1
00:00:05,542 --> 00:00:08,313
Kako je Drakula postao
najčuveniji vampir na svetu?

2
00:00:08,313 --> 00:00:12,473
Više od 100 godina nakon
što je njegov tvorac upokojen,

3
00:00:12,473 --> 00:00:18,173
Drakula živi kao najčuveniji
vampir u istoriji.

4
00:00:18,173 --> 00:00:20,174
Međutim, ovaj transilvanijski plemić,

5
00:00:20,174 --> 00:00:24,524
niti prvi fiktivni vampir,
niti najpopularniji u svom vremenu,

6
00:00:24,524 --> 00:00:30,204
bi možda ostao da počiva u zaboravu
da nije bilo sudbonosnog preokreta.

7
00:00:30,204 --> 00:00:35,944
Drakula se prvi put pojavljuje
u istoimenom romanu Brema Stokera iz 1897.

8
00:00:35,944 --> 00:00:39,315
Međutim, to nije ni blizu
začetku mitova o vampirima.

9
00:00:39,315 --> 00:00:44,484
Krvožedna čudovišta su već bila
deo folklora bar 800 godina.

10
00:00:44,484 --> 00:00:47,984
Slovenski folklor
nam je podario reč "vampir"

11
00:00:47,984 --> 00:00:50,605
ili "upir" na staroruskom.

12
00:00:50,605 --> 00:00:54,735
Prvo poznato zabeleženo pominjanje
termina potiče iz XI veka.

13
00:00:54,735 --> 00:00:58,075
Učenje o vampirima je prethodilo
dolasku hrišćana

14
00:00:58,075 --> 00:01:02,804
i opstalo je uprkos naporima crkve
da eliminiše paganska verovanja.

15
00:01:02,804 --> 00:01:07,755
Priče o vampirima potiču
od pogrešnog shvatanja bolesti,

16
00:01:07,755 --> 00:01:08,846
poput besnila

17
00:01:08,846 --> 00:01:10,106
i pelagre,

18
00:01:10,106 --> 00:01:12,045
kao i raspadanja.

19
00:01:12,045 --> 00:01:16,865
U slučaju raspadanja, telo koje otiče
zbog gasova i krv koja curi iz usta

20
00:01:16,865 --> 00:01:21,557
su mogli da uzrokuju da leš izgleda
kao da je nedavno bio živ i hranio se.

21
00:01:21,557 --> 00:01:26,136
Vampire su opisivali kao natečene,
sa dugačkim zubima i noktima.

22
00:01:26,136 --> 00:01:30,557
Ovo je uzrkovalo nastanak mnogih rituala
koji su sprečavali mrtve da ustanu,

23
00:01:30,557 --> 00:01:33,666
poput sahranjivanja tela
sa belim lukom ili semenom maka,

24
00:01:33,666 --> 00:01:35,325
kao i nabijanja na kolac,

25
00:01:35,325 --> 00:01:36,227
paljenja

26
00:01:36,227 --> 00:01:38,056
ili kasapljenja.

27
00:01:38,056 --> 00:01:42,086
Verovanje u vampire je ostalo
lokalna pojava sve do XVIII veka

28
00:01:42,086 --> 00:01:45,987
kada se Srbija zatekla u sukobu
između dve velike sile,

29
00:01:45,987 --> 00:01:47,477
Habsburške monarhije

30
00:01:47,477 --> 00:01:49,777
i Otomanskog carstva.

31
00:01:49,777 --> 00:01:53,217
Austrijski vojnici i vladini zvaničnici
su posmatrali i zabeležili

32
00:01:53,217 --> 00:01:55,988
čudne lokalne rituale sahranjivanja,

33
00:01:55,988 --> 00:01:58,976
a njihovi izveštaji
su naširoko objavljivani.

34
00:01:58,976 --> 00:02:04,007
Pomama za vampirima
se toliko otrgla kontroli da je 1755.

35
00:02:04,007 --> 00:02:08,258
austrijska carica bila prinuđena
da pošalje svog ličnog fizijatra.

36
00:02:08,258 --> 00:02:11,038
Istražio je i okončao tračeve,

37
00:02:11,038 --> 00:02:14,007
objavivši iscrpno, naučno opovrgavanje.

38
00:02:14,007 --> 00:02:17,549
Panika se slegla,
ali vampiri su već pustili korenje

39
00:02:17,549 --> 00:02:19,768
u mašti Zapadne Evrope,

40
00:02:19,768 --> 00:02:22,858
iznedrivši dela, poput "Vampira" iz 1819.

