0:00:00.000,0:00:02.000
Yarattığımız şeylerin

0:00:02.000,0:00:05.000
çok önemli bir yeteneği var --

0:00:05.000,0:00:07.000
bizden daha uzun süre yaşıyorlar.

0:00:07.000,0:00:09.000
Biz yok oluyoruz, onlar hayatta kalıyor;

0:00:09.000,0:00:12.000
bizim bir tek hayatımız var, [br]onlarınsa birden fazla

0:00:12.000,0:00:15.000
ve her bir hayatta farklı [br]bir anlam ifade ediyorlar.

0:00:15.000,0:00:18.000
Bu şu demek oluyor; [br]hepimizin tek bir biyografisi varken,

0:00:18.000,0:00:20.000
onların birden fazla var.

0:00:20.000,0:00:22.000
Bu sabah belli bir nesnenin,

0:00:22.000,0:00:25.000
dikkate değer bir şeyin [br]hikayesini, biyografisini --

0:00:25.000,0:00:28.000
aslında biyografilerini --

0:00:28.000,0:00:30.000
anlatmak istiyorum.

0:00:30.000,0:00:32.000
Kayda değer bir şeymiş gibi

0:00:32.000,0:00:34.000
görünmediğini kabul ediyorum.

0:00:34.000,0:00:37.000
Anlatacağım şey bir [br]rugby topu boyutlarında.

0:00:37.000,0:00:39.000
Kilden yapılmış

0:00:39.000,0:00:41.000
ve bir silindir şekli verilmiş,

0:00:41.000,0:00:44.000
üzerine sık aralıklarla

0:00:44.000,0:00:46.000
yazı yazılmış ve sonra da

0:00:46.000,0:00:49.000
pişmesi için güneşe bırakılmış.

0:00:49.000,0:00:51.000
Gördüğünüz gibi,

0:00:51.000,0:00:53.000
biraz hırpalanmış,

0:00:53.000,0:00:55.000
-ki bu hiç şaşırtıcı değil-

0:00:55.000,0:00:58.000
çünkü iki buçuk bin yıl önce yapıldı [br]

0:00:58.000,0:01:00.000
ve 1879 yılında

0:01:00.000,0:01:02.000
bir kazıda bulundu.

0:01:02.000,0:01:04.000
Ama bugün,

0:01:04.000,0:01:06.000
inanıyorum ki, bu şey,

0:01:06.000,0:01:08.000
Orta Doğu siyasetinde

0:01:08.000,0:01:10.000
önemli bir rol oynuyor.

0:01:10.000,0:01:12.000
Bu nesnenin

0:01:12.000,0:01:14.000
büyüleyici hikayeleri

0:01:14.000,0:01:18.000
henüz bitmedi.

0:01:18.000,0:01:20.000
Hikaye

0:01:20.000,0:01:24.000
İran- Irak savaşı ve

0:01:24.000,0:01:26.000
Irak'ın yabancı güçler tarafından

0:01:26.000,0:01:28.000
istila edilmesiyle,

0:01:28.000,0:01:30.000
despot hükümdarın

0:01:30.000,0:01:32.000
devrilmesi ve ani[br]rejim değişikliğiyle

0:01:32.000,0:01:34.000
doruğa ulaşan

0:01:34.000,0:01:37.000
olaylar dizisiyle başlıyor.

0:01:37.000,0:01:39.000
Ben de bu olaylar dizisinin

0:01:39.000,0:01:41.000
bir bölümüyle başlamak istiyorum,

0:01:41.000,0:01:44.000
birçoğunuzun çok aşina olduğu bir şeyle,

0:01:44.000,0:01:46.000
Belshazzar'ın şöleni ile --

0:01:46.000,0:01:48.000
çünkü milattan önce 539 yılındaki

0:01:48.000,0:01:51.000
İran- Irak savaşından bahsediyoruz.

0:01:51.000,0:01:53.000
M.Ö. 539'daki ile

0:01:53.000,0:01:55.000
2003'teki ve arada yaşanan

0:01:55.000,0:01:58.000
olaylar arasındaki paralellikler

0:01:58.000,0:02:00.000
çok şaşırtıcı.

0:02:00.000,0:02:02.000
Şu an baktığınız şey Rembrandt'ın tablosu,

0:02:02.000,0:02:04.000
şu an Londra'da, Ulusal Galeri'de,

0:02:04.000,0:02:06.000
İbranice kutsal metinlerdeki [br]

0:02:06.000,0:02:09.000
Peygamber Daniel ile ilgili [br]metni tasvir ediyor.

0:02:09.000,0:02:11.000
Hepiniz hikayeyi az çok biliyorsunuz.

0:02:11.000,0:02:14.000
İsrail'i fetheden Nebuchadnezzar'ın oğlu

0:02:14.000,0:02:17.000
Belshazzar Kudüs'ü yağmaladı ve

0:02:17.000,0:02:19.000
halkı esir alıp

0:02:19.000,0:02:21.000
Yahudileri Babil'e geri götürdü.

0:02:21.000,0:02:24.000
Sadece Yahudileri değil [br]tapınak ganimetlerini de götürdü.

