0:00:01.212,0:00:03.342
Nuk jam i sigurt nëse secili prej jush

0:00:03.342,0:00:06.079
i ka të njohura fotot e mia.

0:00:06.079,0:00:10.162
Dua t'ju tregoj vetëm disa prej tyre,

0:00:10.162,0:00:13.112
dhe pastaj do të flas.

0:00:45.884,0:00:49.836
Duhet t'ju tregoj pak për historinë time,

0:00:49.836,0:00:51.783
sepse do të flasim për të

0:00:51.783,0:00:54.764
gjatë fjalimit tim këtu.

0:00:54.764,0:00:57.900
Kam lindur në 1944 në Brazil

0:00:57.900,0:01:01.655
kur Brazili nuk ishte akoma ekonomi tregu.

0:01:01.655,0:01:03.538
Linda në një fermë,

0:01:03.538,0:01:08.040
një fermë, ku më shumë se 50 përqind ishte pyll ekuatorial (akoma).

0:01:08.040,0:01:09.660
Vend i mrekullueshëm.

0:01:09.660,0:01:13.972
Jetoja me zogj mahnitës, kafshë mahnitëse,

0:01:13.972,0:01:18.213
Notoja në lumenjtë tanë të vegjël me kaimanë.

0:01:18.213,0:01:21.122
Ishin gati 35 familje që jetonin në këtë fermë,

0:01:21.122,0:01:25.404
dhe çdo gjë që prodhonim në këtë fermë, e konsumonim.

0:01:25.404,0:01:27.511
Shumë pak gjëra shkonin në treg.

0:01:27.511,0:01:30.221
Një herë në vit, e vetmja gjë që shkonte në treg

0:01:30.221,0:01:31.941
ishte bagëtia që rrisnim,

0:01:31.941,0:01:34.710
dhe udhëtonim për 45 ditë

0:01:34.710,0:01:36.886
për të arritur te thertorja,

0:01:36.886,0:01:39.180
duke sjellë mijëra kokë bagëtish,

0:01:39.180,0:01:41.712
dhe për gati 20 ditë udhëtonim prapë

0:01:41.712,0:01:44.109
për të mbërritur te ferma jonë.

0:01:44.109,0:01:46.486
Kur isha 15 vjeç,

0:01:46.486,0:01:49.991
mu desh ta lija atë vend

0:01:49.991,0:01:53.454
dhe të shkoja në një qytet pak më të madh -- shumë më të madh --

0:01:53.454,0:01:56.885
ku përfundova gjimnazin.

0:01:56.885,0:01:59.653
Atje mësova gjëra të tjera.

0:01:59.653,0:02:02.278
Brazili kishte filluar të urbanizohej, industrializohej,

0:02:02.278,0:02:06.693
dhe i dija politikat. U bëra disi radikal,

0:02:06.693,0:02:09.535
isha anëtar i partive të majta,

0:02:09.535,0:02:12.641
dhe u bëra aktivist.

0:02:12.641,0:02:15.733
Hyra në universitet për ekonomi.

0:02:15.733,0:02:18.413
Përfundova masterin në ekonomi.

0:02:18.413,0:02:21.422
Dhe gjëja më e rëndësishme në jetën time

0:02:21.422,0:02:23.081
ndodhi po në këtë periudhë.

0:02:23.081,0:02:25.770
Njoha një vajzë të mrekullueshme,

0:02:25.770,0:02:29.908
e cila u bë shoqja ime e ngushtë për gjithë jetën

0:02:29.908,0:02:33.676
dhe shoqëruesja ime në çdo gjë që kam bërë deri më tani,

0:02:33.676,0:02:36.940
bashkëshortja ime, Lélia Wanick Salgado.

0:02:36.940,0:02:38.844
Brazili u radikalizua shumë.

