[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:14.00,0:00:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Yazıyı kim icat etti?
Dialogue: 0,0:00:16.00,0:00:18.00,Default,,0000,0000,0000,,İnsanlar muhtemelen on binlerce yıldır
Dialogue: 0,0:00:18.00,0:00:20.00,Default,,0000,0000,0000,,birbiriyle konuşuyor.
Dialogue: 0,0:00:20.00,0:00:22.00,Default,,0000,0000,0000,,Ama sadece yaklaşık 5000 yıldır konuştuklarımızı
Dialogue: 0,0:00:22.00,0:00:24.00,Default,,0000,0000,0000,,yazıya döküyoruz.
Dialogue: 0,0:00:24.00,0:00:26.00,Default,,0000,0000,0000,,Ondan önce, bilgileri resimler ve şekiller kullanarak
Dialogue: 0,0:00:26.00,0:00:28.00,Default,,0000,0000,0000,,çömleklere,mağara duvarlarına
Dialogue: 0,0:00:28.00,0:00:30.00,Default,,0000,0000,0000,,ya da kumaşların üzerine
Dialogue: 0,0:00:30.00,0:00:32.00,Default,,0000,0000,0000,,kaydediyorduk.
Dialogue: 0,0:00:32.00,0:00:36.00,Default,,0000,0000,0000,,O zamanki sanatsal dürtüler bizi yazıya kadar götürdü.
Dialogue: 0,0:00:36.00,0:00:38.00,Default,,0000,0000,0000,,İngilizce'de kullandığımız yazı sistemi
Dialogue: 0,0:00:38.00,0:00:40.00,Default,,0000,0000,0000,,aslında MÖ 4500 ile MÖ 1750 yılları
Dialogue: 0,0:00:40.00,0:00:45.00,Default,,0000,0000,0000,,arasında bir zamanda şimdiki Irak ve Suriye'deki
Dialogue: 0,0:00:45.00,0:00:49.00,Default,,0000,0000,0000,,aşağı Mezopotamya'da Sümer kültürüyle başladı.
Dialogue: 0,0:00:49.00,0:00:51.00,Default,,0000,0000,0000,,Sümerliler ticaret anlaşmalarını keçi, eşek ve öküzlerin
Dialogue: 0,0:00:51.00,0:00:55.00,Default,,0000,0000,0000,,küçük kilden heykellerini kullanarak kayıt altına alıyorlardı.
Dialogue: 0,0:00:55.00,0:00:58.00,Default,,0000,0000,0000,,Daha sonra kil tabletler üzerindeki iki boyutlu gravürlerin
Dialogue: 0,0:00:58.00,0:01:00.00,Default,,0000,0000,0000,,çok daha kolay olduğunu keşfettiler.
Dialogue: 0,0:01:00.00,0:01:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Örneğin, bu sembol "dağ" anlamına geliyordu.
Dialogue: 0,0:01:03.00,0:01:06.00,Default,,0000,0000,0000,,Bu ise "baş".
Dialogue: 0,0:01:06.00,0:01:08.00,Default,,0000,0000,0000,,Eğer başın ağız bölümü vurgulanıyorsa
Dialogue: 0,0:01:08.00,0:01:09.00,Default,,0000,0000,0000,,bu "ağız" anlamına geliyordu.
Dialogue: 0,0:01:09.00,0:01:12.00,Default,,0000,0000,0000,,Ağızla su bir araya gelince "içmek"
Dialogue: 0,0:01:12.00,0:01:15.00,Default,,0000,0000,0000,,ve ağız ekmekle yan yana gelince "yemek" anlamları çıkıyordu.
Dialogue: 0,0:01:15.00,0:01:17.00,Default,,0000,0000,0000,,Öküz sembolünü de ekleyelim
Dialogue: 0,0:01:17.00,0:01:18.00,Default,,0000,0000,0000,,işte size "bir öküz ye".
Dialogue: 0,0:01:18.00,0:01:20.00,Default,,0000,0000,0000,,Ve işte- yazının icadı!
