WEBVTT

00:00:06.716 --> 00:00:10.397
ကမ္ဘာ့ အအေးဆုံးအရာဝတ္ထုတွေ
ရှိတဲ့နေရာက အန္တာတိကတိုက်မဟုတ်ဘူး။

00:00:10.397 --> 00:00:12.521
ဧဝရတ်တောင်ထိပ် ဒါမှမဟုတ်

00:00:12.521 --> 00:00:14.376
ရေခဲပြင်မှာ မြုပ်နေတာလည်းမဟုတ်ပါဘူး

00:00:14.376 --> 00:00:15.897
ဒါတွေက ရူပဗေဒဓာတ်ခွဲခန်းတွေမှာပါ

00:00:15.897 --> 00:00:20.382
ပကတိသုညအထက် ဒီဂရီရှိတဲ့
အငွေ့ထုထည်ကြီးရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတွေပါ

00:00:20.382 --> 00:00:25.367
အဲဒါက သင့် ရေခဲသေတ္တာထက်
အဆပေါင်း ၃၉၅ မီလီယံ

00:00:25.367 --> 00:00:28.073
နိုက်ထရိုဂျင်အရည်ထက်
အဆပေါင်း ၁၀၀ မီလီယံ

00:00:28.073 --> 00:00:31.240
အာကာသအပြင်ဘက်ထက်
အဆပေါင်း ၄ မီလီယံလောက်ပိုအေးပါတယ်

00:00:31.240 --> 00:00:35.901
ဒီလောက်နိမ့်တဲ့အပူချိန်တွေက သိပ္ပံပညာရှင်
ကို ဒြပ်အတွင်းပိုင်းအလုပ်လုပ်ပုံကိုသိစေကာ

NOTE Paragraph

00:00:35.901 --> 00:00:39.437
အင်ဂျင်နီယာတွေကို ထူးဆန်းအံ့ဩဖွယ်
အာရုံခံစက်ပစ္စည်းတွေ ပြုလုပ်နိုင်စေပါတယ်

00:00:39.437 --> 00:00:41.292
အဲဒီစက်တွေက ကမ္ဘာပေါ်က
တိကျတဲ့တည်နေရာကနေ

00:00:41.292 --> 00:00:43.130
စကြာဝဠာရဲ့ အဝေးဆုံးတစ်နေရာမှာ

00:00:43.130 --> 00:00:46.135
ဘာဖြစ်နေတယ်ဆိုတဲ့အကြောင်းအရာ
အကုန်လုံးကိုပြောပြပါတယ်

00:00:46.135 --> 00:00:48.928
ဒီလို လွန်ကဲတဲ့အပူချိန်တွေကို
ဘယ်လိုဖန်တီးရမလဲ

00:00:48.928 --> 00:00:51.989
အလွယ်ပြောရရင် ရွေ့လျားနေတဲ့အမှုန်တွေကို
အရှိန်နှေးစေတာပါ

00:00:51.989 --> 00:00:55.951
ကျွန်မတို့ အပူချိန်အကြောင်းပြောနေတယ်ဆိုတာ
တကယ်တော့ ရွေ့လျားမှုအကြောင်းပြောနေတာပါပဲ

00:00:55.951 --> 00:00:57.716
အစိုင်အခဲတွေ၊ အရည်

00:00:57.716 --> 00:00:58.458
အငွေ့တွေကို

00:00:58.458 --> 00:00:59.338
ဖြစ်စေတဲ့

00:00:59.338 --> 00:01:00.869
အက်တမ်တွေက
အမြဲတမ်းရွေ့နေကြတာပါ

00:01:00.869 --> 00:01:05.616
အက်တမ်တွေ မြန်မြန်ရွေ့လျားနေရင်
ဒီဖြစ်စဉ်ကို အပူ လို့နားလည်ထားကြပါတယ်

00:01:05.616 --> 00:01:09.147
ဒါတွေ ပိုပြီးနှေးနှေး ရွေ့လျားနေရင်တော့
အေးတယ် လို့ နားလည်ကြပါတယ်

00:01:09.147 --> 00:01:12.563
နေ့စဉ်ဘဝမှာ ပူတဲ့အရာ သို့မဟုတ်
ပူတဲ့အငွေ့တွေကို အေးလာဖို့

00:01:12.563 --> 00:01:15.960
အဲဒီအရာကို ရေခဲသေတ္တာလိုမျိုး
ပိုအေးတဲ့ပတ်ဝန်းကျင်မှာ ထားရပါတယ်

00:01:15.960 --> 00:01:20.498
ပူတဲ့အရာထဲကတချို့ အက်တမ်ရွေ့လျားမှုတွေဟာ
ပုံစံပြောင်းသွားပြီးတော့

00:01:20.498 --> 00:01:22.251
အေးခဲသွားပါတယ်

00:01:22.251 --> 00:01:23.788
ဒါပေမဲ့ ကန့်သတ်ချက်ရှိပါတယ်

00:01:23.788 --> 00:01:27.865
အာကာသအပြင်ဘက်တောင်မှ အလွန်နိမ့်တဲ့
အပူချိန်ကိုဖန်တီးဖို့ ပူနွေးနေပါသေးတယ်

