1
00:00:06,599 --> 00:00:08,543
نەخۆشی دوو جامسەری چییە؟

2
00:00:08,543 --> 00:00:12,605
وشەی "بایپۆلەر" واتە دوو جەمسەر.

3
00:00:12,605 --> 00:00:16,785
بۆ ئەو چاندان ملیۆن کەسەی کە نەخۆشی 
دووجەمسەرییان هەیە لە جیهاندا،

4
00:00:16,785 --> 00:00:20,405
ژیان دابەش بووە لە نێوان
دوو واقیعی جیاوازدا -

5
00:00:20,405 --> 00:00:22,836
شاگەشکەیی و خومۆکی.

6
00:00:22,836 --> 00:00:25,874
چەندین جۆری جیاوازی 
نەخۆشی جووت جەمسەری ھەی،

7
00:00:25,874 --> 00:00:27,816
با باسی چەند دانەیەکیان بکەین.

8
00:00:27,816 --> 00:00:31,915
جۆری ١ دڵخۆشی زۆر توند و
خەمباری زۆر توندیش ئەزمون دەکات،

9
00:00:31,915 --> 00:00:36,506
لە کاتێکدا جۆری ٢ ماوەی شاگەشکەیی
کورتتر و کەمتر ل ەخۆ دەگرێ

10
00:00:36,506 --> 00:00:39,736
لە نێوان چەندین ماوەی درێژی خەمۆکیدا.

11
00:00:39,736 --> 00:00:42,545
بۆ کەسێک کە جۆلانە دەکات
لە نێوان حاڵەتی دەروونی جیاوازدا،

12
00:00:42,545 --> 00:00:48,076
دەکرێت وەک مەحاڵ دەربکەوێت هاوسەنگی پێویت
بدۆزێتەوە بۆ بەڕێکردنی ژیانێکی تەندروست.

13
00:00:48,076 --> 00:00:52,256
دڵخۆشییە زۆرەکانی جۆری یەکەم 
ناسراون بە زنجیرە شێتییەکان،

14
00:00:52,256 --> 00:00:56,775
دەکرێت وا لە کەسێک بکەن ئەزمونی هەستگەلێک
بکات لە نێوان وروژاوی و نەبەزێنراویدا.

15
00:00:56,775 --> 00:01:01,225
بەڵام ئەم زنجیرە شاگەشکەییە لە 
هەستی دڵخۆشی ئاسایی زیاترن،

16
00:01:01,225 --> 00:01:03,847
دەبنە هۆی نیشانەی بێزارکەر
وەک بیرکردنەوەی زۆر خێرا،

17
00:01:03,847 --> 00:01:05,336
و بێخەوی،

18
00:01:05,336 --> 00:01:06,516
و قسەکردنی خێرا،

19
00:01:06,516 --> 00:01:07,962
و کرداری هەڵەشە،

20
00:01:07,962 --> 00:01:10,125
و ڕەفتاری مەترسیدار.

21
00:01:10,125 --> 00:01:12,904
بە بێ چارەسەر، ئەم زنجیرانە زیاتر دەبن

22
00:01:12,904 --> 00:01:13,827
و توندتر دەبن،

23
00:01:13,827 --> 00:01:16,216
و کاتی زیاتر دەخایەنن بۆ ئارامبوونەوە.

24
00:01:16,216 --> 00:01:20,626
ئاستەکانی خەمۆکییەکەی نەخۆشی دوو جەمسەری
بە چەندین شێوە خۆی دەردەخات -

25
00:01:20,626 --> 00:01:21,657
بێتاقەتی،

26
00:01:21,657 --> 00:01:23,719
کەمبوونەوەی ئارەزو بۆ خولیاکان،

27
00:01:23,719 --> 00:01:25,257
گۆڕانکاری لە ئارەزوی خواردن،

28
00:01:25,257 --> 00:01:27,857
هەستکردن بە بێ نرخی یان تاوانبارییەکی زۆر،

29
00:01:27,857 --> 00:01:30,147
خەوتن بە ڕێژەیەکی زۆر زیاد یان زۆر کەم،

30
00:01:30,147 --> 00:01:32,256
نائارامی یان خاوبوونەوە،

31
00:01:32,256 --> 00:01:35,562
یان بیرکردنەوەی بەردەوام لە خۆکوشتن.

