WEBVTT

00:00:15.584 --> 00:00:17.074
Ova slika "Vitruvijanskog čoveka"

00:00:17.074 --> 00:00:18.326
uzeta iz Leonardovih skica

00:00:18.326 --> 00:00:20.037
postala je jedan od
najprepoznatljivijih

00:00:20.037 --> 00:00:21.649
simbola renesanse.

00:00:21.649 --> 00:00:22.743
Ali zašto?

00:00:22.743 --> 00:00:24.680
To je običan crtež perom i mastilom
na papiru, jel' tako?

00:00:24.680 --> 00:00:26.003
Nije!

00:00:26.003 --> 00:00:27.397
Da počnemo odgovor
na ovo pitanje

00:00:27.397 --> 00:00:28.634
matematičkim problemom.

00:00:28.634 --> 00:00:30.720
Znam kako da izračunam
površinu kruga.

00:00:30.720 --> 00:00:32.099
Uzmem vrednost broja "pi"

00:00:32.099 --> 00:00:34.347
i pomnožim ga sa
poluprečnikom na kvadrat.

00:00:34.347 --> 00:00:36.565
Takođe znam kako da izračunam
površinu kvadrata.

00:00:36.565 --> 00:00:39.364
Pomnožim njegovu stranicu
sa samom sobom.

00:00:39.364 --> 00:00:41.408
Ali kako da uzmem
površinu kruga

00:00:41.408 --> 00:00:43.799
i napravim kvadrat
sa istom površinom?

00:00:43.799 --> 00:00:45.739
Ovo je problem koji se često zove
"kvadratura kruga"

00:00:45.739 --> 00:00:48.047
i koji je postavljen
još u antičko doba.

00:00:48.047 --> 00:00:49.658
I kao i mnogim idejama
iz antičkog doba,

00:00:49.658 --> 00:00:51.894
i ovoj je dat novi život
tokom renesanse.

00:00:51.894 --> 00:00:53.078
Kako se ispostavilo

00:00:53.078 --> 00:00:54.466
ovaj problem je nemoguće rešiti

00:00:54.466 --> 00:00:56.090
zbog prirode broja "pi",

00:00:56.090 --> 00:00:57.912
ali to je druga priča.

00:00:57.912 --> 00:00:58.626
Leonardov crtež,

00:00:58.626 --> 00:00:59.880
na koji su uticali spisi

00:00:59.880 --> 00:01:01.905
rimskog arhitekte Vitruvija,

00:01:01.905 --> 00:01:03.510
postavlja čoveka tačno u centar

00:01:03.510 --> 00:01:05.507
kruga i kvadrata.

00:01:05.507 --> 00:01:06.842
Vitruvije je tvrdio da je pupak

00:01:06.842 --> 00:01:08.103
centar ljudskog tela

00:01:08.103 --> 00:01:09.629
i ako uzmete šestar

00:01:09.629 --> 00:01:11.375
i stavite jedan njegov kraj
na pupak,

00:01:11.375 --> 00:01:14.015
možete opisati
savršen krug oko tela.

00:01:14.015 --> 00:01:16.004
Pored toga,
Vitruvije je prepoznao

00:01:16.004 --> 00:01:17.106
da se raspon ruku i visina

00:01:17.106 --> 00:01:19.692
skoro savršeno poklapaju
kod čoveka

00:01:19.692 --> 00:01:22.857
i prema tome se telo može
savršeno staviti i u kvadrat.

00:01:22.857 --> 00:01:24.231
Leonardo je iskoristio
Vitruvijeve ideje

00:01:24.231 --> 00:01:27.027
da reši problem kvadrature kruga
metaforično

00:01:27.027 --> 00:01:29.735
koristeći muškarca
kao površinu za oba oblika.

00:01:29.735 --> 00:01:32.611
Leonardo nije samo mislio
o Vitruviju.

00:01:32.611 --> 00:01:33.815
Bio je čitav intelektualni pokret

00:01:33.815 --> 00:01:34.913
u Italiji u to doba

00:01:34.913 --> 00:01:36.321
pod nazivom neoplatonizam.

00:01:36.321 --> 00:01:37.741
Ovaj pokret je uzeo stari koncept

00:01:37.741 --> 00:01:40.445
iz 4. veka, koji su razvili
Platon i Aristotel,

00:01:40.445 --> 00:01:42.278
zvani "veliki lanac života".

