Wat is een bipolaire stoornis?
Het woord bipolair
betekent 'twee uitersten'.
Voor miljarden mensen over de hele wereld
die aan een bipolaire stoornis lijden,
is het leven in twee
verschillende realiteiten verdeeld:
euforie en depressie.
Er zijn verschillende varianten
van de bipolaire stoornis,
ik wil er hier twee bespreken.
Bij het type 1 wisselen euforische
periodes en depressies elkaar af.
Bij het type 2 zijn de euforische
episodes korter en milder
en houden de depressieve
periodes langer aan.
Voor iemand die tussen deze emoties
heen en weer schommelt,
lijkt het soms onmogelijk de juiste balans
voor een gezond leven te vinden.
De hoge pieken van type 1 worden
ook wel manische periodes genoemd
en de emoties variëren van
geïrriteerdheid tot onoverwinnelijkheid.
Maar deze euforische episodes
gaan veel verder dan gewoon blijheid,
wat nare symptomen teweegbrengt,
zoals te snel denken,
slapeloosheid,
snel praten,
impulsieve acties
en het nemen van grote risico's.
Zonder behandeling worden
deze episodes steeds frequenter,
intensiever
en houden steeds langer aan.
De depressieve fase wordt gekenmerkt
door symptomen zoals:
somberheid,
verminderde interesse in hobby's,
verandering in eetlust,
lage eigendunk of extreem schuldig voelen,
te veel of te weinig slaap,
rusteloosheid of traagheid,
of terugkerende suïcidegedachten.
Eén tot drie procent
van de volwassen wereldbevolking
heeft last van de verschijnselen
die bij een bipolaire stoornis horen.
Meestal zijn deze mensen actieve,
produktieve leden in de samenleving
en worden hun levens, keuzes en relaties
niet door deze stoornis bepaald.
Maar toch zijn voor velen
de consequenties groot.
De ziekte kan prestaties ondermijnen
op het gebied van studie en beroep,
relaties,
financiële zekerheid
en persoonlijke veiligheid.
Wat veroorzaakt een bipolaire stoornis?
Volgens wetenschappers spelen de complexe
verbindingen in de hersenen een hoofdrol.
Een gezond brein heeft
sterke verbindingen tussen zenuwcellen,
omdat de hersenen voortdurend bezig zijn
de niet-gebruikte en foute verbindingen
tussen zenuwcellen weg te snoeien.
Dit is een belangrijk proces,
omdat dit netwerk de plattegrond vormt
van alles wat we doen.
Met behulp van een
3D-afbeelding van de hersenen
heeft men ontdekt
dat het snoeiproces verstoord is
bij mensen met een bipolaire stoornis.
Dit betekent dat
hun zenuwcellen van slag zijn
en een netwerk creëren
waarin je de weg kwijtraakt.
Met deze verwarrende
verbindingen als plattegrond
ontwikkelen mensen met een bipolaire
stoornis abnormale gedachtes en gedrag.
Ook psychotische verschijnselen,
zoals verwarde spraak en gedrag,
waanideeën,
paranoia
en hallucinaties
kunnen tijdens extreme episodes
van de ziekte voorkomen.
Dit wordt veroorzaakt door een teveel
aan de overdrachtsstof dopamine.
Ondanks deze inzichten heeft een bipolaire
stoornis niet slechts één oorzaak.
In feite is het een complex probleem.
De amygdala in ons brein
is bijvoorbeeld betrokken bij het denken,
het langetermijngeheugen
en het verwerken van emoties.
Hier kunnen verschillende factoren
zoals erfelijkheid en sociale trauma's
afwijkingen creëren die symptomen
van deze stoornis veroorzaken.
De aandoening zit in de familie,
dus we weten dat erfelijkheid
een belangrijke rol speelt.
Maar dat betekent niet
dat er één bipolair gen is.
Eigenlijk wordt de kans
dat je een bipolaire stoornis ontwikkelt
bepaald door de interactie
tussen verschillende genen
in een ingewikkeld samenspel
dat we nog steeds niet begrijpen.
De oorzaken zijn ingewikkeld,
dus de diagnose stellen
en leven met deze ziekte is een uitdaging.
Desondanks is de stoornis
goed te behandelen.
Medicatie zoals lithium heeft een gunstig
effect op risicovolle gedachtes en gedrag
door stemmingswisselingen te voorkomen.
Deze stemmingsstabilisatoren verminderen
afwijkende activiteiten in het brein
en versterken de bruikbare
verbindingen tussen zenuwcellen.
Andere vaak voorgeschreven
medicijnen zijn antipsychotica,
die het effect van dopamine beïnvloeden,
of elektroconvulsieve therapie,
waarbij een zorgvuldig georkestreerde
epileptische aanval wordt opgewekt.
Dit wordt soms gebruikt
als noodbehandeling.
Sommige patiënten weigeren behandeling,
omdat ze bang zijn
dat het hun emoties vervlakt
en hun creativiteit aantast.
Maar de moderne psychiatrie
is erop gericht dit te voorkomen.
Tegenwoordig bekijkt de arts per patiënt
welke combinatie van behandelingen
het best kan worden toegepast
waardoor deze persoon een zo
normaal mogelijk leven kan leiden.
Naast behandelingen
kunnen patiënten ook voordeel halen
uit eenvoudige veranderingen in hun leven,
zoals regelmatig sporten,
goede slaapgewoontes,
afzien van drugs en alcohol,
en niet te vergeten de acceptatie
en steun van familie en vrienden.
Houd in gedachten dat een
bipolaire stoornis een ziekte is
en geen tekortkoming,
het bepaalt niet je identiteit
en het kan in goede banen worden geleid
door een combinatie van medische
behandelingen voor de interne mens,
liefdevolle acceptatie
en begrip vanuit de omgeving,
en door er zelf bewust aan te werken
om balans in het leven te vinden.