[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:06.72,0:00:10.40,Default,,0000,0000,0000,,Những vật liệu lạnh nhất thế giới \Nkhông nằm ở Nam Cực,
Dialogue: 0,0:00:10.40,0:00:14.24,Default,,0000,0000,0000,,trên đỉnh Everest\Nhay dưới một tảng băng,
Dialogue: 0,0:00:14.24,0:00:16.26,Default,,0000,0000,0000,,mà từ các phòng thí nghiệm lý:
Dialogue: 0,0:00:16.26,0:00:20.38,Default,,0000,0000,0000,,những đám mây khí với nhiệt độ chỉ\Ncao hơn độ không tuyệt đối vài phần độ.
Dialogue: 0,0:00:20.38,0:00:25.37,Default,,0000,0000,0000,,Lạnh hơn gấp 395 triệu lần\Ntủ lạnh nhà bạn,
Dialogue: 0,0:00:25.37,0:00:28.07,Default,,0000,0000,0000,,gấp 100 triệu lần\Nni-tơ lỏng,
Dialogue: 0,0:00:28.07,0:00:31.24,Default,,0000,0000,0000,,và hơn 4 triệu lần\Nso với ngoài không gian.
Dialogue: 0,0:00:31.24,0:00:33.82,Default,,0000,0000,0000,,Những nhiệt độ thấp thế này giúp \Nhé mở cánh cửa
Dialogue: 0,0:00:33.82,0:00:35.90,Default,,0000,0000,0000,,vào thế giới vận động của vật chất
Dialogue: 0,0:00:35.90,0:00:39.23,Default,,0000,0000,0000,,cho phép các kĩ sư tạo ra \Nnhững thiết bị cực nhạy
Dialogue: 0,0:00:39.23,0:00:41.29,Default,,0000,0000,0000,,cho ta biết nhiều hơn về mọi thứ
Dialogue: 0,0:00:41.29,0:00:43.38,Default,,0000,0000,0000,,từ vị trí cụ thể của ta trên trái đất
Dialogue: 0,0:00:43.38,0:00:46.14,Default,,0000,0000,0000,,đến những gì xảy ra \Nở rìa xa nhất của vũ trụ.
Dialogue: 0,0:00:46.14,0:00:49.14,Default,,0000,0000,0000,,Vậy ta tạo ra những nhiệt độ \Nkhắc nghiệt này như thế nào?
Dialogue: 0,0:00:49.14,0:00:51.99,Default,,0000,0000,0000,,Nói tóm tắt là bằng cách làm chậm\Ncác hạt chuyển động.
Dialogue: 0,0:00:51.99,0:00:55.95,Default,,0000,0000,0000,,Khi nói về nhiệt độ, cái ta thực sự \Nnói đến là chuyển động.
Dialogue: 0,0:00:55.95,0:00:59.17,Default,,0000,0000,0000,,Những nguyên tử tạo thành \Nchất rắn, lỏng, và khí
Dialogue: 0,0:00:59.17,0:01:00.87,Default,,0000,0000,0000,,lúc nào cũng chuyển động.
Dialogue: 0,0:01:00.87,0:01:05.62,Default,,0000,0000,0000,,Khi các nguyên tử chuyển động \Nnhanh hơn, ta thấy chất đó nóng.
Dialogue: 0,0:01:05.62,0:01:09.15,Default,,0000,0000,0000,,Khi các nguyên tử chuyển động \Nchậm hơn, ta thấy chất đó lạnh.
Dialogue: 0,0:01:09.15,0:01:12.56,Default,,0000,0000,0000,,Để làm lạnh một chất rắn hoặc khí nóng\Ntrong đời sống hàng ngày,
Dialogue: 0,0:01:12.56,0:01:15.96,Default,,0000,0000,0000,,ta đưa chúng vào môi trường\Ncó nhiệt độ thấp hơn như tủ lạnh.
Dialogue: 0,0:01:15.96,0:01:20.50,Default,,0000,0000,0000,,Một số chuyển động nguyên tử của vật nóng\Nđược chuyển sang môi trường xung quanh,
Dialogue: 0,0:01:20.50,0:01:22.25,Default,,0000,0000,0000,,khiến nó nguội dần.
Dialogue: 0,0:01:22.25,0:01:24.28,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng điều này\Ncó một giới hạn:
Dialogue: 0,0:01:24.28,0:01:27.86,Default,,0000,0000,0000,,ngay cả ngoài không gian cũng là quá nóng \Nđể có thể tạo nhiệt độ cực thấp.