0:02:38.844,0:02:41.756
Luftuam fort kundër diktaturës,

0:02:41.756,0:02:43.542
në një moment të rëndësishëm për ne:

0:02:43.542,0:02:47.126
Ose rri klandestin me armë në duar,

0:02:47.126,0:02:49.581
ose lër Brazilin. Ishim shumë të rinj,

0:02:49.581,0:02:54.782
dhe organizata jonë mendoi se do të ishte më mirë sikur të largoheshim,

0:02:54.782,0:02:55.746
dhe shkuam në Francë,

0:02:55.746,0:02:57.765
ku bëra PhD në ekonomi,

0:02:57.765,0:02:59.761
Léila u bë arkitekte.

0:02:59.761,0:03:02.844
Më pas punova për një bankë investimi.

0:03:02.844,0:03:05.806
Udhëtonim shumë, financonim zhvillimin,

0:03:05.806,0:03:08.661
projektet ekonomike në Afrikë me Bankën Botërore.

0:03:08.661,0:03:12.129
Dhe një ditë fotografia pushtoi komplet jetën time.

0:03:12.129,0:03:13.367
U bëra fotograf,

0:03:13.367,0:03:15.983
braktisa gjithçka dhe u bëra fotograf,

0:03:15.983,0:03:18.808
dhe fillova të fotografoja

0:03:18.808,0:03:21.804
gjëra të rëndësishme për mua.

0:03:21.804,0:03:23.990
Shumë njerëz më thonë se jam fotoreporter,

0:03:23.990,0:03:26.566
se jam foto-antropolog,

0:03:26.566,0:03:29.327
se jam foto-aktivist.

0:03:29.327,0:03:32.327
Por unë bëra më shumë se kaq.

0:03:32.327,0:03:35.009
Fotografia u bë jeta ime.

0:03:35.009,0:03:37.613
Jetoja komplet brenda fotografisë

0:03:37.613,0:03:39.648
duke bërë projekte afatgjata,

0:03:39.648,0:03:42.158
dhe dua t'ju tregoj vetëm disa foto

0:03:42.158,0:03:48.055
të -- përsëri, ju do të shihni brenda projekteve sociale

0:03:48.055,0:03:50.217
ku unë shkova, publikova librat e mi

0:03:50.217,0:03:53.423
mbi këto foto,

0:03:53.423,0:03:57.178
por do ju tregoj vetëm disa tani.

0:04:42.949,0:04:46.724
Në vitet '90, nga 1994 në 2000,

0:04:46.724,0:04:49.965
fotografova një histori të quajtur Migrimet.

0:04:49.965,0:04:51.842
U bë libër. U bë shfaqje.

0:04:51.842,0:04:54.600
Por gjatë kohës që po e fotografoja,

0:04:54.600,0:05:00.337
po jetoja një periudhë të vështirë të jetës sime, sidomos në Ruanda.

0:05:00.337,0:05:04.648
Në Ruanda pashë brutalitet.

0:05:04.648,0:05:07.813
Pashë mijëra vdekje në ditë.

0:05:07.813,0:05:10.754
Humba besimin në specien tonë.

0:05:10.754,0:05:14.945
Nuk besoja se mund të jetonim më tutje,

0:05:14.945,0:05:20.492
dhe fillova të sulmohesha nga vetë Stafilokoku im.

0:05:20.492,0:05:23.476
Kisha infeksione kudo.

0:05:23.476,0:05:27.888
Kur bëja dashuri me gruan time, nuk më dilte më spermë;

0:05:27.888,0:05:30.715
Më dilte gjak.

0:05:30.715,0:05:33.596
Shkova të vizitohesha te një miku im në Paris,

0:05:33.596,0:05:36.362
i tregova për sëmundjen time.

0:05:36.362,0:05:39.216
Më bëri një kontroll të gjatë e më tha: "Sebastian,

0:05:39.216,0:05:42.353
ti nuk je i sëmurë, prostata jote është perfekte.

0:05:42.353,0:05:46.441
Ajo çfarë ndodhi është se ti pe aq shumë vdekje sa po shkon drejt vdekjes tënde.

0:05:46.441,0:05:49.360
Duhet të ndalosh. Ndalo.

