trong não bạn.

00:04:46.855 --> 00:04:50.375
Bạn có cảm giác mình gắn kết hơn?
Bạn có cảm thấy như mình đã ở đó?

00:04:50.394 --> 00:04:52.766
Đó thực ra là những gì xảy ra
trong não bạn.

00:04:52.766 --> 00:04:55.383
Cảm giác như bạn ở đó vì 
hoạt động não bộ của bạn

00:04:55.383 --> 00:04:57.674
giống như của nhân vật chính.

00:04:57.674 --> 00:05:01.035
Thực tế, đó cùng là hoạt động não bộ
của tất cả chúng ta: tôi, bạn...

00:05:01.045 --> 00:05:05.335
Bằng cách kể chuyện, tôi đã có thể
"thần giao cách cảm" truyền đạt

00:05:05.353 --> 00:05:06.904
những gì diễn ra trong não mình.

00:05:06.904 --> 00:05:09.373
Nó giống như sự đồng cảm thuần tuý.

00:05:09.373 --> 00:05:13.745
Tất cả những hoạt động não bộ này
khiến câu chuyện trở nên đáng nhớ.

00:05:13.777 --> 00:05:15.964
Nó ghi dấu ấn lại trong não bạn.

00:05:16.874 --> 00:05:20.273
Vậy thì một câu chuyện là gì
theo khía cạnh khoa học thần kinh?

00:05:21.755 --> 00:05:23.626
Nó là cỗ máy đồng cảm.

00:05:23.866 --> 00:05:26.993
Nó là một thiết bị giúp bạn hiểu được
não người khác,

00:05:27.003 --> 00:05:29.044
trải nghiệm như họ,

00:05:29.044 --> 00:05:32.165
suy nghĩ như họ và cảm nhận như họ.

00:05:33.434 --> 00:05:36.746
Khá tuyệt, đúng không?

00:05:36.746 --> 00:05:37.805
(Khán giả) Phải!

00:05:37.805 --> 00:05:40.644
Đây là lý do các câu chuyện
chứa nhiều sức mạnh,

00:05:40.644 --> 00:05:43.455
và chúng ta cần phải biết cách 
sử dụng nó

00:05:43.455 --> 00:05:45.565
để tạo nên những câu chuyện hay.

00:05:45.565 --> 00:05:48.724
Nếu bạn hỏi Aristotle 2000 năm trước,

00:05:48.724 --> 00:05:51.985
ông ấy sẽ nói rằng có ba phần cho một
câu chuyện: đầu, thân và kết.

00:05:51.985 --> 00:05:55.305
Nhưng tôi chưa bao giờ thấy điều này
sâu sắc.

00:05:55.305 --> 00:05:58.557
Chúng ta cần nhiều chi tiết hơn
để xây dựng câu chuyện.

00:05:58.557 --> 00:06:01.234
Vậy thì đây là một công thức
bạn có thể dùng.

00:06:01.234 --> 00:06:04.355
Nhưng tôi sẽ không nói,
mà sẽ cho các bạn thấy.

00:06:04.365 --> 00:06:05.396
Có hai việc trước đó:

00:06:05.396 --> 00:06:08.695
sẽ có vài nội dung phim kinh điển
bị tiết lộ.

00:06:08.715 --> 00:06:10.125
Nếu bạn chưa xem,

00:06:10.125 --> 00:06:11.653
bạn nên thấy tồi tệ,

00:06:11.653 --> 00:06:13.843
và đây chính là hình phạt cho các bạn.

00:06:15.384 --> 00:06:17.834
Thứ hai, nó sẽ diễn ra khá nhanh đấy,
được chứ?

00:06:17.834 --> 00:06:19.855
Vậy hãy nắm chặt tay vào ghế...

00:06:19.855 --> 00:06:21.445
Sẵn sàng chưa? Ta bắt đầu thôi.

00:06:22.285 --> 00:06:24.903
(Bài hát mở đầu phim Vua Sư tử)

00:06:25.173 --> 00:06:27.585
Chúng ta bắt đầu ở thế giới thường.

00:06:27.585 --> 00:06:29.434
Đó là thế giới của nhân vật chính.

00:06:29.434 --> 00:06:30.773
Đó là thế giới bình thường.

00:06:30.773 --> 00:06:32.374
Nhưng có điều gì đó kỳ lạ.

00:06:32.374 --> 00:06:34.224
Điều gì đó không đúng.

