Meer dan 100 jaar
nadat zijn maker begraven werd,
leeft Dracula door als de beroemdste
vampier uit de geschiedenis.
Maar deze Transsylvaanse edelman,
noch de eerste fictieve vampier,
noch de meest populaire van zijn tijd,
zou verborgen zijn gebleven in duisternis
zonder een wending van het lot.
Dracula verscheen voor het eerst in 1897
in Bram Stokers gelijknamige roman.
Maar dat was zeker niet het begin
van vampierlegendes.
Bloedzuigende monsters behoorden
al minstens 800 jaar tot de folklore.
De Slavische folklore
gaf ons het woord vampier,
of 'upir' in het Oud-Russisch.
De eerste schriftelijke vermelding
dateert uit de 11e eeuw.
De vampierfolklore in die regio
ging vooraf aan de komst
van het christendom en hield aan,
ondanks inspanningen van de kerk
om heidens geloof uit te roeien.
Verhalen over vampiers ontstonden
door verkeerde verklaringen van ziektes,
zoals hondsdolheid,
de aandoening pellagra
en van ontbinding.
In het laatste geval zwelt een lijk op
door gassen en druipt bloed uit de mond,
waardoor het lijkt alsof het lichaam
kortgeleden leefde en zich voedde.
Vampiers werden beschreven als opgeblazen,
met te lange tanden en nagels.
Dit gaf aanleiding tot veel rituelen
bedoeld om te beletten
dat de doden zouden herrijzen,
zoals het begraven van lichamen
met knoflook of maanzaad,
alsook door ze te spiesen,
te verbranden
of te verminken.
Vampierfolklore bleef een lokaal
fenomeen tot de 18e eeuw,
toen Servië verwikkeld was
in de strijd tussen twee grootmachten:
de Habsburgse monarchie
en het Ottomaanse Rijk.
Oostenrijkse soldaten en staatsambtenaren
observeerden en documenteerden
de vreemde lokale begrafenisrituelen,
en hun rapporten werden
algemeen bekendgemaakt.
De daaruit voortvloeiende vampierhysterie
liep zo uit de hand dat in 1755
de Oostenrijkse vorstin gedwongen was
haar lijfarts eropuit te sturen.
Hij deed onderzoek,
en ontkrachtte de geruchten
in een publicatie met grondig,
wetenschappelijk tegenbewijs.
De paniek nam af,
maar de vampier had zich al genesteld
in de West-Europese verbeelding.
Dat leidde tot werken
als 'The Vampyre' in 1819
en Joseph Sheridan Le Fanu's
'Carmilla' in 1872.
Dit boek zou een grote invloed hebben
op een jonge Ierse toneelcriticus
genaamd Bram Stoker.
Stoker, geboren in Dublin in 1847,
was, zoals bekend, aan het bed gekluisterd
tot zijn zevende door een vreemde ziekte.
Tijdens die periode
vertelde zijn moeder hem volksverhalen
en ware horrorverhalen,
inclusief haar eigen ervaringen
tijdens een uitbraak van cholera in 1832.
Daarin beschreef ze hoe slachtoffers
levend begraven werden in massagraven.
Later schreef Stoker fantasy,
romans, avonturenverhalen,
en in 1897 'Dracula'.
Hoewel de grote schurk
en titelfiguur van het boek
geïnspireerd lijkt te zijn
op de historische figuur Vlad Dracula III,
of Vlad de Spietser,
gaat de associatie meestal niet verder
dan dat ze dezelfde naam delen.
Andere elementen en personages
werden direct en indirect ingegeven
door verscheidene werken
uit het Victoriaanse tijdperk,
zoals 'De Mysterieuze Onbekende'.
De roman had toen maar matig succes,
en hij behoorde ook niet
tot Stokers meest bekende werken,
aangezien hij slechts kort vermeld werd
in een overlijdensbericht uit 1912.
Maar een kritische auteursrechtenstrijd
zou Dracula's lot volledig veranderen
en katapulteerde het karakter
naar literaire faam.
In 1922 werd de roman
door een Duitse studio herwerkt
tot de nu klassieke
stomme film 'Nosferatu',
zonder auteursrechten te betalen.
Ondanks aanpassingen aan de namen
van personages en plotwendingen
waren de parallellen duidelijk
en de filmstudio werd vervolgd
tot hij failliet ging.
Om meer plagiaatpogingen te voorkomen,
besloot Stokers weduwe
auteursrecht aan te vragen
op de toneelversie van 'Dracula',
door een productie goed te keuren
door familievriend Hamilton Deane.
Hoewel Deanes wijzigingen
het verhaal drastisch inkortten,
werd het een klassieker,
grotendeels dankzij Bela Lugosi's
uitvoering op Broadway.
Lugosi schitterde vervolgens ook
in de filmversie van Universal uit 1931,
en gaf mede vorm aan de typische
eigenschappen van het personage.
Sindsdien duikt Dracula steeds opnieuw op
in ontelbare bewerkingen
en kreeg hij een oneindig leven
dat veel verder reikt
dan de bescheiden pagina's
over zijn geboorte.