1
00:00:06,716 --> 00:00:10,397
ကမ္ဘာ့ အအေးဆုံးအရာဝတ္ထုတွေ
ရှိတဲ့နေရာက အန္တာတိကတိုက်မဟုတ်ဘူး။

2
00:00:10,397 --> 00:00:12,521
ဧဝရတ်တောင်ထိပ် ဒါမှမဟုတ်

3
00:00:12,521 --> 00:00:14,376
ရေခဲပြင်မှာ မြုပ်နေတာလည်းမဟုတ်ပါဘူး

4
00:00:14,376 --> 00:00:15,897
ဒါတွေက ရူပဗေဒဓာတ်ခွဲခန်းတွေမှာပါ

5
00:00:15,897 --> 00:00:20,382
ပကတိသုညအထက် ဒီဂရီရှိတဲ့
အငွေ့ထုထည်ကြီးရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတွေပါ

6
00:00:20,382 --> 00:00:25,367
အဲဒါက သင့် ရေခဲသေတ္တာထက်
အဆပေါင်း ၃၉၅ မီလီယံ

7
00:00:25,367 --> 00:00:28,073
နိုက်ထရိုဂျင်အရည်ထက်
အဆပေါင်း ၁၀၀ မီလီယံ

8
00:00:28,073 --> 00:00:31,240
အာကာသအပြင်ဘက်ထက်
အဆပေါင်း ၄ မီလီယံလောက်ပိုအေးပါတယ်

9
00:00:31,240 --> 00:00:35,901
ဒီလောက်နိမ့်တဲ့အပူချိန်တွေက သိပ္ပံပညာရှင်
ကို ဒြပ်အတွင်းပိုင်းအလုပ်လုပ်ပုံကိုသိစေကာ

10
00:00:35,901 --> 00:00:39,437
အင်ဂျင်နီယာတွေကို ထူးဆန်းအံ့ဩဖွယ်
အာရုံခံစက်ပစ္စည်းတွေ ပြုလုပ်နိုင်စေပါတယ်

11
00:00:39,437 --> 00:00:41,292
အဲဒီစက်တွေက ကမ္ဘာပေါ်က
တိကျတဲ့တည်နေရာကနေ

12
00:00:41,292 --> 00:00:43,130
စကြာဝဠာရဲ့ အဝေးဆုံးတစ်နေရာမှာ

13
00:00:43,130 --> 00:00:46,135
ဘာဖြစ်နေတယ်ဆိုတဲ့အကြောင်းအရာ
အကုန်လုံးကိုပြောပြပါတယ်

14
00:00:46,135 --> 00:00:48,928
ဒီလို လွန်ကဲတဲ့အပူချိန်တွေကို
ဘယ်လိုဖန်တီးရမလဲ

15
00:00:48,928 --> 00:00:51,989
အလွယ်ပြောရရင် ရွေ့လျားနေတဲ့အမှုန်တွေကို
အရှိန်နှေးစေတာပါ

16
00:00:51,989 --> 00:00:55,951
ကျွန်မတို့ အပူချိန်အကြောင်းပြောနေတယ်ဆိုတာ
တကယ်တော့ ရွေ့လျားမှုအကြောင်းပြောနေတာပါပဲ

17
00:00:55,951 --> 00:00:57,716
အစိုင်အခဲတွေ၊ အရည်

18
00:00:57,716 --> 00:00:58,458
အငွေ့တွေကို

19
00:00:58,458 --> 00:00:59,338
ဖြစ်စေတဲ့

20
00:00:59,338 --> 00:01:00,869
အက်တမ်တွေက
အမြဲတမ်းရွေ့နေကြတာပါ

21
00:01:00,869 --> 00:01:05,616
အက်တမ်တွေ မြန်မြန်ရွေ့လျားနေရင်
ဒီဖြစ်စဉ်ကို အပူ လို့နားလည်ထားကြပါတယ်

22
00:01:05,616 --> 00:01:09,147
ဒါတွေ ပိုပြီးနှေးနှေး ရွေ့လျားနေရင်တော့
အေးတယ် လို့ နားလည်ကြပါတယ်

23
00:01:09,147 --> 00:01:12,563
နေ့စဉ်ဘဝမှာ ပူတဲ့အရာ သို့မဟုတ်
ပူတဲ့အငွေ့တွေကို အေးလာဖို့

24
00:01:12,563 --> 00:01:15,960
အဲဒီအရာကို ရေခဲသေတ္တာလိုမျိုး
ပိုအေးတဲ့ပတ်ဝန်းကျင်မှာ ထားရပါတယ်

25
00:01:15,960 --> 00:01:20,498
ပူတဲ့အရာထဲကတချို့ အက်တမ်ရွေ့လျားမှုတွေဟာ
ပုံစံပြောင်းသွားပြီးတော့

26
00:01:20,498 --> 00:01:22,251
အေးခဲသွားပါတယ်

27
00:01:22,251 --> 00:01:23,788
ဒါပေမဲ့ ကန့်သတ်ချက်ရှိပါတယ်

28
00:01:23,788 --> 00:01:27,865
အာကာသအပြင်ဘက်တောင်မှ အလွန်နိမ့်တဲ့
အပူချိန်ကိုဖန်တီးဖို့ ပူနွေးနေပါသေးတယ်