00:01:42.278 --> 00:01:44.447
Ovo verovanje zastupa tvrdnju
da je univerzum hijerarhija

00:01:44.447 --> 00:01:45.614
koja podseća na lanac

00:01:45.614 --> 00:01:47.779
koji počinje na vrhu
sa Bogom

00:01:47.779 --> 00:01:49.736
i onda se spušta nadole
preko anđela

00:01:49.736 --> 00:01:50.313
planeta,

00:01:50.313 --> 00:01:50.902
zvezda

00:01:50.902 --> 00:01:51.982
i svih oblika života

00:01:51.982 --> 00:01:54.066
pre nego što se završi
sa demonima i đavolima.

00:01:54.066 --> 00:01:55.813
Rano u ovom filozofskom pokretu

00:01:55.813 --> 00:01:58.015
mislilo se da je mesto čoveka
u ovom lancu

00:01:58.015 --> 00:01:59.527
tačno u centru.

00:01:59.527 --> 00:02:01.226
Zbog toga što ljudi imaju
smrtno telo

00:02:01.226 --> 00:02:03.158
koje prati besmrtna duša,

00:02:03.158 --> 00:02:05.308
imamo prikladno mesto koje
deli univerzum na pola.

00:02:05.308 --> 00:02:07.067
Otprilike u vreme kad je
Leonardo skicirao

00:02:07.067 --> 00:02:08.686
"Vitruvijanskog čoveka",

00:02:08.686 --> 00:02:10.871
neoplatonista
Piko de la Mirandola

00:02:10.871 --> 00:02:12.236
je imao drugačiju ideju.

00:02:12.236 --> 00:02:13.814
On je izbacio čoveka iz lanca

00:02:13.814 --> 00:02:15.779
tvrdeći da ljudi imaju
jedinstvenu sposobnost

00:02:15.779 --> 00:02:17.645
da zauzmu
koju god poziciju žele.

00:02:17.645 --> 00:02:19.228
Piko je tvrdio
da je Bog želeo

00:02:19.228 --> 00:02:20.700
da bude sposoban da razume

00:02:20.700 --> 00:02:23.569
divan i komplikovan svet
koji je stvorio.

00:02:23.569 --> 00:02:25.488
I zbog toga je stvorio čoveka

00:02:25.488 --> 00:02:27.236
koga je stavio u centar univerzuma

00:02:27.236 --> 00:02:30.042
sa sposobnošću da uzme
koji god oblik hoće.

00:02:30.042 --> 00:02:32.141
Čovek, po Piku,

00:02:32.141 --> 00:02:34.702
može da otpuzi niz lanac
i ponaša se kao životinja

00:02:34.702 --> 00:02:36.923
ili da se popne uz lanac
i ponaša se kao bog,

00:02:36.923 --> 00:02:38.228
izbor je naš.

00:02:38.228 --> 00:02:39.481
Ako se vratimo na crtež

00:02:39.481 --> 00:02:41.591
možemo videti
da menjanjem položaja

00:02:41.591 --> 00:02:43.147
čovek može da ispuni
nekompatibilne površine

00:02:43.147 --> 00:02:45.010
kruga i kvadrata.

00:02:45.010 --> 00:02:47.313
Ako je geometrija jezik
kojim je univerzum ispisan

00:02:47.313 --> 00:02:48.680
onda ovaj crtež
izgleda kaže

00:02:48.680 --> 00:02:50.517
da možemo da postojimo
u svim njegovim delovima.

00:02:50.517 --> 00:02:52.058
Čovek može da ispuni
koji god oblik želi

00:02:52.058 --> 00:02:53.353
geometrijski

00:02:53.353 --> 00:02:55.272
i filozofski takođe.

00:02:55.272 --> 00:02:56.352
U ovom jednom crtežu

00:02:56.352 --> 00:02:57.642
Leonardo je uspeo
da iskombinuje

00:02:57.642 --> 00:02:58.448
matematiku,

00:02:58.448 --> 00:02:59.130
religiju,

00:02:59.130 --> 00:02:59.944
filozofiju,

00:02:59.944 --> 00:03:00.804
arhitekturu

00:03:00.804 --> 00:03:02.527
i umetničku veštinu
svog doba.

00:03:02.527 --> 00:03:03.729
Nije ni čudo
da je postao ikona

00:03:03.729 --> 00:03:05.741
za sva vremena.