0:02:24.000,0:02:27.000
Tapınağı yağmalayıp [br]kutsallığına hakaret etti.

0:02:27.000,0:02:30.000
Kudüs'teki tapınağın [br]muhteşem altın ganimetleri

0:02:30.000,0:02:33.000
Babil'e götürüldü.

0:02:33.000,0:02:35.000
Belshazzar,

0:02:35.000,0:02:37.000
bir şölen vermeye karar verir.

0:02:37.000,0:02:39.000
Şöleni heyecanlı [br]hale getirmek için,

0:02:39.000,0:02:42.000
eğlencenin geri kalanına [br]kutsal şeylere karşı

0:02:42.000,0:02:45.000
saygısızlığı ekler ve tapınak [br]ganimetlerini ortaya çıkarır.

0:02:45.000,0:02:48.000
Zaten İranlılarla, Pers kralıyla

0:02:48.000,0:02:50.000
savaş halindedir.

0:02:50.000,0:02:53.000
Daniel'in anlattığına göre o gece,

0:02:53.000,0:02:55.000
şenliğin doruk noktasında

0:02:55.000,0:02:58.000
bir el belirir ve duvara şöyle yazar:

0:02:58.000,0:03:01.000
"Terazide tartıldın ve eksik bulundun

0:03:01.000,0:03:03.000
ve krallığın Medler'e ve Pers'lere

0:03:03.000,0:03:05.000
devredildi."

0:03:05.000,0:03:07.000
O gece

0:03:07.000,0:03:11.000
Perslerin kralı Cyrus Babil'e girer ve

0:03:11.000,0:03:16.000
tüm Belshazzar rejimi devrilir.

0:03:16.000,0:03:18.000
Bu, tabii ki,

0:03:18.000,0:03:20.000
Yahudi halkı için

0:03:20.000,0:03:22.000
tarihte önemli bir an.

0:03:22.000,0:03:24.000
Hepimizin bildiği harika bir hikaye.

0:03:24.000,0:03:26.000
"Duvardaki yazı"

0:03:26.000,0:03:29.000
gündelik konuşmalarımızın bir parçası.

0:03:29.000,0:03:31.000
Silindirimizin

0:03:31.000,0:03:33.000
hikayeye giriş yaptığı

0:03:33.000,0:03:35.000
noktada olan şey ise

0:03:35.000,0:03:37.000
dikkate şayan.

0:03:37.000,0:03:39.000
Perslerin kralı Cyrus

0:03:39.000,0:03:41.000
savaşmadan Babil'e girer --

0:03:41.000,0:03:43.000
güney Irak'ın merkezinden

0:03:43.000,0:03:45.000
Akdeniz'e kadar hüküm süren

0:03:45.000,0:03:47.000
büyük Babil İmparatorluğu,

0:03:47.000,0:03:49.000
Cyrus'a boyun eğer.

0:03:49.000,0:03:53.000
Ve Cyrus bir ferman verir.

0:03:53.000,0:03:56.000
İşte silindir de,

0:03:56.000,0:03:59.000
Tanrının yol gösterdiği, [br]Irak'ın despot rejimini deviren

0:03:59.000,0:04:03.000
ve insanlara özgürlüğü getirecek olan

0:04:03.000,0:04:05.000
bu hükümdarın yapmış olduğu açıklamadır.

0:04:05.000,0:04:07.000
Babil dilinde tekrarlanarak --

0:04:07.000,0:04:09.000
Babil dilinde yazılmış --

0:04:09.000,0:04:12.000
şöyle diyor:[br]"Ben Cyrus, tüm evrenin kralı,

0:04:12.000,0:04:14.000
büyük kral, güçlü kral,

0:04:14.000,0:04:18.000
Babil'in kralı, dünyanın [br]dört çeyreğinin kralı."

0:04:18.000,0:04:21.000
Gördüğünüz gibi abartmak [br]konusunda çekingen değiller.

0:04:21.000,0:04:23.000
Bu muhtemelen

0:04:23.000,0:04:25.000
galip bir ordu tarafından yapılan

0:04:25.000,0:04:27.000
elimizdeki ilk

0:04:27.000,0:04:29.000
basın açıklaması.

0:04:29.000,0:04:31.000
Zamanı geldiğinde göreceğimiz gibi,

0:04:31.000,0:04:34.000
çok yetenekli halkla ilişkiler [br]danışmanları tarafından yazıldı.

0:04:34.000,0:04:37.000
Bu yüzden abartı olması [br]aslında çok da şaşırtıcı değil.

0:04:37.000,0:04:39.000
Peki büyük kral, güçlü kral,

0:04:39.000,0:04:42.000
dünyanın dört çeyreğinin [br]kralı şimdi ne yapacaktı?

0:04:42.000,0:04:45.000
Şöyle devam ediyor:[br]Babil'i fethettikten sonra,

0:04:45.000,0:04:48.000
bir an önce Babillilerin

0:04:48.000,0:04:50.000
- Nebuchadnezzar ve Belshazzar'ın -[br]

0:04:50.000,0:04:52.000
esir alıp köleleştirdiği herkesi

0:04:52.000,0:04:54.000
özgürlüğüne kavuşturacaktı.

