WEBVTT

00:00:05.542 --> 00:00:08.313
Drakula nasıl
dünyanın en ünlü vampiri oldu?

00:00:08.313 --> 00:00:12.473
Yaratıcısının son yolculuğuna
uğurlanmasından 100 yıl sonra bile

00:00:12.473 --> 00:00:18.173
Drakula, tarihin en ünlü
vampiri olmaya devam ediyor.

00:00:18.173 --> 00:00:20.174
Ama bu soylu Transilvanyalı,

00:00:20.174 --> 00:00:24.524
ne ilk hayali vampir,
ne de kendi zamanının en popüleri;

00:00:24.524 --> 00:00:30.204
kaderin bir cilvesi olmasaydı,
tarihin derinliklerine gömülebilirdi.

00:00:30.204 --> 00:00:35.944
Drakula ilk kez Bram Stoker'ın 1897'de
yayınlanan aynı adlı kitabında yer aldı.

00:00:35.944 --> 00:00:39.315
Ama bu vampir efsanelerinin
başlangıcından çok sonraydı.

00:00:39.315 --> 00:00:44.484
Kan emici canavarlar, en az 800 yıldır
halk hikâyelerinin bir parçası olmuştu.

00:00:44.484 --> 00:00:47.984
Slav halk hikâyeleri bizlere
vampir kelimesini ya da eski Rusça'daki

00:00:47.984 --> 00:00:50.605
"upir" sözcüğünü öğretti.

00:00:50.605 --> 00:00:54.735
İfadenin ilk olarak 11.
yüzyıldaki bir metinde geçtiği biliniyor.

00:00:54.735 --> 00:00:58.075
Bu bölgedeki vampir hikâyeleri
Hristiyanlıktan daha önce de vardı

00:00:58.075 --> 00:01:02.804
ve kilisenin pagan inançlarını yok
etme çabalarına rağmen varlığını sürdürdü.

00:01:02.804 --> 00:01:07.755
Kuduz, pelegra, çürüme gibi


00:01:07.755 --> 00:01:08.846
bazı hastalıklar,

00:01:08.846 --> 00:01:10.106
vampir hikâyelerinin

00:01:10.106 --> 00:01:12.045
kökenini oluşturdu.

00:01:12.045 --> 00:01:16.865
Son örnekte, gazların vücudu
şişirmesi ve ağızdan kan sızması

00:01:16.865 --> 00:01:21.557
cesedi kısa süre önce canlıymış
ve yeni beslenmiş gibi gösterebilirdi.

00:01:21.557 --> 00:01:26.136
Vampirler, kocaman dişler ve
fazla uzun tırnaklarla tanımlanırdı.

00:01:26.136 --> 00:01:30.557
Bu, ölülerin dirilmesini engellemek
için birçok ayin yapılmasına sebep oldu;

00:01:30.557 --> 00:01:33.666
cesetleri sarımsak ya da
haşhaş tohumlarıyla gömmek,

00:01:33.666 --> 00:01:35.325
ayrıca onları kazığa bağlamak,

00:01:35.325 --> 00:01:36.227
yakmak

00:01:36.227 --> 00:01:38.056
ya da kesmek gibi.

00:01:38.056 --> 00:01:42.086
Vampir hikâyeleri Sırbistan, 
iki büyük kuvvetin, Habsburg Monarşisi'nin

00:01:42.086 --> 00:01:45.986
ve Osmanlı imparatorluğu'nun
çatışmaları arasında kalana dek,

00:01:45.987 --> 00:01:47.477
yani 18.yy'a dek yerel bir

00:01:47.477 --> 00:01:49.777
olay olarak kaldı.

00:01:49.777 --> 00:01:53.217
Avusturya askerleri ve
hükûmet yetkilileri tuhaf yerel gömme

00:01:53.217 --> 00:01:55.988
ritüellerini gözlemledi, belgeledi

00:01:55.988 --> 00:01:58.976
ve raporları halka duyuruldu.

00:01:58.976 --> 00:02:04.007
Bunun sonucunda oluşan vampir
histerisi çığırından öyle çıktı ki, 1755

00:02:04.007 --> 00:02:08.258
yılında Avusturya İmparatoriçesi şahsi
doktorunu görevlendirmeye mecbur kaldı.

00:02:08.258 --> 00:02:11.038
Doktoru araştırma yaptı ve söylentilere

00:02:11.038 --> 00:02:14.007
kapsamlı, bilimsel bir
ret yayınlayarak son verdi.

