1
00:00:12,906 --> 00:00:17,375
Người tinh khôn cao tuổi tập tễnh đi về 
phía ngọn lửa.

2
00:00:18,215 --> 00:00:21,615
Những người trẻ tuổi bao quanh ông
và yên lặng ngồi xuống.

3
00:00:22,014 --> 00:00:25,394
Họ rất nóng lòng nghe người thợ săn
nổi tiểng nhất trong bộ tộc.

4
00:00:26,074 --> 00:00:28,855
Còn ông rất muốn chia sẻ tri thức của mình

5
00:00:28,855 --> 00:00:31,520
Ông ấy hắng giọng...

6
00:00:31,700 --> 00:00:33,680
và bắt đầu kể.

7
00:00:34,510 --> 00:00:38,883
"Có 25 phần trăm khả năng bắt gặp
thú săn mồi ở gần sông.

8
00:00:39,563 --> 00:00:42,452
Mèo lớn chạy nhanh gấp đôi con người.

9
00:00:43,043 --> 00:00:45,712
Cây cối làm tăng gấp đôi tuổi thọ
của thợ săn yếu đuối."

10
00:00:47,722 --> 00:00:50,784
Những người trẻ tội nghiệp...
Bạn nghĩ họ có nhớ được gì không?

11
00:00:50,784 --> 00:00:52,722
Bạn đã bao giờ ở trong
hoàn cảnh như vậy

12
00:00:52,722 --> 00:00:55,732
khi bạn cảm thấy chán chết
vì một bài thuyết trình chưa?

13
00:00:56,443 --> 00:00:58,242
Còn ông thợ săn tội nghiệp đó
thì sao?

14
00:00:58,242 --> 00:01:02,702
Ông ấy đã dành cả đời mài giũa
kỹ năng săn bắn

15
00:01:02,702 --> 00:01:05,642
và mất quá nhiều thời gian
với bài trình bày đó.

16
00:01:05,982 --> 00:01:09,971
Vậy mà kinh nghiệm đó sẽ mất cùng với ông

17
00:01:10,971 --> 00:01:13,083
vì ông không thể truyền đạt lại nó.

18
00:01:14,213 --> 00:01:16,422
Nếu bạn đã từng ở trong hoàn cảnh như vậy

19
00:01:16,422 --> 00:01:18,536
khi bạn muốn dạy ai đó điều gì

20
00:01:18,563 --> 00:01:21,112
nhưng không thể khiến họ nhớ được gì cả,
hãy nói "Có".

21
00:01:21,112 --> 00:01:22,042
(Khán giả) Có!

22
00:01:22,042 --> 00:01:25,831
Nếu bạn đã từng cố thuyết phục ai đó
về điều gì

23
00:01:25,840 --> 00:01:27,411
dùng luận điểm và lý lẽ,

24
00:01:27,411 --> 00:01:30,493
nhưng họ không lắng nghe lý lẽ 
hay tranh luận, hãy nói "Có".

25
00:01:30,547 --> 00:01:31,547
(Khán giả) Có.

26
00:01:31,602 --> 00:01:33,462
Điều này đã xảy ra với tất cả chúng ta.

27
00:01:36,124 --> 00:01:39,765
Nói đúng chưa đủ, chúng ta cần phải
biết cách truyền đạt lại

28
00:01:39,765 --> 00:01:43,667
và để làm điều đó, thực tế và lý lẽ
là không đủ.

29
00:01:44,305 --> 00:01:47,305
Đó là lý do những diễn giả TED nổi tiếng
trên thế giới

30
00:01:48,305 --> 00:01:51,714
chỉ dành 25% thời lượng bài diễn thuyết
để lập luận

31
00:01:51,934 --> 00:01:54,855
và 65% thời gian kể chuyện.

32
00:01:55,445 --> 00:01:56,450
Và họ đã đúng.

33
00:01:56,450 --> 00:01:59,645
Các câu chuyện dễ nhớ hơn thông tin
từ 2 đến 10 lần.

34
00:01:59,834 --> 00:02:03,545
Để tôi nhắc lại, vì tôi mới đưa ra
thông tin, và nó không dễ nhớ lắm.

35
00:02:03,974 --> 00:02:08,975
Các câu chuyện dễ nhớ hơn thông tin
từ 2 đến 10 lần.

36
00:02:09,095 --> 00:02:12,595
Và đó là lý do các cuốn sách có ảnh hưởng
trong lịch sử đều là truyện

37
00:02:12,985 --> 00:02:16,135
và chúng đã tạo ra những tôn giáo
lớn nhất trên thế giới.

38
00:02:17,405 --> 00:02:19,885
Các câu chuyện có tác động mạnh.

39
00:02:20,965 --> 00:02:24,605
Vậy tại sao ta không sử dụng chúng
nhiều hơn để giao tiếp hàng ngày?

