0:00:07.057,0:00:10.218
Bilo je to najveće carstvo[br]u istoriji zapadne hemisfere,

0:00:10.218,0:00:13.817
s populacijom od skoro 10 miliona lica.

0:00:13.817,0:00:17.957
Duž teritorije od preko[br]900.000 kilometara kvadratnih,

0:00:17.957,0:00:21.177
njegovi stanovnici su gradili[br]masivne administrativne centre,

0:00:21.177,0:00:25.658
hramove, široke puteve i sisteme kanala.

0:00:25.658,0:00:30.247
To je postizano na nepristupačnom,[br]najudaljenijem terenu,

0:00:30.247,0:00:37.959
i to bez upotrebe točkova,[br]konja, železa, pa čak i pisanog jezika.

0:00:37.959,0:00:41.549
Ipak, sto godina nakon njegovog uspona[br]u petnaestom veku,

0:00:41.549,0:00:45.388
Carstvo Inka neće više postojati.

0:00:45.388,0:00:47.029
Prema legendi,

0:00:47.029,0:00:51.728
pretke vladara Inka[br]je stvorio bog sunca Inti,

0:00:51.728,0:00:55.620
a pojavili su se iz pećine[br]pod nazivom Tambo Toko.

0:00:55.620,0:01:01.069
Ajar Manko je predvodio[br]četvoricu braće i četiri sestre,

0:01:01.069,0:01:03.670
koji su nosili zlatnu motku sa uputstvima

0:01:03.670,0:01:06.931
da pronađu mesto na kom[br]će motka potonuti u zemlju

0:01:06.931,0:01:09.280
pokazujući tako plodno tlo.

0:01:09.280,0:01:12.410
Nakon mnogih avantura i opsežne potrage,

0:01:12.410,0:01:16.620
Ajar Manko i njegovi rođaci[br]su stigli do doline Kusko,

0:01:16.620,0:01:19.662
gde je motka probila zemlju.

0:01:19.662,0:01:23.201
Nakon proterivanja opakih[br]lokalnih stanovnika,

0:01:23.201,0:01:25.030
osnovali su svoj glavni grad,

0:01:25.030,0:01:32.407
a Ajar Manko je postao Manko Kapak,[br]prvi Sapa Inka, tj. kralj Inka.

0:01:34.842,0:01:37.192
Arheološki dokazi nagoveštavaju

0:01:37.192,0:01:41.872
da su se Inke prvi put[br]doselile u ovu dolinu oko 1200 n.e.

0:01:41.872,0:01:45.696
Ostali su manje kraljevstvo do 1438,

0:01:45.696,0:01:49.971
kada ih je gotovo u potpunosti[br]svrgnulo susedno pleme Čanka.

0:01:49.971,0:01:56.162
Tadašnji kralj Inka, Virakoča, i njegov[br]imenovani naslednik su pobegli u strahu,

0:01:56.162,0:01:58.102
ali jedan od njegovih sinova je ostao

0:01:58.102,0:02:01.330
i uspešno je obnovio gradsku odbranu.

0:02:01.330,0:02:05.828
Zbog svojih vojnih veština[br]postao je deveti vladar Inka,

0:02:05.828,0:02:11.215
uzimajući ime Pačakuti ili "Kataklizma".

0:02:11.215,0:02:15.665
Pačakuti je proširio vladavinu Inka[br]širom andskih planina,

0:02:15.665,0:02:20.955
transformišući kraljevstvo[br]u carstvo putem opsežnih reformi.

0:02:20.955,0:02:28.435
Teritorija carstva je reorganizovana[br]kao Tahuantinsuju ili "četiri četvrtine",

0:02:28.435,0:02:32.920
sa četiri dela kojima su vladali[br]guverneri koji su odgovarali kralju.

0:02:32.920,0:02:35.149
Iako Inke nisu imali pismo,

0:02:35.149,0:02:39.989
koristili su složen sistem[br]čvorova na kanapu pod imenom kipu

0:02:39.989,0:02:44.017
kako bi beležili brojeve,[br]a možda i druge informacije.