0:04:54.000,0:04:56.000
Ülkelerine dönmelerine izin verecekti.

0:04:56.000,0:04:58.000
Daha da önemlisi,

0:04:58.000,0:05:00.000
el konulmuş bütün

0:05:00.000,0:05:02.000
tapınak ganimetlerini,

0:05:02.000,0:05:04.000
tanrıları, heykelleri

0:05:04.000,0:05:06.000
geri almalarına izin verecekti.

0:05:06.000,0:05:09.000
Baskı altında tutulmuş ve [br]uzaklaştırılmış olan tüm Babilliler

0:05:09.000,0:05:11.000
evlerine dönecekler

0:05:11.000,0:05:14.000
ve beraberlerinde [br]tanrılarını da götüreceklerdi.

0:05:14.000,0:05:17.000
Ve sunaklarını yenileyip [br]kendi tanrılarına,

0:05:17.000,0:05:19.000
kendilerine ait bir yerde

0:05:19.000,0:05:22.000
kendi istedikleri şekilde [br]ibadet edebileceklerdi.

0:05:22.000,0:05:24.000
Bu fermandır ki,

0:05:24.000,0:05:27.000
bu nesne aslında

0:05:27.000,0:05:29.000
Yahudilerin;

0:05:29.000,0:05:31.000
Babil'deki sürgünden,

0:05:31.000,0:05:34.000
Babil sularının yanında oturularak [br]geçirilen yıllardan sonra,

0:05:34.000,0:05:37.000
Kudüs'u andıklarında gözyaşı [br]döken Yahudilerin,

0:05:37.000,0:05:40.000
eve dönmelerine [br]izin verildiğinin bir kanıtı.

0:05:40.000,0:05:42.000
Kudüs'e geri dönüp tapınağı

0:05:42.000,0:05:44.000
yeniden inşa etmelerine izin verilmişti.

0:05:44.000,0:05:46.000
Bu Yahudi tarihinde

0:05:46.000,0:05:48.000
miladi bir belgedir.

0:05:48.000,0:05:52.000
İbranice kutsal metinlerinden [br]Tarihler Kitabı ve Ezra Kitabı da

0:05:52.000,0:05:54.000
tekrarlayan bir şekilde bunu belgeler.

0:05:54.000,0:05:56.000
Bu, hikayenin

0:05:56.000,0:05:58.000
Yahudi versiyonu.

0:05:58.000,0:06:00.000
"Böylece Pers kralı Cyrus şöyle dedi:

0:06:00.000,0:06:03.000
'Göklerin Yüce Tanrı'sı yeryüzünün [br]bütün krallıklarını

0:06:03.000,0:06:05.000
sana verdi ve beni kendisi için

0:06:05.000,0:06:07.000
Kudüs'te bir ev inşa[br]etmekle görevlendirdi.

0:06:07.000,0:06:09.000
Onun kavminden ve[br]sizlerden kim orada?

0:06:09.000,0:06:11.000
Yüce Tanrı onunla olsun

0:06:11.000,0:06:14.000
ve bırakın yükselsin.'"

0:06:14.000,0:06:16.000
"Yükselsin" -- aaleh.

0:06:16.000,0:06:19.000
Geri dönüş kavramı hala

0:06:19.000,0:06:21.000
merkez unsur;

0:06:21.000,0:06:23.000
Yahudilik yaşamının

0:06:23.000,0:06:25.000
merkez parçası.

0:06:25.000,0:06:27.000
Hepinizin bildiği gibi[br]"sürgünden dönüş",

0:06:27.000,0:06:29.000
ikinci tapınak,

0:06:29.000,0:06:31.000
Yahudiliği tekrar şekillendirdi.

0:06:31.000,0:06:33.000
Bu değişim,

0:06:33.000,0:06:35.000
bu büyük tarihi an,

0:06:35.000,0:06:39.000
Pers Kralı Cyrus sayesinde yaşandı

0:06:39.000,0:06:42.000
ve biz bunu Babil'deki

0:06:42.000,0:06:45.000
İbranice metinden öğreniyoruz.

0:06:45.000,0:06:47.000
İki büyük metin olduğunda hemfikiriz;

0:06:47.000,0:06:49.000
peki ya bu durum politikaya nasıl yansıdı?

0:06:49.000,0:06:51.000
Meydana gelen şey

0:06:51.000,0:06:54.000
Orta Doğu tarihindeki kökten değişimdi.

0:06:54.000,0:06:57.000
İran İmparatorluğu, Medler ve Persler,

0:06:57.000,0:06:59.000
Cyrus tarafından birleştirildi

0:06:59.000,0:07:03.000
ve ilk büyük dünya[br]imparatorluğu haline geldi.

0:07:03.000,0:07:06.000
Cyrus'un hükümdarlığı [br]M.Ö. 530'larda başlıyor

0:07:06.000,0:07:10.000
ve oğlu Darius zamanına kadar,

0:07:10.000,0:07:13.000
Doğu Akdenizin tamamı

0:07:13.000,0:07:15.000
Pers kontrolünde bulunuyor.