40
00:02:26,784 --> 00:02:30,195
Chúng ta nên dùng chúng mọi lúc, nhưng ta
lại dùng thông tin và lý lẽ.

41
00:02:30,195 --> 00:02:32,008
Và tôi nghĩ là có hai lý do:

42
00:02:32,008 --> 00:02:35,144
Thứ nhất, chúng ta không rõ tại sao các
câu chuyện thu hút đến vậy.

43
00:02:35,144 --> 00:02:38,485
Ý tôi là chúng ta là động vật của lý trí.
Ta dùng thông tin hàng ngày.

44
00:02:38,485 --> 00:02:39,835
Không thể tiếp tục dùng sao?

45
00:02:39,835 --> 00:02:40,765
Và thứ hai là

46
00:02:40,765 --> 00:02:44,035
Chúng ta không rõ cách tạo dựng
câu chuyện dễ dàng.

47
00:02:44,359 --> 00:02:46,804
Và tôi luôn tự hỏi bản thân 
hai câu hỏi này.

48
00:02:46,804 --> 00:02:48,755
Cha tôi là nhà làm phim.

49
00:02:49,505 --> 00:02:52,705
Chúng tôi luôn nói về các câu chuyện
khi ở nhà.

50
00:02:53,075 --> 00:02:55,815
Tôi học viết kịch bản ở cao học

51
00:02:56,135 --> 00:02:59,673
và còn viết một cuốn sách về 
cấu trúc của một câu chuyện.

52
00:02:59,673 --> 00:03:02,597
Điều đó dạy cho tôi cách tạo dựng
câu chuyện

53
00:03:02,597 --> 00:03:05,145
nhưng không dạy tại sao các câu chuyện
lại cuốn hút.

54
00:03:05,145 --> 00:03:07,624
Câu trả lời đến từ công việc của tôi.

55
00:03:07,624 --> 00:03:12,355
Tôi phải đọc rất nhiều về khoa học
thần kinh

56
00:03:12,355 --> 00:03:15,312
và các câu chuyện về nó rất "điên rồ".

57
00:03:15,682 --> 00:03:18,444
Tôi sẽ kể cho các bạn về nó.
Nhưng thay vì chỉ kể đơn thuần

58
00:03:18,444 --> 00:03:20,239
ta hãy làm một thí nghiệm nhỏ nhé?

59
00:03:20,239 --> 00:03:22,913
Trong khi tôi kể về khoa học thần kinh
của các câu chuyện

60
00:03:22,913 --> 00:03:25,883
tôi muốn bạn phân tích điều đang diễn ra
trong đầu, được chứ?

61
00:03:26,175 --> 00:03:27,674
Bắt đầu thôi.

62
00:03:29,434 --> 00:03:31,385
Nếu tôi nói "chuyển động hai chân"

63
00:03:31,865 --> 00:03:33,375
các bạn nghĩ đến điều gì?

64
00:03:34,385 --> 00:03:35,864
Đi bộ. Được rồi.

65
00:03:35,864 --> 00:03:38,455
Thường thì não của bạn sẽ cố giải mã
các từ

66
00:03:38,475 --> 00:03:40,405
có thể ghép chúng lại với nhau...

67
00:03:41,035 --> 00:03:43,313
Một vài bộ phận sẽ được kích hoạt.

68
00:03:43,313 --> 00:03:45,069
Điều này khác nhau ở mỗi người.

69
00:03:45,069 --> 00:03:47,463
Bạn đang cố giải mã từ, 
tưởng tượng ra chúng...

70
00:03:47,465 --> 00:03:48,714
Rất khó.

71
00:03:49,814 --> 00:03:51,145
Nếu thay vào đó, tôi kể về

72
00:03:51,145 --> 00:03:53,343
một nhóm phụ nữ đang chạy.

73
00:03:53,343 --> 00:03:55,304
Họ đang đạp chân xuống đất

74
00:03:55,304 --> 00:03:57,405
cố chạy nhanh hết sức, các cơ căng hết lên

75
00:03:57,405 --> 00:03:59,944
gió thổi vào mặt họ.

76
00:04:00,954 --> 00:04:02,495
Bạn để ý chứ?

77
00:04:03,135 --> 00:04:04,335
Hơi khác, đúng không?

78
00:04:04,335 --> 00:04:06,455
Trong não bạn, chuyện gì đang xảy ra?

79
00:04:07,246 --> 00:04:11,069
Bộ phận sẽ khiến bạn chạy trong thực tế

80
00:04:11,069 --> 00:04:12,445
đã được kích hoạt.

81
00:04:12,765 --> 00:04:16,225
Và bộ phận giúp bạn cảm nhận làn gió
thổi trên da

82
00:04:16,265 --> 00:04:18,106
cũng được kích hoạt.