00:01:27.865 --> 00:01:32.823
ဒါကြောင့် သိပ္ပံပညာရှင်တွေက
လေဆာရောင်ခြည် နဲ့အက်တမ်တွေကိုနှေးစေတဲ့

00:01:32.823 --> 00:01:34.204
နည်းလမ်း တစ်ခုရှာတွေ့ခဲ့တယ်

00:01:34.204 --> 00:01:35.751
အခြေအနေတော်တော်များများမှာ

00:01:35.751 --> 00:01:38.464
လေဆာရောင်ခြည်ထဲကစွမ်းအင်က
အရာဝတ္တုတွေကို ပူလာစေပါတယ်

00:01:38.464 --> 00:01:40.533
ဒါပေမဲ့ အလွန်တိကျတဲ့နည်းလမ်းနဲ့သုံးရင်

00:01:40.533 --> 00:01:44.813
ရောင်ခြည်ရဲ့အရှိန်အဟုန်က ရွေ့နေတဲ့
အက်တမ်တွေကိုရပ်တန့်စေပြီး အေးခဲသွားစေပါတယ်

00:01:44.813 --> 00:01:49.403
ဒီလိုဖြစ်စဉ်က magneto-optical trap
လို့ခေါ်တဲ့စက်ပစ္စည်းမှာဖြစ်တာပါ

00:01:49.403 --> 00:01:51.954
အက်တမ်တွေကို
လေဟာနယ်အကန့်ထဲထည့်သွင်းလိုက်ပြီး

00:01:51.954 --> 00:01:55.415
သံလိုက်စက်ကွင်းက
သူတို့ကို အလယ်သို့ဆွဲခေါ်သွားပါတယ်

00:01:55.415 --> 00:01:58.090
လေဆာရောင်ခြည်က လေဟာနယ်
အကန့်ရဲ့အလယ်ကို ဦးတည်ပြီး

00:01:58.090 --> 00:02:00.623
မှန်ကန်တဲ့ကြိမ်နှုန်းကို ပြောင်းပါတယ်

00:02:00.623 --> 00:02:06.170
အဲဒါက အက်တမ်ကိုအလယ်ကိုစုပြီး
လေဆာရဲ့ ဖိုတွန်ကိုစုပ်ယူစေကာနှေးစေပါတယ်

00:02:06.170 --> 00:02:09.089
နှေးကွေးစေတဲ့သက်ရောက်မှုက
အက်တမ်နဲ့ ဖိုတွန်ကြား

00:02:09.089 --> 00:02:11.108
အရှိန်အဟုန်ကူးပြောင်းမှုကနေ
ဖြစ်လာတာပါ

00:02:11.108 --> 00:02:14.208
ထောင့်မှန်ကျပုံစံနဲ့ ရောင်ခြည် ၆ ခုက

00:02:14.208 --> 00:02:18.375
ရွေ့လျားနေတဲ့အက်တမ်တွေရဲ့
ဦးတည်ချက်တွေကို စုစည်းစေပါတယ်

00:02:18.375 --> 00:02:21.018
ရောင်ခြည်တွေ ဆုံတဲ့
အလယ်မှတ်မှာတော့

00:02:21.018 --> 00:02:24.840
အက်တမ်တွေဟာ သုတေသီတွေ
ဖန်တီးတဲ့“optical molasses” လို့ခေါ်တဲ့

00:02:24.840 --> 00:02:29.924
အရည်ပြစ်ပြစ်ထဲမှာ ကပ်ငြိနေသလိုမျိုး
နှေးနှေးလေးရွေ့လျားပါတယ်

00:02:29.924 --> 00:02:32.315
magneto-optical trap စက်လိုမျိုး

00:02:32.315 --> 00:02:35.405
အက်တမ်တွေကို 
-၂၇၃ ဒီဂရီ ဆဲစီးရပ် လောက်နဲ့

00:02:35.405 --> 00:02:38.785
အက်တမ်တွေကိုအေးခဲနိုင်စေပါတယ်

00:02:38.785 --> 00:02:41.609
ဒီနည်းပညာက ၁၉၈၀ မှာ
ဖွံဖြိုးတိုးတက်လာပြီးတော့

00:02:41.609 --> 00:02:43.913
အသုံးပြုပျံ့နှံ့စေတဲ့ သိပ္ပံပညာရှင်တွေက

00:02:43.913 --> 00:02:47.931
၁၉၉၇ မှာ ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုအတွက်
ရူပဗေဒပညာမှာ နိုဘယ်ဆု ရရှိခဲ့ပါတယ်

00:02:47.931 --> 00:02:52.751
အဲဒီကတည်းက အေးခဲစေတဲ့လေဆာကပိုနိမ့်တဲ့
အပူချိန်ကိုရောက်နိုင်တဲ့ထိ တိုးတက်ခဲ့ပါတယ်