0:07:15.000,0:07:17.000
Şu an bildiğimiz adı Orta Doğu

0:07:17.000,0:07:19.000
olan bu imparatorluk aslında

0:07:19.000,0:07:22.000
şu an bildiğimiz Orta Doğu'yu [br]şekillendirmiştir.

0:07:22.000,0:07:24.000
O zamana kadarki en büyük imparatorluktu.

0:07:24.000,0:07:26.000
Çok daha önemlisi,

0:07:26.000,0:07:28.000
çok büyük çapta

0:07:28.000,0:07:30.000
ilk çok kültürlü,

0:07:30.000,0:07:32.000
çok inançlı devletti.

0:07:32.000,0:07:34.000
Tamamen yeni bir yolla,

0:07:34.000,0:07:36.000
çok dilli olarak yönetilmesi gerekiyordu.

0:07:36.000,0:07:39.000
Gerçek şu ki, Babil dilinde yazılmış[br]bu ferman bir şey söylüyor:

0:07:39.000,0:07:41.000
Farklı alışkanlıkları, [br]farklı insanları,

0:07:41.000,0:07:44.000
farklı dinleri, farklı inançları [br]tanıması gerekiyordu.

0:07:44.000,0:07:47.000
Cyrus tüm bunlara saygı duyuyor.

0:07:47.000,0:07:49.000
Cyrus, büyük bir çok uluslu,

0:07:49.000,0:07:51.000
çok inançlı, çok kültürlü

0:07:51.000,0:07:56.000
topluluğun yönetim [br]modelini oluşturuyor.

0:07:56.000,0:07:58.000
Bunun sonucu,

0:07:58.000,0:08:01.000
ekranda gördüğünüz bölgeleri [br]içeren ve İskender tarafından

0:08:01.000,0:08:04.000
parçalanana kadar 200 yıl boyunca

0:08:04.000,0:08:07.000
ayakta kalmış bir imparatorluk.

0:08:07.000,0:08:09.000
Geride, Orta Doğu'nun bir bütün içinde,

0:08:09.000,0:08:11.000
farklı inançlara sahip insanların beraber

0:08:11.000,0:08:13.000
yaşadığı zamanlarının hayalini bıraktı.

0:08:13.000,0:08:15.000
Bu hayali Yunan istilası sonlandırdı.

0:08:15.000,0:08:18.000
Tabii ki, İskender bu yönetim biçimini

0:08:18.000,0:08:20.000
sürdüremedi ve parçalandı.

0:08:20.000,0:08:22.000
Ama Cyrus'un temel aldığı şey

0:08:22.000,0:08:24.000
kesinlikle merkez olarak kaldı.

0:08:24.000,0:08:27.000
Yunan tarihçi Ksenofon

0:08:27.000,0:08:29.000
"Cyropaedia" adlı kitapında

0:08:29.000,0:08:31.000
Cyrus'tan büyük hükümdar diye bahsetti.

0:08:31.000,0:08:34.000
Avrupa kültürü boyunca ve sonrasında

0:08:34.000,0:08:37.000
Cyrus bir model olarak kaldı.

0:08:37.000,0:08:39.000
Bu, bize ona duyulan derin saygının

0:08:39.000,0:08:41.000
ne kadar geniş çapta olduğunu gösteren

0:08:41.000,0:08:44.000
16. yüzyıldan kalma bir resim.

0:08:44.000,0:08:46.000
Ksenofon'un, Cyrus'un

0:08:46.000,0:08:49.000
farklı toplumları yönetme [br]modeli hakkındaki kitabı,

0:08:49.000,0:08:51.000
Amerikan Devriminin kurucularına

0:08:51.000,0:08:53.000
ilham kaynağı olan

0:08:53.000,0:08:55.000
ders kitaplarından biriydi.

0:08:55.000,0:08:57.000
Jefferson, 18. yüzyıl şartlarında

0:08:57.000,0:08:59.000
dini inançlara saygılı yeni bir devletin

0:08:59.000,0:09:01.000
nasıl kurulacağına referans olan

0:09:01.000,0:09:03.000
Cyrus'un ideallerinin

0:09:03.000,0:09:06.000
büyük bir hayranıydı.

0:09:08.000,0:09:10.000
Bu sırada, Babil'de,

0:09:10.000,0:09:12.000
bir şeyler çok da yolunda gitmedi.

0:09:12.000,0:09:15.000
İskender'den ve diğer [br]imparatorluklardan sonra,

0:09:15.000,0:09:18.000
Babil düşüşe geçiyor, parçalara ayrılıyor

0:09:18.000,0:09:22.000
Babil İmparatorluğu'nun izleri kayboluyor;

0:09:22.000,0:09:24.000
ta ki 1879'da

0:09:24.000,0:09:27.000
silindirin İngiliz Müzesinin

0:09:27.000,0:09:30.000
Babil'de yaptığı kazıda [br]ortaya çıkarılmasına kadar.

0:09:30.000,0:09:33.000
Bu noktada başka [br]bir hikayeye giriş yapıyor.

0:09:33.000,0:09:35.000
19. yüzyılın ortasındaki

0:09:35.000,0:09:37.000
büyük münakaşaya konu oluyor:

0:09:37.000,0:09:40.000
Kutsal metinler güvenilir midir? [br]Onlara itibar edebilir miyiz?