83
00:04:18,236 --> 00:04:21,134
Não của bạn không phân biệt được
giữa việc nghe một câu chuyện

84
00:04:21,152 --> 00:04:22,724
và thực sự trải nghiệm nó.

85
00:04:22,724 --> 00:04:23,512
Điên rồ vậy đấy.

86
00:04:23,512 --> 00:04:26,055
Giống như thực tế ảo vậy: các bộ phận tạo
thế giới ảo

87
00:04:26,055 --> 00:04:29,073
và não của bạn không phân biệt được
thế giới thật và ảo.

88
00:04:30,748 --> 00:04:33,115
Nếu như tôi kể cho bạn về
ba cậu bé ác ý.

89
00:04:33,115 --> 00:04:36,015
Chúng đang đạp xe đuổi theo bạn
và chúng muốn hại bạn.

90
00:04:36,015 --> 00:04:39,084
Nên bạn cố chạy, nhưng không thể
vì chân bạn bị tật.

91
00:04:39,084 --> 00:04:41,836
Bạn vẫn cố hết sức và cuối cùng
bạn đã thoát ra.

92
00:04:41,836 --> 00:04:43,614
Và bạn đã chạy được!

93
00:04:45,064 --> 00:04:46,855
Chuyện xảy ra đều là ở trong não bạn.

94
00:04:46,855 --> 00:04:50,375
Bạn có cảm giác mình gắn kết hơn?
Bạn có cảm thấy như mình đã ở đó?

95
00:04:50,394 --> 00:04:52,766
Đó thực ra là những gì xảy ra
trong não bạn.

96
00:04:52,766 --> 00:04:55,383
Cảm giác như bạn ở đó vì 
hoạt động não bộ của bạn

97
00:04:55,383 --> 00:04:57,674
giống như của nhân vật chính.

98
00:04:57,674 --> 00:05:01,035
Thực tế, đó cùng là hoạt động não bộ
của tất cả chúng ta: tôi, bạn...

99
00:05:01,045 --> 00:05:05,335
Bằng cách kể chuyện, tôi đã có thể
"thần giao cách cảm" truyền đạt

100
00:05:05,353 --> 00:05:06,904
những gì diễn ra trong não mình.

101
00:05:06,904 --> 00:05:09,373
Nó giống như sự đồng cảm thuần tuý.

102
00:05:09,373 --> 00:05:13,745
Tất cả những hoạt động não bộ này
khiến câu chuyện trở nên đáng nhớ.

103
00:05:13,777 --> 00:05:15,964
Nó ghi dấu ấn lại trong não bạn.

104
00:05:16,874 --> 00:05:20,273
Vậy thì một câu chuyện là gì
theo khía cạnh khoa học thần kinh?

105
00:05:21,755 --> 00:05:23,626
Nó là cỗ máy đồng cảm.

106
00:05:23,866 --> 00:05:26,993
Nó là một thiết bị giúp bạn hiểu được
não người khác,

107
00:05:27,003 --> 00:05:29,044
trải nghiệm như họ,

108
00:05:29,044 --> 00:05:32,165
suy nghĩ như họ và cảm nhận như họ.

109
00:05:33,434 --> 00:05:36,746
Khá tuyệt, đúng không?

110
00:05:36,746 --> 00:05:37,805
(Khán giả) Phải!

111
00:05:37,805 --> 00:05:40,644
Đây là lý do các câu chuyện
chứa nhiều sức mạnh,

112
00:05:40,644 --> 00:05:43,455
và chúng ta cần phải biết cách 
sử dụng nó

113
00:05:43,455 --> 00:05:45,565
để tạo nên những câu chuyện hay.

114
00:05:45,565 --> 00:05:48,724
Nếu bạn hỏi Aristotle 2000 năm trước,

115
00:05:48,724 --> 00:05:51,985
ông ấy sẽ nói rằng có ba phần cho một
câu chuyện: đầu, thân và kết.

116
00:05:51,985 --> 00:05:55,305
Nhưng tôi chưa bao giờ thấy điều này
sâu sắc.

117
00:05:55,305 --> 00:05:58,557
Chúng ta cần nhiều chi tiết hơn
để xây dựng câu chuyện.

118
00:05:58,557 --> 00:06:01,234
Vậy thì đây là một công thức
bạn có thể dùng.

119
00:06:01,234 --> 00:06:04,355
Nhưng tôi sẽ không nói,
mà sẽ cho các bạn thấy.

120
00:06:04,365 --> 00:06:05,396
Có hai việc trước đó:

121
00:06:05,396 --> 00:06:08,695
sẽ có vài nội dung phim kinh điển
bị tiết lộ.

122
00:06:08,715 --> 00:06:10,125
Nếu bạn chưa xem,

123
00:06:10,125 --> 00:06:11,653
bạn nên thấy tồi tệ,

124
00:06:11,653 --> 00:06:13,843
và đây chính là hình phạt cho các bạn.