29
00:01:27,865 --> 00:01:32,823
ဒါကြောင့် သိပ္ပံပညာရှင်တွေက
လေဆာရောင်ခြည် နဲ့အက်တမ်တွေကိုနှေးစေတဲ့

30
00:01:32,823 --> 00:01:34,204
နည်းလမ်း တစ်ခုရှာတွေ့ခဲ့တယ်

31
00:01:34,204 --> 00:01:35,751
အခြေအနေတော်တော်များများမှာ

32
00:01:35,751 --> 00:01:38,464
လေဆာရောင်ခြည်ထဲကစွမ်းအင်က
အရာဝတ္တုတွေကို ပူလာစေပါတယ်

33
00:01:38,464 --> 00:01:40,533
ဒါပေမဲ့ အလွန်တိကျတဲ့နည်းလမ်းနဲ့သုံးရင်

34
00:01:40,533 --> 00:01:44,813
ရောင်ခြည်ရဲ့အရှိန်အဟုန်က ရွေ့နေတဲ့
အက်တမ်တွေကိုရပ်တန့်စေပြီး အေးခဲသွားစေပါတယ်

35
00:01:44,813 --> 00:01:49,403
ဒီလိုဖြစ်စဉ်က magneto-optical trap
လို့ခေါ်တဲ့စက်ပစ္စည်းမှာဖြစ်တာပါ

36
00:01:49,403 --> 00:01:51,954
အက်တမ်တွေကို
လေဟာနယ်အကန့်ထဲထည့်သွင်းလိုက်ပြီး

37
00:01:51,954 --> 00:01:55,415
သံလိုက်စက်ကွင်းက
သူတို့ကို အလယ်သို့ဆွဲခေါ်သွားပါတယ်

38
00:01:55,415 --> 00:01:58,090
လေဆာရောင်ခြည်က လေဟာနယ်
အကန့်ရဲ့အလယ်ကို ဦးတည်ပြီး

39
00:01:58,090 --> 00:02:00,623
မှန်ကန်တဲ့ကြိမ်နှုန်းကို ပြောင်းပါတယ်

40
00:02:00,623 --> 00:02:06,170
အဲဒါက အက်တမ်ကိုအလယ်ကိုစုပြီး
လေဆာရဲ့ ဖိုတွန်ကိုစုပ်ယူစေကာနှေးစေပါတယ်

41
00:02:06,170 --> 00:02:09,089
နှေးကွေးစေတဲ့သက်ရောက်မှုက
အက်တမ်နဲ့ ဖိုတွန်ကြား

42
00:02:09,089 --> 00:02:11,108
အရှိန်အဟုန်ကူးပြောင်းမှုကနေ
ဖြစ်လာတာပါ

43
00:02:11,108 --> 00:02:14,208
ထောင့်မှန်ကျပုံစံနဲ့ ရောင်ခြည် ၆ ခုက

44
00:02:14,208 --> 00:02:18,375
ရွေ့လျားနေတဲ့အက်တမ်တွေရဲ့
ဦးတည်ချက်တွေကို စုစည်းစေပါတယ်

45
00:02:18,375 --> 00:02:21,018
ရောင်ခြည်တွေ ဆုံတဲ့
အလယ်မှတ်မှာတော့

46
00:02:21,018 --> 00:02:24,840
အက်တမ်တွေဟာ သုတေသီတွေ
ဖန်တီးတဲ့“optical molasses” လို့ခေါ်တဲ့

47
00:02:24,840 --> 00:02:29,924
အရည်ပြစ်ပြစ်ထဲမှာ ကပ်ငြိနေသလိုမျိုး
နှေးနှေးလေးရွေ့လျားပါတယ်

48
00:02:29,924 --> 00:02:32,315
magneto-optical trap စက်လိုမျိုး

49
00:02:32,315 --> 00:02:35,405
အက်တမ်တွေကို 
-၂၇၃ ဒီဂရီ ဆဲစီးရပ် လောက်နဲ့

50
00:02:35,405 --> 00:02:38,785
အက်တမ်တွေကိုအေးခဲနိုင်စေပါတယ်

51
00:02:38,785 --> 00:02:41,609
ဒီနည်းပညာက ၁၉၈၀ မှာ
ဖွံဖြိုးတိုးတက်လာပြီးတော့

52
00:02:41,609 --> 00:02:43,913
အသုံးပြုပျံ့နှံ့စေတဲ့ သိပ္ပံပညာရှင်တွေက

53
00:02:43,913 --> 00:02:47,931
၁၉၉၇ မှာ ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုအတွက်
ရူပဗေဒပညာမှာ နိုဘယ်ဆု ရရှိခဲ့ပါတယ်

54
00:02:47,931 --> 00:02:52,751
အဲဒီကတည်းက အေးခဲစေတဲ့လေဆာကပိုနိမ့်တဲ့
အပူချိန်ကိုရောက်နိုင်တဲ့ထိ တိုးတက်ခဲ့ပါတယ်

