[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:06.72,0:00:10.02,Default,,0000,0000,0000,,Dünyadaki en soğuk maddeler \NAntarktika'da değil.
Dialogue: 0,0:00:10.02,0:00:12.25,Default,,0000,0000,0000,,Everest Dağı'nın tepesinde
Dialogue: 0,0:00:12.25,0:00:14.38,Default,,0000,0000,0000,,ya da bir buz dağında gömülü de değil.
Dialogue: 0,0:00:14.38,0:00:15.90,Default,,0000,0000,0000,,Onlar fizik laboratuvarlarında:
Dialogue: 0,0:00:15.90,0:00:20.38,Default,,0000,0000,0000,,Litrelerce gaz mutlak sıfırın sadece \Nbirkaç derece üstünde tutuluyor.
Dialogue: 0,0:00:20.38,0:00:25.37,Default,,0000,0000,0000,,Bu buzdolabınızdan 395 milyon kat,
Dialogue: 0,0:00:25.37,0:00:28.07,Default,,0000,0000,0000,,sıvı nitrojenden 100 milyon kat
Dialogue: 0,0:00:28.07,0:00:31.24,Default,,0000,0000,0000,,ve uzay boşluğundan \N4 milyon kat daha soğuk.
Dialogue: 0,0:00:31.24,0:00:35.46,Default,,0000,0000,0000,,Bu denli soğuk dereceler\Nbilim insanlarına maddenin
Dialogue: 0,0:00:35.46,0:00:39.44,Default,,0000,0000,0000,,iç yapısına bir göz atma şansı \Nve mühendislere de gezegende
Dialogue: 0,0:00:39.44,0:00:43.12,Default,,0000,0000,0000,,tam olarak bulunduğumuz yerden\Nuzay derinliklerinde neler olduğuna kadar
Dialogue: 0,0:00:43.13,0:00:46.32,Default,,0000,0000,0000,,her şey hakkında bilgi veren\Nhassas aletler yapma olanağı sunuyor.
Dialogue: 0,0:00:46.32,0:00:48.89,Default,,0000,0000,0000,,Peki bu kadar düşük sıcaklıklara\Nnasıl ulaşıyoruz?
Dialogue: 0,0:00:48.89,0:00:51.88,Default,,0000,0000,0000,,Kısaca, hareketli \Nparçacıkları yavaşlatarak.
Dialogue: 0,0:00:51.88,0:00:55.95,Default,,0000,0000,0000,,Sıcaklık hakkında konuştuğumuzda \Naslında hareket hakkında konuşuyoruz.
Dialogue: 0,0:00:55.95,0:00:56.82,Default,,0000,0000,0000,,Katı, sıvı
Dialogue: 0,0:00:56.82,0:00:57.93,Default,,0000,0000,0000,,ve gazları oluşturan
Dialogue: 0,0:00:57.93,0:01:01.32,Default,,0000,0000,0000,,atomlar hareket hâlindedir.
Dialogue: 0,0:01:01.32,0:01:05.40,Default,,0000,0000,0000,,Atomlar hızlandığında maddeyi \Nsıcak olarak algılarız.
Dialogue: 0,0:01:05.40,0:01:08.38,Default,,0000,0000,0000,,Yavaş hareket ettiklerinde ise\Nsoğuk olarak algılarız.
Dialogue: 0,0:01:08.78,0:01:12.73,Default,,0000,0000,0000,,Günlük hayatta sıcak bir maddeyi\Nya da gazı soğutmak için
Dialogue: 0,0:01:12.73,0:01:15.68,Default,,0000,0000,0000,,onu soğuk bir ortama koyarız; \Nmesela bir buzdolabına.
Dialogue: 0,0:01:16.19,0:01:20.65,Default,,0000,0000,0000,,Böylece sıcak objedeki atomik hareketin \Nbir kısmı çevreye dağılır
Dialogue: 0,0:01:20.66,0:01:22.26,Default,,0000,0000,0000,,ve sıcak olan madde soğur.
Dialogue: 0,0:01:22.26,0:01:23.54,Default,,0000,0000,0000,,Ama bunun bir sınırı var:
Dialogue: 0,0:01:23.54,0:01:27.60,Default,,0000,0000,0000,,Dış uzay bile maddeleri çok\Nsoğutmak için fazla sıcak.