125
00:06:15,384 --> 00:06:17,834
Thứ hai, nó sẽ diễn ra khá nhanh đấy,
được chứ?

126
00:06:17,834 --> 00:06:19,855
Vậy hãy nắm chặt tay vào ghế...

127
00:06:19,855 --> 00:06:21,445
Sẵn sàng chưa? Ta bắt đầu thôi.

128
00:06:22,285 --> 00:06:24,903
(Bài hát mở đầu phim Vua Sư tử)

129
00:06:25,173 --> 00:06:27,585
Chúng ta bắt đầu ở thế giới thường.

130
00:06:27,585 --> 00:06:29,434
Đó là thế giới của nhân vật chính.

131
00:06:29,434 --> 00:06:30,773
Đó là thế giới bình thường.

132
00:06:30,773 --> 00:06:32,374
Nhưng có điều gì đó kỳ lạ.

133
00:06:32,374 --> 00:06:34,224
Điều gì đó không đúng.

134
00:06:34,224 --> 00:06:35,434
Cho đến khi, đột nhiên...

135
00:06:35,444 --> 00:06:36,155
(Tiếng gõ cửa)

136
00:06:36,155 --> 00:06:38,014
Một sự kiện mang tính kích động xảy ra.

137
00:06:39,714 --> 00:06:41,515
Đó là sự kiện ở khoảng đầu câu chuyện

138
00:06:41,515 --> 00:06:43,389
làm thay đổi thế giới
của nhân vật chính

139
00:06:43,389 --> 00:06:45,536
nhưng anh ta không biết phải tiếp nhận
ra sao.

140
00:06:45,536 --> 00:06:47,243
(Hagrid: "Con là phù thuỷ, Harry.")

141
00:06:47,243 --> 00:06:48,654
Đó là khi người hướng dẫn đến

142
00:06:48,654 --> 00:06:52,779
Ông sẽ đẩy nhân vật chính đối mặt với
sự kiện mang tính kích động kia,

143
00:06:52,789 --> 00:06:54,052
không chạy trốn nữa

144
00:06:54,052 --> 00:06:56,954
và lôi anh ta ra khỏi thế giới thường

145
00:06:56,954 --> 00:07:00,805
vượt qua cánh cửa sang thế giới đặc biệt.

146
00:07:00,814 --> 00:07:01,876
Thế giới phép màu.

147
00:07:01,876 --> 00:07:05,654
Một thế giới mới, hoàn toàn khác biệt
so với nơi mà anh ta từng biết.

148
00:07:05,677 --> 00:07:08,345
Ở đó, anh ta sẽ gặp đồng minh mới.

149
00:07:08,355 --> 00:07:10,455
(Người ngoài hành tinh: Ồ)
(Buzz: Xin chào!

150
00:07:11,845 --> 00:07:13,685
kẻ thù mới...

151
00:07:13,685 --> 00:07:17,166
và anh ra sẽ bắt đầu đối mặt
với thử thách mới.

152
00:07:18,056 --> 00:07:19,804
Cho đến khi, đột nhiên...

153
00:07:19,804 --> 00:07:20,894
Bùm!

154
00:07:20,894 --> 00:07:21,977
Điểm giữa xuất hiện.

155
00:07:21,977 --> 00:07:24,915
Đó là sự kiện ở khoảng giữa câu chuyện,
làm thay đổi toàn bộ

156
00:07:24,915 --> 00:07:27,503
vì nó thay đổi cách nhân vật chính
nhìn thế giới.

157
00:07:27,503 --> 00:07:28,803
Anh ta nhận ra mình đã nhầm

158
00:07:28,803 --> 00:07:31,434
nhưng không biết phải đối phó
với thông tin này thế nào.

159
00:07:31,434 --> 00:07:33,015
Anh ta yếu. Anh ta suy nghĩ về nó

160
00:07:33,015 --> 00:07:36,295
còn kẻ thù lợi dụng điểm yếu này
để tiến gần hơn...

161
00:07:36,295 --> 00:07:37,926
Chúng đang đe doạ anh ta!

162
00:07:37,926 --> 00:07:39,496
Chúng bao vây anh ta!

163
00:07:40,351 --> 00:07:42,410
Và chúng tấn công!

164
00:07:42,410 --> 00:07:43,991
Đây là một cơn khủng hoảng!

165
00:07:43,991 --> 00:07:46,470
Là điểm trầm nhất của câu chuyện.

166
00:07:46,470 --> 00:07:47,820
Thời điểm của các chết

167
00:07:47,820 --> 00:07:50,422
hoặc mất mát.

168
00:07:50,422 --> 00:07:52,229
Nhân vật chính gục ngã

169
00:07:52,229 --> 00:07:56,039
và nhận ra mình phải thay đổi 
điều gì đó.