00:06:34.224 --> 00:06:35.434
Cho đến khi, đột nhiên...

00:06:35.444 --> 00:06:36.155
(Tiếng gõ cửa)

00:06:36.155 --> 00:06:38.014
Một sự kiện mang tính kích động xảy ra.

00:06:39.714 --> 00:06:41.515
Đó là sự kiện ở khoảng đầu câu chuyện

00:06:41.515 --> 00:06:43.389
làm thay đổi thế giới
của nhân vật chính

00:06:43.389 --> 00:06:45.536
nhưng anh ta không biết phải tiếp nhận
ra sao.

00:06:45.536 --> 00:06:47.243
(Hagrid: "Con là phù thuỷ, Harry.")

00:06:47.243 --> 00:06:48.654
Đó là khi người hướng dẫn đến

00:06:48.654 --> 00:06:52.779
Ông sẽ đẩy nhân vật chính đối mặt với
sự kiện mang tính kích động kia,

00:06:52.789 --> 00:06:54.052
không chạy trốn nữa

00:06:54.052 --> 00:06:56.954
và lôi anh ta ra khỏi thế giới thường

00:06:56.954 --> 00:07:00.805
vượt qua cánh cửa sang thế giới đặc biệt.

00:07:00.814 --> 00:07:01.876
Thế giới phép màu.

00:07:01.876 --> 00:07:05.654
Một thế giới mới, hoàn toàn khác biệt
so với nơi mà anh ta từng biết.

00:07:05.677 --> 00:07:08.345
Ở đó, anh ta sẽ gặp đồng minh mới.

00:07:08.355 --> 00:07:10.455
(Người ngoài hành tinh: Ồ)
(Buzz: Xin chào!

00:07:11.845 --> 00:07:13.685
kẻ thù mới...

00:07:13.685 --> 00:07:17.166
và anh ra sẽ bắt đầu đối mặt
với thử thách mới.

00:07:18.056 --> 00:07:19.804
Cho đến khi, đột nhiên...

00:07:19.804 --> 00:07:20.894
Bùm!

00:07:20.894 --> 00:07:21.977
Điểm giữa xuất hiện.

00:07:21.977 --> 00:07:24.915
Đó là sự kiện ở khoảng giữa câu chuyện,
làm thay đổi toàn bộ

00:07:24.915 --> 00:07:27.503
vì nó thay đổi cách nhân vật chính
nhìn thế giới.

00:07:27.503 --> 00:07:28.803
Anh ta nhận ra mình đã nhầm

00:07:28.803 --> 00:07:31.434
nhưng không biết phải đối phó
với thông tin này thế nào.

00:07:31.434 --> 00:07:33.015
Anh ta yếu. Anh ta suy nghĩ về nó

00:07:33.015 --> 00:07:36.295
còn kẻ thù lợi dụng điểm yếu này
để tiến gần hơn...

00:07:36.295 --> 00:07:37.926
Chúng đang đe doạ anh ta!

00:07:37.926 --> 00:07:39.496
Chúng bao vây anh ta!

00:07:40.351 --> 00:07:42.410
Và chúng tấn công!

00:07:42.410 --> 00:07:43.991
Đây là một cơn khủng hoảng!

00:07:43.991 --> 00:07:46.470
Là điểm trầm nhất của câu chuyện.

00:07:46.470 --> 00:07:47.820
Thời điểm của các chết

00:07:47.820 --> 00:07:50.422
hoặc mất mát.

00:07:50.422 --> 00:07:52.229
Nhân vật chính gục ngã

00:07:52.229 --> 00:07:56.039
và nhận ra mình phải thay đổi 
điều gì đó.

00:07:56.039 --> 00:07:57.490
Đó là sự trở lại.

00:07:57.490 --> 00:07:59.151
Anh ta đang quay lại, khí thế hơn.

00:07:59.581 --> 00:08:03.520
Anh sẽ đối mặt với kẻ thù lần cuối.

00:08:03.529 --> 00:08:04.790
Nhưng giờ anh đã thay đổi

00:08:05.180 --> 00:08:08.399
nên anh có thể vươn lên tầm cao mới.

00:08:08.399 --> 00:08:11.530
Và giờ, anh ấy chiến thắng.

00:08:11.530 --> 00:08:14.349
Bây giờ chúng ta thấy hậu quả:
anh ta trở về thế giới thường

00:08:14.349 --> 00:08:16.770
nơi xuất phát của mình, 
nhưng anh ta đã thay đổi.

