1
00:00:01,627 --> 00:00:05,960
Okyanusların günlük hayatımızda ne 
kadar önemli olduğunu hiç düşündünüz mü?

2
00:00:07,830 --> 00:00:10,576
Okyanuslar gezegenimizin üçte 
ikisini kaplar.

3
00:00:11,190 --> 00:00:13,591
Soluduğumuz oksijenin yarısını 
bize sağlarlar.

4
00:00:14,036 --> 00:00:15,690
İklim dengesini sağlarlar.

5
00:00:16,055 --> 00:00:19,832
Ve bize iş ve ilaç ve bütün dünya 
nüfusunu beslemek için

6
00:00:20,181 --> 00:00:25,125
yüzde 20 protein içeren yiyecek sağlarlar.

7
00:00:26,331 --> 00:00:28,847
İnsanlar okyanusların insan 
aktivitelerinden

8
00:00:28,872 --> 00:00:31,332
etkilenmeyecek kadar büyük 
olduğunu düşünürlerdi.

9
00:00:32,205 --> 00:00:35,491
Bugün okyanus asitleşmesi veya iklim 
değişiminin

10
00:00:35,516 --> 00:00:40,148
şeytan ikizi denilebilen bir ciddi

11
00:00:40,363 --> 00:00:42,728
gerçek hakkında konuşacağım.

12
00:00:43,900 --> 00:00:49,322
Okyanusların bizim atmosfere verdiğimiz 
karbondioksitin yüzde 25'ini

13
00:00:49,347 --> 00:00:51,590
absorbe ettiğini biliyor muydunuz?

14
00:00:51,970 --> 00:00:55,608
Karbondioksidin iklim değişikliğine 
sebep olan sera gazlarından

15
00:00:55,633 --> 00:00:58,502
biri olmasından dolayı
okyanusların bu özelliği

16
00:00:58,527 --> 00:01:00,283
bizim için çok faydalı.

17
00:01:01,310 --> 00:01:05,346
Fakat biz atmosfere daha çok 
karbondioksit vermeye

18
00:01:05,372 --> 00:01:07,864
devam ederken karbondioksit

19
00:01:08,030 --> 00:01:10,483
okyanusa daha çok dağılıyor.

20
00:01:10,803 --> 00:01:13,723
Ve bu da okyanuslarımızın 
kimyasını değiştiriyor.

21
00:01:15,350 --> 00:01:17,738
Karbondioksit denizsuyunda dağıldığında,

22
00:01:17,763 --> 00:01:20,001
bir miktar kimyasal reaksiyondan geçiyor.

23
00:01:20,420 --> 00:01:21,585
Şimdi şanslısınız ki

24
00:01:21,610 --> 00:01:24,895
kimyanın detaylarına inecek 
kadar vaktim yok.

25
00:01:25,388 --> 00:01:28,712
Fakat ne kadar fazla karbondioksit 
okyanusa nüfuz ederse,

26
00:01:28,737 --> 00:01:31,094
deniz suyunun pH değeri o kadar düşer.

27
00:01:31,730 --> 00:01:35,697
Ve bu basitçe okyanusun asitliğinde 
bir artış var demek oluyor.

28
00:01:36,348 --> 00:01:40,470
Ve bütün bu süreç okyanus asitleşmesi 
diye adlandırılır.

29
00:01:40,904 --> 00:01:43,630
Ve bu iklim değişikliğiyle 
birlikte gerçekleşiyor.

30
00:01:44,356 --> 00:01:48,459
Bilim insanları yaklaşık yirmi yıldır 
okyanus asitleşmesini gözlemliyorlar.

31
00:01:48,998 --> 00:01:51,671
Bu periyot Hawaii'de önemli bir zaman

32
00:01:51,696 --> 00:01:56,591
ve üst çizgi karbondioksit, yani
atmosferdeki CO2 gazı derişiminin

33
00:01:56,616 --> 00:01:59,131
durmadan arttığını gösteriyor.

34
00:01:59,242 --> 00:02:02,488
Ve bu direktman insan faaliyetlerinin 
bir sonucudur.