170
00:07:56,039 --> 00:07:57,490
Đó là sự trở lại.

171
00:07:57,490 --> 00:07:59,151
Anh ta đang quay lại, khí thế hơn.

172
00:07:59,581 --> 00:08:03,520
Anh sẽ đối mặt với kẻ thù lần cuối.

173
00:08:03,529 --> 00:08:04,790
Nhưng giờ anh đã thay đổi

174
00:08:05,180 --> 00:08:08,399
nên anh có thể vươn lên tầm cao mới.

175
00:08:08,399 --> 00:08:11,530
Và giờ, anh ấy chiến thắng.

176
00:08:11,530 --> 00:08:14,349
Bây giờ chúng ta thấy hậu quả:
anh ta trở về thế giới thường

177
00:08:14,349 --> 00:08:16,770
nơi xuất phát của mình, 
nhưng anh ta đã thay đổi.

178
00:08:16,772 --> 00:08:18,429
Nhờ đó, anh đã chiến thắng

179
00:08:18,429 --> 00:08:22,269
và nhờ đó, anh có được phần thưởng!

180
00:08:23,010 --> 00:08:25,960
Vậy đó là cấu trúc của câu chuyện,
đúng không?

181
00:08:26,420 --> 00:08:27,509
Chúng ta đã xong.

182
00:08:27,929 --> 00:08:29,071
Chưa đâu.

183
00:08:29,251 --> 00:08:31,360
Cảm giác khá là trực quan, đúng không?

184
00:08:31,620 --> 00:08:32,389
Không hề.

185
00:08:32,389 --> 00:08:34,919
Bạn cứ hỏi một người kể chuyện nào
và anh ta sẽ nói:

186
00:08:34,919 --> 00:08:38,030
"Hãy quên công thức đi, bạn nên làm theo
cái này!

187
00:08:38,030 --> 00:08:40,070
Công thức sai hết rồi!"

188
00:08:40,070 --> 00:08:41,830
Rồi bạn hỏi một người khác,
họ sẽ nói:

189
00:08:41,830 --> 00:08:43,745
"Gì cơ? Câu chuyện còn chẳng có ba phần.

190
00:08:43,745 --> 00:08:45,270
Chúng có năm, sáu... hoặc tám...

191
00:08:45,270 --> 00:08:46,531
hoặc 22...

192
00:08:46,531 --> 00:08:47,809
hoặc 31!

193
00:08:47,809 --> 00:08:52,000
Thực tế, có hàng trăm công thức
cho câu chuyện ở ngoài kia

194
00:08:52,001 --> 00:08:54,011
và chẳng ai đồng ý với ai cả.

195
00:08:54,401 --> 00:08:58,900
Cuộc tranh luận có thể hay
khi bạn viết sách hay kịch bản phim.

196
00:08:58,900 --> 00:09:02,989
Nhưng ta chỉ cần một công thức thôi,
một cái dễ làm theo

197
00:09:03,559 --> 00:09:05,450
để xây dựng câu chuyện dùng hàng ngày,

198
00:09:05,450 --> 00:09:09,169
ta cần cái gì đơn giản hơn,
cái gì đó cơ bản.

199
00:09:11,720 --> 00:09:15,101
Nếu các câu chuyện không phải là
đường thẳng

200
00:09:16,631 --> 00:09:18,284
mà là đường tròn?

201
00:09:19,114 --> 00:09:21,880
Đường tròn theo nghĩa là đầu và cuối
kết nối với nhau.

202
00:09:21,880 --> 00:09:24,690
Sau khi trải qua thế giới phi thường
và cuộc phiêu lưu,

203
00:09:24,690 --> 00:09:27,019
ta quay lại với thế giới thường.

204
00:09:27,019 --> 00:09:30,609
Và nhờ sự đối lập, ta có thể làm 
nổi bật nét khác biệt.

205
00:09:30,609 --> 00:09:33,429
Ta có thể thấy điều đó, như ở trong
Vua Sư tử.

206
00:09:33,439 --> 00:09:36,001
Ta bắt đầu với việc Simba được sinh ra.

207
00:09:36,001 --> 00:09:38,550
Sau khi trải qua một vòng đời,

208
00:09:38,550 --> 00:09:40,741
ta kết thúc với con của cậu ra đời.

209
00:09:40,741 --> 00:09:43,271
Ta thấy được điều này trong phim
''12 năm nô lệ''

210
00:09:43,271 --> 00:09:45,541
ta bắt đầu với một nhóm đàn ông
da màu làm nô lệ

211
00:09:45,541 --> 00:09:48,080
và kết thúc với một nhóm đàn ông da màu
được tự do.