00:08:16.772 --> 00:08:18.429
Nhờ đó, anh đã chiến thắng

00:08:18.429 --> 00:08:22.269
và nhờ đó, anh có được phần thưởng!

00:08:23.010 --> 00:08:25.960
Vậy đó là cấu trúc của câu chuyện,
đúng không?

00:08:26.420 --> 00:08:27.509
Chúng ta đã xong.

00:08:27.929 --> 00:08:29.071
Chưa đâu.

00:08:29.251 --> 00:08:31.360
Cảm giác khá là trực quan, đúng không?

00:08:31.620 --> 00:08:32.389
Không hề.

00:08:32.389 --> 00:08:34.919
Bạn cứ hỏi một người kể chuyện nào
và anh ta sẽ nói:

00:08:34.919 --> 00:08:38.030
"Hãy quên công thức đi, bạn nên làm theo
cái này!

00:08:38.030 --> 00:08:40.070
Công thức sai hết rồi!"

00:08:40.070 --> 00:08:41.830
Rồi bạn hỏi một người khác,
họ sẽ nói:

00:08:41.830 --> 00:08:43.745
"Gì cơ? Câu chuyện còn chẳng có ba phần.

00:08:43.745 --> 00:08:45.270
Chúng có năm, sáu... hoặc tám...

00:08:45.270 --> 00:08:46.531
hoặc 22...

00:08:46.531 --> 00:08:47.809
hoặc 31!

00:08:47.809 --> 00:08:52.000
Thực tế, có hàng trăm công thức
cho câu chuyện ở ngoài kia

00:08:52.001 --> 00:08:54.011
và chẳng ai đồng ý với ai cả.

00:08:54.401 --> 00:08:58.900
Cuộc tranh luận có thể hay
khi bạn viết sách hay kịch bản phim.

00:08:58.900 --> 00:09:02.989
Nhưng ta chỉ cần một công thức thôi,
một cái dễ làm theo

00:09:03.559 --> 00:09:05.450
để xây dựng câu chuyện dùng hàng ngày,

00:09:05.450 --> 00:09:09.169
ta cần cái gì đơn giản hơn,
cái gì đó cơ bản.

00:09:11.720 --> 00:09:15.101
Nếu các câu chuyện không phải là
đường thẳng

00:09:16.631 --> 00:09:18.284
mà là đường tròn?

00:09:19.114 --> 00:09:21.880
Đường tròn theo nghĩa là đầu và cuối
kết nối với nhau.

00:09:21.880 --> 00:09:24.690
Sau khi trải qua thế giới phi thường
và cuộc phiêu lưu,

00:09:24.690 --> 00:09:27.019
ta quay lại với thế giới thường.

00:09:27.019 --> 00:09:30.609
Và nhờ sự đối lập, ta có thể làm 
nổi bật nét khác biệt.

00:09:30.609 --> 00:09:33.429
Ta có thể thấy điều đó, như ở trong
Vua Sư tử.

00:09:33.439 --> 00:09:36.001
Ta bắt đầu với việc Simba được sinh ra.

00:09:36.001 --> 00:09:38.550
Sau khi trải qua một vòng đời,

00:09:38.550 --> 00:09:40.741
ta kết thúc với con của cậu ra đời.

00:09:40.741 --> 00:09:43.271
Ta thấy được điều này trong phim
''12 năm nô lệ''

00:09:43.271 --> 00:09:45.541
ta bắt đầu với một nhóm đàn ông
da màu làm nô lệ

00:09:45.541 --> 00:09:48.080
và kết thúc với một nhóm đàn ông da màu
được tự do.

00:09:48.081 --> 00:09:48.970
Trong Trọng lực

00:09:48.970 --> 00:09:51.926
ta bắt đầu với một phụ nữ,
một mình trong vũ trụ, nhìn Trái Đất

00:09:51.926 --> 00:09:55.490
và kết thúc với người đó, một mình,
ở Trái Đất, nhìn ra vũ trụ.