32
00:01:35,562 --> 00:01:38,397
لە جیهاندا، نزیکەی لە سەدا 
یەک بۆ سێی پێگەشتووان

33
00:01:38,397 --> 00:01:43,597
ئەو نیشانانەیان تێدایە کە دەرخەری
نەخۆشیی دوو جەمسەریین.

34
00:01:43,597 --> 00:01:46,967
زۆرینەی ئەم خەڵکانە کەسانی
کارا و چالاکن لە کۆمەڵگەدا.

35
00:01:46,967 --> 00:01:49,527
و ژیان و بژاردە و پەیوەندییەکانیان

36
00:01:49,527 --> 00:01:52,097
بە نەخۆشییەکە پێناسە ناکرێن،

37
00:01:52,097 --> 00:01:55,697
بەڵام هێشتاش، بۆ زۆر کەس،
دەرئەنجامەکان جدیین.

38
00:01:55,697 --> 00:01:59,426
نەخۆشییەکە دەکریت کاریگەری خراپ بکاتە سەر
چالاکیی پەروەردەیی و کاریی،

39
00:01:59,426 --> 00:02:00,578
و پەیوەندییەکان

40
00:02:00,578 --> 00:02:01,909
و باری ئابووری

41
00:02:01,909 --> 00:02:05,297
و سەلامەتی کەسیی

42
00:02:05,297 --> 00:02:08,407
کەواتە ھۆکاری دوو جەمسەری چییە؟

43
00:02:08,407 --> 00:02:12,558
لێکۆڵەران وابیردەکەنەوە هۆکاری سەرەکی
ڕێکخستنی ئاڵۆزی مێشکە.

44
00:02:12,558 --> 00:02:15,949
مێشکە تەندروستەکان پەیوەندی بەهێز 
دەهێڵنەوە ل ەنێوان دەمارەخانەکاندا

45
00:02:15,949 --> 00:02:19,488
بەهۆی هەوڵی بەردەوامی مێشکەوە 
بۆ پاکساز کردنی خۆی

46
00:02:19,488 --> 00:02:24,682
و لابردنی پەیوەندییە دەمارییە
بەکارنەهێنراو یان نادروستەکان.

47
00:02:24,682 --> 00:02:28,977
ئەم پڕۆسەیە گرنگە چونکە ڕێڕەوە 
دەمارییەکانمان وەک نەخشەیەک کار دەکەن

48
00:02:28,977 --> 00:02:31,389
بۆ هەرشتێک کە ئەنجامی دەدەین.

49
00:02:31,389 --> 00:02:33,858
بە بەکارهێنانی تیشکی موگناتیسی کارا,

50
00:02:33,858 --> 00:02:38,099
زاناکان بۆیان دەرکەوتووە کە توانای مێشک
بۆ چاکسازیکردنی خۆی کێشەی تێدایە

51
00:02:38,099 --> 00:02:40,771
لە ئەو کەسانەدا کە نەخۆشی
دوو جەمسەریان هەیە.

52
00:02:40,771 --> 00:02:43,058
ئەمەش واتە دەمارەخانەکان ئاڵۆز دەبن

53
00:02:43,058 --> 00:02:46,398
و تۆرێک درووست دەکەن کە 
مەحالە بتوانن ڕێنیشاندەر بن.

54
00:02:46,398 --> 00:02:49,228
لەبەر ئەوەی تەنها ئاماژەی سەرلێشێوێنەر
بەڕێوەیان دەبات،

55
00:02:49,228 --> 00:02:53,938
ئەو کەسانەی نەخۆشی دوو جەمسەرییان هەیە
بیرکردنەوە و ڕەفتاری جیاوازیان دەبێت.