212
00:09:48,081 --> 00:09:48,970
Trong Trọng lực

213
00:09:48,970 --> 00:09:51,926
ta bắt đầu với một phụ nữ,
một mình trong vũ trụ, nhìn Trái Đất

214
00:09:51,926 --> 00:09:55,490
và kết thúc với người đó, một mình,
ở Trái Đất, nhìn ra vũ trụ.

215
00:09:56,226 --> 00:09:58,551
Trong Mad Men,

216
00:09:58,551 --> 00:10:01,310
tập đầu tiên của mùa đầu tiên,

217
00:10:01,310 --> 00:10:03,161
Don Draper không hề hạnh phúc,

218
00:10:03,161 --> 00:10:05,861
nhưng anh ta giải quyết một
chiến dịch quảng cáo khó nhằn

219
00:10:05,861 --> 00:10:09,121
Và cuối cùng, bảy năm sau,
ở tập cuối cùng,

220
00:10:09,121 --> 00:10:11,698
anh ta lại giải quyết một chiến dịch
quảng cáo khó nhằn

221
00:10:11,698 --> 00:10:13,309
nhưng lần này anh ta hạnh phúc.

222
00:10:14,059 --> 00:10:15,251
Hay trong Bố già,

223
00:10:15,251 --> 00:10:18,520
ta bắt đầu với một đám cưới và kết thúc
bằng một đám ma.

224
00:10:19,680 --> 00:10:21,109
Bạn có thể thấy cấu trúc

225
00:10:21,109 --> 00:10:23,022
của điểm đầu và điểm kết của vòng tròn.

226
00:10:23,022 --> 00:10:24,949
Và điều tương tự diễn ra sau đó,

227
00:10:24,949 --> 00:10:28,522
trong "vấn đề" và "giải pháp",
sự kiện kích động và cao trào,

228
00:10:28,579 --> 00:10:30,889
Ví dụ, quay trở lại phim Bố già,

229
00:10:30,889 --> 00:10:33,438
ở phần đầu, Michael Corleone nói:

230
00:10:33,438 --> 00:10:37,020
"Gia đình tôi là dạng lừa đảo,
nhưng tôi không giống họ."

231
00:10:38,009 --> 00:10:39,498
Điều ông ấy muốn nói là:

232
00:10:39,498 --> 00:10:43,430
"Đối với tôi, sự thành thật và 
phép lịch sự quan trọng hơn gia đình."

233
00:10:45,079 --> 00:10:46,780
Tới cuối bộ phim,

234
00:10:46,780 --> 00:10:51,309
ông đã giết toàn bộ kẻ thù của gia đình
và nói dối vợ mình,

235
00:10:51,310 --> 00:10:55,129
và đặt gia đình lên trên
sự thành thật và phép lịch sự.

236
00:10:55,129 --> 00:10:57,079
Bạn có thể thấy hình ảnh phản chiếu
ở đây.

237
00:10:57,079 --> 00:10:59,409
Điều tương tự xảy ra trong
''Câu chuyện đồ chơi''

238
00:10:59,409 --> 00:11:00,811
chúng ta bắt đầu với Buzz:

239
00:11:00,811 --> 00:11:04,289
anh ta hạ cánh và thách thức
quyền lãnh đạo của Woody.

240
00:11:04,289 --> 00:11:07,761
Đến cuối câu chuyện, họ là bạn
và cùng là lãnh đạo.

241
00:11:08,081 --> 00:11:11,471
Khuôn mẫu mà tôi đang nói đây
diễn ra trong suốt câu chuyện.

242
00:11:11,480 --> 00:11:13,600
Nửa đầu là để khám phá vấn đề

243
00:11:13,600 --> 00:11:16,206
còn phần sau là để khám phá giải pháp.

244
00:11:16,210 --> 00:11:19,536
Đó là lý do trong câu chuyện 
như The Matrix

245
00:11:19,536 --> 00:11:22,600
taa có thể thấy các cảnh nối tiếp nhau

246
00:11:22,600 --> 00:11:26,289
của phần một được phản chiếu
trong phần hai.

247
00:11:26,289 --> 00:11:28,925
Điên rồ thật! Như thể họ lấy phần một
của phim đó

248
00:11:28,925 --> 00:11:31,860
và dùng tất cả các cảnh đó trong phần hai

249
00:11:31,860 --> 00:11:32,991
và lật ngược chúng lại.

250
00:11:36,193 --> 00:11:39,089
Giờ bạn có thể thấy câu trúc của 
câu chuyện rồi chứ?

251
00:11:39,089 --> 00:11:42,609
Nửa đầu đang phản chiếu nửa thứ hai,
có sự đối xứng ở đây.

252
00:11:42,609 --> 00:11:45,859
Và khi nào bạn có hai phần,
thì chúng cần được kết nối với nhau

253
00:11:45,859 --> 00:11:48,010
Và đó chính là "điểm giữa".