00:02:14.007 --> 00:02:17.549
Panik durulmuştu, ama
vampir çoktan Batı Avrupa'nın

00:02:17.549 --> 00:02:19.768
hayal gücüne köklerini salmıştı ve

00:02:19.768 --> 00:02:22.858
1819'da "Vampyre" ve 1872'de

00:02:22.858 --> 00:02:29.168
Joseph Sheridan Le Fanu'nun
"Carmilla"sı gibi eserler ortaya çıktı.

00:02:29.168 --> 00:02:34.817
Bu kitap, İrlandalı genç tiyatro
eleştirmeni Bram Stoker'ı çok etkilemişti.

00:02:34.817 --> 00:02:37.976
1847'de Dublin'de doğan Stoker,

00:02:37.976 --> 00:02:43.439
bilinmeyen bir hastalık yüzünden
yedi yaşına kadar yatağa bağlı kalmıştı.

00:02:43.439 --> 00:02:46.210
Bu süre boyunca annesi
ona halk hikâyeleri ve gerçek

00:02:46.210 --> 00:02:48.208
korku hikâyeleri anlattı, bunlara

00:02:48.208 --> 00:02:54.263
1832'deki kolera
salgınındaki tecrübeleri de dâhildi.

00:02:54.263 --> 00:02:59.099
Bu masallarda, kurbanların diri diri
toplu mezarlara gömülmesini anlattı.

00:02:59.099 --> 00:03:04.179
Hayatının sonraki yıllarında Stoker
fantezi, romantizm ve macera hikâyeleri

00:03:04.179 --> 00:03:08.671
yazmaya devam etti
ve 1897'de "Drakula"yı yazdı.

00:03:08.671 --> 00:03:10.880
Kitapla aynı adı paylaşan baş karakterin

00:03:10.880 --> 00:03:15.520
tarihi bir figür olan III. Vlad Drakula 
ya da Kazıklı Voyvoda'dan ilham alınarak

00:03:15.520 --> 00:03:17.480
yaratıldığı düşünülse de,

00:03:17.480 --> 00:03:21.090
paylaştıkları tek şey
muhtemelen isimleriydi.

00:03:21.090 --> 00:03:24.950
Diğer unsurlar ve karakterler doğrudan
ve dolaylı olarak Viktorya dönemine ait

00:03:24.950 --> 00:03:28.100
"Esrarengiz Yabancı" gibi farklı

00:03:28.100 --> 00:03:30.382
eserlerden esinlenerek yaratılmıştı.

00:03:30.382 --> 00:03:34.510
Drakula, yayınlandığı sırada
gününe göre vasat bir başarı yakalamıştı

00:03:34.510 --> 00:03:37.842
ve Stoker'ın en bilinen
yapıtlarından biri bile değildi;

00:03:37.842 --> 00:03:42.510
1912'deki ölüm
ilanında sadece adı geçmişti.

00:03:42.510 --> 00:03:46.899
Ama bir telif hakkı anlaşmazlığı,
Drakula'nın kaderini değiştirecek

00:03:46.899 --> 00:03:50.571
ve ona edebi bir şöhret kazandıracaktı.

00:03:50.571 --> 00:03:57.491
1922'de bir Alman stüdyosu, kitabı telif
hakkı ödemeden, klasik bir sessiz film

00:03:57.491 --> 00:03:59.451
olan "Nosferatu" olarak uyarladı.

00:03:59.451 --> 00:04:03.052
Karakter isimleri ve küçük
ayrıntılar değiştirilmesine rağmen,

00:04:03.052 --> 00:04:07.782
benzerlikler çok barizdi
ve stüdyo dava sonucunda iflas etti.

00:04:07.782 --> 00:04:09.645
İntihal girişimlerini önlemek için

00:04:09.645 --> 00:04:12.702
Stoker'ın eşi, aile dostu
Hamilton Deane'nin eserini

00:04:12.702 --> 00:04:14.912
onaylayarak Drakula'nın sahne

00:04:14.912 --> 00:04:19.460
versiyonunu telif hakkıyla
koruma altına almaya karar verdi.

00:04:19.460 --> 00:04:22.753
Deane'in uyarlaması
hikâyede önemli kesintiler yapsa da,

00:04:22.753 --> 00:04:24.954
Bela Lugosi'nin

00:04:24.954 --> 00:04:29.173
Broadway'deki performansı
sayesinde bir klasik hâline geldi.

00:04:29.173 --> 00:04:33.853
Lugosi, 1931'de Universal tarafından
yapılan film versiyonunda oynayarak

00:04:33.853 --> 00:04:37.512
karaktere, imzası hâline
gelen birçok özellik kazandırdı.

00:04:37.512 --> 00:04:41.907
Drakula o günden beri,
doğduğu gösterişsiz sayfaların ötesinde

00:04:41.927 --> 00:04:46.507
ebedi yaşama ulaşarak,
sayısız uyarlamada yer aldı.