00:09:56.226 --> 00:09:58.551
Trong Mad Men,

00:09:58.551 --> 00:10:01.310
tập đầu tiên của mùa đầu tiên,

00:10:01.310 --> 00:10:03.161
Don Draper không hề hạnh phúc,

00:10:03.161 --> 00:10:05.861
nhưng anh ta giải quyết một
chiến dịch quảng cáo khó nhằn

00:10:05.861 --> 00:10:09.121
Và cuối cùng, bảy năm sau,
ở tập cuối cùng,

00:10:09.121 --> 00:10:11.698
anh ta lại giải quyết một chiến dịch
quảng cáo khó nhằn

00:10:11.698 --> 00:10:13.309
nhưng lần này anh ta hạnh phúc.

00:10:14.059 --> 00:10:15.251
Hay trong Bố già,

00:10:15.251 --> 00:10:18.520
ta bắt đầu với một đám cưới và kết thúc
bằng một đám ma.

00:10:19.680 --> 00:10:21.109
Bạn có thể thấy cấu trúc

00:10:21.109 --> 00:10:23.022
của điểm đầu và điểm kết của vòng tròn.

00:10:23.022 --> 00:10:24.949
Và điều tương tự diễn ra sau đó,

00:10:24.949 --> 00:10:28.522
trong "vấn đề" và "giải pháp",
sự kiện kích động và cao trào,

00:10:28.579 --> 00:10:30.889
Ví dụ, quay trở lại phim Bố già,

00:10:30.889 --> 00:10:33.438
ở phần đầu, Michael Corleone nói:

00:10:33.438 --> 00:10:37.020
"Gia đình tôi là dạng lừa đảo,
nhưng tôi không giống họ."

00:10:38.009 --> 00:10:39.498
Điều ông ấy muốn nói là:

00:10:39.498 --> 00:10:43.430
"Đối với tôi, sự thành thật và 
phép lịch sự quan trọng hơn gia đình."

00:10:45.079 --> 00:10:46.780
Tới cuối bộ phim,

00:10:46.780 --> 00:10:51.309
ông đã giết toàn bộ kẻ thù của gia đình
và nói dối vợ mình,

00:10:51.310 --> 00:10:55.129
và đặt gia đình lên trên
sự thành thật và phép lịch sự.

00:10:55.129 --> 00:10:57.079
Bạn có thể thấy hình ảnh phản chiếu
ở đây.

00:10:57.079 --> 00:10:59.409
Điều tương tự xảy ra trong
''Câu chuyện đồ chơi''

00:10:59.409 --> 00:11:00.811
chúng ta bắt đầu với Buzz:

00:11:00.811 --> 00:11:04.289
anh ta hạ cánh và thách thức
quyền lãnh đạo của Woody.

00:11:04.289 --> 00:11:07.761
Đến cuối câu chuyện, họ là bạn
và cùng là lãnh đạo.

00:11:08.081 --> 00:11:11.471
Khuôn mẫu mà tôi đang nói đây
diễn ra trong suốt câu chuyện.

00:11:11.480 --> 00:11:13.600
Nửa đầu là để khám phá vấn đề

00:11:13.600 --> 00:11:16.206
còn phần sau là để khám phá giải pháp.

00:11:16.210 --> 00:11:19.536
Đó là lý do trong câu chuyện 
như The Matrix

00:11:19.536 --> 00:11:22.600
taa có thể thấy các cảnh nối tiếp nhau

00:11:22.600 --> 00:11:26.289
của phần một được phản chiếu
trong phần hai.

00:11:26.289 --> 00:11:28.925
Điên rồ thật! Như thể họ lấy phần một
của phim đó

00:11:28.925 --> 00:11:31.860
và dùng tất cả các cảnh đó trong phần hai

00:11:31.860 --> 00:11:32.991
và lật ngược chúng lại.

00:11:36.193 --> 00:11:39.089
Giờ bạn có thể thấy câu trúc của 
câu chuyện rồi chứ?

00:11:39.089 --> 00:11:42.609
Nửa đầu đang phản chiếu nửa thứ hai,
có sự đối xứng ở đây.

00:11:42.609 --> 00:11:45.859
Và khi nào bạn có hai phần,
thì chúng cần được kết nối với nhau

00:11:45.859 --> 00:11:48.010
Và đó chính là "điểm giữa".

00:11:48.760 --> 00:11:51.010
Điểm giữa chính là sự kiện chính
của câu chuyện

00:11:51.010 --> 00:11:54.292
vì nó đem đến sự thông suốt
để giải quyết vấn đề.

00:11:54.292 --> 00:11:58.881
Trong Bố già, đó là lần đầu tiên 
Michael Corleone giết người

00:11:59.651 --> 00:12:03.860
vì thế, đặt gia đình trên phép lịch sự,
và ông ta thích điều đó.