56
00:02:53,938 --> 00:02:55,558
هەروەها نیشانەی نەخۆشی دەروونیش،

57
00:02:55,558 --> 00:02:57,920
وەک قسە و ڕەفتاری شێواو،

58
00:02:57,920 --> 00:02:59,227
و بیرکردنەوەی وەهمی،

59
00:02:59,227 --> 00:03:00,488
و لەخۆگۆڕان (پارانۆیا(

60
00:03:00,488 --> 00:03:01,786
و تەوەهوم (خەیاڵکردنی شتانی ناڕاستی(

61
00:03:01,786 --> 00:03:05,959
دەکرێت درووست ببن لە ماوەی توندی
نەخۆشی دوو جەمسەریدا.

62
00:03:05,959 --> 00:03:11,379
ئەمە دەگەڕێندرێتەوە بۆ زۆریی لە دەمارە
گوێزەرەوەیەکدا کە پێیدەوترێت دۆپامین.

63
00:03:11,379 --> 00:03:17,450
بەڵام سەرەڕای ئەم تێگەشتنە،ناتوانین نەخۆشی
دوو جەمسەری ببەستینەوە بە یەک هۆکارەوە.

64
00:03:17,450 --> 00:03:20,069
لە ڕاستیدا، کێشەیەکی ئاڵۆزە.

65
00:03:20,069 --> 00:03:23,369
بۆ نموونە، بەشی ئەمیگدالای مێشک
پەیوەندی هەیە بە بیرکردنەوە،

66
00:03:23,369 --> 00:03:24,780
و بیرەوەری درێژخایەن،

67
00:03:24,780 --> 00:03:26,831
و ڕێکخستنی هەستەکانەوە.

68
00:03:26,831 --> 00:03:31,419
لەم ناوچەیەدا، هۆکاری جیاوازی 
وەک بۆماوە و کۆستی کۆمەڵایەتی

69
00:03:31,419 --> 00:03:36,609
دەکرێت ناساخی درووست بکەن و ببنە هۆی 
دروست بوونی نیشانەکانی نەخۆشی دوو جەمسەری.

70
00:03:36,609 --> 00:03:38,640
ئەم حاڵەتە زۆرجار لە
خێزانەکاندە دەمێنێتەوە

71
00:03:38,640 --> 00:03:42,200
بۆیەش دەزانین کە بۆماوەیی
هۆکارێکی گەورەیەتی.

72
00:03:42,200 --> 00:03:45,469
بەڵام ئەمە بەو مانایە نایەت کە یەک 
جین هەیە بۆ نەخۆشی دوو جەمسەری.

73
00:03:45,469 --> 00:03:48,520
لە ڕاستیدا، ئەگەری توشبوون بە
نەخۆشی دوو جەمسەری

74
00:03:48,520 --> 00:03:52,009
لە هۆی پەیوەندی نێوان چەندین
جینەوە سەرچاوە دەگرێت

75
00:03:52,009 --> 00:03:55,591
لە شێوازێکی ئاڵۆزدا کە
هێشتاش هەوڵ دەدەین لێی تێبگەین.

76
00:03:55,591 --> 00:03:57,120
هۆکارەکان ئاڵۆزن،

77
00:03:57,120 --> 00:04:02,360
و لەبەر ئەوەش، دەستنیشانکردن و ژیان کردن
لەگەڵ نەخۆشی دوو جەمسەریدا سەختە.

78
00:04:02,360 --> 00:04:05,280
سەرەڕای ئەمەش،
نەخۆشیەکە کۆنترۆڵ دەکریت.

79
00:04:05,280 --> 00:04:09,801
هەندێک دەرمان وەک لیثیۆم دەتوانن یارمەتیدەر
بن لە ڕێکخستنی بیرکردنەوە و ڕەفتاری ترسناک

80
00:04:09,801 --> 00:04:11,971
بە ڕێکخستنی باری دەروونی کەسەکە.

81
00:04:11,971 --> 00:04:17,861
ئەم دەرمانانەی ڕێکخستنی باری دەروونی بە 
کەمکردنەوەی چالاکی نائاسایی ناو مێشک کار دەکەن،

82
00:04:17,861 --> 00:04:21,070
بەمەش پەیوەندییە دەمارییە
تەندرووستەکان بەهێز دەکەن.