35
00:02:03,340 --> 00:02:07,371
Altındaki çizgi ölçümler başladığından
beri atmosferdeki

36
00:02:07,396 --> 00:02:10,332
karbondioksit artış oranıyla

37
00:02:10,578 --> 00:02:13,537
aynı oranda artan okyanusta dağılmış

38
00:02:13,562 --> 00:02:16,736
karbondioksit derişim oranını gösteriyor.

39
00:02:16,927 --> 00:02:19,934
Alttaki çizgi daha sonraki kimyasındaki 
değişimi gösteriyor.

40
00:02:19,959 --> 00:02:22,785
Daha çok karbondioksit okyanuslara 
nufüz ettikçe,

41
00:02:22,810 --> 00:02:25,056
deniz suyunun pH değeri düştü,

42
00:02:25,551 --> 00:02:29,598
yani basitçe okyanus asitliğinde 
artış olarak açıklanabilir.

43
00:02:31,185 --> 00:02:35,255
Bugün İrlanda'daki Deniz Enstitüsü ve 
NUI Galway'de de,

44
00:02:35,280 --> 00:02:38,073
bilim insanları okyanus asitleşmesini 
gözlemliyorlar.

45
00:02:38,224 --> 00:02:42,373
Ve biz de asitleşmenin dünya genelindeki 
bu ana okyanus zaman seri konumları

46
00:02:42,398 --> 00:02:45,405
ile aynı oranda olduğunu göruyoruz.

47
00:02:45,866 --> 00:02:48,739
Bu bu bizim tam kapı basamağında oluyor.

48
00:02:49,570 --> 00:02:52,343
Şimdi size bir değişen okyanusu 
gözlemlemek için

49
00:02:52,343 --> 00:02:55,006
nasıl veri topladığımızla alakalı
örnek vermek istiyorum.

50
00:02:55,189 --> 00:02:58,244
İlk önce kışın ortasında bir sürü 
örnek topluyoruz.

51
00:02:58,269 --> 00:03:00,408
Tahmin edebildiğiniz gibi, 
Kuzey Atlantik'te

52
00:03:00,433 --> 00:03:03,038
çok küçük şeylerde hastalanan 
sizler için

53
00:03:03,149 --> 00:03:05,782
uygun olmayan ciddi fırtınalı 
şartlarla uğraştık

54
00:03:05,807 --> 00:03:08,235
fakat bazı çok değerli veriler 
elde ediyoruz.

55
00:03:08,592 --> 00:03:11,471
Böylelikle bu aleti geminin 
yan tarafına indiriyoruz,

56
00:03:11,496 --> 00:03:13,932
ve alt tarafa yerleşmiş olan
etraftaki suyun

57
00:03:13,957 --> 00:03:16,910
sıcaklık ve dağılmış oksijen değerleri
gibi şeyler hakkında

58
00:03:16,910 --> 00:03:19,075
bizi bilgilendiren sensörler var.

59
00:03:19,450 --> 00:03:23,265
Ve sonra deniz suyu örneklerimizi 
bu büyük tüplerde toplayabiliyoruz.

60
00:03:23,432 --> 00:03:26,684
Böylelikle dört kilometreden fazla 
derinlikte kıta sahanlığının

61
00:03:26,709 --> 00:03:28,566
hemen dışında olan tabandan başlıyoruz

62
00:03:28,812 --> 00:03:32,478
ve düzenli aralıklarla yüzeye kadar 
örnek alıyoruz.

63
00:03:32,875 --> 00:03:35,136
Deniz suyunu güverteye geri götürüyoruz,

64
00:03:35,271 --> 00:03:37,650
sonra ya onları gemide analiz 
ediyoruz ya da

65
00:03:37,675 --> 00:03:40,810
farklı kimyasal parametreler için 
laboratuvara geri götürüyoruz.

66
00:03:41,167 --> 00:03:42,453
Ama neden umursamalıyız?

67
00:03:42,651 --> 00:03:47,095
Okyanus asitleşmesi hepimizi 
nasıl etkileyecek?

68
00:03:48,754 --> 00:03:51,666
Peki, işte sizleri 
endişelendirecek gerçekler.

69
00:03:52,777 --> 00:03:58,579
Direktman insan aktivitelerine bağlı olan 
sanayi öncesi zamanlardan beri

70
00:03:58,604 --> 00:04:02,611
daha önce okyanus asitlik değerinde 
yüzde 26'lık bir artış oldu.