0:05:49.360,0:05:54.201
Duhet të ndalosh, përndryshe do të vdesësh."

0:05:54.201,0:05:57.847
Dhe vendosa të ndaloja.

0:05:57.847,0:06:00.140
U mërzita me fotografinë,

0:06:00.140,0:06:02.161
me gjithçka në botë,

0:06:02.161,0:06:06.001
dhe vendosa të kthehesha në vendin ku linda.

0:06:06.001,0:06:07.605
Ndodhi një rastësi e madhe.

0:06:07.605,0:06:11.016
Në këtë kohë prindërit po më plakeshin.

0:06:11.016,0:06:14.577
Kam shtatë motra. Jam ndër burrat e vetëm në familje,

0:06:14.577,0:06:16.445
dhe ata bashkë vendosën

0:06:16.445,0:06:19.145
të na e jepnin mua dhe Léilës këtë tokë.

0:06:19.145,0:06:24.761
Kur e morëm, kjo tokë ishte po aq e vdekur sa edhe unë.

0:06:24.761,0:06:28.065
Kur isha fëmijë, më se 50 përqind e saj ishte pyll tropikal.

0:06:28.065,0:06:29.587
Kur e morëm,

0:06:29.587,0:06:33.362
më pak se gjysmë përqindjeje ishte pyll,

0:06:33.362,0:06:35.007
ashtu si në të gjithë rajonin tim.

0:06:35.007,0:06:37.936
Për të krijuar zhvillim, zhvillimin brazilian,

0:06:37.936,0:06:40.723
shkatërruam shumë nga pyjet tona.

0:06:40.723,0:06:42.706
Ashtu siç ju bëtë në Shtetet e Bashkuara,

0:06:42.706,0:06:44.994
ose në Indi, kudo në planet.

0:06:44.994,0:06:46.672
Për t'u zhvilluar

0:06:46.672,0:06:48.755
vijmë te një kontradiktë e madhe

0:06:48.755,0:06:52.490
që shkatërrojmë gjithçka përreth nesh.

0:06:52.490,0:06:56.155
Kjo fermë që kishte mijëra kokë bagëtish

0:06:56.155,0:06:58.322
kishte ngelur vetëm me disa qindra

0:06:58.322,0:07:00.727
dhe nuk dinim si ta ndreqnim situatën.

0:07:00.727,0:07:04.627
Léila pati një ide të jashtëzakonshme, një ide të çmendur.

0:07:04.627,0:07:09.274
Dhe tha: "Pse nuk ndërton sërish pyllin e dikurshëm?

0:07:09.274,0:07:10.780
Ti thua që ke lindur në parajsë.

0:07:10.780,0:07:13.706
Le ta ndërtojmë sërish parajsën."

0:07:13.706,0:07:16.538
Dhe shkova të takoja një shok timin të mirë

0:07:16.538,0:07:18.071
inxhinier pyjesh

0:07:18.071,0:07:19.969
që të përgatiste një projekt për ne,

0:07:19.969,0:07:22.150
dhe filluam. Filluam të mbillnim,

0:07:22.150,0:07:26.407
vitin e parë humbëm shumë pemë, vitin e dytë më pak

0:07:26.407,0:07:31.468
dhe pak e nga pak, kjo tokë e vdekur filloi të ringjallej.

0:07:31.468,0:07:34.831
Filluam të ndërtonim qindra e mijëra pemë,

0:07:34.831,0:07:38.271
vetëm specie të zonës, vetëm vendase,

0:07:38.271,0:07:41.812
ku ndërtuam një ekosistem identik me atë që ishte shkatërruar,

0:07:41.812,0:07:46.120
dhe vendi u gjallërua në mënyrë të pabesueshme.

0:07:46.120,0:07:48.919
Ishte e nevojshme për ne ta shndërronim tokën tonë

0:07:48.919,0:07:50.361
në park kombëtar.

0:07:50.361,0:07:53.019
E shndërruam. Ia dhamë përsëri këtë tokë natyrës.

0:07:53.019,0:07:54.394
U bë park kombëtar.

