Yazıyı kim icat etti?

İnsanlar muhtemelen on binlerce yıldır

birbiriyle konuşuyor.

Ama sadece yaklaşık 5000 yıldır konuştuklarımızı

yazıya döküyoruz.

Ondan önce, bilgileri resimler ve şekiller kullanarak

çömleklere,mağara duvarlarına

ya da kumaşların üzerine

kaydediyorduk.

O zamanki sanatsal dürtüler bizi yazıya kadar götürdü.

İngilizce'de kullandığımız yazı sistemi

aslında MÖ 4500 ile MÖ 1750 yılları

arasında bir zamanda şimdiki Irak ve Suriye'deki

aşağı Mezopotamya'da Sümer kültürüyle başladı.

Sümerliler ticaret anlaşmalarını keçi, eşek ve öküzlerin

küçük kilden heykellerini kullanarak kayıt altına alıyorlardı.

Daha sonra kil tabletler üzerindeki iki boyutlu gravürlerin

çok daha kolay olduğunu keşfettiler.

Örneğin, bu sembol "dağ" anlamına geliyordu.

Bu ise "baş".

Eğer başın ağız bölümü vurgulanıyorsa

bu "ağız" anlamına geliyordu.

Ağızla su bir araya gelince "içmek"

ve ağız ekmekle yan yana gelince "yemek" anlamları çıkıyordu.

Öküz sembolünü de ekleyelim

işte size "bir öküz ye".

Ve işte- yazının icadı!

Ama bazı kelimelerin sembollerle

ifade edilmesi zor anlamları var.

"Dağlardaki öküz" ü nasıl çizerdiniz?

Unutmayın, eğer sadece ne demek isteğinizi çizerseniz,

bu sanat olur, yazı olmaz.

Bunun yazı olması için,

sembolün kelimeyi temsil etmesi gerekir.

Bunu okuyabilir misiniz?

Bu William Shakespeare'in Hamlet eserinden ünlü bir alıntı.

Evet, "Olmak ya da olmamak."

Sümerliler de bu problemi bu şekilde çözdüler.

Öküz artı su artı dağ.

Suyun burada ne işi var?

Sümer dilinde su kelimesinin sesi

tıpkı "daki" ekininki gibi.

Ve "dağlardaki öküz".

Dil bilimciler bunu resimli yazı olarak adlandırıyorlar.

Sümerliler anlamı yazılı sembollerle

ve sesi de belirterek nasıl temsil

edeceklerini biliyorlardı.

Sümerliler kelime haznelerini geliştirdiler.

Kademeli olarak sesler için semboller

daha sık , anlam için semboller

ise daha az kullanılır oldu.

Yazı sistemi bizim çivi yazısı diye bildiğimiz

fonetik alfabeye dönüşerek

daha modern bir hal aldı.

Akadlar ve Suriyeliler gibi birçok kültür

bu Sümer icadını kendi yazı sistemlerini

oluşturmak için uyarladılar.

"Gılgamış Destanı"

ve "Hammurabi Kanunları"

çivi yazısının değişik biçimlerinde yazıldı.

Bu teknoloji yayıldıkça,

bu semboller Yunanistan'a kadar ulaştı

ve bugün dünyada en çok kullanılan alfabeye dönüştü.

Ama Sümer, Dünya üzerinde yazının icad

edildiği tek yer değildi.

Eski Mısırlılar hiyeroglifi ve resim yazısını yaklaşık olarak

aynı zamanda, M.Ö. 3500'de, geliştirdiler.

Daha sonra M.Ö. 1500'lerde yazı bağımsız olarak

Çin'de icat edildi,

ve daha sonra Güneydoğu Asya'ya doğru yayıldı.

En son , Orta Amerika'da Maya kültürü

M.S 300'de kabartma şekilleri kazımaya başladı.

Peki, yazıyı kim icat etti?

Sümerliler,

Mısırlılar,

Çinliler,

ve tabii ki Mayalılar.

Son olarak, bugün hala dünyada

kullanılan bütün yazı sistemlerinin geçmişi

Sümer 'e ya da Çin'e kadar dayanabilir.

Yazı dünyanın diğer yerlerinde de icat

edilmiş olabilirdi.

Hintli Valley tarafından yazılan eski kitabeler

ve Rapa Nui kültürleri keşfedilmişti,

fakat kimse onların anlamını çözemedi.

Denemek ister misiniz?