1
00:00:06,987 --> 00:00:10,817
Fu Manchu, 1960’larda 
Omaha hayvanat bahçesindeki

2
00:00:10,817 --> 00:00:13,647
en ünlü kaçış sanatçılarındandan biriydi.

3
00:00:13,647 --> 00:00:15,498
Fakat bir oyuncu değil,

4
00:00:15,498 --> 00:00:16,960
orangutandı.

5
00:00:16,960 --> 00:00:18,957
Her gece kafesini kilitleyen bakıcılar,

6
00:00:18,957 --> 00:00:21,867
ertesi gün onu dışarıda bir ağaçta
arkadaşlarıyla takılırken

7
00:00:21,867 --> 00:00:24,817
ya da bir çatıda güneşlenirken
bulduklarında şaşkına döndüler.

8
00:00:24,817 --> 00:00:27,288
Ancak ortama kameralar kurduktan sonra

9
00:00:27,288 --> 00:00:28,438
Fu Manchu'nun kilidi

10
00:00:28,438 --> 00:00:33,497
ağız kesesinin altında saklı tuttuğu metal
bir tel ile açtığını fark ettiler.

11
00:00:33,497 --> 00:00:37,409
Bakıcılar Fu Manchu’nun
kurnazlığına şaşırmamalıydı.

12
00:00:37,409 --> 00:00:39,558
Diğer büyük maymun kuzenlerimiz olan

13
00:00:39,558 --> 00:00:40,329
goriller,

14
00:00:40,329 --> 00:00:41,040
şempanzeler

15
00:00:41,040 --> 00:00:42,479
ve cüce şempanzelerle birlikte

16
00:00:42,479 --> 00:00:44,928
orangutanlar 14 milyon yıl öncesine uzanan

17
00:00:44,928 --> 00:00:48,159
Hominidae soy ağacımıza aitlerdir.

18
00:00:48,529 --> 00:00:51,468
Fakat orangutanları diğer 
kuzenlerimizden farklı kılan şey,

19
00:00:51,468 --> 00:00:53,699
sadece göz alıcı kırmızı tüyleri değildir.

20
00:00:53,699 --> 00:00:56,210
Asya’dan gelen tek büyük 
maymun olan orangutanlar,

21
00:00:56,210 --> 00:01:00,028
yağmur ormanlarının gölgeliklerinde
hayata büyük ölçüde adapte olmuştur.

22
00:01:00,348 --> 00:01:02,150
Öğrendikleri becerilerin çoğu,

23
00:01:02,150 --> 00:01:05,238
insanlığın yanı başındaki 
hayvan krallığında,

24
00:01:05,238 --> 00:01:08,548
anneleriyle olan özel bağları 
aracılığıyla iletilir.

25
00:01:08,778 --> 00:01:12,008
Orangutan anneler genellikle 
tek seferde bir bebek doğururlar,

26
00:01:12,008 --> 00:01:15,071
başka bir bebek içinse 
8 yıla kadar beklerler.

27
00:01:15,369 --> 00:01:18,809
Bu ise hayata tamamen
bağımlı olarak başlayan yavruya,

28
00:01:18,809 --> 00:01:21,569
nasıl tırmanılacağını ve beslenme
düzenlerini oluşturan

29
00:01:21,569 --> 00:01:25,110
yüzlerce bitki ve meyveyi ayırt etmeyi 
öğrenmesi için bolca zaman verir.

30
00:01:25,110 --> 00:01:27,670
Dişi orangutanlar, çocuk
yetiştirmeyi öğrenmek için

31
00:01:27,670 --> 00:01:30,120
gençlik yıllarına kadar 
anneleriyle kalabilirler.

32
00:01:30,680 --> 00:01:34,989
Orangutanlar büyüdükçe, akranları
ve kardeşleri ile iletişime geçerek

33
00:01:34,989 --> 00:01:38,709
iş birliğine dayalı bir dizi karmaşık
sosyal beceri geliştirirler.

34
00:01:38,709 --> 00:01:39,770
Tıpkı bizim gibi

35
00:01:39,770 --> 00:01:45,092
genç orangutanlar da insan gülümsemesine
ve kahkahasına benzer davranışlarla

36
00:01:45,092 --> 00:01:49,229
oyun arkadaşlarının yüz ifadelerini
ve duygularını istemsizce taklit ederler.

37
00:01:49,669 --> 00:01:53,050
Kendi başlarının çaresine bakmaya
başladıkları zaman oranguntalar,

38
00:01:53,050 --> 00:01:57,150
becerikliliklerini, öğrendiklerini pratiğe
dökerek geliştirmeye devam ederler.

39
00:01:57,496 --> 00:02:00,403
Yetişkinler her gece
ince dalları dikkatlice örüp,

40
00:02:00,403 --> 00:02:05,350
üstlerini yumuşak yapraklar, yastıklar ve 
şiltelerle örtüp yeni bir yuva yaparlar.