0:09:40.000,0:09:42.000
Yahudilerin dönüşü ve

0:09:42.000,0:09:44.000
Cyrus'un fermanını yalnızca

0:09:44.000,0:09:46.000
Yahudi kutsal metinlerinden biliyoruz.

0:09:46.000,0:09:48.000
Başka bir kanıt yok.

0:09:48.000,0:09:50.000
Aniden, bu ortaya çıktı.

0:09:50.000,0:09:52.000
Kutsal metinlere inanan bir dünyada

0:09:52.000,0:09:54.000
evrim ve jeoloji yüzünden

0:09:54.000,0:09:56.000
yaradılışa olan inançları sarsılan

0:09:56.000,0:09:58.000
insanlar için büyük bir heyecan,

0:09:58.000,0:10:00.000
bu kutsal metinlerin

0:10:00.000,0:10:02.000
tarihsel olarak doğru olduğunun kanıtı.

0:10:02.000,0:10:05.000
Harika bir 19. yüzyıl anı.

0:10:05.000,0:10:10.000
Ama -- ve tabi ki bu işlerin [br]karmaşıklaştığı yer --

0:10:10.000,0:10:12.000
bulgular doğruydu,

0:10:12.000,0:10:15.000
"Yaşasın arkeoloji",

0:10:15.000,0:10:18.000
ama yorumu çok daha karmaşıktı.

0:10:18.000,0:10:21.000
Çünkü silindirdeki açıklamayla [br]Tevrat'taki açıklama

0:10:21.000,0:10:23.000
önemli bir noktada ayrı düşüyor.

0:10:23.000,0:10:25.000
Babil silindiri

0:10:25.000,0:10:27.000
büyük Babil tanrısı Marduk'un

0:10:27.000,0:10:29.000
rahipleri tarafından yazıldı.

0:10:29.000,0:10:31.000
Beklendiği üzere tüm bunların

0:10:31.000,0:10:33.000
Marduk tarafından [br]yapıldığını söylüyor.

0:10:41.000,0:10:44.000
ve ona Babil'i yönetme yetkisi veriyor.

0:10:33.000,0:10:36.000
"Marduk, biz ismini [br]Cyrus olarak verdik."

0:10:36.000,0:10:39.000
Marduk Cyrus'un elinden tutup,

0:10:39.000,0:10:41.000
onu kullarının lideri ilan ediyor

0:10:44.000,0:10:46.000
Marduk Cyrus'a

0:10:46.000,0:10:48.000
insanları özgürlüğüne kavuşturmak gibi

0:10:48.000,0:10:50.000
büyük, cömert şeyler yapacağını söyler.

0:10:50.000,0:10:52.000
Bu yüzden hepimiz Marduk'a minnet

0:10:52.000,0:10:54.000
ve ibadet etmeliyiz.

0:10:54.000,0:10:56.000
Eski Ahit'i yazan

0:10:56.000,0:10:58.000
Yahudi yazarlar,

0:10:58.000,0:11:01.000
ki bu sizi şaşırtmayacak,

0:11:01.000,0:11:03.000
konuya farklı bir [br]bakış getiriyorlar.

0:11:03.000,0:11:05.000
Onlar için, tabii ki, tüm bunları yapanın

0:11:05.000,0:11:07.000
Marduk olması imkansız.

0:11:07.000,0:11:09.000
Bunu yapan sadece Yehova olabilir.

0:11:09.000,0:11:11.000
Isaiah'daki gibi,

0:11:11.000,0:11:13.000
Marduk'u değil

0:11:13.000,0:11:15.000
İsrail'in Tanrısı RAB'ı

0:11:15.000,0:11:16.000
işaret eden

0:11:16.000,0:11:19.000
harika metinlerimiz var --

0:11:19.000,0:11:21.000
Cyrus adıyla da bilinen

0:11:21.000,0:11:23.000
İsrail'in Efendi Tanrısı,

0:11:23.000,0:11:26.000
Cyrus'a el verir ve ona

0:11:28.000,0:11:30.000
Bu, aynı olayı, iki farklı rahibin

0:11:38.000,0:11:40.000
Biliyoruz ki Tanrı,

0:11:45.000,0:11:47.000
Bu tartışma 19. yüzyılda,

0:11:34.000,0:11:36.000
iki farklı dinin devralması açısından

0:11:26.000,0:11:28.000
kullarını yönetmesini buyurur.

0:11:42.000,0:11:45.000
Soru şu ki, hangi Tanrı?

0:11:30.000,0:11:34.000
kendine mal etmesi ve[br]siyasi bir gerçeği

0:11:36.000,0:11:38.000
kayda değer bir örnektir.

0:11:40.000,0:11:42.000
genellikle büyük orduların tarafındadır.

0:11:47.000,0:11:49.000
İbranice kutsal metinlerin

0:11:49.000,0:11:51.000
çok daha geniş bir [br]dinsel alanın parçası

0:11:56.000,0:11:59.000
silindir Isaiah metninden çok daha eski

0:11:51.000,0:11:54.000
olduğunu fark eden[br]herkesi huzursuz ediyor.