71
00:04:03,651 --> 00:04:07,738
Eğer karbondioksit salınımlarını 
yavaşlatamazsak,

72
00:04:08,031 --> 00:04:13,968
bu yüzyılın sonunda kadar okyanus asitlik 
değerinde yüzde 170'lik

73
00:04:14,388 --> 00:04:16,737
bir artış bekliyoruz.

74
00:04:17,713 --> 00:04:20,046
Yani bizim çocuklarımızın 
yaşam zamaları içinde.

75
00:04:21,505 --> 00:04:27,123
Geçen 55 milyon yıllık herhangi bir 
asitleşmeden

76
00:04:27,148 --> 00:04:33,569
10 kat daha hızlı bir asitleşme 
oranı hakim.

77
00:04:34,060 --> 00:04:38,431
Deniz hayatı daha önce hiç bu kadar hızlı 


78
00:04:38,456 --> 00:04:41,225
bir değişim oranına sahip olmadı.

79
00:04:41,551 --> 00:04:45,450
Bundan dolayı insanların bunlarla nasıl 
başa çıkacaklarını tam olarak bilemedik.

80
00:04:47,035 --> 00:04:51,621
Bugün gördüğümüzden çok 
daha yavaş olan

81
00:04:51,646 --> 00:04:54,519
milyonlarca yıl önce gerçekleşmiş bir 
doğal asitleşme vardı.

82
00:04:54,780 --> 00:04:59,621
Ve bu birçok deniz türünün 
kitlesel yokoluşuyla çakıştı.

83
00:05:00,891 --> 00:05:02,478
Biz bundan dolayı mı duyuluyoruz?

84
00:05:03,270 --> 00:05:04,420
Pekala, olabilir.

85
00:05:05,031 --> 00:05:08,523
Çalışmalar bazı türlerin iyi yaşam 
sürdüklerini gösteriyor

86
00:05:08,548 --> 00:05:11,538
ama çoğu negatif bir sonuç gösteriyor.

87
00:05:13,086 --> 00:05:17,133
Büyük endişelerden biri ise okyanus 
asitlik değeri arttıkça,

88
00:05:17,427 --> 00:05:21,681
deniz suyundaki karbonat iyonlarının 
derişiminin düşmesi.

89
00:05:22,490 --> 00:05:25,401
Şimdi bu iyonlar aslında yengeç,
midye veya istiridye gibi

90
00:05:25,426 --> 00:05:28,227
birçok türler için kendi 
kabuklarını yapmaları için

91
00:05:28,759 --> 00:05:33,314
onlara bloklar yapıyorlar.

92
00:05:33,774 --> 00:05:35,734
Diğer bir örnek ise mercanlar.

93
00:05:35,932 --> 00:05:39,113
Onların da mercan adaları yapmaları için

94
00:05:39,138 --> 00:05:43,043
karbonat iyonlarına ihtiyaçları var.

95
00:05:44,367 --> 00:05:46,557
Okyanus asitlik değeri arttıkça

96
00:05:46,779 --> 00:05:50,009
ve karbonat iyon derişimi azaldıkça,

97
00:05:50,462 --> 00:05:54,922
bu türler ilk başta kendi kabuklarını 
yapmayı daha zor bulurlar.

98
00:05:55,231 --> 00:05:59,040
Ve daha alçak seviyelerde bile 
çözülmeye başlayabilirler.

99
00:06:00,215 --> 00:06:03,278
Deniz kelebeği denilen bir pteropod var.

100
00:06:03,516 --> 00:06:06,690
Ve krilden somona, ondan da
balinalara kadar

101
00:06:06,952 --> 00:06:10,475
birçok canlı çeşidi için önemli 
bir besin kaynağı.

102
00:06:11,388 --> 00:06:14,902
Pteropodun kabuğu bu yüzyılın 
sonuna kadar olmasını

103
00:06:14,927 --> 00:06:18,347
umduğumuz pH değerindeki 
deniz suyuna yerleştirildi.

