Temmuz 1911'de,
35 yaşında ve Yale mezunu bir profesör,
ekibiyle yağmur ormanındaki
kampından yola çıktı.
Sarp bir tepeyi çıktıktan
ve alnındaki teri sildikten sonra,
altındaki manzarada
gördüklerini betimledi.
Yağmur ormanının
gür yapraklarının arasından,
granitten yapılma binaların
muazzam bir labirent oluşturduğunu gördü.
Bu projenin ilginç özelliği,
National Geographic'in
desteklediği ilk proje olması
ve 1912'de derginin kapak
fotoğrafı olmasıdır.
Bahsettiğim profesör, bölgeyi çekmek için
çağdaş fotoğrafçılık kullandı ve
böylece keşiflere karşı
bakış açımızı değiştirdi.
Bölgenin ismi Machu Picchu,
keşfedip ortaya çıkaran
ise Hiram Bingham.
Bölgeyi ilk gördüğünde
"Bu, imkânsız bir hayal gibi,
neresi acaba?" diye sordu.
Bugün,
yani 100 yıl sonra,
hepinizi, benimle -37 yaşında ve
Yale mezunu bir profesörle-
müthiş bir yolculuğa davet ediyorum.
(Alkışlar)
En gelişmiş teknolojiyi kullanıp
bütün bir ülkenin haritasını çıkaracağız.
Bu, Hiram Bingham'in
başlatmış olduğu bir amaç
ve biz, arkeolojik keşfi önceden
mümkün olmamış
bir şekilde detaylandırıp
ve serbestleştirip dünyaya yayıyoruz.
İşte ben bu yüzden, bugün,
çok heyecanlıyım, çünkü
2016 TED Ödülü platformunu,
Latin Amerika'da, Peru'da,
başlatacağımızı size duyurmaktan
onur duyuyorum.
(Alkışlar)
Teşekkür ederim.
Hiram Bingham'in imkânsız hayalini
beraber paylaşabileceğimiz,
mükemmel bir geleceğe dönüştüreceğiz.
Tabii ki Peru'nun sadece
Machu Picchu'su yok.
Aynı zamanda göz kamaştırıcı
mücevherleri de var.
Örneğin şurada görebildiğiniz gibi.
İnanılmaz Moche denilen,
insan figürlü çömlekleri var.
Nazca çizgileri
ve inanılmaz dokumaları var.
TED Ödül platformu olarak
bazı organizayonlarla işbirliği yapacağız.
İlk olarak, yüksek çözünürlüklü
ticari uydu görüntüsü
tedarikçisi DigitalGlobe ile.
Bize kitle kaynağı platformu
oluşturmada yardımcı olacaklar.
MH370 uçak kazasında uçağı araştırmak için
belki bazılarınız bu teknolojiyi
daha önceden kullanmıştır.
Tabii ki, bize uydu görüntüsü
de sağlayacaklar.
National Geographic, eğitimde ve
araştırmada bize yardımcı olacak.
Aynı zamanda, biraz önce gördüğünüz
arşivlenmiş fotoğraflar ve
belgesellerden oluşan
geniş bir içerik sağlayacak.
Çok heyecanlıyım, çünkü
şimdiden platformu oluşturmaya başladık.
Şimdi harika kısıma geldik.
Chase Childs önderliğindeki ekibim,
uydu görüntülerine bakmaya başladı.
Şu anda gördüğünüz 0,3 metrelik bir veri.
Bu, Kuzey Peru'daki
Chan Chan isimli bölge.
Milattan sonra 850'ye dayanıyor.
Gerçekten çok ilginç bir şehir
ve şimdi yakınlaştıralım.
Bu, hepinizin görüp anlayabileceği
kalitede bir veri.
Birbirinden ayrı binalar görebilirsiniz.
Şimdiden, önceden
keşfedilmemiş yerler bulduk.