0:12:08.000,0:12:10.000
çünkü diyor ki,

0:11:54.000,0:11:56.000
Şurası net ki

0:11:59.000,0:12:01.000
ve ayrıca, Yehova

0:12:01.000,0:12:03.000
Marduk'un kullandığına çok benzer

0:12:03.000,0:12:05.000
kelimelerle konuşuyor.

0:12:05.000,0:12:08.000
Isaiah'ın bunu bildiğine dair[br]küçük bir inanış var,

0:12:10.000,0:12:13.000
burada Tanrı konuşuyor elbette;

0:12:13.000,0:12:15.000
"Seni adınla çağırdım,

0:12:15.000,0:12:17.000
sen beni tanımadığın halde."

0:12:17.000,0:12:19.000
Sanırım burada

0:12:19.000,0:12:21.000
Cyrus'un Yehova'nın emri altında olduğunu

0:12:21.000,0:12:24.000
fark etmediği onaylanıyor.

0:12:24.000,0:12:27.000
Aynı ölçüde, Marduk'un emri [br]altında olduğuna şaşırmıştı.

0:12:27.000,0:12:29.000
Çünkü ilginç bir şekilde, tabii ki,

0:12:29.000,0:12:31.000
Cyrus bu metinlerin hiçbirinde

0:12:31.000,0:12:33.000
adı geçmeyen, tamamen farklı tanrılara

0:12:33.000,0:12:35.000
inanan iyi bir İranlıydı.

0:12:35.000,0:12:37.000
(Kahkahalar)

0:12:37.000,0:12:39.000
1879 yılından

0:12:39.000,0:12:41.000
40 yıl sonraya

0:12:41.000,0:12:44.000
1917 yılına geliyoruz

0:12:44.000,0:12:46.000
ve silindir başka bir dünyaya giriyor.

0:12:46.000,0:12:48.000
Bu kez, modern dünyanın

0:12:48.000,0:12:50.000
gerçek politikaları --

0:12:50.000,0:12:53.000
Balfour Bildirisi'nin olduğu sene,

0:12:53.000,0:12:56.000
Orta Doğu'da yeni bir [br]emperyalist güç, Britanya

0:12:56.000,0:12:58.000
karar veriyor ki,

0:12:58.000,0:13:00.000
Yahudilere ulusal bir vatan beyan edip

0:13:00.000,0:13:02.000
eve dönmelerine

0:13:02.000,0:13:04.000
izin verecek.

0:13:04.000,0:13:06.000
Doğu Avrupa'daki Yahudi nüfusu ise

0:13:06.000,0:13:09.000
buna coşkuyla karşılık veriyor.

0:13:09.000,0:13:11.000
Tüm Doğu Avrupa'da

0:13:11.000,0:13:13.000
Yahudiler Cyrus'un

0:13:13.000,0:13:15.000
ve 5. George'un resimlerini

0:13:15.000,0:13:17.000
yan yana açıyorlar --

0:13:17.000,0:13:19.000
Kudüs'e dönmelerine izin veren

0:13:19.000,0:13:22.000
iki büyük hükümdarın resimlerini.

0:13:22.000,0:13:25.000
Cyrus silindiri ve silindirin [br]üzerindeki metin

0:13:25.000,0:13:27.000
savaşın 1918'de bitmesinin

0:13:27.000,0:13:30.000
ardından yaşanacakların

0:13:30.000,0:13:33.000
ilahi planın bir parçası

0:13:33.000,0:13:36.000
olduğunun ispatı olarak [br]yeniden ortaya çıkıyor.

0:13:36.000,0:13:38.000
Hepiniz ne olduğunu biliyorsunuz.

0:13:38.000,0:13:41.000
İsrail devleti kuruldu,

0:13:41.000,0:13:44.000
ve 50 sene sonra, 60'ların sonunda,

0:13:44.000,0:13:47.000
Britanya'nın emperyal görevi [br]net olarak sona erdi.

0:13:47.000,0:13:50.000
Ve silindirin başka bir hikayesi başladı.

0:13:50.000,0:13:52.000
İngiltere ve Amerika, bu bölgenin

0:13:52.000,0:13:55.000
komünizmden uzak tutulması [br]gerektiğine karar verdiler,

0:13:55.000,0:13:58.000
bunu yapacak süper güç ise İran,

0:13:58.000,0:14:00.000
yani Şah olacaktı.

0:14:00.000,0:14:03.000
Böylelikle Şah bir İran tarihi icat etti

0:14:03.000,0:14:05.000
ya da İran tarihine dönüş,

0:14:05.000,0:14:08.000
kendisini büyük bir geleneğin [br]merkezine yerleştiren

0:14:08.000,0:14:10.000
ve onu Cyrus silindiri ile

0:14:10.000,0:14:12.000
birlikte gösteren

0:14:12.000,0:14:14.000
paralar bastırıyor.

0:14:14.000,0:14:17.000
Persepolis'deki büyük kutlamalar esnasında

0:14:17.000,0:14:19.000
silindiri getirtip

0:14:19.000,0:14:22.000
British Museum'a ödünç [br]verip Tahran'a gidiyor

0:14:22.000,0:14:24.000
ve bu Pehlevi hanedanının[br]

0:14:24.000,0:14:27.000
en büyük kutlamalarından biri oluyor.