00:12:04.965 --> 00:12:07.551
Trong Vua sư tử, khi vị vua Mufasa chết

00:12:07.551 --> 00:12:10.854
con trai ông nhận ra mình không thể là
một thằng nhóc nữa.

00:12:10.854 --> 00:12:14.194
Cậu sẽ phải trưởng thành và trở thành vua.

00:12:16.376 --> 00:12:20.005
Trong Câu chuyện đồ chơi, Buzz và Woody
bị bắt đi và họ nhận ra

00:12:20.005 --> 00:12:22.924
nếu không dừng cãi vã thì họ sẽ chết.

00:12:24.994 --> 00:12:28.555
Trong 'Thần lực thức tỉnh', khi Rey
chạm vào kiếm ánh sáng và nhận ra

00:12:28.555 --> 00:12:30.394
mình có thể là một Jedi...

00:12:32.204 --> 00:12:35.934
Đó chính là cấu trúc của câu chuyện,
và bạn thấy nó như một hình tròn vậy.

00:12:35.934 --> 00:12:37.234
Đó là "cấu trúc vòng tròn".

00:12:37.234 --> 00:12:41.144
Và cấu trúc này áp dụng ở mọi nơi,
không chỉ có những bộ phim tôi mới nói tới

00:12:41.144 --> 00:12:43.520
Bạn có thể thấy nó trong Hamlet, Macbeth,

00:12:43.520 --> 00:12:46.214
trên thực tế, trong hầu hết các tác phẩm
của Shakespeare.

00:12:46.214 --> 00:12:48.164
Bạn có thể thấy nó xa hơn nữa

00:12:48.164 --> 00:12:51.554
Beowulf? Sử thi đầu tiên bằng tiếng Anh

00:12:51.554 --> 00:12:53.124
có cấu trúc vòng tròn.

00:12:53.564 --> 00:12:56.409
Xa hơn nữa? Cuộc đời Đức Phật thì sao?

00:12:56.529 --> 00:12:59.999
Rồi bạn có thể xem xét không chỉ truyện,
mà còn các phim và truyện dài.

00:13:00.343 --> 00:13:04.294
Ví dụ, mỗi bộ ba phim Star Wars
là một "vòng tròn".

00:13:04.534 --> 00:13:08.044
Cả sáu phim cũng là một vòng tròn,
sáu phim đầu ấy.

00:13:08.044 --> 00:13:11.925
Còn Harry Potter, mỗi cuốn là 
một vòng tròn và bảy cuốn là một vòng tròn

00:13:11.925 --> 00:13:15.084
Bạn có thể thấy điều này ở cấp độ 
vi mô:

00:13:15.084 --> 00:13:17.914
với một câu chuyện hay, mỗi hành động,
mỗi cảnh

00:13:17.914 --> 00:13:19.424
đều là một vòng tròn.

00:13:21.134 --> 00:13:24.995
Tại sao cấu trúc này lại ở khắp nơi?
Tại sao ta luôn thấy nó?

00:13:24.995 --> 00:13:27.374
Nó có điều gì là cơ bản?

00:13:28.462 --> 00:13:30.625
Đó chính là cấu trúc

00:13:31.645 --> 00:13:32.885
giải quyết vấn đề.

00:13:33.445 --> 00:13:35.743
Bạn nêu ra vấn đề và khám phá nó.

00:13:35.743 --> 00:13:38.256
Bạn mang đến cái nhìn sâu sắc để
giải quyết vấn đề.

00:13:38.256 --> 00:13:41.146
Bạn khám phá cái nhìn đó.
Và rồi bạn giải quyết nó.

00:13:41.966 --> 00:13:44.633
Các câu chuyện nhằm để giải quyêt vấn đề.

00:13:45.303 --> 00:13:48.087
Tôi đang nói các câu chuyện
là để giải quyết vấn đề

00:13:48.087 --> 00:13:51.376
và tôi cũng có nói cách đây 5 phút rằng
chúng là cỗ máy đồng cảm, nhỉ?

00:13:51.376 --> 00:13:53.157
Vậy làm sao để kết hợp hai điều này?

00:13:54.247 --> 00:13:56.297
Câu chuyện là một cách

00:13:56.297 --> 00:13:58.537
để hiểu được người khác

00:13:58.537 --> 00:14:02.237
để biết cách giải quyết vấn đề.

