Ik ga het hebben over seks. Over het van seks verstoken huwelijk, om precies te zijn. Straks, na deze talk, weet je drie dingen die je kunt doen om te voorkomen dat het jou gebeurt. Laat me eerst een verhaal vertellen. Ik specialiseer me al dertig jaar in het werken met probleemrelaties, stellen die echt balanceren op de rand van een scheiding. Ik reanimeer relaties die op sterven na dood zijn. Ik probeer stellen bij te brengen wat ze kunnen doen om hun geschillen op te lossen en weer verliefd te worden, en hun kinderen 's avonds weer samen in bed te stoppen. Het is geen gemakkelijk werk, maar ik heb mijn werk niet gekozen: mijn werk heeft mij gekozen. Ik groeide namelijk op in een ongelooflijke familie. Twee lieve ouders die nooit ruzie hadden, twee geweldige broers en nog een hoop andere familieleden, waar we alle weekeinden en alle vakanties mee doorbrachten. Tot op een dag, ik was 16 en zat op de middelbare school, m'n moeder de hele familie bij elkaar riep en ons vertelde dat ze 23 jaar lang ongelukkig was geweest in haar huwelijk en dat ze ging scheiden van mijn vader. Niemand zag het aankomen. Zoals ik zei, mijn ouders hadden nooit ruzie. Ik weet nog goed dat ik het bloed weg voelde trekken en dacht: "Hoe kan dit nou? Nou verlaat ik mijn thuis en dan stort het in." Dat is precies wat er gebeurde. Een scheiding ontbindt niet alleen een huwelijk, maar een heel gezin. Het verdriet over het uiteenvallen van mijn familie voel ik ook nu nog. Een scheiding is tenslotte voor altijd. Die scheiding heeft een aantal dingen met me gedaan. Ten eerste heeft ze me enorm gepassioneerd om alles te leren wat ik maar kon vinden over hoe te zorgen voor een gezonde, liefdevolle, duurzame relatie, in mijn eigen leven, mijn eigen gezin en mijn eigen huwelijk. Een van mijn grootste successen, en daar ben ik best trots op, is mijn 40-jarig huwelijk met mijn man Jim. Als je hem zou kennen, zou je begrijpen hoe knap dat is. (Gelach) De scheiding heeft me ook ontzettend gemotiveerd om alles wat ik weet met iedereen te delen. Dat meen ik echt. Ik heb het dan niet alleen over de stellen in mijn praktijk. Ik ben op mijn best in vliegtuigen of bij de supermarkt en daarom ben ik natuurlijk ook hier. Ik wil jullie waarschuwen voor de onvermijdelijke valkuilen van een van seks verstoken huwelijk. Wat is dat precies? In een van seks verstoken huwelijk hunkert een van de partners naar meer aanraking, meer seks, meer fysieke intimiteit, terwijl de ander denkt: "Wat is nou het probleem? Het is alleen maar seks, er zijn belangrijker dingen." Maar voor die hunkerende partner is het juist heel erg belangrijk, want die zoekt daarin feitelijk naar liefde en verbondenheid, naar zich man voelen of vrouw, naar zich aantrekkelijk voelen. En als mensen elkaar op dit punt kwijtraken, gebeurt er nog iets: de intimiteit verdwijnt op alle niveaus. Ze gaan niet meer naast elkaar op de bank zitten. Ze lachen niet meer om elkaars grapjes. Ze doen niets meer samen. Ze zijn geen vrienden meer. Het introduceert het risico op ontrouw en scheiding. Sommige redenen dat mensen een lage seksdrive hebben of juist een onstilbare honger voor seks, zijn heel gecompliceerd en diepgeworteld, maar gelukkig is de belangrijkste oorzaak voor een van seks verstoken huwelijk ook het eenvoudigst op te lossen. Voordat ik die oplossing ga