0:07:54.394,0:07:58.144
Krijuam një institucion të quajtur Instituto Terra,

0:07:58.144,0:08:03.123
dhe krijuam një projekt të madh mjedisi për të mbledhur para kudo.

0:08:03.123,0:08:06.908
Këtu në Los Angeles, në Bay Area në San Francisco

0:08:06.908,0:08:09.059
ulej nga taksat në Shtetet e Bashkuara.

0:08:09.059,0:08:12.387
Mblodhëm para në Spanjë, në Itali, shumë në Brazil.

0:08:12.387,0:08:14.595
Punuam me shumë kompani në Brazil

0:08:14.595,0:08:16.843
të cilat hodhën para në këtë projekt, me qeverinë.

0:08:16.843,0:08:21.027
Dhe jeta erdhi përsëri e pata një dëshirë të madhe

0:08:21.027,0:08:24.443
t'i kthehesha fotografisë, të fotografoja sërish.

0:08:24.443,0:08:27.738
Këtë herë nuk doja të fotografoja më

0:08:27.738,0:08:32.321
vetëm një kafshë, të cilën e kisha fotografuar gjatë gjithë jetës sime: ne.

0:08:32.321,0:08:34.689
Doja të fotografoja kafshë të tjera,

0:08:34.689,0:08:36.681
të fotografoja pejsazhet,

0:08:36.681,0:08:40.127
të fotografoja njerëzit, por njerëzit e fillimit,

0:08:40.127,0:08:42.657
në kohën kur jetonim në ekuilibër me natyrën.

0:08:42.657,0:08:47.210
Dhe shkova. Ia nisa në fillim të 2004,

0:08:47.210,0:08:50.410
dhe përfundova në fund të 2011.

0:08:50.410,0:08:53.103
Bëmë një numër të pabesueshëm fotosh,

0:08:53.103,0:08:56.673
dhe përfundimi -- Lélia skicoi gjithë librat e mi,

0:08:56.673,0:08:59.737
gjithë shfaqjet e mia. Eshtë krijuesja e shfaqjeve të mia.

0:08:59.737,0:09:02.044
Dhe ajo çfarë duam nga këto foto

0:09:02.044,0:09:08.456
është të nisim një diskutim mbi çfarë kemi të pacënuar në planet

0:09:08.456,0:09:10.979
dhe çfarë duhet të ruajmë në këtë planet

0:09:10.979,0:09:14.277
nëse duam të jetojmë, të kemi ekuilibër në jetë.

0:09:14.277,0:09:16.788
Dhe doja të shikoja njerëzit, ne,

0:09:16.788,0:09:22.655
kur përdornim, po, mjetet tona në gur.

0:09:22.655,0:09:24.812
Ne akoma rrojmë. Javën e kaluar isha

0:09:24.812,0:09:27.708
tek Fondacioni Kombëtar Brazilian i Indianëve,

0:09:27.708,0:09:31.014
dhe vetëm në Amazonë kemi 110 grupe

0:09:31.014,0:09:33.945
indianësh, të cilët nuk janë kontaktuar ende.

0:09:33.945,0:09:36.478
Duhet të mbrojmë pyjet.

0:09:36.478,0:09:41.313
Dhe me këto foto, shpresoj të ndërtojmë

0:09:41.313,0:09:43.542
informacion, sistem informacionesh.

0:09:43.542,0:09:47.288
U munduam të bënim një prezantim të ri të planetit,

0:09:47.288,0:09:49.214
dhe dua t'ju tregoj tani vetëm disa fotografi

0:09:49.214,0:09:52.483
të këtij projekti, ju lutem.

0:11:47.543,0:11:49.975
Kjo — (Duartrokitje) —

0:11:49.975,0:11:54.538
Falemnderit. Shumë falemnderit.

0:11:57.142,0:12:00.228
Kjo tregon sa duhet të luftojmë

0:12:00.228,0:12:02.119
për ta mbajtur siç është tani.