0:14:27.000,0:14:30.000
Cyrus silindiri, Şah'ın güvencesi oluyor.

0:14:30.000,0:14:33.000
10 yıl sonra ise başka bir hikaye:

0:14:33.000,0:14:35.000
İran Devrimi, 1979.

0:14:35.000,0:14:37.000
İslami devrim, ve artık Cyrus yok:

0:14:37.000,0:14:39.000
biz tarihin bu kısmıyla ilgilenmiyoruz,

0:14:39.000,0:14:42.000
biz İslami İran ile ilgileniyoruz --

0:14:42.000,0:14:44.000
bölgede yeni bir süper güç

0:14:44.000,0:14:47.000
haline gelmesine karar [br]verdiğimiz Irak'ın,

0:14:47.000,0:14:49.000
saldırısına kadar.

0:14:49.000,0:14:51.000
Yeni bir İran- Irak savaşı.

0:14:51.000,0:14:53.000
Bu savaş, görkemli geçmişlerini [br]

0:14:53.000,0:14:56.000
hatırlamaları noktasında[br]İranlılar için kritik hale geliyor,

0:14:56.000,0:14:58.000
vaktiyle Irak'la savaşıp kazandıkları

0:14:58.000,0:15:01.000
görkemli geçmişlerini.

0:15:01.000,0:15:03.000
Bütün İranlıları bir araya getirecek

0:15:03.000,0:15:06.000
bir sembol bulunması [br]kritik bir hal alıyor --

0:15:06.000,0:15:08.000
Müslümanları, gayrimüslimleri,

0:15:08.000,0:15:11.000
Hristiyanları, Zerdüştleri, [br]İran'da yaşayan Yahudileri,

0:15:11.000,0:15:13.000
dindar olanları ve olmayanları.

0:15:13.000,0:15:16.000
Şüphesiz ki bu sembol Cyrus.

0:15:16.000,0:15:19.000
Böylelikle İngiliz Müzesi ve [br]Tahran Ulusal Müzesi

0:15:19.000,0:15:21.000
işbirliği yapıyor

0:15:21.000,0:15:23.000
ve İranlılar sadece

0:15:23.000,0:15:25.000
bir tek şey ödünç istiyor.

0:15:25.000,0:15:27.000
İstedikleri tek nesne bu.

0:15:27.000,0:15:29.000
Cyrus silindirini ödünç almak istiyorlar.

0:15:29.000,0:15:31.000
Geçen yıl,

0:15:31.000,0:15:35.000
Cyrus silindiri ikinci kez

0:15:35.000,0:15:38.000
Tahran'a gidiyor.

0:15:47.000,0:15:49.000
muhafaza edileceği yere yerleştiriliyor.

0:15:38.000,0:15:41.000
Burada da gördüğünüz üzere,[br]

0:15:41.000,0:15:44.000
İran'da üst düzey konumdaki [br]birçok kadından biri olan,

0:15:44.000,0:15:47.000
Tahran Ulusal Müzesi müdürü [br]Ardakani Hanım tarafından

0:15:49.000,0:15:51.000
Bu çok büyük bir organizasyondu.

0:15:51.000,0:15:54.000
Bu da aynı fotoğrafın öteki tarafı.

0:15:54.000,0:15:57.000
Silindiri Tahran'da

0:15:57.000,0:15:59.000
bir ila iki milyon arasında insan

0:15:59.000,0:16:01.000
birkaç ay boyunca ziyaret etti.

0:16:01.000,0:16:03.000
Bu, Batı'da gişe rekoru kıran

0:16:03.000,0:16:05.000
bir serginin gişe rakamına tekabül eder.

0:16:05.000,0:16:08.000
Büyük bir tartışmanın öznesi olan

0:16:08.000,0:16:11.000
silindirin ve Cyrus'un ne [br]anlama geldiği konusu,

0:16:11.000,0:16:14.000
ama hepsinden öte, Cyrus'un [br]bu silindire eklemlenmesi --

0:16:14.000,0:16:17.000
Cyrus'sun bir vatanın muhafızı olması,

0:16:17.000,0:16:19.000
İranlı kimliğinin ve İranlıların

0:16:19.000,0:16:21.000
savunucusu ve

0:16:21.000,0:16:23.000
tüm inançlara saygılı olması.

0:16:23.000,0:16:25.000
Günümüzdeki İran'da ise

0:16:25.000,0:16:28.000
Zerdüştler ve Hristiyanlar [br]İran parlamentosundaki

0:16:28.000,0:16:31.000
yerlerini gurur duyulası bir[br]biçimde sağlamlaştırdı.

0:16:31.000,0:16:34.000
Bu nesneyi Tahran'da görmek için,

0:16:34.000,0:16:36.000
İran'da yaşayan binlerce Yahudi

0:16:36.000,0:16:38.000
Tahran'a geldi.

0:16:53.000,0:16:56.000
Bu, kuvvetli bir ulusal söylem;

0:16:42.000,0:16:45.000
büyük bir tartışmanın konusu oldu.