254
00:11:48,760 --> 00:11:51,010
Điểm giữa chính là sự kiện chính
của câu chuyện

255
00:11:51,010 --> 00:11:54,292
vì nó đem đến sự thông suốt
để giải quyết vấn đề.

256
00:11:54,292 --> 00:11:58,881
Trong Bố già, đó là lần đầu tiên 
Michael Corleone giết người

257
00:11:59,651 --> 00:12:03,860
vì thế, đặt gia đình trên phép lịch sự,
và ông ta thích điều đó.

258
00:12:04,965 --> 00:12:07,551
Trong Vua sư tử, khi vị vua Mufasa chết

259
00:12:07,551 --> 00:12:10,854
con trai ông nhận ra mình không thể là
một thằng nhóc nữa.

260
00:12:10,854 --> 00:12:14,194
Cậu sẽ phải trưởng thành và trở thành vua.

261
00:12:16,376 --> 00:12:20,005
Trong Câu chuyện đồ chơi, Buzz và Woody
bị bắt đi và họ nhận ra

262
00:12:20,005 --> 00:12:22,924
nếu không dừng cãi vã thì họ sẽ chết.

263
00:12:24,994 --> 00:12:28,555
Trong 'Thần lực thức tỉnh', khi Rey
chạm vào kiếm ánh sáng và nhận ra

264
00:12:28,555 --> 00:12:30,394
mình có thể là một Jedi...

265
00:12:32,204 --> 00:12:35,934
Đó chính là cấu trúc của câu chuyện,
và bạn thấy nó như một hình tròn vậy.

266
00:12:35,934 --> 00:12:37,234
Đó là "cấu trúc vòng tròn".

267
00:12:37,234 --> 00:12:41,144
Và cấu trúc này áp dụng ở mọi nơi,
không chỉ có những bộ phim tôi mới nói tới

268
00:12:41,144 --> 00:12:43,520
Bạn có thể thấy nó trong Hamlet, Macbeth,

269
00:12:43,520 --> 00:12:46,214
trên thực tế, trong hầu hết các tác phẩm
của Shakespeare.

270
00:12:46,214 --> 00:12:48,164
Bạn có thể thấy nó xa hơn nữa

271
00:12:48,164 --> 00:12:51,554
Beowulf? Sử thi đầu tiên bằng tiếng Anh

272
00:12:51,554 --> 00:12:53,124
có cấu trúc vòng tròn.

273
00:12:53,564 --> 00:12:56,409
Xa hơn nữa? Cuộc đời Đức Phật thì sao?

274
00:12:56,529 --> 00:12:59,999
Rồi bạn có thể xem xét không chỉ truyện,
mà còn các phim và truyện dài.

275
00:13:00,343 --> 00:13:04,294
Ví dụ, mỗi bộ ba phim Star Wars
là một "vòng tròn".

276
00:13:04,534 --> 00:13:08,044
Cả sáu phim cũng là một vòng tròn,
sáu phim đầu ấy.

277
00:13:08,044 --> 00:13:11,925
Còn Harry Potter, mỗi cuốn là 
một vòng tròn và bảy cuốn là một vòng tròn

278
00:13:11,925 --> 00:13:15,084
Bạn có thể thấy điều này ở cấp độ 
vi mô:

279
00:13:15,084 --> 00:13:17,914
với một câu chuyện hay, mỗi hành động,
mỗi cảnh

280
00:13:17,914 --> 00:13:19,424
đều là một vòng tròn.

281
00:13:21,134 --> 00:13:24,995
Tại sao cấu trúc này lại ở khắp nơi?
Tại sao ta luôn thấy nó?

282
00:13:24,995 --> 00:13:27,374
Nó có điều gì là cơ bản?

283
00:13:28,462 --> 00:13:30,625
Đó chính là cấu trúc

284
00:13:31,645 --> 00:13:32,885
giải quyết vấn đề.

285
00:13:33,445 --> 00:13:35,743
Bạn nêu ra vấn đề và khám phá nó.

286
00:13:35,743 --> 00:13:38,256
Bạn mang đến cái nhìn sâu sắc để
giải quyết vấn đề.

287
00:13:38,256 --> 00:13:41,146
Bạn khám phá cái nhìn đó.
Và rồi bạn giải quyết nó.

288
00:13:41,966 --> 00:13:44,633
Các câu chuyện nhằm để giải quyêt vấn đề.

289
00:13:45,303 --> 00:13:48,087
Tôi đang nói các câu chuyện
là để giải quyết vấn đề

290
00:13:48,087 --> 00:13:51,376
và tôi cũng có nói cách đây 5 phút rằng
chúng là cỗ máy đồng cảm, nhỉ?

291
00:13:51,376 --> 00:13:53,157
Vậy làm sao để kết hợp hai điều này?