0:12:02.119,0:12:06.230
Por është një pjesë tjetër, të cilën duhet ta ndërtojmë së bashku,

0:12:06.230,0:12:10.247
të ndërtojmë shoqëritë tona, familjet moderne të shoqërisë,

0:12:10.247,0:12:12.886
jemi në një pikë ku nuk mund të kthehemi më mbrapa.

0:12:12.886,0:12:15.094
Por krijojmë një kontradiktë të madhe.

0:12:15.094,0:12:17.390
Për të ndërtuar gjithë këtë, shkatërrojmë shumë.

0:12:17.390,0:12:19.600
Pylli ynë në Brazil, ai pylli antik

0:12:19.600,0:12:22.486
në përmasat e Kalifornisë,

0:12:22.486,0:12:25.160
është shkatërruar në masën 93 përqind.

0:12:25.160,0:12:28.154
Këtu, në Bregun Perëndimor, i keni shkatërruar pyjet tuaja.

0:12:28.154,0:12:31.391
Këtu rrotull, apo jo? Pyjet e sekuove janë zhdukur.

0:12:31.391,0:12:33.258
Shumë shpejt u zhdukën.

0:12:33.258,0:12:35.927
Duke ardhur para dy ditësh nga Atlanta këtu,

0:12:35.927,0:12:37.771
fluturova mbi shkretëtirat

0:12:37.771,0:12:40.631
që kemi bërë, që provokuam me duart tona.

0:12:40.631,0:12:43.290
India nuk ka më pemë. Spanja nuk ka më pemë.

0:12:43.290,0:12:46.799
Dhe duhet t'i ndërtojmë këto pyje.

0:12:46.799,0:12:50.447
Ato janë thelbi i jetës sonë, këto pyje.

0:12:50.447,0:12:54.689
Na duhet të marrim frymë. E vetmja fabrikë

0:12:54.689,0:12:58.265
në gjendje të shndërrojë CO2 në oksigjen,

0:12:58.265,0:13:00.009
janë pyjet.

0:13:00.009,0:13:04.363
Makineria e vetme në gjendje të kapë karbonin

0:13:04.363,0:13:07.214
që po prodhojmë, gjithmonë,

0:13:07.214,0:13:11.379
edhe kur e pakësojmë, me çdo gjë që bëjmë, prodhojmë CO2,

0:13:11.379,0:13:12.878
janë pemët.

0:13:12.878,0:13:17.244
Bëj pyetjen -- tre apo katër javë më parë,

0:13:17.244,0:13:18.933
pamë në gazeta

0:13:18.933,0:13:21.825
miliona peshq që ngordhën në Norvegji.

0:13:21.825,0:13:24.841
Mungesë oksigjeni në ujë.

0:13:24.841,0:13:27.073
Pyes veten, nëse për një moment,

0:13:27.073,0:13:31.060
nuk do kemi mungesa oksigjeni për gjithë speciet e kafshëve,

0:13:31.060,0:13:34.498
duke përfshirë tonën -- do të ishte shumë e ndërlikuar për ne.

0:13:34.498,0:13:38.802
Për sistemin ujor, pemët janë thelbësore.

0:13:38.802,0:13:42.474
Do ju jap një shembull të vogël që do ta kuptoni shumë lehtë.

0:13:42.474,0:13:46.400
Ju njerëz të lumtur që keni shumë flokë,

0:13:46.400,0:13:49.565
nëse bëni një dush, ju duhen

0:13:49.565,0:13:53.089
dy apo tre orë të thani flokët

0:13:53.089,0:13:55.410
nëse nuk përdorni tharëse flokësh.

0:13:55.410,0:14:00.191
Për mua, një minutë dhe janë tharë. E njëjta gjë edhe me pemët.

0:14:00.191,0:14:02.893
Pemët janë flokët e planetit tonë.

0:14:02.893,0:14:06.682
Kur bie shi në një vend ku nuk ka pemë,

0:14:06.682,0:14:10.110
në pak minuta, uji mbërrin në lumenj,

0:14:10.110,0:14:12.693
sjell dheun, duke shkatërruar burimet tona ujore,

0:14:12.693,0:14:14.600
duke shkatërruar lumenjtë,

0:14:14.600,0:14:16.010
dhe nuk ruan aspak lagështi.