83
00:04:21,070 --> 00:04:24,451
دەرمانە باوەکانی دیکە دەرمانی
دژە ناڕێکی دەروونی لە خۆ دەگرێت،

84
00:04:24,451 --> 00:04:27,281
کە کاریگەرییەکانی دۆپامین دەگۆڕن،

85
00:04:27,281 --> 00:04:29,342
و چارەسەری شۆکی کارەبایی،

86
00:04:29,342 --> 00:04:32,772
کە کاریگەرییەکەی لە مێشکدا وەک 
فێ' یەکە کە بە وریاییەوە کۆنترۆڵ کرابێت'،

87
00:04:32,772 --> 00:04:35,752
ئەوە هەندێکجار وەک 
چارەسەری لەناکاو بەکار دەهێنرێت.

88
00:04:35,752 --> 00:04:37,941
هەندێک نەخۆشی دوو جەمسەری
چارەسەر ڕەت دەکەنەوە.

89
00:04:37,941 --> 00:04:40,431
چونکە لەوە دەترسن چارەسەرەکە
هەستەکانیان کاڵدەکاتەوە

90
00:04:40,431 --> 00:04:42,451
و بەهرەدارییان لەناو دەبات.

91
00:04:42,451 --> 00:04:46,062
بەڵام دەروونزانی پزیشکی هاوچەرخ زۆر
هەوڵ دەدات کە خۆی لەوە بپارێزێت.

92
00:04:46,062 --> 00:04:49,753
لە ئێستادا، دکتۆرەکان لەسەر بنەمای
نەخۆش-بە-نەخۆش کار لەسەر نەخۆشەکان دەکەن

93
00:04:49,753 --> 00:04:53,351
بۆ جێبەچێکردنی تێکەڵەیەک
لە دەرمان و چارەسەر

94
00:04:53,351 --> 00:04:56,643
کە ڕێگە دەدات نەخۆشەکان تا ئەوپەڕی
توانایان ژیانیان بە باشی بەڕێ بکەن.

95
00:04:56,643 --> 00:05:00,182
و جگە لە چارەسەر، ئەو کەسانەی نەخۆشی
دوو جەمسەرییان هەیە دەتوانن سود وەرگرن

96
00:05:00,182 --> 00:05:02,312
لە شتی سادەتریش.

97
00:05:02,312 --> 00:05:04,091
لەو شتانەش وەک وەرزشی بەردەوام،

98
00:05:04,091 --> 00:05:05,462
خەوتنی باش،

99
00:05:05,462 --> 00:05:08,023
و وازهێنان لە تلیاک و کحول،،

100
00:05:08,023 --> 00:05:12,412
و هەروەها قبووڵکردن و هاوخەمی
خانەوادە و هاوڕێیانیش زۆر گرنگن.

101
00:05:12,412 --> 00:05:15,522
بیرت بێت، نەخۆشی دووجەمسەری
حاڵەتێکی پزیشکیی،

102
00:05:15,522 --> 00:05:16,930
هەڵەی کەسەکە نییە،

103
00:05:16,930 --> 00:05:18,992
و هەموو کەسایەتیشیان
تەنها نەخۆشییەکە نییە.

104
00:05:18,992 --> 00:05:20,969
و ئەوە شتێکە کە دەتوانرێت کۆنترۆڵ بکرێت

105
00:05:20,969 --> 00:05:24,489
لەڕێگەی تێکەڵەیەک لە دەرمانەوە کە 
کار لەسەر ناوەوەی کەسەکە دەکەن

106
00:05:24,489 --> 00:05:28,749
هاوڕێ و خانەوادەش لەڕوی دەرەوە 
کەسەکە قبوڵ بکەن و لێی تێ بگەن،

107
00:05:28,749 --> 00:05:32,634
و ئەو کەسانەی نەخۆشی دوو جەمسەرییان هەیە
خۆیان هانی خۆیان بدەن کە بەهێزتر بن

108
00:05:32,634 --> 00:05:34,584
هەتا هاوسەنگی بدۆزنەوە لە ژیانیاندا.