Dialogue: 0,0:01:27.86,0:01:32.29,Default,,0000,0000,0000,,Nên thay vào đó, các nhà khoa học đã \Ntìm ra cách trực tiếp làm chậm nguyên tử -
Dialogue: 0,0:01:32.29,0:01:34.20,Default,,0000,0000,0000,,bằng một chùm laser.
Dialogue: 0,0:01:34.20,0:01:38.33,Default,,0000,0000,0000,,Trong đa số trường hợp, năng lượng \Ntrong chùm laser làm các vật nóng lên.
Dialogue: 0,0:01:38.33,0:01:40.99,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng nếu được sử dụng \Nmột cách chính xác,
Dialogue: 0,0:01:40.99,0:01:45.28,Default,,0000,0000,0000,,động lượng của chùm tia có thể trì hoãn \Nnguyên tử chuyển động, làm chúng nguội đi.
Dialogue: 0,0:01:45.28,0:01:49.40,Default,,0000,0000,0000,,Đây là điều xảy ra trong một thiết bị\Ntên bẫy quang từ.
Dialogue: 0,0:01:49.40,0:01:51.95,Default,,0000,0000,0000,,Các nguyên tử được đưa vào \Nmột môi trường chân không,
Dialogue: 0,0:01:51.95,0:01:55.42,Default,,0000,0000,0000,,và một từ trường sẽ kéo chúng \Nvề phía tâm thiết bị.
Dialogue: 0,0:01:55.42,0:01:58.09,Default,,0000,0000,0000,,Một chùm tia laser nhắm vào\Nchính giữa từ trường này
Dialogue: 0,0:01:58.09,0:02:00.62,Default,,0000,0000,0000,,được điều chỉnh đến tần số thích hợp
Dialogue: 0,0:02:00.62,0:02:06.17,Default,,0000,0000,0000,,để khi nguyên tử tiến gần đến sẽ hấp thụ \Nmột photon trong chùm laser và chậm lại.
Dialogue: 0,0:02:06.17,0:02:09.09,Default,,0000,0000,0000,,Hiệu ứng chậm lại đến từ\Nsự chuyển giao động lực học
Dialogue: 0,0:02:09.09,0:02:11.11,Default,,0000,0000,0000,,giữa nguyên tử và photon.
Dialogue: 0,0:02:11.11,0:02:14.21,Default,,0000,0000,0000,,Tổng cộng sáu chùm tia,\Ntrong vị trí vuông góc,
Dialogue: 0,0:02:14.21,0:02:18.38,Default,,0000,0000,0000,,đảm bảo những nguyên tử\Nđi từ nhiều hướng sẽ bị chặn lại.
Dialogue: 0,0:02:18.38,0:02:21.02,Default,,0000,0000,0000,,Giữa trung tâm, nơi\Nnhững chùm tia giao nhau,
Dialogue: 0,0:02:21.02,0:02:24.84,Default,,0000,0000,0000,,các nguyên tử chuyển động chậm,\Nnhư đang kẹt trong một chất lỏng đặc,
Dialogue: 0,0:02:24.84,0:02:29.92,Default,,0000,0000,0000,,một hiệu ứng các nhà phát minh ra nó \Ngọi là "mật đường thị giác."
Dialogue: 0,0:02:29.92,0:02:32.32,Default,,0000,0000,0000,,Một bẫy quang từ như thế này
Dialogue: 0,0:02:32.32,0:02:35.40,Default,,0000,0000,0000,,có thể "làm nguội" các nguyên tử\Nxuống chỉ một vài microkelvin,
Dialogue: 0,0:02:35.40,0:02:38.78,Default,,0000,0000,0000,,khoảng -273 độ C.
Dialogue: 0,0:02:38.78,0:02:41.61,Default,,0000,0000,0000,,Kĩ thuật này được phát triển\Nvào những năm 1980,
Dialogue: 0,0:02:41.61,0:02:44.09,Default,,0000,0000,0000,,và những nhà khoa học \Ncống hiến cho nó
Dialogue: 0,0:02:44.09,0:02:47.93,Default,,0000,0000,0000,,đều đoạt giải Nobel Vật lý\Nvào năm 1997 cho phát hiện này.
Dialogue: 0,0:02:47.93,0:02:52.75,Default,,0000,0000,0000,,Từ đó, laser làm nguội đã được phát triển\Nđể tiến đến những nhiệt độ thấp hơn.