0:14:16.010,0:14:20.301
Kur ka pemë, sistemi i rrënjëve ruan ujin.

0:14:20.301,0:14:23.029
Gjithë degët e pemëve, gjethet që bien

0:14:23.029,0:14:25.091
krijojnë një zonë të lagësht,

0:14:25.091,0:14:29.811
e cila rri me muaj të tërë nëntokë, shkon në lumenj,

0:14:29.811,0:14:33.011
dhe ruan burimin tonë, ruan lumenjtë tanë.

0:14:33.011,0:14:35.015
Kjo është gjëja më e rëndësishme,

0:14:35.015,0:14:39.478
kur imagjinojmë që na nevojitet uji për çdo aktivitet në jetën tonë.

0:14:39.478,0:14:41.666
Dua t'ju tregoj tani, për të përfunduar,

0:14:41.666,0:14:44.366
vetëm disa foto, që për mua

0:14:44.366,0:14:47.305
janë shumë të rëndësishme në këtë drejtim.

0:14:47.305,0:14:49.455
Ju kujtohet që ju tregova,

0:14:49.455,0:14:51.558
kur mora fermën nga prindërit e mi

0:14:51.558,0:14:54.358
ajo ishte parajsa ime, ishte ferma ime.

0:14:54.358,0:14:59.868
Tokë plotësisht e shkatërruar, erozioni, toka ishte tharë.

0:14:59.868,0:15:02.424
Por mund të shihni në këtë fotografi,

0:15:02.424,0:15:06.439
filluam të ndërtonim një qendër edukimi

0:15:06.439,0:15:11.403
që u shndërrua në një qendër mjedisore goxha të madhe në Brazil.

0:15:11.403,0:15:15.741
Por ju shihni shumë pika në foto.

0:15:15.741,0:15:19.318
Në çdo pikë, patëm mbjelle një pemë.

0:15:19.318,0:15:20.893
Janë me mijëra pemë.

0:15:20.893,0:15:24.101
Tani do ju tregoj fotot e bëra pikërisht në të njëjtin vend

0:15:24.101,0:15:26.178
para dy muajsh.

0:15:27.807,0:15:35.154
(Duartrokitje)

0:15:36.857,0:15:38.615
Ju thashë në fillim që nevojiteshin

0:15:38.615,0:15:43.415
gati 2.5 milion pemë

0:15:43.415,0:15:45.854
nga 200 specie të ndryshme

0:15:45.854,0:15:49.094
për të rindërtuar ekosistemin.

0:15:49.094,0:15:51.629
Dhe do ju tregoj foton e fundit.

0:15:51.629,0:15:54.798
Kemi dy milion pemë në tokë tani.

0:15:54.798,0:15:56.447
Po izolojmë

0:15:56.447,0:16:00.901
rreth 100 000 ton karboni me këto pemë.

0:16:00.901,0:16:05.445
Miqtë e mi, është shumë e thjeshtë për t'u bërë. Ne e bëmë, apo jo?

0:16:05.445,0:16:07.757
Nga një aksident që më ndodhi,

0:16:07.757,0:16:11.157
u kthyem, ndërtuam një ekosistem.

0:16:11.157,0:16:13.824
Ne brenda kësaj dhome,

0:16:13.824,0:16:17.360
besoj se kemi të njëjtin shqetësim,

0:16:17.360,0:16:19.796
dhe modelin që krijuam në Brazil,

0:16:19.796,0:16:21.141
mund ta shpërngulim këtu.

0:16:21.141,0:16:24.164
Mund ta zbatojmë në çdo vend të botës, apo jo?

0:16:24.164,0:16:27.112
Dhe besoj se mund ta bëjmë së bashku.

0:16:27.112,0:16:28.741
Shumë falemnderit.

0:16:28.741,0:16:33.388
(Duartrokitje)