41
00:02:22,858 --> 00:02:28,628
i "Carmile" Džozefa Šeridana
le Fanua iz 1872.

42
00:02:28,628 --> 00:02:30,607
Ova knjiga će imati veliki uticaj

43
00:02:30,607 --> 00:02:34,817
na mladog irskog dramskog kritičara
po imenu Brem Stoker.

44
00:02:34,817 --> 00:02:37,976
Stoker, rođen u Dablinu 1847,

45
00:02:37,976 --> 00:02:43,439
poznato je da je do sedme godine bio
vezan za krevet zbog nepoznate bolesti.

46
00:02:43,439 --> 00:02:46,210
Tokom tog vremena,
majka mu je pričala narodne priče

47
00:02:46,210 --> 00:02:48,208
i istinite priče strave i užasa,

48
00:02:48,208 --> 00:02:54,263
poput onih o njenom iskustvu
tokom epidemije kolere iz 1832.

49
00:02:54,263 --> 00:02:58,929
Opisivala je kako su u masovne grobnice
sahranjivali žive žrtve.

50
00:02:58,929 --> 00:03:04,079
Kasnije tokom života, Stoker će da piše
fantazije, romanse, avanturističke priče

51
00:03:04,179 --> 00:03:08,671
a 1897. je napisao "Drakulu".

52
00:03:08,671 --> 00:03:10,880
Iako se istoimeni
glavni negativac iz knjige

53
00:03:10,880 --> 00:03:15,520
smatra da je zasnovan
na istorijskoj ličnosti Vladu III Drakuli

54
00:03:15,520 --> 00:03:17,480
ili Vladu Nabijaču,

55
00:03:17,480 --> 00:03:21,090
asocijacija je ponajviše
u zajedničkom imenu.

56
00:03:21,090 --> 00:03:24,950
Drugi elementi i likovi
su direktno ili indirektno inspirisani

57
00:03:24,950 --> 00:03:28,100
raznim delima iz viktorijanskog razdoblja,

58
00:03:28,100 --> 00:03:30,382
poput "Tajanstvenog stranca".

59
00:03:30,382 --> 00:03:34,510
Roman je svojevremeno po objavljivanju
imao tek skroman uspeh,

60
00:03:34,510 --> 00:03:37,842
nije čak bio ni Stokerovo
najpoznatije delo,

61
00:03:37,842 --> 00:03:42,510
tek je ovlaš pomenuto u čitulji iz 1912.

62
00:03:42,510 --> 00:03:46,899
Međutim, ključna borba oko autorskih prava
će u potpnosti da izmeni sudbinu Drakule

63
00:03:46,899 --> 00:03:50,571
i katapultiraće ovog lika
u književnu slavu.

64
00:03:50,571 --> 00:03:52,861
Godine 1922. nemački studio

65
00:03:52,861 --> 00:03:57,491
je adaptirao roman
u, sada klasični, nemi film "Nosferatu"

66
00:03:57,491 --> 00:03:59,451
bez plaćanja tantijema.

67
00:03:59,451 --> 00:04:03,052
Uprkos izmenama imena likova
i manjih korekcija zapleta,

68
00:04:03,052 --> 00:04:07,602
paralele su bile očigledne
i studio je bankrotirao zbog tužbe.

69
00:04:07,602 --> 00:04:09,645
Da bi sprečila dalje pokušaje plagiranja,

70
00:04:09,645 --> 00:04:12,702
Stokerova udovica je odlučila
da utvrdi autorska prava

71
00:04:12,702 --> 00:04:14,912
za pozorišne verzije "Drakule"

72
00:04:14,912 --> 00:04:19,460
odobrivši produkciju koju je radio
porodični prijatelj Hamilton Din.

73
00:04:19,460 --> 00:04:22,753
Iako je Dinova adaptacija
drastično skratila priču,

74
00:04:22,753 --> 00:04:24,954
postala je klasik,

75
00:04:24,954 --> 00:04:29,173
uglavnom zahvaljujući
brodvejskoj izvedbi Bele Lugosija.

76
00:04:29,173 --> 00:04:33,853
Lugosi je bio zvezda
Univerzalove filmske verzije iz 1931,

77
00:04:33,853 --> 00:04:37,512
pozajmivši liku mnoge
prepoznatljive karakteristike.

78
00:04:37,512 --> 00:04:41,933
A od tad, Drakula je iznova oživljavao
u bezbrojnim adaptacijama,

79
00:04:41,933 --> 00:04:46,943
pronalazeći večni život
mimo skromnih stranica svog rođenja.