292
00:13:54,247 --> 00:13:56,297
Câu chuyện là một cách

293
00:13:56,297 --> 00:13:58,537
để hiểu được người khác

294
00:13:58,537 --> 00:14:02,237
để biết cách giải quyết vấn đề.

295
00:14:03,278 --> 00:14:04,770
Hay nói cách khác,

296
00:14:04,770 --> 00:14:06,388
câu chuyện là một cách

297
00:14:06,998 --> 00:14:08,518
để học hỏi.

298
00:14:10,445 --> 00:14:12,544
Bạn thấy đấy, hàng trăm nghìn năm trước,

299
00:14:14,234 --> 00:14:17,692
người tinh khôn không phải loài khoẻ nhất
hay nhanh nhất.

300
00:14:17,692 --> 00:14:20,162
Nhưng họ giải quyết vấn đề giỏi nhất.

301
00:14:20,162 --> 00:14:23,174
Những người thích các câu chuyện nhất

302
00:14:23,174 --> 00:14:26,074
có thể giải quyết nhiều vấn đề hơn.
Họ trải qua nhiều thứ hơn.

303
00:14:26,083 --> 00:14:29,032
Họ có thể sinh nhiều con hơn,
lan rộng bộ gen của họ.

304
00:14:29,032 --> 00:14:34,092
Và đó là cách ta phát triển để yêu
các câu chuyện

305
00:14:34,094 --> 00:14:36,601
vì chúng dạy cho ta nhiều bài học.

306
00:14:38,181 --> 00:14:39,461
Người thợ săn kia,

307
00:14:39,461 --> 00:14:41,865
ông ấy sẽ chẳng bao giờ chia sẻ được
những điểm đó.

308
00:14:41,865 --> 00:14:44,131
Ông ấy đáng lẽ sẽ nói:
"Khi ở tuổi của các cậu

309
00:14:44,131 --> 00:14:48,843
một ngày tôi bị đói nên tôi vào rừng
săn bắn.

310
00:14:48,843 --> 00:14:52,652
Khi đến gần sông, tôi thấy một con sư tử

311
00:14:52,652 --> 00:14:54,022
con sư tử nhìn thấy tôi...

312
00:14:54,022 --> 00:14:56,503
Tôi chạy, nhưng nó nhanh hơn tôi

313
00:14:56,503 --> 00:14:59,834
nên tôi nhảy lên cây và tự cứu mình."

314
00:14:59,834 --> 00:15:02,634
Rồi những người trẻ nói gì?


315
00:15:02,634 --> 00:15:05,863
"Ồ, mình không nên ra sông,
có thú săn mồi ở đó.

316
00:15:05,863 --> 00:15:08,522
Mình không nên cố chạy nhanh hơn sư tử...

317
00:15:08,522 --> 00:15:11,402
Và nếu gặp nguy hiểm, mình cần
leo lên cây."

318
00:15:12,262 --> 00:15:15,941
Những bài học mà có lẽ họ không bao giờ
nhớ nổi

319
00:15:15,941 --> 00:15:18,763
giờ đã in hằn trong tâm trí họ.

320
00:15:19,811 --> 00:15:24,811
Bạn muốn dùng sức mạnh của câu chuyện?
Hãy lắng nghe kĩ điều tôi nói.

321
00:15:24,811 --> 00:15:28,136
Bạn có mệt mỏi với việc dạy ai đó điều gì

322
00:15:28,136 --> 00:15:29,922
nhưng họ không nhớ gì hết không?

323
00:15:29,922 --> 00:15:32,736
Đừng nhồi thông tin cho họ,
mà hãy đưa chúng vào câu chuyện!

324
00:15:32,736 --> 00:15:35,226
Bạn có mệt mỏi với việc
thuyết phục ai về điều nào đó

325
00:15:35,226 --> 00:15:37,037
nhưng họ không để tâm đến lý lẽ không?

326
00:15:37,037 --> 00:15:41,905
Đừng nhồi nhét lý lẽ cho họ
nhưng hãy dùng các câu chuyện.

327
00:15:42,285 --> 00:15:45,155
Nhưng đừng chỉ dùng một lần.

328
00:15:45,155 --> 00:15:48,155
Hãy dùng câu chuyện ở nhà, ở trường,

329
00:15:48,155 --> 00:15:51,185
ở nơi làm việc, ở mọi nơi, hàng ngày!

330
00:15:52,035 --> 00:15:58,238
Các bạn của TED, hãy có sự tò mò trí tuệ
độc đáo để tìm kiếm sự thật.

331
00:15:59,192 --> 00:16:02,321
Hãy làm chủ khả năng kể chuyện và
bạn sẽ lan toả được nó.

332
00:16:03,571 --> 00:16:04,832
Xin cảm ơn.

333
00:16:04,832 --> 00:16:07,389
(Tiếng vỗ tay)