WEBVTT

00:00:06.692 --> 00:00:10.852
Zamislite da vas jednog dana
pozovu pred vladinu komisiju.

00:00:10.852 --> 00:00:13.307
Iako niste počinili bilo kakav zločin,

00:00:13.307 --> 00:00:15.612
niti ste formalno gonjeni za nešto,

00:00:15.612 --> 00:00:19.062
iznova vas ispituju
o političkim stavovima,

00:00:19.062 --> 00:00:21.083
optužuju za nelojalnost

00:00:21.083 --> 00:00:25.652
i zahtevaju da okrivite
prijatelje i saradnike.

00:00:25.652 --> 00:00:30.482
Ako ne budete sarađivali, rizikujete
odlazak u zatvor ili gubitak posla.

00:00:30.482 --> 00:00:35.062
Baš ovo se desilo
u Sjedinjenim Državama tokom 1950-ih

00:00:35.062 --> 00:00:40.173
kao deo kampanje razotkrivanja
navodnih komunista.

00:00:40.173 --> 00:00:42.962
Nazvana po njenom
najzloglasnijem izvršiocu,

00:00:42.962 --> 00:00:49.573
pojava poznata kao makartizam
je uništila hiljade života i karijera.

00:00:49.573 --> 00:00:54.402
Više od deceniju, američke političke
vođe su gazile demokratske slobode

00:00:54.402 --> 00:00:57.274
u ime njihove zaštite.

00:00:57.274 --> 00:00:59.418
Tokom 1930-ih i 1940-ih,

00:00:59.418 --> 00:01:04.313
u Sjedinjenim Državama je postojala
aktivna, ali mala komunistička partija.

00:01:04.313 --> 00:01:06.322
Njen značaj je mešovit.

00:01:06.322 --> 00:01:09.443
Dok je igrala ključne uloge
u većim progresivnim borbama

00:01:09.443 --> 00:01:11.484
za prava radnika i građana,

00:01:11.484 --> 00:01:14.794
takođe je podržavala Sovjetski Savez.

00:01:14.794 --> 00:01:18.163
Od početka se Američka
komunistička partija suočavala s napadima

00:01:18.163 --> 00:01:20.793
od strane konzervativaca i poslovnih vođa,

00:01:20.793 --> 00:01:26.083
kao i liberala koji su kritikovali njene
veze s ugnjetačkim sovjetskim režimom.

00:01:26.083 --> 00:01:30.784
Tokom Drugog svetskog rata, kad su SAD
i SSSR bili saveznici protiv Hitlera,

00:01:30.784 --> 00:01:35.333
neki američki komunisti
su zapravo špijunirali za Ruse.

00:01:35.333 --> 00:01:38.965
Kada je izbio Hladni rat
i špijunaža obznanjena,

00:01:38.965 --> 00:01:43.814
počelo se gledati na domaći komunizam
kao na opasnost po nacionalnu bezbednost.

00:01:43.814 --> 00:01:45.754
Međutim, pokušaj da se ukloni pretnja

00:01:45.754 --> 00:01:49.213
uskoro se pretvorio u najdužu
i najrasprostranjeniju epizodu

00:01:49.213 --> 00:01:52.735
političkog ugnjetavanja
u američkoj istoriji.

00:01:52.735 --> 00:01:54.695
Podstaknuta mrežom birokrata,

00:01:54.695 --> 00:01:55.695
političara,

00:01:55.695 --> 00:01:56.785
novinara

00:01:56.785 --> 00:01:58.014
i poslovođa,

00:01:58.014 --> 00:02:03.465
kampanja je krajnje preuveličavala
opasnost od komunističke subverzije.

00:02:03.465 --> 00:02:05.225
Ljudi iza nje su maltretirali svakoga

00:02:05.225 --> 00:02:08.074
ko je bio osumnjičen
da ima političke stavove levo od centra

00:02:08.074 --> 00:02:11.934
ili je povezan s nekim ko je imao iste.

00:02:11.934 --> 00:02:14.285
Ako ste okačili modernu umetnost
na svoje zidove,

00:02:14.285 --> 00:02:16.295
imali multikulturalni društveni krug

00:02:16.295 --> 00:02:19.125
ili ste potpisali peticiju
protiv nuklearnog oružja,

00:02:19.125 --> 00:02:21.975
baš ste vi mogli da budete komunista.

00:02:21.975 --> 00:02:23.636
Počevši od kasnih 1940-ih,

00:02:23.636 --> 00:02:26.175
direktor FBI-a Dž. Edgar Huver

00:02:26.175 --> 00:02:30.467
je koristio resurse svoje agencije
da lovi osumnjičene za komunizam

00:02:30.467 --> 00:02:33.478
i da ih ukloni sa bilo kakve
uticajne pozicije

00:02:33.478 --> 00:02:36.389
unutar američkog društva.

00:02:36.389 --> 00:02:39.478
A uski kriterijum koji su Huver
i njegovi saveznici koristili

00:02:39.478 --> 00:02:41.478
kako bi proveravali federalne uposlenike

00:02:41.478 --> 00:02:44.369
se proširio na ostatak zajednice.

