Vào tháng 7 năm 1911,
vị giáo sư 35 tuổi - tốt nghiệp từ Yale
rời trại trong rừng mưa nhiệt đới
cùng nhóm của mình.
Sau khi trèo qua một ngọn đồi dốc
và lau khô mồ hôi trên trán,
ông ấy tả lại khung cảnh dưới chân mình.
Ông ấy thấy hiện ra từ dưới
tán lá dầy của rừng mưa nhiệt đới
mê cung kiến trúc đan xen nhau
một cách khó tin này
được xây bằng đá granite,
kết hợp tuyệt đẹp.
Điều đáng kinh ngạc ở dự án này
nó là dự án đầu tiên được tài trợ
bởi National Geographic,
và nó đã cho tạp chí của NatGeo
một trang bìa tuyệt đẹp vào năm 1912.
Vị giáo sư này đã sử dụng thiết bị
chụp ảnh tiên tiến nhất lúc đó
để ghi lại hình ảnh khu vực,
và thay đổi vĩnh viễn bộ mặt
của thám hiểm.
Nơi đó là Machu Picchu,
được phát hiện và thăm dò
bởi Hiram Bingham.
Khi nhìn thấy nơi này, ông ấy đã hỏi,
"Thật là một giấc mơ không tưởng.
Có thể là gì được chứ?"
Vậy nên hôm nay,
100 năm sau,
tôi mời các bạn tới đây để tham gia
môt hành trình tuyệt vời cùng tôi,
một giáo sư 37 tuổi từ đại học Yale.
(tiếng cổ vũ)
Chúng tôi cũng chẳng làm gì ngoài
sử dụng công nghệ tiên tiến nhất
để vẽ nên bản đồ cả đất nước.
Đây là giấc mơ bắt đầu từ Hiram Bingham,
nhưng chúng tôi sẽ mở rộng nó ra
toàn thế giới,
khiến thám hiểm khảo cổ học trở nên
không hạn chế, bao quát hơn,
đạt tới một quy mô mới
mà trước đây là không thể.
Đó là lí do tại sao tôi vô cùng hào hứng
được chia sẻ với các bạn hôm nay
rằng chúng tôi sẽ bắt đầu
kế hoạch của TED Prize 2016
tại Mỹ Latin,
cụ thể hơn là Peru.
(vỗ tay)
Cảm ơn.
Chúng ta sẽ tiếp quản giấc mơ
không tưởng của Hiram Bingham
và biến nó thành một tương lai tuyệt vời
mà chúng ta đều có thể góp sức.
Vậy Peru không chỉ có Machu Picchu.
Nó có những trang sức vô cùng lộng lẫy,
giống như các bạn có thể thấy ở đây.
Có những bức tượng con người
bằng gốm tuyệt vời của Moche.
Có cả Những đường vẽ Nazca
và vải dệt tuyệt đẹp.
Là một phần trong kế hoạch của TED Prize,
chúng tôi sẽ bắt tay với
những tổ chức tuyệt vời,
đầu tiên là DigitalGlobe,
nhà cung cấp lớn nhất toàn thế giới
về hình ảnh vệ tinh thương mại
chất lượng cao.
Họ sẽ giúp chúng tôi
xây dựng một nền tảng
điện toán đám đông
đáng kinh ngạc mà họ có.
Có thể vài người đã dùng nó
trong vụ mất tích MH370
để tìm kiếm chiếc máy bay.
Tất nhiên, họ cũng sẽ cung cấp
cho chúng tôi hình ảnh vệ tinh.
National Geographic sẽ giúp chúng tôi
rèn luyện và tất nhiên là thám hiểm.
Thêm nữa là việc cung cấp nội dung
phong phú cho kế hoạch,
bao gồm những hình ảnh lưu trữ
mà các bạn thấy ở phần đầu buổi nói chuyện
và một vài đoạn băng dữ liệu.
Chúng tôi đã bắt đầu dựng
và lên kế hoạch chi tiết,
và tôi thật sự rất phấn khích.
Vậy đây là phần tuyệt vời.
Nhóm của tôi, dẫn đầu bởi Chase Childs,
đã bắt tay vào xem xét
những tấm ảnh vệ tinh.
Tất nhiên, những gì bạn thấy ở đây
chỉ là một vùng dữ liệu 0.3 mét.
Đây là khu vực tên Chan Chan
ở phía Bắc Peru.
Nó có từ năm 850 sau Công nguyên.
Một thành phố thật sự tuyệt,
nhưng hãy nhìn kĩ hơn.
Đây là loại và chất lượng dữ liệu mà
các bạn đều có thể xem được.
Các bạn có thể thấy từng khối
kiến trúc, từng tòa nhà.