uitleggen wil ik wel eerst publiekelijk verklaren dat mocht je als vanzelfsprekend aannemen dat een lage seksdrive iets typisch vrouwelijks is, dan heb ik nieuws voor je. Vrouwen hebben niet het overwicht op de lage libidomarkt. Ik ben ervan overtuigd dat een lage seksdrive bij mannen een van onze best bewaarde geheimen is. Dat gezegd hebbende, wil ik nog wijzen op iets wat ook vaak onderbelicht blijft: in een van seks verstoken huwelijk heeft degene met de lage seksdrive de controle over de seksuele relatie. Ik wil daarmee niet zeggen dat zo iemand opzettelijk gemeen, onvriendelijk of manipulatief is. Ik wil alleen maar zeggen dat als je partner geen zin heeft, je beter een koude douche kunt nemen, want er gaat echt niks gebeuren. Dat is om een aantal redenen merkwaardig. Als we ons bedenken hoe in een huwelijk beslissingen worden genomen, denken we meestal aan wederkerigheid: twee mensen beslissen samen wanneer ze gaan trouwen, of ze kinderen willen, hoe ze die opvoeden, wat ze doen met de financiën, de schoonfamilie, het huishouden, maar opvallend genoeg wordt er niets afgesproken over seks. Hoe doen we dat en wanneer, de kwaliteit, de frequentie? Ik vind dat ongelooflijk. Ik ken stellen die al 20 tot 30 jaar zijn getrouwd en die het nog nooit over seks hebben gehad. Wat ik ook verbijsterend vind over die eenzijdige besluitvorming, is dat één persoon besluit 'geen seks' en die ander moet dat maar accepteren, er niet over klagen en, oh ja, je mag niet vreemdgaan. Dat is geen werkbare regeling. Laat ik je iets vertellen over een stel in mijn praktijk. Het gaat over John en Mary. Ze zijn al 15 jaar getrouwd. John is een heel ontspannen man, hij zal niet gauw klagen, maar in de laatste 15 minuten van mijn sessie met hem vindt hij eindelijk de moed om me iets te vertellen dat hem al heel lang dwarszit: dat hij maar twee uur lang een kans heeft, op vrijdagavond tussen 10 en 12, dat Mary interesse in seks zou kunnen hebben. Hij weet wel dat hij op andere tijden niet bij haar hoeft aan te komen. Ik moest ook lachen en ik keek naar Mary en Mary zat te grinniken, want ze herkende zichzelf wel in die beschrijving. John kon er niet om lachen. Geen glimlach ook. Dus vroeg ik hem: "John, hoe was dat dan voor je?" Hij zei: "Ik wil iets tegen Mary zeggen." Hij keek haar aan en haalde diep adem. Hij zei: "Als ik je aanhaal in bed en je reageert er niet op, is het enige wat ik altijd denk: vind je me nog wel aantrekkelijk? Hou je nog wel van me? Wil je me eigenlijk nog wel? Als je dan slaapt en ik lig naast je naar het plafond te kijken, kan ik alleen nog maar denken: ik kan me onmogelijk nóg eenzamer voelen dan zo naast jou in bed." Gelukkig kwamen er tranen in Mary's ogen en ze pakte John's hand. Ze zei: "John, ik moet je vertellen dat in al die jaren dat we getrouwd zijn, het nog nooit bij me is opgekomen hoe dat voor jou moet zijn. Ik denk alleen maar: 'Heb ik zin? Heb ik geen zin?' Het spijt me zo, ik ga dat beter doen." John begon te huilen. Ik begon te huilen. Ik vond dat een magisch moment. Het was namelijk voor de eerste keer in al die tijd dat ze getrouwd waren dat Mary zich kwetsbaar durfde te maken en probeerde John's pijn te begrijpen, zijn eenzaamheid, zijn vervreemding, zijn behoefte aan die band met haar. En ze beloofde verbetering. Voor hen was dit het begin van een