00:02:44.369 --> 00:02:45.809
Uskoro, holivudski studiji,

00:02:45.809 --> 00:02:46.818
univerziteti,

00:02:46.818 --> 00:02:48.179
proizvođači automobila

00:02:48.179 --> 00:02:51.228
i hiljade drugih javnih
i privatnih poslodavaca

00:02:51.228 --> 00:02:53.721
su nametali iste političke testove

00:02:53.721 --> 00:02:57.171
muškarcima i ženama
koji su radili za njih.

00:02:57.171 --> 00:03:00.441
U međuvremenu, kongres
je sprovodio sopstveni lov na veštice

00:03:00.441 --> 00:03:04.600
pozivajući na sud stotine ljudi
da svedoče pred istražnim telima,

00:03:04.600 --> 00:03:08.960
poput Kuće komiteta
neameričkih aktivnosti.

00:03:08.960 --> 00:03:12.351
Ako bi odbili da sarađuju, mogli
su da odu u zatvor zbog nepoštovanja

00:03:12.351 --> 00:03:16.310
ili što je bilo uobičajenije,
da ih otpuste i stave na crnu listu.

00:03:16.310 --> 00:03:18.680
Ambiciozni političari,
poput Ričarda Niksona

00:03:18.680 --> 00:03:20.431
i Džozefa Makartija

00:03:20.431 --> 00:03:23.711
su koristili slična saslušanja
kao partijsko oružje,

00:03:23.711 --> 00:03:26.501
optužujući demokrate
da su popustljivi prema komunistima

00:03:26.501 --> 00:03:30.821
i da su namerno predali Kinu
Komunističkom bloku.

00:03:30.823 --> 00:03:33.832
Makarti, republikanski senator
iz Viskonsina

00:03:33.832 --> 00:03:38.652
je postao ozloglašen jer se razmetao
novim spiskovima navodnih komunista

00:03:38.652 --> 00:03:41.083
unutar Stejt departmenta.

00:03:41.083 --> 00:03:43.094
Podstaknut od strane drugih političara,

00:03:43.094 --> 00:03:45.803
nastavio je da pravi skandalozne optužbe,

00:03:45.803 --> 00:03:49.403
izvrćući ili podmećući dokaze.

00:03:49.403 --> 00:03:53.523
Mnogi građani su ružili Makartija
dok su ga drugi hvalili.

00:03:53.523 --> 00:03:57.533
A kad je izbio Korejski rat,
činilo se da je Makarti oslobođen sumnji.

00:03:57.533 --> 00:03:59.873
Čim je postao predsedavajući

00:03:59.873 --> 00:04:04.344
u senatovom trajnom
potkomitetu za istrage 1953. godine,

00:04:04.344 --> 00:04:06.613
Makartijeva nesmotrenost se povećala.

00:04:06.613 --> 00:04:12.704
Njegovo istraživanje vojske
je konačno okrenulo javnost protiv njega

00:04:12.704 --> 00:04:15.334
i umanjilo mu je moć.

00:04:15.334 --> 00:04:17.765
Makartijeve kolege iz senata
su ga cenzurisali

00:04:17.765 --> 00:04:22.914
i umro je manje od tri godine kasnije,
verovatno zbog alkoholizma.

00:04:22.914 --> 00:04:24.895
Te je i makartizam okončan.

00:04:24.895 --> 00:04:27.743
Uništio je stotine, ako ne hiljade, života

00:04:27.743 --> 00:04:32.134
i drastično je suzio
američki politički spektar.

00:04:32.134 --> 00:04:35.834
Šteta koju je naneo demokratskim
institucijama je bila dugoročna.

00:04:35.834 --> 00:04:39.165
Sve su prilike da je i među
demokratama i republikancima bilo onih

00:04:39.165 --> 00:04:43.545
koji su znali da su antikomunističke
čistke bile krajnje nepravedne,

00:04:43.545 --> 00:04:48.415
ali su strahovali da će direktnim otporom
ugroziti svoje karijere.

00:04:48.415 --> 00:04:51.344
Čak ni Vrhovni sud nije uspeo
da zaustavi lov na veštice,

00:04:51.344 --> 00:04:54.454
opraštajući ozbiljna kršenja
ustavnih prava

00:04:54.454 --> 00:04:57.334
u ime nacionalne bezbednosti.

00:04:57.334 --> 00:05:01.117
Da li je domaći komunizam
bio stvarna pretnja amerčkoj vladi?

00:05:01.117 --> 00:05:03.675
Možda, ali mala.

00:05:03.675 --> 00:05:08.000
Međutim, reakcija na nju je bila tolika
da je nanela više štete

00:05:08.000 --> 00:05:10.350
od same pretnje.

00:05:10.350 --> 00:05:13.500
A ako bi se pojavili novi demagozi
u neizvesnim vremenima

00:05:13.500 --> 00:05:17.626
koji bi napadali nepopularne manjine
u ime patriotizma,

00:05:17.626 --> 00:05:19.995
da li bi se ovo moglo ponovo desiti?