Size şimdiden söyleyebilirim,
bu platform sayesinde
önceden keşfedilmemiş
yerler keşfedeceksiniz.
Örneğin, bunun gibi
ve oldukça büyük olan bunun gibi.
Maalesef, büyük ölçüde yağmalanmış
yerler de bulmaya başladık,
burada gördüğünüz gibi.
Peru'da birçok bölge tehdit altında,
ancak iyi haber, bütün bu verilerin,
bunun gibi yerleri korumaya çalışan
arkeologlarla paylaşılacak olması.
Kısa zaman önce Peru'daydım,
Kültür Bakanı ve UNESCO ile görüştüm.
Beraber sıkı bir işbirliği
içinde olacağız.
Tahmin edebileceğiniz gibi,
site İngilizce ve İspanyolca olacak.
Böylece Peru'da ve
bütün Latin Amerika'daki
insanların da katılımını sağlayabileceğiz.
Projemizin yöneticilerinden ve
araştırmacılarından biri de,
burada gördüğünüz Dr. Luis Jaime Castillo,
Catholic Üniversitesi'nde profesör.
Perulu itibarlı bir arkeolog ve
eski başkan yardımcısı olarak,
Dr. Castillo, verileri arkeologlarla
paylaşmakta bize yardımcı olacak.
Böylece onlar da bu bölgeleri,
kendi başlarına keşfedebilecek.
Kendisi, mükemmel bir
drone (insansız uçak)
haritacılığı programını da yönetmekte.
Programın bazı fotoğraflarını
görmektesiniz.
Bu veriler, platformumuza
dâhil edilecek ve
keşfedebilmeniz için bölgeleri
görüntülememize yardımcı olacak.
Eğitim, kitlelere ulaşma ve
bölgeleri koruma konusunda
bize yardımcı olacak daimi partnerimiz,
Dr. Larry Coben önderliğindeki,
Sustainable Preservation Initiative
(Sürdürülebilir Koruma Girişimi).
Belki bazılarınız farkında olmayabilir
ama dünyanın en sefil toplumları,
en ünlü arkeolojik bölgelerle
iç içe yaşamakta.
SPI'nin yaptığı,
bu toplumları ve özellikle kadınları
yeni ekonomik bakış açılarıyla
ve iş eğitimiyle güçlendirmek.
Bunun için onları,
turistlere satılacak olan
el sanatı ürünleri konusunda eğitmekte.
Bu, kadınların kültürel
miraslarına sahip çıkma
ve korumaları konusunda teşvik ediyor.
Lima'nın yakınlarındaki ünlü
arkeolojik bölge Pachacamac'da,
bu kadınların 24'ü ile
zaman geçirme fırsatına sahip oldum.
Bu kadınlar inanılmaz
derecede ilham verici.
Mükemmel olansa, SPI'nin,
sizin keşfedeceğiniz bölgelerin
yakınlarındaki toplumları
geliştirip dönüştüreceği.
Peru sadece bir başlangıç.
Bu platformu dünyaya yayacağız.
Şimdiden bize yardımcı olmaya can atan,
dünyanın her tarafındaki insanlardan
-- profesörlerden, eğitimcilerden,
öğrencilerden, arkeologlardan --
binlerce e-posta aldım.
Doğrusu, şimdiden bize keşfetmemiz
için mükemmel yerler öneriyorlar,
Atlantis de dâhil.
Atlantis'i inceleyeceğimizden
emin değilim
ama asla bilemezsiniz.
Bu platformu başlattığımız
için çok heyecanlıyım.
Bu yılın sonuna resmi olarak
başlatılmış olacak.
Söylemek istediğim, benim
ekibimin geçen haftalarda
keşfetmiş olduğu, bütün
insanların keşfedeceklerinin,
hayal gücümüzün ötesinde
olacağının göstergesidir.
Alpacas yünlerinizi giymeyi unutmayın.
Çok teşekkür ederim.
(Alkışlar)
Teşekkür ederim.
(Alkışlar)