Dialogue: 0,0:01:27.60,0:01:29.74,Default,,0000,0000,0000,,Bu yüzden bilim insanları \Natomları doğrudan
Dialogue: 0,0:01:29.74,0:01:34.48,Default,,0000,0000,0000,,yavaşlatmak için bir \Nyöntem geliştirdi: Lazer ışını.
Dialogue: 0,0:01:34.49,0:01:35.99,Default,,0000,0000,0000,,Genelde lazer ışının
Dialogue: 0,0:01:35.99,0:01:38.54,Default,,0000,0000,0000,,enerjisi nesneleri ısıtır.
Dialogue: 0,0:01:38.75,0:01:41.50,Default,,0000,0000,0000,,Fakat özel bir şekilde \Nkullanılarak ışının momentumu
Dialogue: 0,0:01:41.50,0:01:44.73,Default,,0000,0000,0000,,hareketli atomları yavaşlatıp soğutur.
Dialogue: 0,0:01:45.02,0:01:48.95,Default,,0000,0000,0000,,''Manyetik-optik tuzak''ın\Niçinde olanlar bundan ibaret.
Dialogue: 0,0:01:49.43,0:01:51.80,Default,,0000,0000,0000,,Atomlar bir vakum odasına yerleştirilir
Dialogue: 0,0:01:51.80,0:01:55.20,Default,,0000,0000,0000,,ve bir manyetik alan \Nonları merkeze doğru çeker.
Dialogue: 0,0:01:55.66,0:01:57.94,Default,,0000,0000,0000,,Odanın merkezine tam doğru frekansa
Dialogue: 0,0:01:57.94,0:02:02.11,Default,,0000,0000,0000,,ayarlanmış bir lazer ışını \Ntutulur ve merkeze
Dialogue: 0,0:02:02.11,0:02:05.56,Default,,0000,0000,0000,,yaklaşan bir atom lazer ışınının \Nbir fotonunu yakalayıp yavaşlar.
Dialogue: 0,0:02:06.11,0:02:08.50,Default,,0000,0000,0000,,Bu yavaşlama etkisi \Natom ve foton arasındaki
Dialogue: 0,0:02:08.50,0:02:10.81,Default,,0000,0000,0000,,momentum alışverişinden kaynaklanır.
Dialogue: 0,0:02:11.26,0:02:13.39,Default,,0000,0000,0000,,Birbirine dik yerleştirilmiş altı ışın
Dialogue: 0,0:02:13.39,0:02:18.32,Default,,0000,0000,0000,,her yönden gelen atomun \Nbu olaydan etkilenmesini sağlar.
Dialogue: 0,0:02:18.71,0:02:21.26,Default,,0000,0000,0000,,Merkezde, ışınların \Nkesiştiği yerde, atomlar
Dialogue: 0,0:02:21.26,0:02:24.96,Default,,0000,0000,0000,,yoğun bir sıvıda takılmış gibi \Nağır ağır hareket eder—
Dialogue: 0,0:02:24.96,0:02:29.45,Default,,0000,0000,0000,,bu etkiyi keşfeden insanlarının \Ndeyimiyle ''optik melas''.
Dialogue: 0,0:02:29.66,0:02:32.07,Default,,0000,0000,0000,,Böyle bir manyetik-optik tuzak, atomları
Dialogue: 0,0:02:32.07,0:02:35.34,Default,,0000,0000,0000,,birkaç mikrokelvine kadar soğutabilir,
Dialogue: 0,0:02:35.34,0:02:38.48,Default,,0000,0000,0000,,yaklaşık -273 Santigrat derece.
Dialogue: 0,0:02:39.08,0:02:41.80,Default,,0000,0000,0000,,Bu yöntem 1980'lerde geliştirilmiş
Dialogue: 0,0:02:41.80,0:02:44.44,Default,,0000,0000,0000,,ve bu yöntemin keşfedilmesini \Nsağlayan bilim insanları
Dialogue: 0,0:02:44.44,0:02:47.73,Default,,0000,0000,0000,,1997'de Nobel Fizik Ödülü'ne \Nlayık görülmüştür.
Dialogue: 0,0:02:47.78,0:02:50.59,Default,,0000,0000,0000,,O zamandan beri lazer soğutma işlemi
Dialogue: 0,0:02:50.59,0:02:53.07,Default,,0000,0000,0000,,daha düşük sıcaklıklara\Ninebilecek kadar gelişmiştir.