00:02:52.751 --> 00:02:55.990
အက်တမ်တွေကို ဘာဖြစ်လို့
ဒီလောက်ထိ အေးခဲစေချင်ရတာလဲ

00:02:55.990 --> 00:02:59.786
ပထမတစ်ချက်က အေးခဲတဲ့အက်တမ်တွေက
အရမ်းတော်တဲ့ ထောက်လှမ်းရေးတွေဖြစ်နိုင်တယ်

00:02:59.786 --> 00:03:01.530
သူ့ရဲ့စွမ်းအင်းသေးသေးလေးက

00:03:01.530 --> 00:03:04.961
ပတ်ဝန်းကျင်ရဲ့ အတက်အကျပြောင်းလဲမှုကို
အံအားသင့်လောက်အောင် အာရုံခံနိုင်တယ်

00:03:04.961 --> 00:03:09.562
ဒါကြောင့် သူတို့ကို မြေအောက်ရေနံ
သတ္တုတူးဖော်ရေး စက်ပစ္စည်းတွေမှာသုံးတယ်

00:03:09.562 --> 00:03:12.203
ပြီးတော့ ကမ္ဘာ့တည်နေရာရှာဖွေရေး
ဂြိုလ်တုတွေမှာသုံးတဲ့

00:03:12.203 --> 00:03:15.093
အလွန်တိကျတဲ့ အက်တမ်နာရီတွေ
ကိုလည်းပြုလုပ်နိုင်တယ်

00:03:15.093 --> 00:03:18.152
ဒုတိယအချက်က အေးခဲနေတဲ့အက်တမ်တွေဟာ
ရူပဗေဒနယ်ပယ်ရဲ့ ပြဿနာတွေအတွက်

00:03:18.152 --> 00:03:20.243
ဖြေရှင်းနိုင်စွမ်း
အများကြီးပိုင်ဆိုင်ထားတယ်

00:03:20.243 --> 00:03:22.662
ဒါတွေရဲ့ အာရုံခံလွန်ကဲမှုကအနာဂတ်မှာ
အာကာသအခြေစိုက်

00:03:22.662 --> 00:03:27.300
ရှာဖွေသူတွေ ဆွဲငင်အားလှိုင်းတွေ
ရှာဖို့အစိတ်အပိုင်းတခုဖြစ်လာစေပါမယ်

00:03:27.300 --> 00:03:31.624
အက်တမ်ထဲက အလွန်သေးတဲ့စွမ်းအင်
ပြောင်းလဲမှုတွေကိုတိုင်းတာဖို့

00:03:31.624 --> 00:03:35.894
အက်တမ်နဲ့ ဒါထက်သေးတဲ့အမှုန်တွေရဲ့
ဖြစ်စဉ်ကိုလေ့လာဖို့လည်းအသုံးဝင်ပါတယ်

00:03:35.894 --> 00:03:38.046
အက်တမ်တွေက သာမန်
အပူချိန်မှာလည်းလှုပ်ရှားပြီး

00:03:38.046 --> 00:03:41.090
တစ်စက္ကန့်မှာ မီတာ ၁၀၀ ပတ်လည်
အမြန်နှုန်းနဲ့သွားပါတယ်

00:03:41.090 --> 00:03:45.265
အေးခဲစေတဲ့လေဆာက အက်တမ်တွေကို တစ်စက္ကန့်မှာ
စင်တီမီတာအနည်းငယ်ပဲရွေ့လျားစေနိုင်ပြီး

00:03:45.265 --> 00:03:49.122
အဲဒါက အက်တမ်ရဲ့ကွမ်တန်သက်ရောက်မှုကို
သိသာစေဖို့ လုံလောက်တဲ့ရွေ့လျားမှုပါ

00:03:49.122 --> 00:03:53.599
Ultracold အက်တမ်တွေက သိပ္ပံပညာရှင်တွေကို
Bose-Einstein ငွေ့ရည်ဖွဲ့ခြင်း

00:03:53.599 --> 00:03:56.150
ဖြစ်စဉ်တွေကို လေ့လာစေနိုင်ပါတယ်

00:03:56.150 --> 00:03:59.631
ဒီဖြစ်စဉ်မှာ အက်တမ်တွေက
ပကတိသုည နီးပါးအေးခဲသွားပြီး

00:03:59.631 --> 00:04:02.200
ဒြပ်ရဲ့ထူးခြားတဲ့အခြေအနေ
အသစ်တစ်ခုဖြစ်လာတာပါ

00:04:02.200 --> 00:04:05.791
ဒါကြောင့် သုတေသီတွေဟာ
ရူပဗေဒသဘောတရားကိုနားလည်နိုင်ဖို့

00:04:05.791 --> 00:04:07.925
စကြာဝဠာရဲ့ ရှုပ်ထွေးမှု
ကိုဖြေရှင်းဖို့အတွက်

00:04:07.925 --> 00:04:12.161
အရမ်းအေးတဲ့ အက်တမ်တွေရဲ့
အကူအညီနဲ့ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ပါလိမ့်မယ်