doorbraak. Jammer genoeg werkt het voor veel stellen niet zo. Sterker nog, meestal maakt wat stellen doen om dit probleem op te lossen, de situatie alleen maar erger. Laat me een voorbeeld geven. Hij zegt: "Schat, zullen we de kinderen een beetje vroeger naar bed doen, glaasje wijn, beetje knuffelen?" Zij: "Ik heb van alles aan mijn hoofd, ik voel me gespannen en ik heb hoofdpijn." "Jij vertelde me anders dat vrouwen zo goed kunnen multitasken. Kun je dan niet gewoon èn hoofdpijn èn sex hebben?" (Gelach) "Ik kan er helemaal niet om lachen. Snap je wel wat 'Nee' betekent?" "Ik maak geen grapjes. Ik ben woedend. We hebben in geen zes weken gevreeën. Ik haat deze relatie. Het klikt gewoon niet tussen ons." "Moet je kijken hoe je praat, moet ik me nou aangetrokken voelen? Je bent trouwens de laatste drie weken amper thuis bent geweest. Als je al thuis bent, praat je niet met me, we doen nooit iets samen, je bent boos en in jezelf gekeerd. Zo ga ik echt geen seks met je hebben." "Je zoekt het maar uit. Ik ben weg." Wat gebeurt hier precies? Ik zal het je vertellen. Wanneer het probleem zich begint voor te doen, zal de persoon met de grotere behoefte zijn partner openhartig en kwetsbaar benaderen, en dingen zeggen zoals: "Ik mis je. Ik wil met je vrijen." Maar wanneer er op die toenaderingen geen reactie komt, zoals vaak gebeurt, dan maakt die kwetsbaarheid snel plaats voor boosheid en minachting. Boosheid is nou niet bepaald stimulerend voor je seksleven. Seksualiteit trekt zich daardoor juist verder terug. Dat wakkert de boosheid aan tot woede. Woede leidt tot seksuele anorexia. Enzovoort, enzovoort. Vervolgens wachten ze allebei tot de ander verandert. Zo gaan huwelijken stuk. Wat moeten ze dan doen? Dat zal ik je vertellen. Hij zal zijn boosheid in de hand moeten krijgen, of hij zich nu tekort gedaan voelt of niet. Hij moet meer samen met haar doen, met haar praten, bij haar zijn. Hij moet beseffen dat die dingen voor haar juist het verschil maken. Wat zij moet doen? Of ze nou zin heeft of niet, ze zal het voorbeeld van Nike moeten volgen en 'Just do it'. (Gelach) Waarom? Om twee redenen. De eerste ligt voor de hand: hij wordt er gelukkiger van. Hij wordt vriendelijker, meer aanwezig. Meestal ook dankbaarder. Er is nog een andere reden. Die heeft niets te maken met hem, maar alles met haar. Als ik een dollar kreeg voor iedere keer dat iemand in mijn praktijk tegen me zei: "Michele, ik had helemaal geen zin toen mijn partner me opzocht, maar toen we eenmaal bezig waren vond ik het heerlijk. Ik had een geweldig orgasme. We genoten van elkaar, en erna hebben we zo'n goed gesprek gehad, dat was echt maanden geleden". Toen ik dat draaiboek beschreef voor een stel in mijn praktijk zei die man: "Wauw, precies mijn vrouw! Schrijf het gewoon op haar hand: 'ik hou van seks', opdat ze het niet meer vergeet. (Gelach) Dit wordt trouwens wetenschappelijk onderschreven. Ik zag dit zo vaak in mijn praktijk dat ik er eens verder in ben gedoken en ik stuitte op het werk van dr. Rosemary Basson. Zij haalde het mysterie uit mijn observaties. De menselijke seksuele reactie zou zich voltrekken in vier stappen. De eerste is verlangen. Dat betekent dat het niet uitmaakt wat je aan het doen bent, wandelen, studeren, koken, praten met iemand, en ineens heb je zomaar een wilde gedachte en je begint te