0:02:44.017,0:02:47.330
Birokratija organizovana dekadnim sistemom[br]je omogućavala sistematično

0:02:47.330,0:02:50.501
i efikasno oporezivanje[br]stanovnika carstva.

0:02:50.501,0:02:56.826
Zauzvrat, carstvo je pružalo bezbednost,[br]infrastrukturu i izdržavanje

0:02:56.826,0:03:01.677
velikim skladištima koja su sadržavala[br]potrepštine koje su korišćene po potrebi.

0:03:01.677,0:03:04.318
Građene su velike terase[br]i sistemi navodnjavanja

0:03:04.318,0:03:07.508
i uzgajani su razni usevi[br]na različitim nadmorskim visinama,

0:03:07.508,0:03:10.728
koji su transportovani širom carstva.

0:03:10.728,0:03:13.098
A tokom vladavine Pačakutija

0:03:13.098,0:03:16.950
izgrađeno je čuveno naselje Maču Pikču.

0:03:17.738,0:03:22.847
Pačakutijev sin, Topa Inka,[br]je nastavio vojno širenje carstva,

0:03:22.847,0:03:28.099
i vremenom će postati vladar, 1471. g.n.e.

0:03:28.099,0:03:33.620
Do kraja njegove vladavine, carstvo je[br]pokrivalo veći deo zapadne Južne Amerike.

0:03:33.620,0:03:39.219
Topin sin, Huajna Kapak,[br]ga je nasledio 1493.

0:03:39.219,0:03:44.250
Međutim, udaljene vojne kampanje[br]novog vladara su otuđile društveno tkivo.

0:03:44.250,0:03:49.240
A 1524, Huajna Kapak[br]je oboleo od groznice.

0:03:49.240,0:03:53.719
Španski konkvistadori su nešto ranije[br]stigli na Karibe,

0:03:53.719,0:03:58.711
donoseći bolesti protiv kojih[br]urođenici nisu imali imunitet.

0:03:58.711,0:04:01.278
Milioni su umrli u epidemiji,

0:04:01.278,0:04:05.768
uključujći Huajna Kapaka[br]i njegovog budućeg naslednika.

0:04:05.768,0:04:11.501
Prazno mesto na tronu je pokrenulo[br]građanski rat između dva preživela brata,

0:04:11.501,0:04:14.371
Atahualpa i Huaskara,

0:04:14.371,0:04:16.411
koji će poprilično da oslabi carstvo.

0:04:16.411,0:04:20.874
Godine 1532, nakon što je konačno[br]pobedio u inčanskom građanskom ratu,

0:04:20.874,0:04:25.763
Atahualpa i njegova vojska[br]su se suočili sa evropskim osvajačima.

0:04:25.763,0:04:27.713
Iako prilično nadbrojani,

0:04:27.713,0:04:32.433
Fransisko Pizaro i njegova[br]mala grupa konkvistadora

0:04:32.433,0:04:36.843
je neutralisala kraljevu mnogo veću silu[br]puškama i konjima,

0:04:36.843,0:04:39.763
koji su Inkama bili potpuno nepoznati.

0:04:39.763,0:04:44.794
Atahualpa je zarobljen[br]i ubijen oko godinu kasnije.

0:04:44.794,0:04:49.383
Španski osvajači su bili zadivljeni[br]glavnim gradom, Kuskom.

0:04:49.383,0:04:55.914
Pizaro je opisao da je toliko lep[br]"da bi bio izuzetan čak i u Španiji".

0:04:55.914,0:04:57.674
Iako je glavni grad pao,

0:04:57.674,0:05:01.932
a domaće stanovništvo je uništeno[br]građanskim ratom i bolešću,

0:05:01.932,0:05:06.755
neke Inke su se povukle[br]u novi glavni grad Vilkabamba

0:05:06.755,0:05:09.455
i pružali su otpor narednih 40 godina.

0:05:09.455,0:05:15.385
Međutim, do 1572, Španci su uništili[br]sav preostali otpor

0:05:15.385,0:05:19.217
zajedno sa većim delom[br]fizičkog i kulturnog nasleđa Inka.

0:05:19.217,0:05:25.428
Tako je veliko carstvo Inka palo[br]čak i brže nego što se uzdiglo.