Dialogue: 0,0:02:52.75,0:02:55.99,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng tại sao bạn lại muốn làm nguội\Nnguyên tử nhiều đến vậy?
Dialogue: 0,0:02:55.99,0:02:59.79,Default,,0000,0000,0000,,Thứ nhất, những nguyên tử lạnh\Ncó thể là những "bộ dò" rất tốt.
Dialogue: 0,0:02:59.79,0:03:01.53,Default,,0000,0000,0000,,Do có cực ít năng lượng,
Dialogue: 0,0:03:01.53,0:03:04.96,Default,,0000,0000,0000,,chúng cực nhạy với \Nnhững dao động trong môi trường.
Dialogue: 0,0:03:04.96,0:03:09.56,Default,,0000,0000,0000,,Nên chúng được dùng trong những thiết bị\Ntìm dầu và khoáng dưới lòng đất,
Dialogue: 0,0:03:09.56,0:03:12.20,Default,,0000,0000,0000,,và chúng cũng là "đồng hồ\Nnguyên tử" cực chính xác,
Dialogue: 0,0:03:12.20,0:03:15.48,Default,,0000,0000,0000,,như những cái được dùng \Ntrong những vệ tinh định vị toàn cầu.
Dialogue: 0,0:03:15.48,0:03:18.15,Default,,0000,0000,0000,,Thứ hai, những nguyên tử lạnh\Ncó tiềm năng cực lớn
Dialogue: 0,0:03:18.15,0:03:20.24,Default,,0000,0000,0000,,trong việc "mò mẫm" giới hạn\Ncủa vật lý học.
Dialogue: 0,0:03:20.24,0:03:23.08,Default,,0000,0000,0000,,Độ cực nhạy khiến chúng\Ntrở thành những ứng cử viên
Dialogue: 0,0:03:23.08,0:03:27.30,Default,,0000,0000,0000,,dò từ trường trong \Nnhững máy dò trong vũ trụ tương lai.
Dialogue: 0,0:03:27.30,0:03:31.62,Default,,0000,0000,0000,,Chúng cũng giúp ích cho việc nghiên cứu\Nnhững hiện tượng nguyên tử,
Dialogue: 0,0:03:31.62,0:03:35.33,Default,,0000,0000,0000,,vốn cần đo đạc \Nnhững dao động cực nhỏ trong nguyên tử.
Dialogue: 0,0:03:35.33,0:03:38.05,Default,,0000,0000,0000,,Những dao động đó bị lấp\Nở nhiệt độ thường,
Dialogue: 0,0:03:38.05,0:03:41.09,Default,,0000,0000,0000,,khi các nguyên tử chạy quanh \Nvới tốc độ hàng trăm mét một giây.
Dialogue: 0,0:03:41.09,0:03:45.26,Default,,0000,0000,0000,,Laser làm lạnh có thể làm chậm nguyên tử\Ntới chỉ vài centimet một giây,
Dialogue: 0,0:03:45.26,0:03:49.12,Default,,0000,0000,0000,,đủ để dao động tạo ra bởi\Nlượng tử nguyên tử trở nên rõ rệt.
Dialogue: 0,0:03:49.12,0:03:53.60,Default,,0000,0000,0000,,Những nguyên tử siêu lạnh đã cho phép\Ncác nhà khoa học nghiên cứu
Dialogue: 0,0:03:53.60,0:03:56.15,Default,,0000,0000,0000,,các hiện tượng \Nnhư sự đông đặc Bose-Einstein,
Dialogue: 0,0:03:56.15,0:03:59.63,Default,,0000,0000,0000,,khi nguyên tử được làm lạnh tới\Ngần độ không tuyệt đối
Dialogue: 0,0:03:59.63,0:04:02.59,Default,,0000,0000,0000,,và trở thành một hình thái chất hiếm\Nhoàn toàn mới.
Dialogue: 0,0:04:02.59,0:04:05.79,Default,,0000,0000,0000,,Thế nên, bước tiếp\Ncon đường tìm hiểu quy luật vật lý
Dialogue: 0,0:04:05.79,0:04:07.92,Default,,0000,0000,0000,,và mở ra những bí mật của vũ trụ,
Dialogue: 0,0:04:07.92,0:04:10.20,Default,,0000,0000,0000,,các nhà khoa học sẽ cần đến
Dialogue: 0,0:04:10.21,0:04:13.18,Default,,0000,0000,0000,,sự giúp đỡ của \Nnhững nguyên tử lạnh nhất.