Và chúng tôi thật sự đã bắt đầu tìm ra
những vùng đất lạ trước kia.
Chúng tôi có thể nói rằng
là một phần của kế hoạch này,
tất cả các bạn đều giúp tìm thấy
hàng ngàn vùng đất lạc mất xưa kia,
giống như nơi này,
và vùng đất đầy hứa hẹn nơi đây.
Thật không may, chúng tôi cũng phát hiện
những khu vực bị trộm cắp nghiêm trọng,
như các bạn thấy ở đây.
Rất nhiều vùng đất ở Peru
đang bị đe dọa,
nhưng điều tuyệt vời là
tất cả dữ liệu
sẽ được chia sẻ với
những nhà khảo cổ học đứng lên
bảo vệ những vùng đất này.
Vậy nên tôi vừa ở Peru về,
gặp mặt Bộ trưởng Bộ Văn hóa
và cả UNESCO.
Chúng tôi sẽ hợp tác chặt chẽ với họ.
Cũng để cho các bạn biết,
ở khu vực sẽ có cả tiếng Anh
và tiếng Tây Ban Nha,
là điều chắc chắn cần thiết để đảm bảo
người dân ở Peru và khắp Mỹ Latinh
đều có thể tham gia.
Đồng chủ tịch chính - người điều tra
nghiên cứu của dự án là quý ngài đây,
Giáo sư Luis Jaime Castillo,
giáo sư tại Học viện Công giáo.
Là một nhà khảo cổ học Peru đáng kính
đồng thời là nguyên phó chủ tịch,
Giáo sư Castillo sẽ giúp chúng tôi hợp tác
và chia sẻ dữ liệu với các nhà khảo cổ học
để họ có thể khám phá ra
những vùng đất này.
Ông cũng quản lí chương trình vẽ bản đồ
nhờ máy bay không người lái,
mà các bạn có thể thấy vài tấm ảnh
từ đó sau lưng tôi đây và đây.
Tất cả những dữ liệu này sẽ
được đưa vào dự án,
đồng thời ông cũng giúp ghi hình lại
các khu vực mới các bạn tìm ra.
Một đối tác khác của chúng tôi
sẽ giúp đỡ trong việc rèn luyện,
vươn xa hơn,
cũng như các đơn vị bảo vệ khu vực
là Sustainable Preservation
Initiative,
đứng đầu bởi Giáo sư Larry Coben.
Vài người có thể không biết
rằng có những nơi mà
tồn tại song song
các cộng đồng nghèo nhất thế giới
với những vùng khảo cổ nổi tiếng nhất.
Việc mà SPI làm
là giúp củng cố những cộng đồng này,
cụ thể là nữ giới,
với định hướng làm kinh tế mới
và dạy họ kinh doanh.
Tức là giúp cho họ
tạo nên những món đồ thủ công tuyệt tác
để bán cho khách du lịch.
Điều này cho phụ nữ khả năng
giữ gìn di sản văn hóa của họ
và làm chủ nó.
Tôi đã có dịp dành chút thời gian
cùng 24 người phụ nữ
ở một khu vực khảo cổ nổi tiếng
là Pachacamac, ngay ngoài Lima.
Những người phụ nữ này
truyền cảm hứng đến khó tin
và điều tuyệt vời là SPI sẽ giúp chúng ta
tạo nên biến chuyển cho những cộng đồng
xung quanh khu vực
mà các bạn đã góp phần tìm ra.
Peru chỉ mới là khởi đầu.
Chúng tôi sẽ mở rộng
nền tảng này ra toàn thế giới
nhưng tôi đã nhận được
hàng ngàn email tham gia
từ mọi người khắp thế giới --
giáo sư, giảng viên, sinh viên,
và những nhà khảo cổ học khác --
những người rất nóng lòng được giúp.
Thực tế, họ đã đề xuất cả những địa điểm
tuyệt vời cho chúng tôi để giúp khám phá,
bao gồm Atlantis.
Tôi không biết liệu chúng tôi
có đi tìm Atlantis không,
song chẳng thể đoán được.
Tôi chỉ là quá háo hức
được triển khai kế hoạch này.
Nó sẽ được chính thức khởi động
vào cuối năm nay.
Và tôi phải nói rằng,
nếu như những gì nhóm của tôi đã tìm ra
trong vài tuần qua là dấu hiệu nào đó,
thì những gì thế giới này tìm ra
sẽ vượt qua những gì chúng ta tưởng tượng.
Giờ thì hãy ngồi vững
trên lưng lạc đà nhé.
Cảm ơn rất nhiều.
(vỗ tay)
Cảm ơn các bạn.
(vỗ tay)