104
00:06:19,204 --> 00:06:24,696
Bu gerçekçi pH değerinde sadece
45 gün geçirdikten sonra,

105
00:06:25,040 --> 00:06:29,182
kabuğun neredeyse tamamının 
çözüldüğünü görebiliyorsunuz.

106
00:06:29,555 --> 00:06:33,689
Böylece okyanus asitleşmesi besin 
zincirini doğrudan etkileyebilir --

107
00:06:33,824 --> 00:06:35,935
ve yemek tabaklarımızdaki yemekleri de.

108
00:06:36,474 --> 00:06:40,116
Yani burada kim kabuklu bir deniz 
hayvanı seviyor? Veya somonu?

109
00:06:40,682 --> 00:06:42,310
Veya denizdeki besin kaynakları

110
00:06:42,335 --> 00:06:45,178
etikelenebilen birçok diğer balık türleri?

111
00:06:46,126 --> 00:06:47,973
Bunlar soğuk su mercanları.

112
00:06:48,112 --> 00:06:51,645
Ve kıta sahanlığı dışında İrlanda 
sularında soğuk su mercanlarının

113
00:06:51,670 --> 00:06:53,517
olduğunu biliyor muydunuz?

114
00:06:54,023 --> 00:06:58,142
Ve bazı önemli balık yatakları dahil 
zengin biyoçeşitliliği destekliyorlar.

115
00:06:58,856 --> 00:07:01,943
Bu yüzyılın sonuna kadar
bütün okyanustaki

116
00:07:02,226 --> 00:07:08,190
bilinen soğuk su mercanlarının yüzde 
70'ini mercan yapısını dağıtan

117
00:07:08,577 --> 00:07:13,271
deniz suyunun çevrelemesi öngörülüyor.

118
00:07:16,850 --> 00:07:20,508
Benim son örneğim ise
bu sağlıklı tropikal mercanlar.

119
00:07:21,072 --> 00:07:25,820
2100 yılına kadar beklediğimiz bir 
pH'a sahip deniz suyuna yerleştirildiler.

120
00:07:27,484 --> 00:07:32,998
Altı ay sonra, mercan tamamen çözündü.

121
00:07:34,170 --> 00:07:36,535
Şimdi mercan kayalıkları

122
00:07:36,606 --> 00:07:43,133
tüm okyanustaki bütün deniz hayatının 
yüzde 25'ini destekliyor.

123
00:07:43,870 --> 00:07:45,020
Bütün deniz hayatı.

124
00:07:46,068 --> 00:07:50,393
Böylece okyanus asitleşmesinin bir 
küresel tehdit olduğunu görebilirsiniz.

125
00:07:51,038 --> 00:07:53,160
6 aylık bir oğlum var.

126
00:07:53,980 --> 00:07:57,837
Şimdi eğer bunu yavaşlatmaya başlamazsak,

127
00:07:58,003 --> 00:08:02,368
oğlum büyüdüğünde okyanuslarımızın nasıl 
görüneceğini düşünmekten korkuyorum.

128
00:08:03,700 --> 00:08:05,668
Asitleşmeyi göreceğiz.

129
00:08:05,830 --> 00:08:10,070
Atmosfere zaten çok fazla 
karbondioksit gönderdik.

130
00:08:11,030 --> 00:08:13,712
Fakat bunu yavaşlatabiliriz.

131
00:08:14,096 --> 00:08:18,472
En kötü seneryonun olmasını 
engelleyebiliriz.

132
00:08:18,750 --> 00:08:20,934
Bunu yapmanın tek yolu ise

133
00:08:21,013 --> 00:08:24,317
karbondioksit salımlarımızı azaltmak.

134
00:08:25,010 --> 00:08:29,416
Bu benim için de, sizin için de, endüstri 
için de, hükümetler için de önemli.

135
00:08:29,600 --> 00:08:33,371
Birlikte çalışmalıyız, küresel ısınmayı,

136
00:08:33,500 --> 00:08:35,881
okyanus asitleşmesini yavaşlatmalı

137
00:08:36,080 --> 00:08:40,813
ve bizim ve gelecek olan nesiller için

138
00:08:40,839 --> 00:08:44,130
temiz bir okyanus ve gezegen olarak 
devam ettirmeliyiz.

139
00:08:45,324 --> 00:08:49,827
(Alkışlar)