fantaseren over seks. De tweede stap is opwinding. Je zoekt je partner op, je wordt lichamelijk opgewonden en je krijgt dat gevoel van binnen. De derde stap: orgasme. Moet ik het uitleggen? (Gelach) Vierde stap: resolutie, je lichaam keert terug naar de normale staat. Volgens het onderzoek van dr. Basson is het voor miljoenen mensen zo dat de stappen, een, verlangen en twee, opwinding, zijn omgekeerd. Zij moeten eerst lichamelijk gestimuleerd en opgewonden worden, voordat hun hersenen herkennen dat er verlangen is. Er is wel verlangen, maar die is niet sterk genoeg om seks te initiëren. Als je dit herkent bij jezelf, of bij een vriend van een vriend, (Gelach) kun je maar beter ontvankelijk zijn voor je partner's toenaderingen, zelfs vanuit een neutraal startgevoel, want zodra je je laat gaan, zul je je zeker herinneren: 'ik hou van seks'. Kijk, hier gaat het om. Als mens zijn we gemaakt voor relaties. Baanbrekend onderzoek in de neurologie leert ons dat onze band met de mensen van wie we houden belangrijker voor ons is dan voedsel en onderdak. Het tegenovergestelde is ook waar: scheiding doet pijn. Luister, wanneer we kijken naar functionele MRI's van mensen die net een scheiding achter de rug hebben of een gebroken hart hebben na een verbroken relatie, dan lichten dezelfde gebieden in de hersenen op als bij mensen die fysieke pijn ervaren. Datzelfde geldt trouwens niet voor andere negatieve emoties, zoals verdriet, gespannenheid en angst. Alleen voor afwijzing. Afwijzing is uniek. Afwijzing doet pijn. Dus als je partner naar je toekomt en zegt: "Kom toch eens kijken naar deze prachtige zonsondergang", of "Wat een ongelooflijk artikel, dat moet je ook eens lezen", of "Zullen we op vrijdagavond gewoon onze telefoons afzetten zodat we ongestoord samen kunnen zijn?", of "Het is alweer zo'n tijd geleden, ik zou het heerlijk vinden om met je te vrijen", als we geen zin hebben, als we niet in de stemming zijn: afwijzing doet pijn. Wat moeten we dan doen? Hier zijn de drie lessen die ik daarstraks beloofde. Nummer een. Iedereen voelt zich op zijn eigen manier met een ander verbonden. We moeten weten hoe dat voor ons werkt, maar we moeten vooral begrijpen wat er precies voor zorgt dat onze partner zich verbonden voelt met ons. Nummer twee. Als je samenleeft met iemand die hunkert naar meer intimiteit, meer fysiek contact en meer seks, denk dan niet: "Ach het is maar seks, het is als krabben waar het jeukt". Seks is een krachtige manier om twee mensen te binden. En nummer drie: als je eenmaal weet hoe je partner zich aan jou bindt, hoef je het niet helemaal te begrijpen of het er helemaal mee eens te zijn, je moet het gewoon doen. En weet je waarom? Om twee redenen. Als ik iets heb geleerd over relaties, is het wel dat ze steunen op wederzijdse zorg. En, het is een daad van liefde. Ik weet dat wat ik vraag een hele uitdaging is: ik vraag je om de behoeften van een ander boven die van jezelf te stellen. Maar ik geloof echt dat als meer mensen open staan voor het cruciale idee dat we beter voor elkaar moeten zorgen en dat we geen slaaf hoeven te zijn van onze eigen emoties, dat we dan een veel liefdevoller wereld kunnen scheppen, één huwelijk, één relatie tegelijk. Ze noemen me een psychotische optimist. Maar ik zeg: "Dat geeft niet, als het maar besmettelijk is". Dank je wel. (Applaus)