0:16:38.000,0:16:40.000
Silindir İran'ın yurt içinde ve dışında

0:16:50.000,0:16:53.000
malına el konulmuş insanları [br]özgür bırakacak mıydı?

0:16:40.000,0:16:42.000
nasıl algılandığına dair

0:16:45.000,0:16:48.000
İran hala ezilenlerin savunucusu muydu?

0:16:48.000,0:16:50.000
İran, tiranlar tarafından esir alınmış ve

0:16:56.000,0:16:58.000
debdebeli

0:16:58.000,0:17:00.000
bir törenle

0:17:00.000,0:17:02.000
"geri dönüş"ü başlatan.

0:17:02.000,0:17:05.000
Bu sahnede devasa boyutta [br]bir Cyrus silindiri görüyorsunuz,

0:17:05.000,0:17:08.000
İran kültürel mirasında

0:17:08.000,0:17:10.000
yerini almak üzere toplanmış,

0:17:10.000,0:17:13.000
İran tarihinden büyük [br]şahsiyetlerle birlikte.

0:17:13.000,0:17:15.000
Bu sahne devlet başkanının

0:17:15.000,0:17:18.000
bizzat kendisi tarafından kurgulandı.

0:17:18.000,0:17:20.000
Ve bana göre,

0:17:20.000,0:17:22.000
bu nesneyi İran'a götürmek,

0:17:22.000,0:17:24.000
İran'a götürülmesine izin verilmesi,

0:17:37.000,0:17:40.000
günümüz dünyasını nasıl şekillendirebilir.

0:17:24.000,0:17:26.000
İran'ın ne demek olduğu hakkında

0:17:26.000,0:17:28.000
sıra dışı bir tartışmanın

0:17:28.000,0:17:30.000
başlamasına

0:17:30.000,0:17:32.000
vesile oldu:

0:17:32.000,0:17:35.000
Kaç çeşit İran var,

0:17:35.000,0:17:37.000
ve İran'ın birbirinden farklı tarihleri

0:17:40.000,0:17:43.000
Bu hala süregiden bir tartışma,

0:17:43.000,0:17:45.000
ve yankıları devam edecek.

0:17:45.000,0:17:47.000
çünkü bu nesne

0:17:47.000,0:17:49.000
insan arzularının

0:17:49.000,0:17:51.000
en büyük beyannamelerden biri.

0:17:51.000,0:17:55.000
Amerikan Anayasası'na sırtını yaslamış.

0:17:55.000,0:17:58.000
Kesinlikle gerçek özgürlükler [br]hakkında Magna Carta'dan

0:17:58.000,0:18:00.000
daha çok şey söylemektedir.

0:18:00.000,0:18:03.000
İran ve o bölge için

0:18:03.000,0:18:06.000
çok fazla şey ifade eden bir belge.

0:18:06.000,0:18:08.000
Bir kopyası

0:18:08.000,0:18:10.000
Birleşmiş Milletler'de bulunmaktadır.

0:18:10.000,0:18:13.000
Bu sonbahar New York'da

0:18:13.000,0:18:15.000
Orta Doğu'nun geleceği ile ilgili[br]

0:18:15.000,0:18:18.000
büyük tartışmalar [br]başladığında sergilenecek.

0:18:18.000,0:18:20.000
Sizlere şunu sorarak bitirmek istiyorum;

0:18:20.000,0:18:22.000
silindirin konu olduğu

0:18:22.000,0:18:24.000
bir sonraki hikaye ne olacak?

0:18:24.000,0:18:26.000
Eminim ki birçok Orta Doğu hikayesinde

0:18:26.000,0:18:28.000
yeniden ortaya çıkacak.

0:18:28.000,0:18:30.000
Orta Doğu'nun,

0:18:30.000,0:18:32.000
dünyanın

0:18:32.000,0:18:34.000
bu silindire yansıyan

0:18:34.000,0:18:36.000
hangi hikayesini

0:18:36.000,0:18:38.000
izlemek istiyorsunuz?

0:18:38.000,0:18:40.000
Halkların bir devletin çatısı altında

0:18:40.000,0:18:42.000
farklı inançlarda ve özgürce

0:18:42.000,0:18:44.000
yaşama hakkı --

0:18:44.000,0:18:46.000
dinin bir tartışma ya da

0:18:46.000,0:18:48.000
bir bölünmenin sebebi olmadığı

0:18:48.000,0:18:51.000
bir Orta Doğu'da, [br]bir dünyada yaşama hakkı.

0:18:51.000,0:18:54.000
Günümüz Orta Doğusunda

0:18:54.000,0:18:57.000
bildiğiniz üzere tartışmalar [br]oldukça yüksek sesli.

0:18:57.000,0:18:59.000
Ama bence,

0:18:59.000,0:19:03.000
en güçlü ve mantıklı sesin,

0:19:03.000,0:19:05.000
bu dilsiz nesneden

0:19:05.000,0:19:07.000
gelmesi mümkün,

0:19:07.000,0:19:09.000
Cyrus silindirinden.

0:19:09.000,0:19:11.000
Teşekkür ederim.

0:19:11.000,0:19:15.000
(Alkışlar)