Dialogue: 0,0:01:20.00,0:01:22.00,Default,,0000,0000,0000,,Ama bazı kelimelerin sembollerle
Dialogue: 0,0:01:22.00,0:01:24.00,Default,,0000,0000,0000,,ifade edilmesi zor anlamları var.
Dialogue: 0,0:01:24.00,0:01:28.00,Default,,0000,0000,0000,,"Dağlardaki öküz" ü nasıl çizerdiniz?
Dialogue: 0,0:01:28.00,0:01:30.00,Default,,0000,0000,0000,,Unutmayın, eğer sadece ne demek isteğinizi çizerseniz,
Dialogue: 0,0:01:30.00,0:01:32.00,Default,,0000,0000,0000,,bu sanat olur, yazı olmaz.
Dialogue: 0,0:01:32.00,0:01:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Bunun yazı olması için,
Dialogue: 0,0:01:34.00,0:01:37.00,Default,,0000,0000,0000,,sembolün kelimeyi temsil etmesi gerekir.
Dialogue: 0,0:01:37.00,0:01:39.00,Default,,0000,0000,0000,,Bunu okuyabilir misiniz?
Dialogue: 0,0:01:39.00,0:01:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Bu William Shakespeare'in Hamlet eserinden ünlü bir alıntı.
Dialogue: 0,0:01:43.00,0:01:46.00,Default,,0000,0000,0000,,Evet, "Olmak ya da olmamak."
Dialogue: 0,0:01:46.00,0:01:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Sümerliler de bu problemi bu şekilde çözdüler.
Dialogue: 0,0:01:48.00,0:01:52.00,Default,,0000,0000,0000,,Öküz artı su artı dağ.
Dialogue: 0,0:01:52.00,0:01:54.00,Default,,0000,0000,0000,,Suyun burada ne işi var?
Dialogue: 0,0:01:54.00,0:01:56.00,Default,,0000,0000,0000,,Sümer dilinde su kelimesinin sesi
Dialogue: 0,0:01:56.00,0:02:00.00,Default,,0000,0000,0000,,tıpkı "daki" ekininki gibi.
Dialogue: 0,0:02:00.00,0:02:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Ve "dağlardaki öküz".
Dialogue: 0,0:02:03.00,0:02:06.00,Default,,0000,0000,0000,,Dil bilimciler bunu resimli yazı olarak adlandırıyorlar.
Dialogue: 0,0:02:06.00,0:02:07.00,Default,,0000,0000,0000,,Sümerliler anlamı yazılı sembollerle
Dialogue: 0,0:02:07.00,0:02:10.00,Default,,0000,0000,0000,,ve sesi de belirterek nasıl temsil
Dialogue: 0,0:02:10.00,0:02:11.00,Default,,0000,0000,0000,,edeceklerini biliyorlardı.
Dialogue: 0,0:02:11.00,0:02:14.00,Default,,0000,0000,0000,,Sümerliler kelime haznelerini geliştirdiler.
Dialogue: 0,0:02:14.00,0:02:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Kademeli olarak sesler için semboller
Dialogue: 0,0:02:16.00,0:02:18.00,Default,,0000,0000,0000,,daha sık , anlam için semboller
Dialogue: 0,0:02:18.00,0:02:20.00,Default,,0000,0000,0000,,ise daha az kullanılır oldu.
Dialogue: 0,0:02:20.00,0:02:22.00,Default,,0000,0000,0000,,Yazı sistemi bizim çivi yazısı diye bildiğimiz
Dialogue: 0,0:02:22.00,0:02:24.00,Default,,0000,0000,0000,,fonetik alfabeye dönüşerek
Dialogue: 0,0:02:24.00,0:02:26.00,Default,,0000,0000,0000,,daha modern bir hal aldı.
Dialogue: 0,0:02:26.00,0:02:28.00,Default,,0000,0000,0000,,Akadlar ve Suriyeliler gibi birçok kültür
Dialogue: 0,0:02:28.00,0:02:30.00,Default,,0000,0000,0000,,bu Sümer icadını kendi yazı sistemlerini
Dialogue: 0,0:02:30.00,0:02:32.00,Default,,0000,0000,0000,,oluşturmak için uyarladılar.