55
00:02:52,751 --> 00:02:55,990
အက်တမ်တွေကို ဘာဖြစ်လို့
ဒီလောက်ထိ အေးခဲစေချင်ရတာလဲ

56
00:02:55,990 --> 00:02:59,786
ပထမတစ်ချက်က အေးခဲတဲ့အက်တမ်တွေက
အရမ်းတော်တဲ့ ထောက်လှမ်းရေးတွေဖြစ်နိုင်တယ်

57
00:02:59,786 --> 00:03:01,530
သူ့ရဲ့စွမ်းအင်းသေးသေးလေးက

58
00:03:01,530 --> 00:03:04,961
ပတ်ဝန်းကျင်ရဲ့ အတက်အကျပြောင်းလဲမှုကို
အံအားသင့်လောက်အောင် အာရုံခံနိုင်တယ်

59
00:03:04,961 --> 00:03:09,562
ဒါကြောင့် သူတို့ကို မြေအောက်ရေနံ
သတ္တုတူးဖော်ရေး စက်ပစ္စည်းတွေမှာသုံးတယ်

60
00:03:09,562 --> 00:03:12,203
ပြီးတော့ ကမ္ဘာ့တည်နေရာရှာဖွေရေး
ဂြိုလ်တုတွေမှာသုံးတဲ့

61
00:03:12,203 --> 00:03:15,093
အလွန်တိကျတဲ့ အက်တမ်နာရီတွေ
ကိုလည်းပြုလုပ်နိုင်တယ်

62
00:03:15,093 --> 00:03:18,152
ဒုတိယအချက်က အေးခဲနေတဲ့အက်တမ်တွေဟာ
ရူပဗေဒနယ်ပယ်ရဲ့ ပြဿနာတွေအတွက်

63
00:03:18,152 --> 00:03:20,243
ဖြေရှင်းနိုင်စွမ်း
အများကြီးပိုင်ဆိုင်ထားတယ်

64
00:03:20,243 --> 00:03:22,662
ဒါတွေရဲ့ အာရုံခံလွန်ကဲမှုကအနာဂတ်မှာ
အာကာသအခြေစိုက်

65
00:03:22,662 --> 00:03:27,300
ရှာဖွေသူတွေ ဆွဲငင်အားလှိုင်းတွေ
ရှာဖို့အစိတ်အပိုင်းတခုဖြစ်လာစေပါမယ်

66
00:03:27,300 --> 00:03:31,624
အက်တမ်ထဲက အလွန်သေးတဲ့စွမ်းအင်
ပြောင်းလဲမှုတွေကိုတိုင်းတာဖို့

67
00:03:31,624 --> 00:03:35,894
အက်တမ်နဲ့ ဒါထက်သေးတဲ့အမှုန်တွေရဲ့
ဖြစ်စဉ်ကိုလေ့လာဖို့လည်းအသုံးဝင်ပါတယ်

68
00:03:35,894 --> 00:03:38,046
အက်တမ်တွေက သာမန်
အပူချိန်မှာလည်းလှုပ်ရှားပြီး

69
00:03:38,046 --> 00:03:41,090
တစ်စက္ကန့်မှာ မီတာ ၁၀၀ ပတ်လည်
အမြန်နှုန်းနဲ့သွားပါတယ်

70
00:03:41,090 --> 00:03:45,265
အေးခဲစေတဲ့လေဆာက အက်တမ်တွေကို တစ်စက္ကန့်မှာ
စင်တီမီတာအနည်းငယ်ပဲရွေ့လျားစေနိုင်ပြီး

71
00:03:45,265 --> 00:03:49,122
အဲဒါက အက်တမ်ရဲ့ကွမ်တန်သက်ရောက်မှုကို
သိသာစေဖို့ လုံလောက်တဲ့ရွေ့လျားမှုပါ

72
00:03:49,122 --> 00:03:53,599
Ultracold အက်တမ်တွေက သိပ္ပံပညာရှင်တွေကို
Bose-Einstein ငွေ့ရည်ဖွဲ့ခြင်း

73
00:03:53,599 --> 00:03:56,150
ဖြစ်စဉ်တွေကို လေ့လာစေနိုင်ပါတယ်

74
00:03:56,150 --> 00:03:59,631
ဒီဖြစ်စဉ်မှာ အက်တမ်တွေက
ပကတိသုည နီးပါးအေးခဲသွားပြီး

75
00:03:59,631 --> 00:04:02,200
ဒြပ်ရဲ့ထူးခြားတဲ့အခြေအနေ
အသစ်တစ်ခုဖြစ်လာတာပါ

76
00:04:02,200 --> 00:04:05,791
ဒါကြောင့် သုတေသီတွေဟာ
ရူပဗေဒသဘောတရားကိုနားလည်နိုင်ဖို့

77
00:04:05,791 --> 00:04:07,925
စကြာဝဠာရဲ့ ရှုပ်ထွေးမှု
ကိုဖြေရှင်းဖို့အတွက်

78
00:04:07,925 --> 00:04:12,161
အရမ်းအေးတဲ့ အက်တမ်တွေရဲ့
အကူအညီနဲ့ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ပါလိမ့်မယ်