41
00:02:05,840 --> 00:02:10,881
Bu süreç el becerisi, koordinasyon ve 
tasarım için bakış açısı gerektirir.

42
00:02:11,331 --> 00:02:15,939
Orangutanlar, ormandaki hayatlarını
kolaylaştıracak aletler de kullanırlar.

43
00:02:16,209 --> 00:02:19,470
Dalları sinekliklere
ve kaşağılara dönüştürürler,

44
00:02:19,470 --> 00:02:21,860
yağmur yağdığında şemsiye yaparlar,

45
00:02:21,860 --> 00:02:23,933
yaprağımsı pedlerden eldiven yaparlar

46
00:02:23,933 --> 00:02:27,721
ve hatta yaprakları yaralarını 
sarmak için bandaj olarak kullanırlar.

47
00:02:27,721 --> 00:02:31,170
Fakat orangutan zekâsı ormanda hayatta
kalmanın çok daha ötesindedir.

48
00:02:31,500 --> 00:02:35,841
Kontrollü ortamlardaki araştırmalar
onların, kendilerinin farkında olduklarını

49
00:02:35,841 --> 00:02:39,736
ve kendi yansımasına aşina az sayıdaki
türden biri olduklarını göstermiştir.

50
00:02:39,736 --> 00:02:43,720
Aynı zamanda olağanüstü bir öngörü, 
planlama ve idrak sergilerler.

51
00:02:43,720 --> 00:02:49,162
Bir deneyde araştırmacılar bir orangutana,
favori meyve suyunu kutudan çıkarmak için

52
00:02:49,162 --> 00:02:51,136
pipet kullanmayı öğrettiler.

53
00:02:51,276 --> 00:02:53,636
Daha sonra bu orangutana

54
00:02:53,636 --> 00:02:57,102
bir pipet ile hazır bir üzüm
arasında seçim hakkı tanındı

55
00:02:57,272 --> 00:03:01,963
ve o belki bir kutu daha çorba
verilir diye pipeti tercih etti.

56
00:03:02,163 --> 00:03:06,523
Başka bir deneyde orangutanlar, 
uzun tüplerin dibindeki yer fıstıklarına

57
00:03:06,523 --> 00:03:08,982
su tükürerek nasıl
ulaşacaklarını keşfettiler.

58
00:03:09,692 --> 00:03:13,855
Orangutanlar bilişsel testleri 
çok başarılı bir şekilde geçerken

59
00:03:13,855 --> 00:03:16,743
bazı problemleri çözmek için
yardımımıza ihtiyaçları var.

60
00:03:16,743 --> 00:03:20,062
Endonezya, dünyadaki en yüksek
ormansızlaşma oranına sahip

61
00:03:20,062 --> 00:03:23,152
ve her yıl milyonlarca
dönümlük yağmur ormanı,

62
00:03:23,152 --> 00:03:26,113
tomruk ve palm yağı endüstrisini
desteklemek için yakılıyor.

63
00:03:26,113 --> 00:03:29,223
Ormansızlaştırma yabanda
kalan 30 bin orangutanı,

64
00:03:29,223 --> 00:03:31,520
kaçak avcıların insafına bırakıyor.

65
00:03:32,070 --> 00:03:36,542
Yavru orangutanlar egzotik hayvan olarak
satılabilsin diye anneleri öldürülüyor.

66
00:03:36,942 --> 00:03:39,943
Fakat neyse ki hikaye
genellikle burada bitmiyor.

67
00:03:39,943 --> 00:03:43,193
Yetimlere el konulabilir
ve ikinci bir şans verilebilir.

68
00:03:43,363 --> 00:03:47,012
Özel orman okullarında, 
duygusal travma şokunu atlatıyor

69
00:03:47,012 --> 00:03:50,262
ve temel yaşam becerileri
geliştirmeye devam ediyorlar.

70
00:03:50,262 --> 00:03:54,284
Her şeye rağmen bu yetimler, 
öğrenmek için inanılmaz bir iyileşme gücü

71
00:03:54,284 --> 00:03:55,723
ve istek sergiliyorlar.

72
00:03:56,133 --> 00:04:02,064
Malayca’da orangutan kelimesi tam olarak
ortak soyumuzun bir hatırlatıcısı,

73
00:04:02,064 --> 00:04:04,855
yani ‘’Ormanın insanı’’ olarak çevrilir.

74
00:04:04,855 --> 00:04:08,184
Orangutanlar dünyadaki 
en zeki hayvanlardan olsa da

75
00:04:08,184 --> 00:04:11,984
nesillerinin tükenmesini
zekaları ile alt etmek için

76
00:04:11,984 --> 00:04:16,664
türlerimizin paylaştığı yaratıcılık, 
empati ve öngörüye ihtiyaçları vardır.