Dialogue: 0,0:02:32.00,0:02:33.00,Default,,0000,0000,0000,,"Gılgamış Destanı"
Dialogue: 0,0:02:33.00,0:02:35.00,Default,,0000,0000,0000,,ve "Hammurabi Kanunları"
Dialogue: 0,0:02:35.00,0:02:37.00,Default,,0000,0000,0000,,çivi yazısının değişik biçimlerinde yazıldı.
Dialogue: 0,0:02:37.00,0:02:39.00,Default,,0000,0000,0000,,Bu teknoloji yayıldıkça,
Dialogue: 0,0:02:39.00,0:02:41.00,Default,,0000,0000,0000,,bu semboller Yunanistan'a kadar ulaştı
Dialogue: 0,0:02:41.00,0:02:44.00,Default,,0000,0000,0000,,ve bugün dünyada en çok kullanılan alfabeye dönüştü.
Dialogue: 0,0:02:44.00,0:02:46.00,Default,,0000,0000,0000,,Ama Sümer, Dünya üzerinde yazının icad
Dialogue: 0,0:02:46.00,0:02:48.00,Default,,0000,0000,0000,,edildiği tek yer değildi.
Dialogue: 0,0:02:48.00,0:02:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Eski Mısırlılar hiyeroglifi ve resim yazısını yaklaşık olarak
Dialogue: 0,0:02:49.00,0:02:54.00,Default,,0000,0000,0000,,aynı zamanda, M.Ö. 3500'de, geliştirdiler.
Dialogue: 0,0:02:54.00,0:02:56.00,Default,,0000,0000,0000,,Daha sonra M.Ö. 1500'lerde yazı bağımsız olarak
Dialogue: 0,0:02:56.00,0:02:58.00,Default,,0000,0000,0000,,Çin'de icat edildi,
Dialogue: 0,0:02:58.00,0:03:01.00,Default,,0000,0000,0000,,ve daha sonra Güneydoğu Asya'ya doğru yayıldı.
Dialogue: 0,0:03:01.00,0:03:04.00,Default,,0000,0000,0000,,En son , Orta Amerika'da Maya kültürü
Dialogue: 0,0:03:04.00,0:03:09.00,Default,,0000,0000,0000,,M.S 300'de kabartma şekilleri kazımaya başladı.
Dialogue: 0,0:03:09.00,0:03:12.00,Default,,0000,0000,0000,,Peki, yazıyı kim icat etti?
Dialogue: 0,0:03:12.00,0:03:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Sümerliler,
Dialogue: 0,0:03:13.00,0:03:14.00,Default,,0000,0000,0000,,Mısırlılar,
Dialogue: 0,0:03:14.00,0:03:14.00,Default,,0000,0000,0000,,Çinliler,
Dialogue: 0,0:03:14.00,0:03:16.00,Default,,0000,0000,0000,,ve tabii ki Mayalılar.
Dialogue: 0,0:03:16.00,0:03:18.00,Default,,0000,0000,0000,,Son olarak, bugün hala dünyada
Dialogue: 0,0:03:18.00,0:03:20.00,Default,,0000,0000,0000,,kullanılan bütün yazı sistemlerinin geçmişi
Dialogue: 0,0:03:20.00,0:03:23.00,Default,,0000,0000,0000,,Sümer 'e ya da Çin'e kadar dayanabilir.
Dialogue: 0,0:03:23.00,0:03:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Yazı dünyanın diğer yerlerinde de icat
Dialogue: 0,0:03:25.00,0:03:27.00,Default,,0000,0000,0000,,edilmiş olabilirdi.
Dialogue: 0,0:03:27.00,0:03:29.00,Default,,0000,0000,0000,,Hintli Valley tarafından yazılan eski kitabeler
Dialogue: 0,0:03:29.00,0:03:31.00,Default,,0000,0000,0000,,ve Rapa Nui kültürleri keşfedilmişti,
Dialogue: 0,0:03:31.00,0:03:33.00,Default,,0000,0000,0000,,fakat kimse onların anlamını çözemedi.
Dialogue: 0,0:03:33.00,0:03:35.00,Default,,0000,0000,0000,,Denemek ister misiniz?