Dialogue: 0,0:02:53.07,0:02:55.99,Default,,0000,0000,0000,,Peki neden atomları \Nbu kadar soğutmak isteyesiniz?
Dialogue: 0,0:02:56.11,0:02:59.79,Default,,0000,0000,0000,,Öncelikle soğuk atomlar \Niyi birer dedektördür.
Dialogue: 0,0:02:59.79,0:03:01.53,Default,,0000,0000,0000,,Küçük enerjileriyle, değişen çevre
Dialogue: 0,0:03:01.53,0:03:04.96,Default,,0000,0000,0000,,koşullarına fazlasıyla duyarlıdırlar.
Dialogue: 0,0:03:04.96,0:03:09.56,Default,,0000,0000,0000,,Bu yüzden yeraltı petrol ve \Nmineral kaynaklarını arayan makinelerde
Dialogue: 0,0:03:09.56,0:03:12.20,Default,,0000,0000,0000,,ve GPS uydularında bulunan
Dialogue: 0,0:03:12.20,0:03:15.28,Default,,0000,0000,0000,,yüksek doğruluk oranına sahip \Natomik saatlerde kullanılırlar.
Dialogue: 0,0:03:15.28,0:03:17.54,Default,,0000,0000,0000,,Ayrıca soğuk atomlar fiziğin sınırlarını
Dialogue: 0,0:03:17.54,0:03:20.35,Default,,0000,0000,0000,,derinlemesine araştırmak için \Nyüksek bir potansiyele sahip.
Dialogue: 0,0:03:20.35,0:03:24.07,Default,,0000,0000,0000,,Aşırı hassas olduklarından gelecekte\Nyer çekimsel dalgaları algılayan
Dialogue: 0,0:03:24.07,0:03:27.30,Default,,0000,0000,0000,,uzay dedektörlerinde kullanılabilirler.
Dialogue: 0,0:03:27.30,0:03:31.62,Default,,0000,0000,0000,,Ayrıca çok küçük atomik enerji \Ndeğişimlerini ölçmeyi gerektiren
Dialogue: 0,0:03:31.62,0:03:35.89,Default,,0000,0000,0000,,atom ve atom-altı parçacık bilimi \Nçalışmalarında da kullanılırlar.
Dialogue: 0,0:03:35.89,0:03:39.15,Default,,0000,0000,0000,,Atomlar yüzlerce m/sn \Nhızla ilerlediklerinde
Dialogue: 0,0:03:39.15,0:03:41.43,Default,,0000,0000,0000,,bunlar normal sıcaklıklarda bastırılır.
Dialogue: 0,0:03:41.43,0:03:45.26,Default,,0000,0000,0000,,Lazer soğutma ile atomlar sadece birkaç \Ncm/sn hızına kadar yavaşlatılabilir—
Dialogue: 0,0:03:45.26,0:03:49.12,Default,,0000,0000,0000,,kuantum etkilerinin sebep olduğu hareket \Ngözle görülür hâle gelir.
Dialogue: 0,0:03:49.24,0:03:53.60,Default,,0000,0000,0000,,Aşırı soğuk atomlar şimdiden \NBose-Einstein yoğunlaşması gibi
Dialogue: 0,0:03:53.60,0:03:56.15,Default,,0000,0000,0000,,olguları araştırmayı kolaylaştırdı.
Dialogue: 0,0:03:56.55,0:03:59.63,Default,,0000,0000,0000,,Bu deneyde atomlar neredeyse \Nmutlak sıfıra kadar soğutulur
Dialogue: 0,0:03:59.63,0:04:02.20,Default,,0000,0000,0000,,ve maddenin nadir,\Nyeni bir hâlini oluşturur.
Dialogue: 0,0:04:02.20,0:04:05.79,Default,,0000,0000,0000,,Sonuç olarak bilim insanları \Nhâlâ fizik yasalarını anlama
Dialogue: 0,0:04:05.79,0:04:08.58,Default,,0000,0000,0000,,ve evrenin sırlarını açığa çıkarma \Nçabaları devam ederken
Dialogue: 0,0:04:08.58,0:04:11.91,Default,,0000,0000,0000,,içlerindeki bu "buz gibi soğuk" \Natomlardan yardım alıyorlar.