00:14:03.278 --> 00:14:04.770
Hay nói cách khác,

00:14:04.770 --> 00:14:06.388
câu chuyện là một cách

00:14:06.998 --> 00:14:08.518
để học hỏi.

00:14:10.445 --> 00:14:12.544
Bạn thấy đấy, hàng trăm nghìn năm trước,

00:14:14.234 --> 00:14:17.692
người tinh khôn không phải loài khoẻ nhất
hay nhanh nhất.

00:14:17.692 --> 00:14:20.162
Nhưng họ giải quyết vấn đề giỏi nhất.

00:14:20.162 --> 00:14:23.174
Những người thích các câu chuyện nhất

00:14:23.174 --> 00:14:26.074
có thể giải quyết nhiều vấn đề hơn.
Họ trải qua nhiều thứ hơn.

00:14:26.083 --> 00:14:29.032
Họ có thể sinh nhiều con hơn,
lan rộng bộ gen của họ.

00:14:29.032 --> 00:14:34.092
Và đó là cách ta phát triển để yêu
các câu chuyện

00:14:34.094 --> 00:14:36.601
vì chúng dạy cho ta nhiều bài học.

00:14:38.181 --> 00:14:39.461
Người thợ săn kia,

00:14:39.461 --> 00:14:41.865
ông ấy sẽ chẳng bao giờ chia sẻ được
những điểm đó.

00:14:41.865 --> 00:14:44.131
Ông ấy đáng lẽ sẽ nói:
"Khi ở tuổi của các cậu

00:14:44.131 --> 00:14:48.843
một ngày tôi bị đói nên tôi vào rừng
săn bắn.

00:14:48.843 --> 00:14:52.652
Khi đến gần sông, tôi thấy một con sư tử

00:14:52.652 --> 00:14:54.022
con sư tử nhìn thấy tôi...

00:14:54.022 --> 00:14:56.503
Tôi chạy, nhưng nó nhanh hơn tôi

00:14:56.503 --> 00:14:59.834
nên tôi nhảy lên cây và tự cứu mình."

00:14:59.834 --> 00:15:02.634
Rồi những người trẻ nói gì?


00:15:02.634 --> 00:15:05.863
"Ồ, mình không nên ra sông,
có thú săn mồi ở đó.

00:15:05.863 --> 00:15:08.522
Mình không nên cố chạy nhanh hơn sư tử...

00:15:08.522 --> 00:15:11.402
Và nếu gặp nguy hiểm, mình cần
leo lên cây."

00:15:12.262 --> 00:15:15.941
Những bài học mà có lẽ họ không bao giờ
nhớ nổi

00:15:15.941 --> 00:15:18.763
giờ đã in hằn trong tâm trí họ.

00:15:19.811 --> 00:15:24.811
Bạn muốn dùng sức mạnh của câu chuyện?
Hãy lắng nghe kĩ điều tôi nói.

00:15:24.811 --> 00:15:28.136
Bạn có mệt mỏi với việc dạy ai đó điều gì

00:15:28.136 --> 00:15:29.922
nhưng họ không nhớ gì hết không?

00:15:29.922 --> 00:15:32.736
Đừng nhồi thông tin cho họ,
mà hãy đưa chúng vào câu chuyện!

00:15:32.736 --> 00:15:35.226
Bạn có mệt mỏi với việc
thuyết phục ai về điều nào đó

00:15:35.226 --> 00:15:37.037
nhưng họ không để tâm đến lý lẽ không?

00:15:37.037 --> 00:15:41.905
Đừng nhồi nhét lý lẽ cho họ
nhưng hãy dùng các câu chuyện.

00:15:42.285 --> 00:15:45.155
Nhưng đừng chỉ dùng một lần.

00:15:45.155 --> 00:15:48.155
Hãy dùng câu chuyện ở nhà, ở trường,

00:15:48.155 --> 00:15:51.185
ở nơi làm việc, ở mọi nơi, hàng ngày!

00:15:52.035 --> 00:15:58.238
Các bạn của TED, hãy có sự tò mò trí tuệ
độc đáo để tìm kiếm sự thật.

00:15:59.192 --> 00:16:02.321
Hãy làm chủ khả năng kể chuyện và
bạn sẽ lan toả được nó.

00:16:03.571 --> 00:16:04.832
Xin cảm ơn.

00:16:04.832 --> 00:16:07.389
(Tiếng vỗ tay)